Ocenianie ksztatujce po polsku opracowanie prezentacji na podstawie

Ocenianie kształtujące po polsku opracowanie prezentacji na podstawie programu Ocenianie kształtujące po polsku – CODN w Warszawie, 2009 r. Białystok, maj 2010 Centrum Edukacji Nauczycieli w Białymstoku Prezentację przygotowała Alina Mikołajczuk w oparciu o materiały powarsztatowe wg autorów: Grażyna Szyling, Klemens Stróżyński, Lidia Pasich, Maria Krystyna Szmigiel, Małgorzata Baranowska

Ocenianie Kształtujące po polsku – przesłanie Budzenie motywacji wewnętrznej i wspieranie pełniejszego rozwoju poprzez czynienie ucznia odpowiedzialnym za proces uczenia się Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 2

„Tak naprawdę o karierze życiowej decyduje to, co potrafimy, a nie to, czego nie umiemy. To niesłychanie ważna konkluzja - zgoła strategiczna dla budowania systemów oceniania, dla przyjmowania strategii pedagogicznych. To także powód do uruchamiania w szkołach mechanizmów promocji sukcesu ucznia. I sukcesu nauczyciela. ” W: K. Stróżyński- Ocenianie szkolne dzisiaj. PWN Warszawa 2003; str. 35

Ocenianie: Ocenianie„Proces wyrażania opinii o uczniach za pomocą stopni lub ocen opisowych, zarówno sporadycznie, jak i co kwartał lub przy końcu roku szkolnego. ” (W. Okoń) Diagnoza postępów ucznia w procesie kształcenia „jasny obraz tego, czego dzieci nie umieją i dlaczego nie umieją oraz jakie błędy sam (nauczyciel) popełnia” (D. Fontana) Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 4

Ocenianie jest częścią procesu kształcenia. Jest instrumentem dynamizującym procesy uczenia się, pod warunkiem, że motywuje ucznia do pracy, wspomaga i ukierunkowuje jego rozwój. Ocenianie kształtujące oferuje ważne narzędzia, które pozwalają zrealizować cele dotyczące wysokich osiągnięć uczniów, wyposażania ich w wiedzę i umiejętności potrzebne do uczenia się przez całe życie. Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 5

Rozporządzenie MEN z dn. 30 kwietnia 2007 r. W sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 83 ) Rozporządzenie MEN z dn. 13 lipca 2007 r. Zmieniające rozporządzenie. . Rozporządzenie MEN z dn. 7 stycznia 2008 r. Zmieniające rozporządzenie. . Rozporządzenie MEN z dn. 25 września 2008 r. Zmieniające rozporządzenie. . Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 6

Analiza rozporządzenia MEN: -obowiązki nauczyciela związane z ocenianiem szkolnym - elementy rozporządzenia świadczące o roli wspierającej i kształtującej ocenianie Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 7

Funkcje oceniania -Diagnostyczna -Kształtująca -Informacyjna -Selekcyjna -Klasyfikująca -Różnicująca -Wspierająca -Restrykcyjna Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 8

OCENIANIE - niektóre pojęcia nosiągnięcia npostępy nwyniki nauczania Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 9

Obraz osiągnięć ucznia tworzą: -ocenianie wewnątrzszkolne -ocenianie zewnętrzne -konteksty kształcenia Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 10

Uwarunkowania osiągnięć edukacyjnych ucznia (konteksty kształcenia) 1. związane z uczniem: stan zdrowia, specyficzne trudności w uczeniu się, dojazdy do szkoły, motywacja i zaangażowanie w uczenie się, uzdolnienia, zainteresowania, samoocena, aspiracje edukacyjne uczniów, sukcesy w uczeniu się, trudności w uczeniu się, wyniki sprawdzianu, egzaminu, stopnie z wybranych przedmiotów na świadectwie, 2. związane z rodziną ucznia: wykształcenie rodziców, aspiracje edukacyjne rodziny, środowisko, w którym żyje uczeń, warunki do uczenia się w domu, status materialny rodziny i styl funkcjonowania rodziny, 3. związane ze szkołą: baza materialna szkoły, potencjał zespołu nauczycielskiego, organizacja pracy szkoły, metody pracy dydaktycznej, satysfakcja z przeprowadzonego naboru, planowanie pracy w klasach pierwszych, współpraca z rodzicami i innymi partnerami szkoły. Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 11

Oczekiwania rodzica i ucznia aby ocena: 1. 2. 3. 4. 5. rzetelnie odzwierciedlała umiejętności i wiadomości, motywowała do pracy, sprawiedliwie uwzględniała wysiłek dziecka w stosunku do innych uczniów w klasie, czasami była wypadkową nie tylko wiedzy i umiejętności, ale także sytuacji życiowej dziecka, dawała gwarancje nabytych kompetencji z przedmiotu i w wypadku np. egzaminów zewnętrznych potwierdzała się Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 12

Pułapki oceniania szkolnego 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Efekt pierwszeństwa – pierwsze wrażenie Efekt świeżości – ostatnie wrażenie. Efekt kontrastu – to, co silnie odróżnia. Efekt kontekstu – świeżość i kontrast. Efekt aureoli - etykieta prymusa. Efekt diabelski – przeciwny. Efekty kulturowe– efekt płci, efekt etniczny. Efekt nastroju. Efekt ostrożności. Efekt pośpiechu. Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 13

Ocenianie jako sztuka gromadzenia informacji o uczniu - każdy uczeń może demonstrować swoją wiedzę i umiejętności różnymi metodami, różnymi drogami i w różny sposób, mając prawo do wyboru swojej własnej drogi. - uczniowie mają różne doświadczenie środowiskowe, kulturowe, etniczne i socjalne, które mogą mieć znaczący wpływ na rozumienie problemów, ich rozwiązywanie i uzasadnianie, - wyniki procesu oceniania powinny motywować uczniów do uczenia się na wyższych poziomach; ocenianie powinno dostarczyć informacji o tym, czego uczeń się już nauczył, i o tym, czego powinien się uczyć w najbliższej przyszłości, żeby podnieść swe kompetencje, - wszystkie osoby biorące udział w procesie oceniania powinny umieć zinterpretować jego wyniki ( w różnych kontekstach), oceniać efektywność nauczania i zaplanować działania na przyszłość. Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 14

CO OCENIAMY? nwiadomości numiejętności nto, co uczeń umie nto, czego nauczyliśmy Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 15

ISTOTA OCENIANIA WSPIERAJĄCEGO ROZWÓJ UCZNIA nocenianie sformułowane w sposób życzliwy dla ucznia nz zastosowaniem kodu pozytywnego n z pierwszeństwem zalet nzawierające wskazówki do dalszej pracy Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 16

Sprawdzanie może spełnić funkcję twórczą w przypadku, kiedy informacją zwrotną dla ucznia i nauczyciela nie jest jedynie ocena, lecz wskazanie na to, co jest zrobione dobrze, a co źle i co wymaga jeszcze nauki, aby wyniki były lepsze. Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 17

Bez względu na to, ile niepowodzeń ktoś miał w przeszłości, bez względu na jego pochodzenie, kulturę czy poziom ekonomiczny, nie będzie mu się wiodło, o ile nie zdoła odnieść pierwszego sukcesu w jakiejś ważnej sferze swego życia. Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 18

Ocenianie kształtujące- wspomagające uczenie się -jest elementem planowania procesu nauczania/uczenia się -koncentruje się na tym, w jaki sposób uczniowie się uczą -jest centralnym punktem procesu dydaktycznego - jest kluczową umiejętnością dydaktyczną -ma oddziaływać emocjonalnie -wpływa na motywację ucznia -kieruje uwagę na cele nauczanie i kryteria sprawdzania -pomaga uczniom dowiedzieć się jak poprawić wyniki -wspomaga samoocenę -odnosi się do wszystkich kategorii osiągnięć Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 19

Ocenianie: Ocenianie – proces diagnozowania, gromadzenia informacji, ich wartościowania i interpretowania. Ocenianie – nieodłączna część procesu uczenia się i nauczania, służąca wspieraniu uczniów i ich motywowaniu Każdy człowiek, który podejmuje trud uczenia się potrzebuje INFORMACJI ZWROTNEJ o swoich osiągnięcia i czynionych postępach Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 20

Argumenty przeciwko szkolnym stopniom: § Żaden inny czynnik nie przyczynia się tak bardzo do niszczenia poczucia własnej wartości ucznia, jak złe świadectwo § Zachęcanie do przyjęcia pozytywnej postawy wobec samego siebie w atmosferze podporządkowania i nierówności, to propozycja, która ma małe szanse powodzenia Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 21

§ Proces uczenia się może rozwijać się jedynie w atmosferze zaufania i wsparcia, a stawianie stopni wprowadza konflikty i podejrzliwość § Sprzyja oszukiwaniu, by osiągnąć ocenę i prześcignąć innych za wszelką cenę § Stopnie segregują uczniów sztuczny sposób na grupy różniące się umiejętnościami i uzdolnieniami, co z czasem staje się podstawą stereotypów i uprzedzeń społecznych Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 22

MOTYWACJA DO UCZENIA LUB NIEUCZENIA SIĘ ZALEŻY OD DOMINUJĄCEGO W: KLASIE, SZKOLE, SYSTEMIE OŚWIATOWYM SYSTEMU BODŹCÓW Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 23

Rodzaje motywacji uczniowskich „Po co chodzisz do szkoły? ” Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 24

Cele uczniów wg Allena „ ………. . uczniowie kierują się dwoma celami: życiem towarzyskim i uzyskaniem zadowalającej oceny. Stosowali oni sześć strategii: odkryj, czego żąda nauczyciel; baw się dobrze; daj nauczycielowi, na czym mu zależy; zminimalizuj wysiłek; zmniejsz nudę; unikaj kłopotów. ” (Kruszewski K. , 45 minut. Prawie cała historia pewnej lekcji. Warszawa, 1993, PWN, s. 113) Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 25

Rozpoznanie NEGATYWNYCH IMPULSÓW wśród dzieci i młodzieży obniżających motywację do nauki: ü monotonia, nuda, mało metod aktywizujących ü ignorowanie systemu, który ich zdaniem nie uczy niczego przydatnego w życiu (a dobrze płatna praca w Anglii, Irlandii…) ü unikanie porażki przez wycofanie się z uczestnictwa w zajęciach ü brak zgody na ocenianie na podstawie wyselekcjonowanych zdolności i umiejętności ü nie akceptacja podejścia polegającego na zastraszaniu Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 26

TRADYCYJNY SYSTEM EDUKACYJNY JEST PRZESTARZAŁY” „ Dzisiejszy „produkcyjny” system nauczania należy zastąpić modelem uczenia zindywidualizowanego, opartego na nowoczesnych zasadach psychologii poznawczej – włączając w to uczenie się poprzez samodzielne odkrycia, nadawanie znaczeń, głębokie zaangażowanie i ocenę własnych dokonań. (Arthur Anderson - międzynarodowa firma konsultingowa) Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 27

Dwie strategie zwiększające motywację do nauki: § Nagradzanie wysiłków ucznia mających na celu samodoskonalenie , a nie wygrywanie z innymi praca a nie wyolbrzymianie własnych zdolności; kreatywność a nie podporządkowanie § Nagradzanie ciekawości i dążenia do poszukiwania nowych informacji Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 28

Zadania na dziś… i jutro: § Zastąpić rywalizację ucznia z innymi przez jego konfrontację z zadaniem § Nauczyć się w sposób najkorzystniejszy dla (potencjału) ucznia Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 29

OCENIANIE KSZTAŁTUJĄCE jest związane ze zmianami stylu nauczania inspirowanymi TEORIAMI KONSTRUKTYWISTYCZNYMI Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 30

Nauczyciel może w trakcie oceniania wiele zrobić, aby zwiększyć samoocenę ucznia i wpłynąć na kształtowanie inteligencji emocjonalnej. Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 31

Pięć etapów wprowadzania O. K. § ETAP I: Zapewnienie równego dostępu do nagród § ETAP II: Nagradzanie osiągnięć i ciekawości § ETAP III: Docenianie wielu różnych umiejętności § ETAP IV: Oferowanie alternatywnych motywacji § ETAP V: Proponowanie zadań angażujących uczestników (np. przez współpracę) Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 32

„Jeśli dasz człowiekowi rybę, dasz mu jedzenie na jeden dzień. Jeżeli nauczysz go łowić ryby, dasz mu strawę na całe życie” Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 33

§Cele O. K. §Elementy O. K. §Korzyści i bariery dla stosujących O. K.

Cele „Oceniania Kształtującego po polsku” § Zrozumienie negatywnych skutków nauczania w systemie wyścigu umiejętności § Uświadomienie konieczności analizy słabych osiągnięć uczniowskich w kontekście różnych metod i sposobów nauczania oraz kryteriów oceniania § Przedstawienie zasad i technik O. K. Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 35

§ Zrozumienie, w jaki sposób można stosować oceny i inne wymierne bodźce do wykształcania w uczniach pozytywnej motywacji do uczenia się § Ukazanie możliwości tkwiących w zasadach i technikach O. K. dla modyfikacji warunków uczenia się i wzbudzania motywacji wewnętrznej Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 36

Elementy O. K. 1. Planowanie i sprawdzanie realizacji celów 2. Techniki zadawania pytań 3. Informacja zwrotna jako narzędzie wspierania uczenia się (ograniczenie roli stopnia) 4. Ocena koleżeńska i samoocena w praktyce szkolnej 5. Uczenie się we współpracy 6. Kształtujące wykorzystanie sprawdzianów podsumowujących/ portfolio Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 37

Ad. 1 Cele, a nie materiał nauczania lub procesy uczenia się, dostarczają podstaw do planowania programu i procesu dydaktycznego. Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 38

Ad 1. Planowanie i sprawdzanie realizacji celów § Cele a kryteria, wymagania i osiągnięcia ucznia § Cel dla ucznia !!! § Wymagania zewnętrzne a wewnętrzne § Realizacja celów ponadprzedmiotowych (kluczowych) i przedmiotowych § Cele rzadko są tożsame z tematem lekcji § Sprawdzanie realizacji celów poprzez metodę zdań podsumowujących Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 39

Cele a treść kształcenia 1. Należy odejść od omawiania obszernego materiału i zyskać w ten sposób czas na na pogłębienie najważniejszych treści 2. Treść kształcenia powinna mieć kształt sieci powiązanych informacji, zorganizowanych wokół węzłowych idei. 3. Praca nad treścią kształcenia powinna uwzględniać przede wszystkim zrozumienie owych idei węzłowych i powiązań między nimi. 4. CODN 2008/9 Klemens Stróżyński - Ocenianie kształtujące- Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 40

Cele uczenia się Cele dydaktyczne: UMIEĆ wiara w sens pracy, poszukiwanie pomocy, życzliwa współpraca Cele popisowe: WYKONAĆ Rywalizacja, troska o własny prestiż, dobór zadań pod kątem łatwiejszego sukcesu, ukrywanie trudności, niewłaściwe dydaktycznie metody Klemens Stróżyński - Ocenianie kształtujące-CODN 2008/9 Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 41

Budowanie struktury celów Wyodrębnienie celów bezpośrednich, określenie ich hierarchię oraz kolejności realizacji w przypadku zadania, np. A. Przygotuj recytację wybranego wiersza B. Rozwiąż zadanie o treści geometrycznej Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 42

A. Cele bezpośrednie B. Cele bezpośrednie 1. Rozumienie wiersza 1. Zrozumienie treści 2. Interpretacja czytana 2. 3. Opanowanie pamięciowe Wykonanie rysunku pomocniczego 3. Oznaczenie niewiadomych 4. Obliczenie wartości niewiadomych 5. Interpretacja wyniku zgodnie z treścią zadania Klemens Stróżyński - Ocenianie kształtujące-CODN 2008/9 Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 43

Zadanie dla nauczyciela: praktyczne opanowanie umiejętności formułowania celów, kryteriów, wymagań dla uczniów Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 44

Klemens Stróżyński - Ocenianie kształtujące-CODN 2008/9 od celu nauczyciela do celu ucznia cel nauczyciela Stawianie celów cel ucznia Kryteria Wymagania rodzaj sprawdzanych czynności ucznia stopień opanowania danej czynności osiągnięcia Ich określenie umożliwia nauczycielowi sprawdzenie stopnia realizacji celów, porządkuje i hierarchizuje czynności ucznia Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 45

Klemens Stróżyński - Ocenianie kształtujące-CODN 2008/9 Bilans korzyści i kosztów stawiania celów wg zasad OK. Korzyści koszty/straty NAUCZYCIEL -wie po co naucza, -jest związany i dyscyplinowany własnymi zobowiązaniami -ułatwia sobie planowanie nauczania -upraszcza dydaktykę dzięki zmotywowaniu uczniów -upraszcza sprawdzanie i ocenianie -uwiarygodnia się w oczach ucznia, bo określa jasne reguły -ponosi trud wielokrotnej selekcji celów i wymagań -ponosi trud dokumentowania każdej lekcji -traci władzę nad uczniem -musi zabiegać o akceptacje uczniów UCZEŃ -uzyskuje motywację, bo wie po co się uczy -musi wziąć większą odpowiedzialność za efekty uczenia się -może się rozwijać przez stawianie własnych celów, powiązanych z lekcyjnymi -musi akceptować wymagania -nabywa poczucia odpowiedzialności za to, co robi -musi skutecznie komunikować się z nauczycielem -określa drogę do sukcesu -musi zmusić się do samodyscypliny Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 46

Sprawdzenie realizacji celów ułatwią zdania podsumowujące: § Dziś nauczyłam/em się… § Zrozumiałam/em, że… § Przypomniałam/em sobie, że… § Zaskoczyło mnie, że… § Dziś osiągnęłam/ąłem założony cel, gdyż… § Uświadomiłam/em sobie… Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 47

Motywacja uczniów zwiększa się, gdy postrzegają zadanie dydaktyczne jako: § Bezpośrednio lub pośrednio związane z osobistymi potrzebami, zainteresowaniami i priorytetami § Mające właściwy poziom trudności, tak, że można liczyć na wykonanie zadania Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 48

Jakie mechanizmy psychologiczne uruchomił i wykorzystał Tomek Sawyer? Czy ten przykład można wykorzystać w pracy z uczniami? Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 49

Rodzaje motywacji w szkole czynność wewnętrzna do uczenia się zewnętrzna Cel emocjonalny-przyjemność wykonanie Cel poznawczy-uczenie się Cel racjonalny - nagroda wykonanie Klemens Stróżyński - Ocenianie kształtujące-CODN 2008/9 Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 50

Model motywacji wewnętrznej motywowanie nauczyciel zadanie uczeń motywowanie Klemens Stróżyński - Ocenianie kształtujące-CODN 2008/9 Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 51

Model oczekiwanie – wartość : 1 Oczekiwanie – przekonanie o możliwości sukcesu zharmonizowanie nakład wysiłku Wartość – jak wysoko cenię skutki wykonania zadania Klemens Stróżyński - Ocenianie kształtujące-CODN 2008/9 Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 52

Model oczekiwanie – wartość : 2 Wysokie oczekiwania zaangażowanie Wysoka wartość unikanie wykonywanie minimum symulowanie pozorowanie działań Niskie oczekiwania odrzucenie Niska wartość Klemens Stróżyński - Ocenianie kształtujące-CODN 2008 Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 53

Samoocena § Niska/ wysoka, samoakceptacja / samoodtrącenie, poczucie własnej wartości a samorealizacja i wyrażanie szacunku dla innych § Znaczenie wiedzy ukrytej w kształtowaniu adekwatnej samooceny § Przykładowe elementy lekcji: *samoocena wg „sygnalizacji świetlnej” (zielony, żółty, czerwony w zależności od kryteriów) *„głosowanie”: - Ile osób ma jeszcze pytania? - Ile osób jest gotowych przejść dalej (do nowego tematu)? - Ile osób zgadza się z (Kasią…)? Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 54

Ad 2. Techniki zadawania pytań § 5 -minutowa sesja typu „pytanie-odpowiedź” nastawiona na pamiętanie kluczowych słów, dłuższy czas oczekiwania § Pytania problemowe „Dziś zanim zaczniemy nowy temat, spójrzmy na to, co już wiemy. Może to być w formie ambitnych, otwartych pytań, np. Jeśli rośliny potrzebują światła słonecznego do wytwarzania pożywienia, to dlaczego największe rośliny nie rosną na pustyniach, gdzie cały czas świeci słońce? ” Jest to o wiele lepsze wprowadzenie do powtórzenia fotosyntezy, niż: Jakie jest równanie fotosyntezy? ” Philip, Century Island School Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 55

Ad 3. Informacja zwrotna jako narzędzie wspierania uczenia się § Komunikowanie wyniku uczenia się – wymiar pedagogiczny oceniania § Warunki skuteczności komunikowania ocen § Reagowanie: aktywne słuchanie, pytania, informacja zwrotna bezpośrednia, komunikat „Ja” § Opis realizacji wymagań – ocena opisowa wyniku zadania § Informacje zwrotne o wyniku zadania a działania korekcyjne Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 56

Cechy dobrej informacji zwrotnej § SZYBKOŚĆ - uczeń jeszcze pamięta, co i jak wykonał § KONKRET - odniesienie do poszczególnych elementów zadania § WSKAZANIE POZYTYWÓW: POCHWAŁA § WSKAZANIE POPRAWNEGO ROZWIĄZANIA pokazanie elementów składowych i drogi do celu § UNIKANIE INTERPRETACJI; SKUPIENIE SIĘ NA FAKTACH nie należy oceniać ucznia jako osoby przez pryzmat jednostkowego zadania § DOSTOSOWANIE KOMUNIKATU DO POZIOMU PERCEPCJI UCZNIA odpowiedni dobór słownictwa Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 57

Cechy pochwały szczera konkretna proporcjonalna trafnie przypisana wartościowemu osiągnięciu W sposób preferowany przez ucznia Klemens Stróżyński - Ocenianie kształtujące-CODN 2008/9 Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 58

Wspierające komunikaty: np. § „Doceniam Cię” § „Jestem z Tobą” i inne w: „Duch klasy. Jak motywować uczniów do nauki? ” Merrill Harmin CEO, Warszawa 2005 + Internetowa Akademia Szkoły Uczącej Się Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 59

Funkcje informacji zwrotnej: -utrzymanie i poprawa wyników -pomoc, kierowanie rozwojem, doradztwo -zdobywanie nowych kompetencji -rozwijanie i uwalnianie potencjału -rozwój pracy zespołowej -podnoszenie morale, podnoszenie motywacji i zaangażowania Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 60

Model A- model komunikacji-mało skuteczny Źródła informacji (wiedza nauczyciela, umiejętności, doświadczenie, materiały źródłowe) sygnał, nadawca-nauczyciel to co mówi nauczyciel odbiorca-uczeń Reakcja (praca pisemna/ nabyta umiejętność) Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 61

MODEL B – model komunikacji -dużo bardziej skuteczny Źródła informacji sygnały nauczyciel reakcja Odbiorca-uczeń reakcja informacja zwrotna Kształcenie dorosłych-Komunikacja w procesie nauczania. Skuteczna dwukierunkowa informacja. Program TERM FRSE, MEN 1997 Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 62

Informacja zwrotna -to sprzężenie zwrotne między Tobą a ludźmi, to reakcja jednej strony na działania i słowa drugiej, pozwalająca uświadomić sobie, jaki wywierają wpływ; -to informacja na temat postępowania lub zachowania, która prowadzi do działania mającego potwierdzić lub rozwinąć to działanie lub zachowanie - to uświadomienie uczących się, które z ich dokonań osiągnęło odpowiedni poziom, dzięki czemu będą mogli w przyszłości to zachowanie powtórzyć, oraz wyjaśnienie im, co było poniżej wymaganego standardu, po to, by można było uzgodnić z nimi plan pozwalający uniknąć w przyszłości podobnych zachowań, a zamiast nich dążyć w kierunku pożądanego standardu. wg. Bee R. i F. , Feedback Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 63

Zasady przekazywania informacji zwrotnej -Nie oceniać, nie osądzać, opisać wrażenia -Informacja o konkretach, nie o osobowości -Informacja jasna i precyzyjna -Jednoznacznie oddzielone spostrzeżenia od przypuszczeń i uczuć -Uczucia wyrażone w bezpośredniej formie „JA” -Informacja zwrotna przekazywana jako bezpośrednia reakcja na czyjeś zachowanie/działanie, musi odnosić się do zachowań, które można zmienić -Uwzględniamy kondycje psychiczną odbiorcy i własną -Informacja zwrotna o pozytywnych działaniach, nie tylko negatywnych -Negatywna informacja zwrotna niewłaściwie przekazana staje się destruktywną krytyką! Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 64

Jakie umiejętności potrzebne są do przekazywania informacji zwrotnej. Jakie uczucia towarzyszą przekazywaniu pozytywnej, a jakie przekazywaniu negatywnej informacji zwrotnej? Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 65

Pętla komunikacji Zewnętrzne zachowanie Wewnętrzna odpowiedź SŁOWA, GŁOS, CIAŁO (postawa, Wewnętrzna odpowiedź gesty, ekspresja) Zewnętrzne zachowanie Źródło: E. Gralczyk, Ja i mój uczeń, s/21 Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 66

zachowania ciepło Chłód Kontakt wzrokowy Patrzenie w oczy unikanie wzroku Mimika Uśmiech obojętna, zimna Postawa ciała Zwrócona do drugiej osoby odwrócona od drugiej osoby Gesty Otwarte, spokojne Zamknięte, nerwowe Odległość przestrzeni Bliska Daleka Ton głosu Miękki, spokojny Twardy, ostry Kożusznik B. , Psychologia w pracy menadżera, UŚl. 1994 Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 67

Zasady przyjmowania informacji zwrotnej Zawartość rzeczowa Ujawnienie siebie wypowiedź apel Relacja wzajemna Model komunikacji F. Shulza von Thuna-Sztuka rozmawiania, 2007 Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 68

Odbiorca ma czworo uszu i decyduje, co usłyszy: Ucho terapeutyczne: Ucho Kim on jest? Co się z nim dzieje? Jaki jest stan rzeczy? Ucho drażliwe: Co on o mnie myśli? Jak on mnie traktuje? rzeczowe: Ucho apelowe: Czego on potrzebuje? Co mam zrobić? Multikomunikacja, Biblioteka multimedialna, Solution-doradztwo personalne. Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 69

Sposoby przekazywania informacji zwrotnej 1. Zanalizować aktualną sytuację 2. Określić cele i wyniki , do jakich się dąży 3. Wziąć pod uwagę zróżnicowanie ludzi pod względem możliwości przyjmowania konstruktywnej krytyki 4. Wykreować właściwą atmosferę 5. Skutecznie się komunikować 6. Koncentrować się na tym co dobre 7. Opisać zachowanie, które mamy zmienić 8. Opisać pożądane zachowanie 9. Wspólnie szukać rozwiązań 10. Osiągnąć konsensus Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 70

Techniki zbierania informacji zwrotnych przez nauczyciela: Dyskusja otwarta Rundka Ankiety i kwestionariusze Metoda smily Arkusz pytań Tabela punktowa Tarcza celownicza Termometr informacyjny Mówiąca ściana Wykres kursu Kosz i walizka Określ swoją postawę Skale numeryczne Skale opisowe Światła uliczne Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 71

Rola rodziców we wprowadzaniu i realizacji informacji zwrotnej Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 72

Jak zaktywizować i zachęcić do współpracy rodziców uczniów starszych klas ? Jakiej informacji oczekują rodzice od wychowawcy, nauczyciela przedmiotu, dyrektora szkoły? Jaką rolę pełni informacja zwrotna w planowaniu kariery szkolnej dziecka? Dlaczego rodzice niechętnie współpracują ze szkołą? Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 73

Ad 4. Ocena koleżeńska w praktyce szkolnej § Ocena koleżeńska ma uświadomić, co już uczeń potrafi dobrze, a nad czym jeszcze ma popracować § praca w parach, ocena wg podanych kryteriów, wzajemne komentowanie prac § „odciążenie” dla nauczyciela Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 74

Praktyka informowania o osiągnięciach ucznia – ocenia koleżeńska i samoocena - wyjaśnia pojęcie i znaczenie samooceny w aspekcie szkolnym i życiowym - rozróżnia czynniki mające wpływ na kształtowanie niskiej, wysokiej, adekwatnej samooceny - wyjaśnia pojęcie inteligencji emocjonalnej i określa jej rolę w procesie budowy samooceny Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 75

Jak pracować na lekcji, aby uczeń czuł się bezpiecznie, aby nie bał się oceny? Jakimi sposobami umożliwiać uczniowi dodatnia samoocenę? Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 76

Ocena koleżeńska w praktyce Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 77

Skuteczne narzędzia samooceny: §światła drogowe §zdania podsumowujące §TAK-NIE §WCN (wiem, czego chciałbym się dowiedzieć, nauczyłem się) §ocenianie trudności §małe kroki §kosz i walizka §test samokontroli §karta oceny sprawdzianu Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 78

Ocenianie kryterialne Kryteria oceniania zadań matematycznych dwuetapowych: I. Przedstawienie poprawnego sposobu rozwiązania zadania 1. Przedstawienie poprawnej metody rozwiązania prowadzącej do obliczenia. . 1 p 2. Przedstawienie poprawnej metody rozwiązania prowadzącej do obliczenia. . . 1 p II. Poprawność rachunkowa 1. Poprawne obliczenia dotyczące I etapu rozwiązania …… 1 p 2. Poprawne obliczenia dotyczące II etapu rozwiązania……. 1 p III. Uzupełnienie odpowiedzi adekwatnie do wykonanych obliczeń przy zastosowaniu poprawnej metody……… 1 p UWAGA: Jeżeli uczeń rozwiązał zadanie inną metodą niż wskazana w schemacie punktowania, należy określić czynności równoważne do czynności wymienionych w schemacie. Za każde poprawne rozwiązanie uczeń otrzymuje maksymalną liczbę punktów. Jeśli uczeń podaje wyłącznie odpowiedź, nie otrzymuje punktów. Jeśli uczeń otrzymał 0 punktów za metodę - kryterium I, to również za kryterium II rachunkowe otrzymuje 0 punktów Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 79

Przykładowe kryteria ocenianie prac z j. polskiego Kryteria oceny streszczenia punktacja I. Temat 0 -7 pkt. Zrozumienie tematu (streszczanego tekstu) 0 -1 Przedstawienie treści w odpowiedniej liczbie wypowiedzeń 0 -1 Wybór najważniejszych faktów 0 -1 Prawidłowa chronologia 0 -1 Streszczenie ważnych myśli i rozmów bohaterów 0 -1 Unikanie opisów, zbędnych szczegółów 0 -1 Obiektywizm (brak ocen, komentarzy, uwag) 0 -1 II. Kompozycja 0 -1 pkt. Spójność i logiczność tekstu 0 -1 III. Język i styl 0 -3 pkt. Poprawność językowa 0 -2 Funkcjonalność stylu 0 -1 IV. Zapis 0 -3 pkt. Poprawność ortograficzna 0 -2 Poprawność interpunkcyjna 0 -1 Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 80

Samoocena w szkole i w życiu Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 81

„Nauczenie uczniów samooceny jest - do takiego wniosku doszedłem całkiem niedawno - jednym z najważniejszych zadań szkoły. Zapewne ważniejszym niż wykształcenie potrzebnych umiejętności, na pewno istotniejszym niż przekazanie odpowiedniej porcji wiedzy. Umiejętności szkolne nie zawsze są potrzebne w dorosłym życiu, a wiedza zawsze ulega dezaktualizacji. Kompetencja samooceny jest stosunkowo odporna na upływ czasu, poza tym jest niesłychanie przydatna. ” Klemens Stróżyński, Samoocena-kompetencja kluczowa Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 82

SAMOOCENA to zespół różnorodnych sądów i opinii, które uczeń odnosi do swojej osoby, cech fizycznych i uzdolnień. Wyrasta ona na podłożu osobistych doświadczeń, przeżyć I stosunku innych ludzi. Na samoocenę wpływają następujące czynniki: Statyczne (budowa fizyczna, wygląd zewnętrzny, zdrowie, nietypowość) Dynamiczne (osobiste doświadczenie ucznia - sukcesy, porażki, sytuacje w rodzinie, bodźce stresowe, pozycja wśród rodzeństwa, metody wychowawcze rodziców i nauczycieli) Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 83

Samoocena jako kompetencja kluczowa w szkole Jakimi sposobami uczyć samooceny w szkole? Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 84

Sposoby umożliwiające uczniowi dokonanie dodatniej samooceny: §demokratyczna technika wychowawcza §aktywizowanie (na lekcjach i poza nimi) §ułatwianie wzajemnych kontaktów §stwarzanie warunków do nieskrępowanej dyskusji i do samodzielnego podejmowania decyzji §nie stosowanie zbyt surowej oceny §indywidualizowanie swoich oddziaływań na uczniów §zachęcanie do pracy §wnikliwe kontrolowanie pozycji i ról społecznych uczniów §prowadzenie rozmów indywidualnych (o problemach uczniów) Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 85

Objawy i skutki negatywnej samooceny dziecka w szkole, w życiu Objawy i skutki dodatniej samooceny dziecka w szkole, w życiu Jakie czynniki mają wpływ na kształtowanie się samooceny Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 86

Objawami ujemnej samooceny są m. in. : 1. Wewnętrzne napięcie ucznia 2. Izolacja społeczna 3. Oskarżanie i pomniejszanie wartości innych 4. Wrażliwość na ocenę rówieśników 5. Odczuwanie zagrożenia 1. Dodatnie objawy stanowią natomiast: 1. Śmiałe, pewne siebie nawiązywanie kontaktów z innymi 2. Zdolność ufania innym 3. Mała zależność w stosunkach społecznych 4. Mała potrzeba zachęt i pochwał 5. Zdolność samodzielnego doboru kolegów. Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 87

Samoocena nauczyciela Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 88

Samoocena - jednym z czynników, od których zależy sukces bądź niepowodzenie ludzkich przedsięwzięć jest nieocenione źródło energii znane jako samoocena. Dotyczy to zarówno uczenia się jak wszelkiej innej działalności. Jeśli dziecko uzna się za nieudolnego ucznia, uruchomi mechanizm samospełniającj się przepowiedni - nie umiem, nie potrafię, do niczego się nie nadaję. Zabraknie mu pozytywnej oceny własnej wartości własnych kompetencji, pojawi się wyuczona bezradność. Należy pamiętać, że samoocena jest wyuczona, a nie dziedziczona. Ważną rolę w jej kształtowaniu odgrywa nauczyciel. Temu służy skupianie się na potrzebach ucznia, uznanie dla osiągnięć w nauce i innych działaniach ucznia - także społecznych. Dobrym budulcem dla samooceny jest: poczucie przynależności w grupie, wypracowywanie aspiracji, poczucie bezpieczeństwa, poczucie tożsamości (znajomość swoich słabości i mocy, wartości oraz przekonań), pragnienie i osiąganie sukcesu - poczucie spełnienia. Bożena Bucka - dyrektor ROM-E Metis –Co zrobić, żeby dzieci się uczyły Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 89

7 złotych zasad samooceny: 1. Samoocena jest procesem, a nie wydarzeniem; 2. Szkoła musi się identyfikować z samooceną; 3. Proces samooceny wszystkich włącza – nikogo nie wyłącza; 4. W procesie samooceny poszukujemy tego co ważne, a nie tego co da się policzyć/zmierzyć; 5. Budujemy a nie burzymy; 6. Samoocena jest czynnością podskórną/naturalną w szkole; 7. Samoocena nie jest ostateczna – myślimy o przyszłości, a nie podsumowujemy przeszłość; profesor Uniwersytetu w Cambridge John Mac. Beath – międzynarodowy ekspert w dziedzinie samooceny szkół, Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 90

Ad 5. Uczenie się we współpracy § Korzyści / zagrożenia (? ) § Strategie efektywnego podziału na grupy § Samopomoc koleżeńska, wymiana doświadczeń § Wspólnota dydaktyczna celem Oceniania Kształtującego Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 91

Klasa – wspólnota dydaktyczna Świadomość celów powinna wytyczać zarówno przebieg nauczanie, jak uczenie się (J. Brophy, s. 72) Nauczycielwzór, też uczenia się Klasaśrodowisko uczenia się Dydaktyka – nastawiona na cele węzłowe Atmosferażyczliwej współpracy Klemens Stróżyński - Ocenianie kształtujące-CODN 2008/9 Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 92

Ad 6. Kształtujące wykorzystanie *sprawdzianów podsumowujących *portfolio Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 93

Oto apel do nauczyciela, jaki wypracowała mieszanka nauczycielsko – uczniowska podczas jednego z warsztatów. Tak oto nauczycielu wspieraj mnie – ucznia w ocenianiu: - zacznij od pochwał, - nie oceniaj mnie publicznie, - mów życzliwie, spokojnie, - oceniaj moje zaangażowanie, efekt, wysiłek, rezultat, - weź pod uwagę moje możliwości, - daj mi szansę poprawy, - oceniaj moją pracę, a nie mnie, - proponuj pomoc, - doceniaj, zauważaj drobiazgi, - wzmacniaj, zachęcaj, wspieraj psychicznie, - nie zaniżaj wymagań, - nie ciesz się z moich niepowodzeń - oceniaj każdą moją aktywność. Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 94

Każdy dobry, refleksyjny nauczyciel zadaje sobie pytania dotyczące własnej pracy i postaw. Im lepszy, tym pytań jest więcej - tylko zadufani w sobie głupcy nie mają żadnych wątpliwości. Samoocena nie jest łatwa, zawiera elementy samokrytyki - a kto to lubi? Jest to jednak konieczność, której musimy stawić czoła - więc zróbmy to dobrze. JADWIGA MACIEJEWSKA, MAREK DURDA-Oddział Doskonalenia Nauczycieli, Sieradz- NOWE w SZKOLE Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 95

Nie wolno siebie zwolnić z refleksji nad skutecznością swego nauczania Lidia Pasich Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 96

dziękuję za uwagę Alina Mikołajczuk, alina@cen. bialystok. pl Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli l Al. Ujazdowskie 28, 00 -478 Warszawa l tel. (+48 22) 345 -37 -00 l fax (+48 22) 345 -37 -70 97