Economie een inleiding Hoofdstuk 4 Elasticiteiten en schokken

Economie, een inleiding Hoofdstuk 4 Elasticiteiten en schokken © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

Inhoud 1. Eigen prijselasticiteit van vraag en aanbod De eigen prijselasticiteit van de vraag 1. 2 Perfect elastische en perfect inelastische vraagcurven 1. 3 Relatie tussen prijselasticiteit van de vraag en verandering in opbrengsten 1. 4 Normale goederen en Giffen-goederen 1. 5 De prijselasticiteit van het aanbod 1. 1 2. De inkomenselasticiteit van de vraag Engel-curven 2. 2 Relatie tussen de inkomenselasticiteit en de budgetaandelen 2. 1 3. De kruiselingse prijselasticiteit Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 2/max

Inhoud 4. De markt in werking Aanbodschokken 4. 2 Vraagschokken 4. 1 5. Inkomens- en prijselasticiteiten voeden beleidskeuzes 5. 1 5. 2 Variatie in budgetaandelen door de inkomensladder Prijselasticiteiten voor energiegebruik Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 3/max

1. Eigen prijselasticiteit van vraag en aanbod De eigen prijselasticiteit van de vraag 1. 2 Perfect elastische en perfect inelastische vraagcurven 1. 3 Relatie tussen prijselasticiteit van de vraag en verandering in opbrengsten 1. 4 Normale goederen en Giffen-goederen 1. 5 De prijselasticiteit van het aanbod 1. 1 Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 4/max

1. 1 De eigen prijselasticiteit van de vraag § Meet de mate waarin de gevraagde hoeveelheid reageert op prijsveranderingen • Relatieve prijs- en hoeveelheidsveranderingen • Dimensieloos concept nodig • Negatief: prijs en hoeveelheid bewegen in tegengestelde richting Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 5/max

1. 1 De eigen prijselasticiteit van de vraag § Algemene uitdrukking (boogelasticiteit) § Prijselasticiteit in welbepaald punt (puntelasticiteit): Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 6/max

Figuur 4. 1: de prijselasticiteit van de vraag V p = -∞ net halfweg een lineaire vraagcurve is Vp = - 1 elastisch deel van de vraagcurve - 25% + 100% inelastisch deel van de vraagcurve - 25% = -0 V p +50% Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 7/max

1. Eigen prijselasticiteit van vraag en aanbod De eigen prijselasticiteit van de vraag 1. 2 Perfect elastische en perfect inelastische vraagcurven 1. 3 Relatie tussen prijselasticiteit van de vraag en verandering in opbrengsten 1. 4 Normale goederen en Giffen-goederen 1. 5 De prijselasticiteit van het aanbod 1. 1 Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 8/max

1. 2 Perfect elastische en perfect inelastische vraagcurven § Perfect inelastische vraagcurve: • Geen enkele reactie van gevraagde hoeveelheid op prijsverandering • Verticaal § Perfect elastische vraagcurve • Reactie is uitermate groot • Horizontaal § Met uitzondering van beide grensgevallen is de elasticiteit van een lineaire vraagcurve niet constant langsheen de curve Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 9/max

Figuur 4. 2: perfect elastische en perfect inelastische vraagcurven p perfect prijsinelastische vraag p perfect prijselastische vraag 0 Economie, een inleiding 2017 q 04 – Elasticiteiten en schokken q André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 10/max

1. Eigen prijselasticiteit van vraag en aanbod De eigen prijselasticiteit van de vraag 1. 2 Perfect elastische en perfect inelastische vraagcurven 1. 3 Relatie tussen prijselasticiteit van de vraag en verandering in opbrengsten 1. 4 Normale goederen en Giffen-goederen 1. 5 De prijselasticiteit van het aanbod 1. 1 Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 11/max

1. 3 Relatie tussen prijselasticiteit van de vraag en verandering in opbrengsten -1 is grens tussen ‘elastisch’ of ‘inelastisch’ § Relatie tussen totale uitgaven aan goed enerzijds, en de prijs van goed anderzijds. § § Totale opbrengsten hangen op dubbele manier af van de prijs • Niet a priori duidelijk wat er met product gebeurt § Als gevraagde hoeveelheid sterk reageert op prijswijziging, kunnen inkomsten dalen bij een prijsverhoging. § Als verandering in vraag beperkt is, kan prijsverhoging leiden tot hogere inkomsten • Prijselasticiteit bepaalt richting van verband Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 12/max

1. Eigen prijselasticiteit van vraag en aanbod De eigen prijselasticiteit van de vraag 1. 2 Perfect elastische en perfect inelastische vraagcurven 1. 3 Relatie tussen prijselasticiteit van de vraag en verandering in opbrengsten 1. 4 Normale goederen en Giffen-goederen 1. 5 De prijselasticiteit van het aanbod 1. 1 Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 13/max

1. 4 Normale goederen en Giffen-goederen In theorie gaat prijselasticiteit van 0 tot -∞ § Vb. vraag gezinnen naar goederengroepen § • Negatief, op huur na • Medische verzorging heeft kleinste prijselasticiteit § Negatief prijseffect is resultante van • Substitutie-effect • Inkomenseffect § Normale goederen: • Gevraagde hoeveelheid neemt af wanneer prijs stijgt • Substitutie- en inkomenseffect van prijsstijging in zelfde richting § Giffen-goederen: • Gevraagde hoeveelheid neemt toe wanneer prijs stijgt • Vraagcurve verloopt stijgend Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 14/max

Tabel 4. 1: eigen prijselasticiteiten van de vraag voeding -0, 36 water en frisdranken -0, 15 alcoholische dranken -0, 73 tabak -1, 01 kleding en schoenen -0, 91 huur 0, 01 meubels -0, 22 ontspanning -0, 71 communicatie -0, 03 voertuigen -1, 37 vervoer trein, tram, bus -0, 40 benzine -0, 32 diesel -0, 41 medische verzorging -0, 01 verwarming -0, 15 elektriciteit -0, 31 Bron: Bassilière, D. , Baudewyns, D. , Bossier, F. , Bracke, I. , Lebrun, I. , Stockman, P. , Willemé, P. (2013). A new version of the HERMES model - HERMES III , tabel 7 (Federaal Planbureau Working Paper, p. 13 -13). Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 15/max

1. 4 Normale goederen en Giffen-goederen § Vraag wordt elastischer naarmate • Er meer vervangproducten aanwezig zijn • De vraag een minder dringend karakter heeft • Het aandeel van het beschouwde goed in het budget groter wordt • De beschouwde tijdsperiode langer wordt Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 16/max

1. Eigen prijselasticiteit van vraag en aanbod De eigen prijselasticiteit van de vraag 1. 2 Perfect elastische en perfect inelastische vraagcurven 1. 3 Relatie tussen prijselasticiteit van de vraag en verandering in opbrengsten 1. 4 Normale goederen en Giffen-goederen 1. 5 De prijselasticiteit van het aanbod 1. 1 Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 17/max

1. 5 De prijselasticiteit van het aanbod Dimensieloos getal om de reactie van verkopers op prijsveranderingen te meten § Boogelasticiteit van het aanbod: § § Puntelasticiteit: Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 18/max

1. 5 De prijselasticiteit van het aanbod 1 is grens tussen elastisch of inelastisch § Perfect inelastische aanbodcurve: § • Verticaal • Geen enkele prijsverhoging kan toename aangeboden hoeveelheden uitlokken • Bv. landbouwproducten § Perfect elastische aanbodcurve • Horizontaal • Aangeboden hoeveelheid is onbepaald bij gegeven prijs • Prijsnemerschap • Bv. internationale handel Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 19/max

2. De inkomenselasticiteit van de vraag Engel-curven 2. 2 Relatie tussen de inkomenselasticiteit en de budgetaandelen 2. 1 Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 20/max

2. 1 Engel-curven Functie : relatie tussen gevraagde hoeveelheid en inkomen § Deze partiële vraagfunctie is de Engel-curve § Inkomenselasticiteit geeft weer met hoeveel procent de consumptie van een goed toeneemt als het inkomen wijzigt § Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 21/max

2. 1 Engel-curven § Inkomenselasticiteit van de vraag in bepaald punt: § Normale goederen • Inkomenselasticiteit is positief: • Vraag neemt toe als consumenten rijker worden § Inferieure goederen • Inkomenselasticiteit in negatief • Vraag neemt af als consumenten rijker worden Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 22/max

2. De inkomenselasticiteit van de vraag Engel-curven 2. 2 Relatie tussen de inkomenselasticiteit en de budgetaandelen 2. 1 Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 23/max

2. 2 Relatie tussen de inkomenselasticiteit en de budgetaandelen § Verband tussen grootte van de inkomenselasticiteit en verandering in het budgetaandeel w als het inkomen wijzigt Budgetaandeel hangt op dubbele manier af van inkomen § Inferieure goederen: § • Toename inkomen leidt tot afname gevraagde hoeveelheid • Inkomenselasticiteit is negatief • Budgetaandeel daalt als inkomen stijgt Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 24/max

2. 2 Relatie tussen de inkomenselasticiteit en de budgetaandelen § Normale goederen • Inkomenselasticiteit positief • Invloed op budgetaandeel is minder eenduidig te bepalen • 1 is ijkpunt § Inkomenselasticiteit > 1 : luxegoederen § Inkomenselasticiteit < 1: noodzakelijke goederen § Gezinsbudgetenquêtes • Wet van Engel: daling van het budgetaandeel voor voeding naarmate met rijker wordt • Engel-curve: verband tussen inkomen en budgetaandelen, of tussen inkomen en gevraagde hoeveelheid Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 25/max

Tabel 4. 2: classificatie van de goederen volgens inkomenselasticiteit Economie, een inleiding 2017 inferieur goed Vy < 0 consumptie neemt af als inkomen toeneemt budgetaandeel neemt af als inkomen toeneemt noodzakelijk goed V 0< y <1 consumptie neemt toe als inkomen toeneemt budgetaandeel neemt af als inkomen toeneemt luxegoed V y > 1 consumptie neemt toe als inkomen toeneemt budgetaandeel neemt af als inkomen toeneemt 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 26/max

Tabel 4. 3: inkomenselasticiteiten in België voeding 0, 45 water en frisdranken 0, 72 alcoholische dranken 0, 00 tabak 0, 00 kleding en schoenen 1, 38 huur 0, 08 meubels 0, 87 ontspanning 1, 99 communicatie 0, 30 voertuigen 1, 05 vervoer trein, tram, bus 0, 09 benzine 0, 98 diesel 0, 98 medische verzorging 0, 24 verwarming 1, 78 elektriciteit 1, 27 Bron: Bassiliere, D. et al. (2013). A new version of the HERMES model - HERMES III Working Paper 13 -13). Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken , tabel 7 (Federaal Planbureau André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 27/max

3 De kruiselingse prijselasticiteit § Relateert de procentuele verandering in de gevraagde hoeveelheid van een bepaald goed aan een procentuele verandering in de prijs van een ander goed Ook wijzigingen in andere prijzen hebben nl. effect via de koopkracht van het inkomen § Kruiselingse prijselasticiteit capteert eventuele samenhang § • Complementen (kaas en wijn): negatief • Substituten (friet en broodjes): positief • Onafhankelijke goederen (wijn en cd’s): nul Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 28/max

Tabel 4. 4: inkomenselasticiteit en (kruiselingse) prijselasticiteit op de markt voor frisdrank inkomens- (kruiselingse) prijselasticiteiten voor een verandering in de prijs van elasticiteit Coca-Cola Pepsi Coca-Cola 1, 18 -3, 79 2, 18 0 0, 43 Pepsi 0, 75 2, 34 -3, 94 0, 6 0, 25 Sprite 0, 87 0, 15 3, 68 -2, 84 -1, 86 Mountain Dew 1, 83 3, 51 1, 77 -2, 73 -4, 39 markt voor Sprite Mountain Dew Bron: Dhar, T. , Chavas, J. -P. , Cotterill, R. , Gould, B. (2005). An econometric analysis of brand-level strategic pricing between Coca. Cola company and Pepsico. Journal of Economics & Management Strategy , 14(4), 905 -931 Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 29/max

4. De markt in werking Aanbodschokken 4. 2 Vraagschokken 4. 1 Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 30/max

4. 1 Aanbodschokken § Aanbodcurve kan verschuiven: droogte zorgt dat aanbod van suiker naar links schuift • Prijsstijging lijkt logisch gevolg • Maar: evenwichtsprijs hangt ook af van vraagzijde § Perfect elastische vraag: geen effect op prijs § Steile vraagcurve: scherpe stijging van de prijs • Prijsgevoeligheid bepaalt ook inkomensverandering suikerboeren • Intercept op hoeveelheidsas wijzigt Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 31/max

Figuur 4. 3: invloed van uitblijven van moesson in India op prijs van suiker € per ton suiker A 2009 A 2008 droogte in India E 1 p 1 = € 392 E 0 p 0 = € 250 V 0 Economie, een inleiding 2017 q 1 04 – Elasticiteiten en schokken q 0 tonnen suiker André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 32/max

Figuur 4. 4: invloed van de vraag bij een misoogst € per ton suiker A 2009 A 2008 droogte E 1 p 2 p 0 D E 2 C E 0 V 2 A B 0 Economie, een inleiding 2017 V 1 q 1 04 – Elasticiteiten en schokken q 0 tonnen suiker André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 33/max

4. 1 Aanbodschokken § Meestal wijzigt aanbodschok intercept op verticale prijsas • Kostendaling: aanbodcurve verschuift naar beneden • Kostenstijging: aanbodcurve naar boven • Effect op prijs en inkomen hangt ook hier af van helling vraagcurve • Maw. : mate waarin producenten hun kostenstijging kunnen doorrekenen aan consumenten, hangt in belangrijke mate af van de elasticiteit van de vraag Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 34/max

Figuur 4. 5: verdeling van een aanbodschok over prijs- en hoeveelheidsveranderingen p V 2 E 1 p 0 E 3 hogere stookkosten A 1 A 0 E 2 V 3 E 0 V 1 q 0 0 Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken q André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 35/max

4. De markt in werking Aanbodschokken 4. 2 Vraagschokken 4. 1 Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 36/max

4. 2 Vraagschokken § Grondstoffen: hoge prijsvolatiliteit • Verklaren via comparatief statische analyse • Prijs en hoeveelheid bewegen in dezelfde richting (itt aanbodschok) • Effect hangt opnieuw af van elasticiteit andere zijde van de markt Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 37/max

Figuur 4. 6: volatiele grondstoffenprijzen op de wereldmarkt 11000 9000 $/ton 7000 5000 3000 1000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 -1000 zink aluminium koper lood Bron: Bloomberg (geraadpleegd op 10 -02 -2017). Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 38/max

4. 2 Vraagschokken § Bv. prijsinelastisch aanbod van grondstoffen en prijselastisch aanbod van afgewerkte producten • Vraag verschuift onder invloed van conjunctuur § Groei: V 1 § Recessie: V 2 • Inelastisch aanbod: zeer grote prijsschommelingen, kleine hoeveelheidsschommelingen • Elastisch aanbod: zeer grote hoeveelheidsschommelingen, kleine prijsvolatiliteit Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 39/max

Figuur 4. 7: de prijsvolatiliteit bij een vraagschok hangt af van de aanbodcurve prijs van grondstoffen prijs van afgewerkte producten Agrondstoffen herneming recessie p* E 1 recessie E 0 E 2 V 1 V 2 0 Economie, een inleiding 2017 q* E 0 p* Aafgewerkt E 1 V 1 E 2 V 0 hoeveelheid grondstoffen 04 – Elasticiteiten en schokken V 2 0 q* V 0 hoeveelheid afgewerkte producten André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 40/max

5. Inkomens- en prijselasticiteiten voeden beleidskeuzes Variatie in budgetaandelen door de inkomensladder 5. 2 Prijselasticiteiten voor energiegebruik 5. 1 Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 41/max

5. 1 Variatie in budgetaandelen door de inkomensladder Overheden willen bestedingspatronen kennen, en vooral hoe die variëren met het inkomen, bv. voor effecten van tax shifts § Budgetenquêtes Europese Commissie: § • Patroon voor voeding bevestigt Engel: budgetaandeel daalt met inkomen. Hangt samen met bbp/capita • Restaurants en hotels: luxegoed, want budgetaandeel neemt toe met inkomen (inkomenselasticiteit > 1) • Alcohol en tabel: budgetaandeel varieert amper met inkomen Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 42/max

aandeel in het budget (in %) Figuur 4. 8: verschil in bestedingspatronen tussen België, Oostenrijk, Tsjechië, Polen en Roemenië 50 (a) voeding 45 40 Roemenië 35 30 Polen 25 Tsjechië 20 België 15 10 Oostenrijk 5 0 1 2 3 4 5 6 inkomensdeciel 7 8 9 10 Bron: De Agostini, P. , Capéau, B. , Decoster, A. , Figari, F. , Kneeshaw, J. , Leventi, C. , Manios, K. , Paulus , A. , Sutherland, H. , Vanheukelom, T. (2017). EUROMOD Extension to Indirect Taxation: Final Report, EUROMOD Technical Note EMTN 3. 0. Colchester: Institute for Social and Economic Research, University of Essex. Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 43/max

aandeel in het budget (in %) Figuur 4. 8: verschil in bestedingspatronen tussen België, Oostenrijk, Tsjechië, Polen en Roemenië 15 (b) restaurant en hotels 14 13 12 11 10 9 Oostenrijk 8 7 6 België 5 4 Tsjechië 3 2 Roemenië Polen 1 0 1 2 3 4 5 6 inkomensdeciel 7 8 9 10 Bron: De Agostini, P. , Capéau, B. , Decoster, A. , Figari, F. , Kneeshaw, J. , Leventi, C. , Manios, K. , Paulus , A. , Sutherland, H. , Vanheukelom, T. (2017). EUROMOD Extension to Indirect Taxation: Final Report, EUROMOD Technical Note EMTN 3. 0. Colchester: Institute for Social and Economic Research, University of Essex. Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 44/max

aandeel in het budget (in %) Figuur 4. 8: verschil in bestedingspatronen tussen België, Oostenrijk, Tsjechië, Polen en Roemenië 8 (c) alcohol en tabak Roemenië 7 6 5 4 Tsjechië Polen 3 Oostenrijk 2 België 1 0 1 2 3 4 5 6 inkomensdeciel 7 8 9 10 Bron: De Agostini, P. , Capéau, B. , Decoster, A. , Figari, F. , Kneeshaw, J. , Leventi, C. , Manios, K. , Paulus , A. , Sutherland, H. , Vanheukelom, T. (2017). EUROMOD Extension to Indirect Taxation: Final Report, EUROMOD Technical Note EMTN 3. 0. Colchester: Institute for Social and Economic Research, University of Essex. Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 45/max

5. Inkomens- en prijselasticiteiten voeden beleidskeuzes Variatie in budgetaandelen door de inkomensladder 5. 2 Prijselasticiteiten voor energiegebruik 5. 1 Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 46/max

5. 2 Prijselasticiteiten voor energiegebruik § Verminderen verbruik van fossiele brandstoffen • Hamvraag: hoeveel moet de prijs verhogen om de vraag naar bv. transport of verwarming te reduceren? • Gevoeligheid voor prijsveranderingen van kolen, olie, gas of elektriciteit hangt sterk af van sector tot sector • CO 2 -belasting heeft dus heel verschillende gevolgen in verschillende sectoren Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 47/max

Tabel 4. 5: prijselasticiteiten voor de vraag naar energie in Belgische sectoren landbouw intermediaire goederen kolen en cokes olie gas elektriciteit - -0, 49 -0, 35 -0, 99 -0, 82 -0, 66 -0, 58 -1, 08 -0, 75 -0, 37 -0, 04 -0, 62 -0, 5 uitrustingsgoederen - consumentengoederen - bouwnijverheid handel, logies en catering -0, 62 -1, 04 kredietinstellingen en verzekering gezondheidszorg -0, 41 - -0, 74 -0, 78 - -0, 94 spoor- en wegtransport in lucht, over zee en water -0, 88 -0, 99 Bron: Bassilière, D. et al. (2013). A new version of the HERMES model - HERMES III 13). Economie, een inleiding 2017 04 – Elasticiteiten en schokken -1, 31 -0, 99 0, 05 -0, 36 -0, 51 -0, 24 -0, 33 -1, 03 -0, 90 -0, 85 -0, 89 -0, 16 -0, 28 , tabel 27 (Federaal Planbureau Working Paper 13 - André Decoster & Erwin Ooghe (red. ) Universitaire Pers Leuven 48/max