Economie een Inleiding Hoofdstuk 12 Publieke goederen en

Economie, een Inleiding Hoofdstuk 12: Publieke goederen en externe effecten ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 1

Publieke goederen en externe effecten § Pareto-efficiëntie l Niet mogelijk welvaart te verhogen van één individu, zonder dat die van ander individu erop achteruit gaat § Vertrekpunt: l l Realiteit vaak niet zoals ideale situatie (Hoofdstuk 8) § Door bestaan ‘marktfalingen’ meerbepaald publieke goederen en externe effecten Verbeteringen mogelijk via overheidsinterventie ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 2

Publieke goederen en externe effecten - Inhoudstafel 1. Publieke goederen 2. Externe effecten 3. Publieke voorziening van private goederen ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 3

Publieke goederen en externe effecten - Inhoudstafel 1. Publieke goederen 1. Niet-uitsluitbaar en niet-rivaliteit in consumptie 2. Maatschappelijk wenselijk aanbod van publieke goederen 3. Het vrijbuiterprobleem 4. Quasi-publieke goederen 2. Externe effecten 3. Publieke voorziening van private goederen ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 4

1. 1. Niet-uitsluitbaar en niet-rivaliteit in consumptie § Vrijemarktsysteem: l l Private goederen: individuele voorkeuren Voorbeeld: brood kopen en betalen (vrije keuze) § Zuiver publieke goederen: l Kenmerken: § Niet-uitsluitbaarheid Landsverdediging, rechtssysteem, dijk § Niet-rivaliteit in consumptie ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 5

Publieke goederen en externe effecten - Inhoudstafel 1. Publieke goederen 1. Niet-uitsluitbaar en niet-rivaliteit in consumptie 2. Maatschappelijk wenselijk aanbod van publieke goederen 3. Het vrijbuiterprobleem 4. Quasi-publieke goederen 2. Externe effecten 3. Publieke voorziening van private goederen ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 6

1. 2. Maatschappelijk wenselijk aanbod van publieke goederen § Publieke goederen: elke eenheid kan tegelijk door elke consument geconsumeerd worden l l Waardering individu: individuele bereidheid tot betalen Maatschappelijke marginale betalingsbereidheid: § Som individuele bereidheden tot betalen § Grafisch: verticale som individuele vraagcurven ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 7

1. 2. Maatschappelijk wenselijk aanbod van publieke goederen § Voorbeeld: bescherming tegen overstromingen d. m. v. dijk l l l Twee individuen MBBL = € 4 en MBBB = € 3 voor 1 ste centimeter § Marginale maatschappelijke waardering = € 7 MBBL = € 3 en MBBB = € 2 voor 101 ste centimeter § Marginale maatschappelijke waardering = € 5 ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 8

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 9

1. 2. Maatschappelijk wenselijk aanbod van publieke goederen § q* = 2 meter l l Hogere dijk: meer bescherming § Maar: totale marginale baat < marginale kost Lagere dijk: minder bescherming § Maar: totale marginale baat > marginale kost § Algemeen: efficiënt niveau van voorziening moet voldoen aan Samuelsonregel: ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 10

1. 2. Maatschappelijk wenselijk aanbod van publieke goederen § Publieke goederen: l l Geconsumeerde hoeveelheid dezelfde voor allen MBB kan verschillen § Private goederen: l l Individuele MBB voor elke consument = marktprijs Geconsumeerde hoeveelheid varieert per consument ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 11

Publieke goederen en externe effecten - Inhoudstafel 1. Publieke goederen 1. Niet-uitsluitbaar en niet-rivaliteit in consumptie 2. Maatschappelijk wenselijk aanbod van publieke goederen 3. Het vrijbuiterprobleem 4. Quasi-publieke goederen 2. Externe effecten 3. Publieke voorziening van private goederen ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 12

1. 3. Het vrijbuiterprobleem § Voorbeeld: landbouwer en zijn bijdrage voor dijk ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 13

1. 3. Het vrijbuiterprobleem § Twee vereenvoudigingen l l Anderen beslissen gezamenlijk Slechts twee keuzes: betalen of niet § Groter getal is beter resultaat § Voorkeurordening l l 4: anderen betalen, landbouwer niet, dijk komt er, landbouwer is vrijbuiter 3: anderen betalen, landbouwer ook, dijk komt er 2: anderen betalen niet, landbouwer ook niet, dijk komt er niet 1: anderen betalen niet, landbouwer wel, dijk komt er niet ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 14

1. 3. Het vrijbuiterprobleem § Dominante strategie: niet betalen l l Gevolg: situatie 2, er komt geen dijk Oplossing: overheidsinterventie (dwangmacht) ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 15

1. 3. Het vrijbuiterprobleem § Drie aandachtspunten: l l l Bij herhaald spel geen dwangmacht nodig, vooral in kleine, niet-anonieme groepen Nadelen collectieve voorziening door overheid: § Onmogelijkheid echte voorkeuren te reveleren § ‘Social choice’, ‘public choice’ en ‘(new) political economy’: modelleren beslissingsproces en gedrag van politici en ambtenaren Collectieve voorziening niet noodzakelijk geproduceerd door overheidsondernemingen § Kan ook door private ondernemingen ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 16

Publieke goederen en externe effecten - Inhoudstafel 1. Publieke goederen 1. Niet-uitsluitbaar en niet-rivaliteit in consumptie 2. Maatschappelijk wenselijk aanbod van publieke goederen 3. Het vrijbuiterprobleem 4. Quasi-publieke goederen 2. Externe effecten 3. Publieke voorziening van private goederen ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 17

1. 4. Quasi-publieke goederen § Noch volledig privaat, noch volledig publiek: minstens één kenmerk slechts in beperkte mate voldaan l l Uitsluitbaarheid Rivaliteit § Voorbeelden: zwembaden, tunnels, parken, wegen, sportinfrastructuur, … l l Gedeeltelijke uitsluiting d. m. v. tolgeld, inkomprijzen Congestie of overbelasting, vorm van rivaliteit ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 18

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 19

1. 4. Quasi-publieke goederen § In private bedrijven ook publieke goederen l Voorbeeld: winkelcentrum met verwarming, parking, schoonmaken toiletten, . . . ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 20

Publieke goederen en externe effecten - Inhoudstafel 1. Publieke goederen 2. Externe effecten 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Positieve en negatieve externe effecten Pareto efficiëntie bij externe effecten Het ‘optimale’ vervuilingsniveau Uitstootnormen Eigendomsrechten en aansprakelijkheid Milieuheffingen Verhandelbare emissierechten 3. Publieke voorziening van private goederen ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 21

2. 1. Positieve en negatieve externe effecten § Voorbeelden: l l l Rinkelende gsm hindert medestudenten en docent Bijen van imker bestuiven bloemen Vervuilende productie schaadt milieu § Externe effecten: l Gedrag economische agenten heeft rechtstreeks invloed op nut andere economische agenten § Geen compensaties betaald § Kan negatief zijn: milieuvervuiling § Kan positief zijn: bloemenparkje voor jezelf en buren ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 22

2. 1. Positieve en negatieve externe effecten § Typisch aan externe effecten l Geen betaling van compensatie via markt!!! § Consumptie of productie veroorzaakt naast marginale baat of kost voor agent zelf ook elders in economie baten of kosten l l MBB: maatschappelijke marginale baat MB: private marginale baat MKK: maatschappelijke marginale kost MK: private marginale kost ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 23

Publieke goederen en externe effecten - Inhoudstafel 1. Publieke goederen 2. Externe effecten 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Positieve en negatieve externe effecten Pareto efficiëntie bij externe effecten Het ‘optimale’ vervuilingsniveau Uitstootnormen Eigendomsrechten en aansprakelijkheid Milieuheffingen Verhandelbare emissierechten 3. Publieke voorziening van private goederen ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 24

2. 2. Pareto efficiëntie bij externe effecten § Figuur 12. 2. : l l Perfect concurrentiële markt voor papier AP: aanbodcurve AM: marginale maatschappelijke kostencurve AM boven Ap door negatieve externe effecten (vervuiling) ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 25

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 26

2. 2. Pareto efficiëntie bij externe effecten § Situatie bij vrije prijsvorming: l l Teveel vervuilende goederen Kost vervuiling: oppervlakte tussen curven AM en Ap Vervuiling aanvaardbaar zolang kost gecompenseerd door waarde geproduceerde goed Welvaartsverlies bij marktuitkomst: driehoek EMBEp § Vrije prijsvorming leidt niet tot welvaartsoptimum l l l Evenwicht uit vrije prijsvorming EP ‘marktfaling’ Pareto-efficiënt punt EM: p. M > pp en q. M < qp ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 27

Publieke goederen en externe effecten - Inhoudstafel 1. Publieke goederen 2. Externe effecten 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Positieve en negatieve externe effecten Pareto efficiëntie bij externe effecten Het ‘optimale’ vervuilingsniveau Uitstootnormen Eigendomsrechten en aansprakelijkheid Milieuheffingen Verhandelbare emissierechten 3. Publieke voorziening van private goederen ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 28

2. 3. Het optimale vervuilingsniveau § Beschouw Figuur 12. 3. : l l Geloosde hoeveelheid afvalstoffen L Maatschappelijke marginale kosten lozing § Uitgedrukt door rechte BA § Dit zijn externe kosten die leiden tot verschil tussen AM en AP Totale maatschappelijke kosten lozing bij vrije marktuitkomst § Oppervlakte OBAL Marginale kosten terugdringen vervuiling § Uitgedrukt door LE ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 29

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 30

2. 3. Het optimale vervuilingsniveau § Hoeveelheid lozing naar nul? l l Marginale kosten van terugdringen worden zeer groot Dit zijn ook reële kosten voor maatschappij § Optimale hoeveelheid vervuiling: Q l (Q < L maar Q > O) ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 31

Publieke goederen en externe effecten - Inhoudstafel 1. Publieke goederen 2. Externe effecten 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Positieve en negatieve externe effecten Pareto efficiëntie bij externe effecten Het ‘optimale’ vervuilingsniveau Uitstootnormen Eigendomsrechten en aansprakelijkheid Milieuheffingen Verhandelbare emissierechten 3. Publieke voorziening van private goederen ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 32

2. 4. Uitstootnormen § Quota’s om negatieve externe effecten in te perken § Quota’s l l l In vorm van maximale productie- of uitstootnormen Probleem: houden onvoldoende rekening met specifieke kenmerken bedrijf Beschouw Figuur 12. 4. ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 33

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 34

2. 4. Uitstootnormen § B: maatschappelijke marginale baten om vervuiling terug te dringen § Twee papierproducenten die L lozen § LM curve: marginale kosten om vervuiling terug te dringen voor onderneming 1 § LN curve: marginale kosten om vervuiling terug te dringen voor onderneming 2 ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 35

2. 4. Uitstootnormen § Uitstootnorm door overheid vastgelegd: K § Totale maatschappelijke kost van emissiereductie: l Oppervlakte LKF + LKG § Reductiekosten minimaliseren l l Vereist efficiënte verdeling van inspanningen Indien bedrijf 1 reduceert tot Q 1 en bedrijf 2 tot Q 2 § Marginale reductiekost beide bedrijven = B § Dit is kostenefficiënt: doelstelling bereikt tegen zo laag mogelijke totale kost ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 36

2. 4. Uitstootnormen § Indien beide bedrijven reduceren tot K l l l Extra kosten bedrijf 1 voor extra reductie: KF Uitgespaarde kosten bedrijf 2 voor extra vervuiling: KG KG > KF doelstelling kan bereikt worden tegen lagere kosten § Indien bedrijf 1 reduceert tot Q 1 en bedrijf 2 tot Q 2 l Geen totale kostenbesparing meer mogelijk ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 37

2. 4. Uitstootnormen § Belangrijk: l Inspanningen zo verdelen dat marginale reductiekosten voor alle bedrijven gelijk zijn § Noodzakelijke voorwaarde voor kostenefficiëntie § Equimarginaal kostenprincipe § Differentiëring van normen l l l Moeilijk in realiteit Vandaar vaak alle bedrijven zelfde reductienorm Betere alternatieven: volgende paragrafen ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 38

Publieke goederen en externe effecten - Inhoudstafel 1. Publieke goederen 2. Externe effecten 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Positieve en negatieve externe effecten Pareto efficiëntie bij externe effecten Het ‘optimale’ vervuilingsniveau Uitstootnormen Eigendomsrechten en aansprakelijkheid Milieuheffingen Verhandelbare emissierechten 3. Publieke voorziening van private goederen ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 39

2. 5. Eigendomsrechten en aansprakelijkheid § Coase-theorema: l l Duidelijke en afdwingbare eigendomsrechten § Om externe effecten te internaliseren Verdeling van eigendomsrechten speelt geen rol voor efficiëntie van uiteindelijke oplossing § Omwonenden eigenaar van water Bedrijf betaalt voor vervuiling § Bedrijf eigenaar van water Omwonenden betalen voor proper water § Dit is equivalent ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 40

2. 5. Eigendomsrechten en aansprakelijkheid § Voorbeeld: l l Fabriek eigenaar van water Wandelaars willen betalen voor propere rivier Figuur 12. 2. : bereidheid tot betalen slachtoffers > verlies door verminderde productie, zo tot in EM Transactiekosten mogen niet te hoog zijn ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 41

Publieke goederen en externe effecten - Inhoudstafel 1. Publieke goederen 2. Externe effecten 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Positieve en negatieve externe effecten Pareto efficiëntie bij externe effecten Het ‘optimale’ vervuilingsniveau Uitstootnormen Eigendomsrechten en aansprakelijkheid Milieuheffingen Verhandelbare emissierechten 3. Publieke voorziening van private goederen ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 42

2. 6. Milieuheffingen § Marktprijzen via belastingen corrigeren l l Tot maatschappelijk wenselijk niveau (Pigou) Pigouviaanse belastingen § Heffingen die negatieve externe effecten moeten corrigeren § Kostenefficiënte verdeling milieu-inspanningen § Heffingen: l l Outputbelasting Belasting op vervuilende productiefactor zelf (beter) ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 43

2. 6. Milieuheffingen § Kostenefficiënte verdeling milieu-inspanningen l l Vervuilers hebben twee opties § Verder produceren en belasting betalen op volledige uitstoot § Vervuiling terugdringen door te investeren in schone technologie Bedrijf i kiest reductie zodanig dat ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 44

2. 6. Milieuheffingen § Beschouw Figuur 12. 5. l l l Milieuheffing t per eenheid Milieubelasting: rechthoek Ot. LT Optimaal niveau vervuiling blijkt OS § Uiteindelijke kost optimale reductie l l Oppervlakte Ot. RL § Te betalen milieuheffing (Ot. RS) § Kost reductie (SRL) Ingekleurde oppervlakte: kostenbesparing t. o. v. L ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 45

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 46

Publieke goederen en externe effecten - Inhoudstafel 1. Publieke goederen 2. Externe effecten 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Positieve en negatieve externe effecten Pareto efficiëntie bij externe effecten Het ‘optimale’ vervuilingsniveau Uitstootnormen Eigendomsrechten en aansprakelijkheid Milieuheffingen Verhandelbare emissierechten 3. Publieke voorziening van private goederen ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 47

2. 7. Verhandelbare emissierechten § Overheid zet markt op om allocatie van schaarse milieugoederen te coördineren: l Verhandelbare emissierechten § Voorbeeld: Europese Emissiehandelsysteem (2005) § Winstmaximerende vervuiler reduceert tot punt waar marginale reductiekost = marktprijs emissierecht ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 48

Publieke goederen en externe effecten - Inhoudstafel 1. Publieke goederen 2. Externe effecten 3. Publieke voorziening van private goederen ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 49

3. Publieke voorziening van private goederen § Overheid intervenieert vaak in aanbod van goederen l l l Gezondheidszorg, onderwijs en cultuur Aanbod gesubsidieerd Soms productie in handen van overheid § Voorbeeld: onderwijs § Verdienstengoederen (merit goods): overheid steunt consumptie van deze goederen, want consumenten hechten er te weinig belang aan ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 12 – PUBLIEKE GOEDEREN EN EXTERNE EFFECTEN © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN 50