SOLUNUM FONKSYON TEST Dr Salih Bilgin Salk Slaytlar

SOLUNUM FONKSİYON TESTİ Dr. Salih Bilgin Sağlık Slaytları İndir http: //hastaneciyiz. blogspot. com

Anlatım Planım • • SFT nin Önemi ve Tanımı SFT İndikasyonları, Komplikasyonları Spirometrik İnceleme Çeşitleri Statik Testler Dinamik Testler SFT ‘nin Değerlendirmesi Reversibilite Testleri SFT Öncesi , sonrası ve kabuledilebilirlik kriterleri • Örnek Vakalar • Pratik Uygulama

SFT Aile Hekimleri İçin Gerekli mi? ? Amacım Ne ? ? ?

SPİROMETRİ Tansiyon arteriel ölçümü kardiyovasküler değerlendirme için ne kadar önemliyse, spirometri solunumsal değerlendirme için o kadar önemlidir.

-FEV 1 ve FVC yi %82 tekrar edilebilirlikle gerçekleştirebilir -Obstrüktif paterni tanıyabilir -Hasta takibinde spirometrik sonuçları kullanabilirler 1 Schermer et al Thorax 2003 2 Chavannes et al Resp Med 2004 3 Yawn et al Chest 2007

SPİROMETRİ Ø Bir bireyin inhale ya da ekshale ettiği hava volümünün zamanın bir fonksiyonu olarak değerlendirildiği fizyolojik bir testtir. (ATS /ERS standardizasyon raporu 2005) Ø Spirometrik testlerde ölçülen primer sinyal volüm (hacim) veya akım olabilir. Ø VOLÜM: Bir hava boşluğundaki hava hacmi. Ø KAPASİTE: İki veya daha fazla volüm.

Anlatım Planım • • SFT nin Önemi ve Tanımı SFT İndikasyonları, Komplikasyonları Spirometrik İnceleme Çeşitleri Statik Testler Dinamik Testler SFT ‘nin Değerlendirmesi Reversibilite Testleri SFT Öncesi, sonrası ve kabul edilebilirlik kriterleri • Örnek Vakalar • Pratik Uygulama

SOLUNUM FONKSİYON TESTİ İNDİKASYONLARI 1 - Tanı amaçlı endikasyonlar: (Semptom, bulgu ve anormal laboratuvar testlerinin değerlendirilmesi) Semptomlar: Nefes darlığı, hırıltılı solunum, öksürük, balgam çıkarma, ortopne, göğüs ağrısı Bulgular: Solunum seslerinin azalması, aşırı havalanma, ekspirasyonun uzaması, siyanoz, göğüs deformasyonu, ronküsler, wheezing, raller Anormal laboratuvar bulguları: Hipoksemi, hiperkapni, polisitemi, göğüs grafisinde patolojik bulgular

SOLUNUM FONKSİYON TESTİ İNDİKASYONLARI 2. Hastalıkların solunum fonksiyonlarına etkisinin ölçülmesi 3. Obstrüktif ve restriktif tipte solunum fonksiyon bozukluğunun ayrımı 4. Akciğer hastalığı olma riski olan kişilerin taranması: • Sigara içenler • Riskli işlerde çalışanlar • Ameliyat öncesi değerlendirme • Prognozun değerlendirilmesi • Fiziksel aktivite programı öncesi

SOLUNUM FONKSİYON TESTİ İNDİKASYONLARI 5 İzleme: • Tedavinin değerlendirilmesi (bronkodilatör, steroid, konjestif yetmezlik tedavisi) • Solunum fonksiyonlarını etkileyen hastalıkların izlemi • Akciğer hastalıkları, (astım, KOAH, interstisyel akciğer hastalıkları) • Kalp hastalıkları • Nöromüsküler hastalıklar • Riskli işlerde çalışanların izlenmesi • Akciğere toksik ilaçların yan etkilerinin izlenmesi

SOLUNUM FONKSİYON TESTİ İNDİKASYONLARI 6. Maluliyet değerlendirmesi Medikal Adli (kişisel hasar saptanması) Endüstriyel 7. Halk Sağlığı İşçi sağlığı amacıyla ör. tekstil fabrikasında SFT taraması 8. Epidemiyolojik çalışmalar Farklı çevre popülasyonlarının fonksiyonlarının kıyaslanması Mesleksel/Çevresel ortamdaki sübjektif yakınmaların değerlendirilmesi Referans eşitliklerin oluşturulması

RÖLATIF KONTRENDIKASYONLARI • • (Solunum testlerinin kesin kontrendikasyonları bulunmamakla birlikte aşağıda belirtilen durumlarda yapılmaması önerilmektedir. ) Hemoptizi Pnömotoraks Akut bulantı ve kusma Unstabil kardiyovasküler durum Yeni geçirilmiş myokard enfarktüsü veya pulmoner emboli Torasik, abdominal veya serebral anevrizma Yeni geçirilmiş toraks veya batın veya göz cerrahisi.

KOMPLİKASYONLARI • • Pnömotoraks İntrakranial basınç artışı Baş dönmesi, bayılma Göğüs ağrısı Paroksismal öksürük Enfeksiyon bulaşı (Özellikle nazokomiyal). Bronkospazm Desatürasyon

Anlatım Planım • • SFT nin Önemi ve Tanımı SFT İndikasyonları, Komplikasyonları Spirometrik İnceleme Çeşitleri Statik Testler Dinamik Testler SFT ‘nin Değerlendirmesi Reversibilite Testleri SFT Öncesi, sonrası ve kabul edilebilirlik kriterleri • Örnek Vakalar • Pratik Uygulama

SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ • • • Spirometrik İnceleme Difüzyon Arter Kan Gazı Ölçümü Kardiyopulmoner Egzersiz Testleri Bronş Provakasyon Testleri

Spirometrik İnceleme • • • Solunum fonksiyonunun ventilasyon, perfüzyon, difüzyon ve solunumun kontrolü olmak üzere başlıca 4 komponenti vardır. Dolayısıyla solunum fonksiyon testlerini 4 ana başlık altında incelemek mümkündür: Ventilasyon testleri (statik ve dinamik akciğer volümleri, direnç, kompliyans ölçümü) Gaz değişimi ile ilgili testler (kapanma volümü, nitrojen wash-out testi) Difüzyon testleri (DLCO) Solunumun kontrolü ile ilgili testler (CO 2'e solunum yanıtı, solunum paterni analizi)

Basit Spirometrik ölçümler: • 1 -Statik Akciğer Hacimleri: – Vital Kapasite (VC) • Soluk Hacmi – İnspirsyon rezerv hacmi – Ekspirasyon rezerv hacmi – İnspirasyon Kapasitesi – Zorlu vital Kapasite • 2 - Dinamik Akciğer Hacimleri: – FEV 1 – FVC – FEV 1/FVC (Tiffeneau İndeksi) – FEF 25 -50 -75 – Maksimal İstemli Ventilasyon (MIV) – Akım-Hacim Grafikleri

Gelişmiş Akciğer Fonksiyon Testleri: • 1 -Statik Akciğer Hacimleri • Fonksiyonel Rezidüel Kapasite (FRK) – Rezidüel Hacim (RH) • 2 -Dinamik Akciğer Ölçümleri – Havayolu direnci – Statik Akciğer Kompliyansı – Maksimal İns. Vd Exp. Basınç değerleri – Difüzyon Kapasitesi – Ventilasyon Dağılımı – Periferik küçük Hava yolları değerleri-Reversibilite – Solunum Kontrolü

Anlatım Planım • • SFT nin Önemi ve Tanımı SFT İndikasyonları, Komplikasyonları Spirometrik İnceleme Çeşitleri Statik Testler Dinamik Testler SFT ‘nin Değerlendirmesi Reversibilite Testleri SFT Öncesi , sonrası ve kabul edilebilirlik kriterleri • Örnek Vakalar • Pratik Uygulama

AC VOLÜMLERİ IRV • 4 Volum • 4 Kapasite IC VC TV TLC ERV FRC RV – 2 veya daha fazla volüm RV

Tidal Volume (TV) IRV IC VC TV ERV FRC RV RV TLC Tidal volüm (TV): Her respiratuar siklusta akciğere girip çıkan gaz miktarıdır. Normali 400 -800 ml'dir.

Inspiratuar Reserve Volume (IRV) IRV IC VC TV TLC ERV FRC RV RV • İnspiratuar rezerv volüm (IRV): Normal bir inspirasyon dan sonra alınabilen maksimal hava volümüdür. Vital kapasitenin %45 -50'sini oluşturur.

Ekspiratuar Reserve Volume (ERV) IRV IC VC TV TLC ERV FRC RV RV • Ekspiratuar rezerv volüm (ERV): İstirahat düzeyinden itibaren dışarı atılabilen maksimal hava volümüdür. Vital kapasitenin %25'ini oluşturur.

Residüel Volüm (RV) IRV IC VC TV TLC ERV FRC RV RV • Residüel volüm (RV): Maksimal ekspirasyondan sonra akciğerde kalan hava volümüdür. Total akciğer kapasitesinin %25 -30'unu oluşturur.

Vital Kapasite (VC) IRV IC VC TV TLC ERV FRC RV RV • Maksimal inspirasyondan sonra yavaş ve zorlamadan yapılan maksimal ekspirasyonla dışarı atılabilen hava volümüdür • VC = IRV + TV + ERV

İnspiratuar Kapasite (IC) IRV IC VC TV TLC ERV FRC RV RV • İnspiratuar kapasite (IC): İstirahat seviyesinden itibaren akciğerlere alınabilen maksimal hava volümüdür. VC nin %75'ini oluşturur • IC = IRV + TV

Fonksiyonel Residuel Kapasite (FRC) IRV IC VC TV TLC ERV FRC RV RV • Fonksiyonel rezidüel kapasite (FRC): İstirahat seviyesinde akciğerde bulunan total hava volümüdür. • FRC = ERV + RV

Total Akçiğer Kapasitesi (TLC) IRV IC VC TV TLC ERV FRC RV RV • Total akciğer kapasitesi (TLC): Maksimum inspirasyon düzeyinde akciğerde bulunan total hava volümüdür. Normali 4 -6 lt'dir • TLC = IRV + TV + ERV + RV

İnspiratuar Kapasite(IC): Normal ekspirasyondan sonra derin inspirasyonla alınan maksimum volüm (%75 VC) Vital kapasite (VC): Derin bir inspirasyondan sonra derin ekspirasyonla atılan hava volümü, (ml veya lt) IRV İnspiratuar Rezerv Volüm (IRV): Normal IC inspirasyondan sonra derin inspirasyonla alınan hava volümü VC VT Tidal volüm (VT): Her normal solukla alınan verilen hava volümü ERV Ekspiratuar Rezerv Volüm (ERV): Normal ekspirasyondan sonra derin ekspirasyonla atılan hava volümü (%25 VC)

Vital kapasiteye etki eden faktörler • • • Yaş Cinsiyet Vücut ağırlığı Boy Vücut yüzeyi (m 2) Vücut postürü

VC yi azaltan restriktif bozukluklar: • Toraksın genişlemesini önleyen durumlar (kifoskolyoz, nöromusküler hst. ) • Diyafragma hareketlerini azaltan durumlar (frenik sinir felci, batında ascites) • Akciğerlerin genişlemesini önleyen durumlar (plevrada fazla miktarda sıvı veya hava toplanması) • Fonksiyon gören akciğer dokusunun azalması (yaygın akciğer fibrozisi, büyük kistler veya tm kitleleri) • Solunum merkezi depresyonu

STATİK VOLÜMLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ • Her bir akciğer volümü için beklenen değerin %80 -120 arası normal kabul edilmektedir. • Restriksiyon, akciğer volüm ve kapasitelerinin beklenen değerin %80'inin altında olması olarak tanımlanır. • Overinflasyon ise, rezidüel volüm ve; total akciğer kapasitesinde artış olmasıdır. Hava hapsi yani inspirasyon ile alınan havanın ekspirasyonla tamamen dışarı atılamaması olarak da tanımlanabilir.

STATİK VOLÜMLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ • • • Restriktif paterne neden olan hastalıklar İnterstisyel akciğer hastalığı Pnömoni ve akciğer ödemi Atelektazi Lobektomi ve pnömonektomi Göğüs deformiteleri (kifoz, skolyoz. . ) Plevral sıvı, kitle, kalınlaşma varlığı Diyafragma hareketlerinin kısıtlanması (frenik sinir felci, asit, obesite, gebelik) Nöromüsküler hastalıklar Toraks duvar hareketlerinin kısıtlanması (skleroderma) • • Overinflasyona neden olan hastalıklar Amfizem Ağır astım atağı Bronş obstrüksiyonlan Kronik hava hapsi

Akciğer volümlerindeki değişmeler

Anlatım Planım • • SFT nin Önemi ve Tanımı SFT İndikasyonları, Komplikasyonları Spirometrik İnceleme Çeşitleri Statik Testler Dinamik Testler SFT ‘nin Değerlendirmesi Reversibilite Testleri SFT Öncesi , sonrası ve kabul edilebilirlik kriterleri • Örnek Vakalar • Pratik Uygulama

DİNAMİK TESTLER • • Zorlu Vital Kapasite Ölçümü Volüm Zaman Eğrisi Maksimal İstemli Ventilasyon Hava Yolu Direnç ölçümü

ZORLU VİTAL KAPASİTE (FVC) MANEVRASI Zorlu Vital Kapasite (FVC): Derin inspirasyondan sonra zorlu, hızlı ve derin ekspirasyonla atılan hava volümüdür. Sağlıklı kişilerde FVC, vital kapasiteye eşittir fakat obstrüktif hastalıklarda daha düşük bulunur. Restriktif akciğer hastalıklarında da FVC azalmış olarak saptanır. Hem volümzaman hem de akım-volüm eğrileri ile ölçülebilir.

ZORLU VİTAL KAPASİTE (FVC) MANEVRASI • FVC (Forced vital capacity) ölçümü, hem inspirasyon hem de ekspirasyon sırasında yapılabilir. Fakat aksi belirtilmedikçe FVC, genellikle ekspiratuar kapasiteyi tanımlamak için kullanılır. • FVC manevrası için, testi yapacak olan bireyin burnu yumuşak bir mandalla kapatılır ve spirometre ağızlığına yavaşça soluması söylenir. • İstirahat düzeyinden sonra bireyden derin bir nefes alması ve zorlu, derin ve hızlı bir ekspirasyonla tüm havayı dışarı boşaltması istenir. Bu esnada ekspirasyon ile atılan volüm y eksenine, zaman ise x eksenine yerleştirilerek volüm-zaman eğrisi elde edilir. • Bu manevra ile elde edilen ölçümler; FVC, FEV 1/FVC %, FEV 3/FVC %, FEF 25 -75%

Zorlu vital kapasite manevrası • Maksimal eforun gösterilmesi • Test sırasında öksürük, glottik kapanmanın olmaması, kaçağın olmaması • En az 6 sn veya plato oluşana kadar ekspirasyon yapılması ( 30 ml den az değişim) • Test ani olarak birden başlatılmalı (back-extrapolation volüm %5 FVC veya 150 ml nin altında olmalı) • En az 3 adet kabul edilebilir özelliklerde manevranın yapılması ve FVC ve FEV 1 değerlerinin %5 lik veya 200 ml lik değişim sınırları içinde olması

Zorlu Vital Kapasite • Havayollarında daralma veya tıkanma olduğunda azalır. Ekspirasyon zamanı uzar gnl 20 sn nin üstüne çıkar • Restriktif hastalıklarda azalır • Hem VC hemde FVC azalması nonspesifik bulgulardır • Her ikisi arasında fark oluşması havayolu kollapsını gösterir.

ZORLU VİTAL KAPASİTE (FVC) MANEVRASI ile Elde Edilen Ölçümler; • FEV 1: Zorlu ekspirasyonun birinci saniyesinde atılan • volümdür, Sağlıklı bireylerde değişkenliği 60 -270 ml (183 ml) l veya ml olarak ifade edilir. Normalde birinci saniyesindeyansıtır. akciğer volümünün %75 • ekspirasyonun Genellikle büyük havayollarını 80'i dışarı atılmış olmalıdır. FEV 1 deki azalma, büyük hava • yolu Havayolu obstrüksiyonunda (mukus sekresyonu, obstrüksiyonunu düşündürür. bronkospasm, inflamasyon veya elastik doku bozukluğun kaybı) FEV 1 • FEV 1/FVC % (Tiffeneau indeksi): Solunumsal tipini belirlemede önemlidir. , FVC ve FEV 1 düşük iken, bu azalır (FEV 1 ve FEV 1/FVC standart parametreler) oranın beklenen değere yakın veya bu değerden yüksek • oluşu FEV 1 obsrtüktif hast. hem siddeti değerden ile korele düşük hem de restriktif birakc. bozukluğu, beklenen prognozu gösterenbozukluğu iyi bir parametredir oluşu ise obstrüktif gösterir. • • FEV ekspirasyonun üçüncü saniyesinde atılan 3 : Zorlu Restriktif patolojilerde ise FVC’deki azalmaya bağlı volümdür, l veya ml olarak ifade edilir. Büyük hava olarak azalır. yollarının değerlendirilmesin de önemlidir.

ZORLU VİTAL KAPASİTE (FVC) MANEVRASI ile Elde Edilen Ölçümler; • FEV 3/FVC% : 3. saniyede atılan hava volümünün zorlu vital kapasiteye oranıdır. FEV 1/FVC değeri gibi restriktif hastalıklarda normal veya artmış, obstrüktif hastalıklarda ise azalmıştır. • FEF 25 -75%: Zorlu ekspirasyon ortası akım hızı olarak tanımlanır. Zorlu ekspirasyonun ilk ve son 1/4'lük kısımları arasında kalan akım hızıdır. Diğer bir deyişle zorlu ekspirasyonda, havanın ilk %25'i atıldıktan sonraki %50'lik volüm atılırken saptanan akım hızıdır, l/sn olarak ifade edilir. Hava yollarındaki obstrüksiyonu erken dönemde gösterir. Beklenen değerin altında bulunması, orta ve küçük hava yolları obstrüksiyonunu gösterir.

FEV 1/FVC (Tiffeneau oranı): • Havayolu obsrüksiyonu ve restriktif hastalıkları ayırdetmede oldukça kullanışlı • Obstrüksiyonlarda < %70 iken, restriksiyonlarda normal kalır Obstrüksiyon Normal Hafif Orta İleri FEV 1/FVC (%) > 70 61 - 69 45 - 60 < 45

Maksimal Ekspirasyon Ortası Akım Hızı (MMFR, FEF 25 -75%): Zorlu ekspirasyon ile volümlerin % 25 ila %75’inin atıldığı perioddaki akım hızıdır. • Orta ve küçük havayollarından gelen akımı yansıtır. • FVC ye dolayısıyla hasta eforuna bağımlı bir parametredir. • Obstrüktif hastalıkların erken dönemlerinde bu parametre azalır. Bazan restriktif hastalıklarda da azalma gösterebilir. • FEV 1/FVC eğer sınırda ise, havayolu hakkında bilgi verir.

AKIM- VOLÜM EĞRİSİ Özellikle çapı 2 mm'den küçük periferik hava yollarının fonksiyonlarının değerlendirilmesinde önem taşır. Bireye FVC manevrası yaptırılır, bu esnada hava akımı y eksenine, volüm ise x eksenine yerleştirilerek akım-volüm eğrisi elde edilir.

Maksimal Ekspirasyon Akım-Volüm Eğrisi

Maksimal İnspirasyon Akım-Volüm Eğrisi ZORLU İNSPİRATUAR VİTAL KAPASİTE (FIVC): Derin ekspirasyondan sonra zorlu inspirasyonla alınan maksimum hava volümü. FIV 1: Zorlu inspirasyonda 1. sn’de alınan hava volümü PIF: Zorlu inspirasyonda elde edilen maksimal akım. FIF 50: % 50 volüm inhale edildiğinde gözlenen maksimum inspiratuar akım FİF 25 -75; Özellikle solunum kas disfonksiyonu ve SFT kooperasyon hatasını göstermede önemli

Tepe akım hızı (PEF): Derin inspirasyondan sonra derin Ekspirasyon sırasında elde edilen maksimal akım hızıdır. • Büyük havayolları fonksiyonunu gösterir • Havayolları hastalıklarında zirve akım hızının periodik takibinde kullanılır

Tepe akım hızı (PEF): • Maksimal inspirasyon sonrası hızlı yapılan ekspirasyonda (güç uygulanmaksızın) değerlendirilir • Normali 8 -10 lt/sn’dir. • 1 -2 sn lik bir efor yeterlidir • Maksiamal inspirasyonda iken bekleme PEF değerini azaltır • Büyük havayolları fonksiyonunu gösterir • Havayolları hastalıklarında zirve akım hızının periodik takibinde kullanılır

Tepe akım hızı (PEF): • Özellikle astmalı olguların evde takibinde önemlidir Gri zon (PEF: %80 -100) Sarı zon (PEF: %50 -80), atak başlangıcı olabilir Kırmızı zon (PEF < %50), acil tedavi gerekebilir • KOAH lı hasta takibinde primer olarak önerilmemektedir FEV 1 ile PEF arasındaki korelasyon iyi değildir Şayet spirometri yoksa, manevra sırasındaki ekspirasyon zamanının 6 sn den daha uzun olması daha değerlidir (FEV 1/FVC < %50)

Akım-Volüm ve Volüm-Zaman Eğrilerinin Değerlendirilmeleri � Normal � Ekspirasyon akım kısıtlanması � İnspirasyon akım kısıtlanması � Restriksiyon � Yukarı solunum yolları obstriksiyonu � Küçük hava yolları Obstrüksiyonu � Hava hapsi

Akım-Volüm ve Volüm-Zaman Eğrilerinin Değerlendirilmeleri • Küçük havayolu obstrüksiyonu Özellikle küçük akciğer volümlerindeki akım hızı belirgin azalır (eğrinin son bölümü konkav hale gelir) FEF 50, FEF 75 Küçük havayolu obstrüksiyonunda FEF 50 ile FEF 25 -75 oldukça koreledir. • Büyük havayolu obstrüksiyonu. Fiks obstrüksiyonlarda hem ekspiratuvar hem de inspiratuvar eğri basıklaşır. Değişken intratorasik obstr, PEF azalır, FEF 50/FIF 50 <1. Değişken ekstratorasik obstr, FEF 50/FIF 50 >1

NORMAL AKIM-VOLÜM EĞRİSİ VOLÜM-ZAMAN EĞRİSİ

HAFİF OBSTRÜKSİYON AKIM-VOLÜM EĞRİSİ VOLÜM-ZAMAN EĞRİSİ

ORTA OBSTRÜKSİYON AKIM-VOLÜM EĞRİSİ VOLÜM-ZAMAN EĞRİSİ

İLERİ OBSTRÜKSİYON AKIM-VOLÜM EĞRİSİ VOLÜM-ZAMAN EĞRİSİ

Maksimum solunum kapasitesi (MVV) • Amplitüdü ve frekansı yüksek solunumla bir dakikada atılan volümdür. • Sürekli , düzenli ve ritmik efor , en az 12 sn • En az iki manevra, %10 luk değişim sınırları içinde • Kooperasyon ve efor bağımlı testtir • Solunum sistemi mekaniği, solunum kasları ve merkezinin durumu, Ac ve Toraks kompliyansı ile ilgili bilgiler verir • Havayolu rezistansı, solunum kasları, akciğer ve göğüs duvarı kompliansından etkilenir • %30 dan daha fazla olan azalmalar önemlidir K: MVV= FEV 1 x 40 E: MVV= FEV 1 x 34

Anlatım Planım • • SFT nin Önemi ve Tanımı SFT İndikasyonları, Komplikasyonları Spirometrik İnceleme Çeşitleri Statik Testler Dinamik Testler SFT ‘nin Değerlendirmesi Reversibilite testleri SFT Öncesi, sonrası ve kabul edilebilirlik kriterleri • Örnek Vakalar • Pratik Uygulama

Solunum Fonksiyon Testlerinin Yorumlanması • SFT sonuçları, kadın ve erkek için ayrı olarak hazırlanmış, yaş ve boya uygun nomogramlara göre beklenen değerler üzerinden yorumlanır. Test sonucunun beklenen değere göre yüzdesi, fonksiyonel bozukluğun var olup olmadığını ve varsa derecesini gösterir. Ventilasyon testlerinin yorumlanmasında obstrüktif, restriktif ve kombine olmak üzere 3 klinik patern vardır.

OBSTRÜKTİF PATERN • Hava yollarının herhangi bir bölümünde hava akımı kısıtlanması olduğunda görülür. KOAH, bronşiyal astım, kistik fibrozis, küçük hava yolu hastalıkları ve yukarı hava yolları obstrüksiyonu bu paterne neden olur. • Küçük hava yollarında sınırlı hastalıklar dışında obstrüktif paternin en iyi göstergesi FEV 1/FVC değerindeki azalmadır. FEV 1 değeri de azalmıştır. Genellikle VC normaldir. FVC ise düşük bulunabilir. FVC değerindeki azalma hava hapsinin bulgusudur. Akciğer volümleri ise artmış olarak bulunur. RV, FRC ve TLC artmıştır. Obstrüktif Bozukluğun Derecelendirilmesi FEV 1 / FVC (% beklenen) Normal ≥ % 80 Hafif Derecede Obstrüksiyon %60 -79 Orta Derecede Obstrüksiyon %40 -59 Ağır Derecede Obstrüksiyon < % 40

RESTRİKTİF PATERN • Akciğer parankim hastalıkları (pnömoni, atelektazi, fibrozis), cerrahi olarak rezeksiyon (lobektomi), plevra ve göğüs duvarı hastalıkları (plevral sıvı, kifoskolyoz, obesite) ve nöromüsküler hastalıklar (spinal kord, nöromüsküler kavşak ve kas hastalıkları) restriktif tipte SFT bozukluğuna neden olurlar. • Restriktif paternin en önemli özelliği VC azalmasıdır. FEV 1 değeri de VC azalmasına paralel olarak azalabilir fakat FEV 1/FVC değeri normal olarak kalır. RV, FRC ve TLC azalmış olarak bulunur. Farklı olarak nöromüsküler hastalıklarda FRC genellikle korunurken, solunum kas gücü kaybı nedeniyle ERV azalır. Bu nedenle RV artmış bulunabilir. Restriktif Bozukluğun Derecelendirilmesi VC VEYA TLC Normal ≥ % 80 Hafif Derece Restriksiyon %60 -75 Orta Derece Restriksiyon %50 -60

KOMBİNE OBSTRUKTİF VE RESTRİKTİF PATERN • Hem obstrüktif hem de restriktif paternin özelliklerini taşıyan SFT, sarkoidozis, idiyopatik akciğer fibrozisi gibi hastalıklarda görülür. Ayrıca obstrüktif paterne neden olan astım gibi hava yolu hastalıklarında hava hapsi ve hiperinflasyon bulgularının görülmesi mikst SFT bozukluğuna yol açabilir. KOAH'lı bir hastada pnömoni veya masif plevral efüzyon gibi restriktif patern oluşturacak hastalıkların görülmesi de kombine obstrüktif + restriktif SFT değişikliğine neden olur.

Anlatım Planım • • SFT nin Önemi ve Tanımı SFT İndikasyonları, Komplikasyonları Spirometrik İnceleme Çeşitleri Statik Testler Dinamik Testler SFT ‘nin Değerlendirmesi Reversibilite Testleri SFT Öncesi , sonrası ve kabul edilebilirlik kriterleri • Örnek Vakalar • Pratik Uygulama

• Erken Reversibilite èOrta derecede hava yolu obstrüksiyonu olan hastalarda tanıya yardımcıdır. èFEV 1, FVC veya PEF ölçümlerinden sonra hastaya kısa etkili beta-2 agonist (200 mg: 2 puf salbutamol veya 500 mg: 2 puf terbutalin) inhale ettirilir. è 15 -20 dk sonra ölçümde FEV 1 inisyale göre %12 veya 200 ml, beklenen değere göre %15 artmışsa test pozitif kabul edilir.

Bronşiyal Reversibilite Testi • Method: FEV 1 ve FEV 1/FVC% tespiti( ß 2 agonist inhalasyonu öncesi ve sonrası) Sonra-Önce • Sonuç: İyileşme oranı= × 100% Önce Positif sonuç: >15% • Reversibilite sınırları: asthma >15% and Volümlerde iyileşme>200 ml

PEF Değişiklik Oranı • PEF (peak expiratory flow): Zorlu eksp. daki en hızlı akımdır. PEFmax-PEFmin • PEF değişiklik= × 100% 1/2 (PEFmax+PEFmin) • PEF değişikliği ≥ 20% : asthma

• Geç Reversibilite Ağırlık derecesine göre uygun dozda inhale veya sistemik kortikosteroid tedavisi sonrası ölçülen FEV 1 ve FVC değerlerinde, tedavi öncesine göre %15, PEF değerine göre %20 düzelme saptanması, pozitif test olarak kabul edilir.

Anlatım Planım • • SFT nin Önemi ve Tanımı SFT İndikasyonları, Komplikasyonları Spirometrik İnceleme Çeşitleri Statik Testler Dinamik Testler SFT ‘nin Değerlendirmesi Reversibilite Testleri SFT Öncesi ve sonrası ve Kabul edilebilirlik kriterleri • Örnek Vakalar • Pratik Uygulama

LÜTFEN UNUTMA!!! Yetersiz Spirometri yerine HİÇ YAPMAMAK DAHA İYİ !

LÜTFEN UNUTMA!!! Spirometri Öncesi Kilo ve boy mutlaka ölçülmeli Dik durması olanaksız olan veya kifoskolyozu olan hastalarda kollar açılıp ölçülüp 1. 06 ya bölünerek boy hesaplanabilir

İNFEKSİYON ÇOK ÖNEMLİ !!! KONTROLÜ • Ellerin yıkanması ve dezenfeksiyonu • Cihazın dezenfeksiyonu • Bakteriel filtreler

Bulaşıcı Hastalıklardan Korunmada (Tbc…. ) • Testten önce ve sonra cihazlar dezenfekte edilmeli • Hastayı ayırmalı • Teknisyen özel maske takmalı • Tüm yüzeyler, cihaz , oda dezenfekte edilmeli

• • Spirometri Kabul Edilebilirlik Kriterleri Spirogramda artefakt bulunmamalıdır: Test sırasında öksürmemeli veya glottis kapatılmamalı Test erken bitirilmemeli Efor değişkenlik göstermemeli Ağızlıktan kaçak olmamalı Ağızlık dille veya ısırmak yoluyla kapatılmamalı Yeterli bir ekspirasyon yapılmalıdır: Ekspirasyon süresi 6 saniye olmalı veya bir plato çizdirilmelidir VEYA • Kişi ekspirasyonu bitirdiğinde en az 1 saniye süreyle volümde değişme olmamalıdır • Yaşlı veya obstrüksiyonu olanlarda ekspirasyon 15 saniyeye uzatılmalıdır

İYİ PERFORMANS GÖSTERGELERİ • • • Yeterli efor y ekseni boyunca hızlı yükselme Belirgin zirve x eksenine ani düşüş yok 0 noktasına ulaşım

Akım-Volüm Halkası Hatalar

TAK’dan Başlamamış

Yetersiz efor

Parameter IVC FEV 1/FVC PEF FEF 50 L L L % L/min L/sec PF MEF 50 FVC Pred 4. 68 4. 49 3. 64 81. 09 530 4. 80 Test 4. 41 4. 46 4. 27 95. 86 617 5. 78 %Pred 94. 1 99. 2 117. 3 118. 2 116. 4 120. 5

94

OLGU 3 Solunum Fonksiyon Testleri ve Klinik Kullanımı • 40 y Bayan Hasta • Özellikle kışları ÜSYE takiben ortaya çıkan öksürük , hırıltılı solunum • Son şikayetleri 3 haftadır mevcut SFT Ölçülen Beklenen % Beklenen FVC 2. 46 1. 86 3. 16 2. 72 82 3. 56 6. 49 78 68 75 67 64 FEV 1/FVC FEF %25 -75 PEF 2. 42 4. 17

EK TETKİK ? ? ERKEN REVERSİBİLİTE? ? ?

SFT % Beklenen %Reversibili te FVC 78 +12 FEV 1 68 +15 FEV 1/FVC 75 FEF %25 -75 67 +18 PEF 64 +20

OLGU 4 Solunum Fonksiyon Testleri ve Klinik Kullanımı • • 65 Y Erkek Hasta Öksürük, balgam nefes darlığı 10 yıldır özellikle kış aylarında artan Sigara+ SFT Ölçülen Beklenen % Beklenen Reversibilit e FVC 2. 2 2. 75 80 2 FEV 1 0. 94 1. 90 49 5 FEV 1/FVC 43 FEF %25 -75 0. 9 2. 11 42 7 PEF 2. 98 5. 40 55 3 47

OLGU 5 Solunum Fonksiyon Testleri ve Klinik Kullanımı • 28 Y Kadın Hasta • Nefes darlığı SFT Ölçülen Beklenen % Beklenen FVC 0. 96 2. 75 35 FEV 1 0. 94 1. 90 49 69 98 FEV 1/FVC FEF %25 -75 2. 25 2. 11 107 PEF 2. 98 5. 40 55