XII Sprawy midzynarodowe Opracowanie Jerzy Sowa nauczyciel historii

XII. Sprawy międzynarodowe Opracowanie: Jerzy Sowa nauczyciel historii, wiedzy o społeczeństwie i geografii w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Gryficach

XII. Sprawy międzynarodowe Tematy lekcji: numery slajdów 1. 2. 3. 4. 5. 6. Organizacja Narodów Zjednoczonych; 3– 17 Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego; 18– 24 Unia Europejska; 25– 34 Polska w Unii Europejskiej; 35– 48 Udział Polski w organizacjach międzynarodowych; 49– 64 Problemy współczesnego świata; 65– 82 Bibliografia: 83– 85 2

Temat 1: Organizacja Narodów Zjednoczonych Ważniejsze niż to, co daje świat, jest to, co ty dajesz światu. 3

Temat: Organizacja Narodów Zjednoczonych Geneza i powstanie ONZ Podstawą porozumień prowadzących do powołania ONZ były: Karta Atlantycka podpisana 14 sierpnia 1941 r. i Deklaracja Narodów Zjednoczonych podpisana 1 stycznia 1942 r. Do marca 1945 r. przedstawiciele 46 państw walczących z państwami Osi uzgodnili ostateczny tekst Karty Narodów Zjednoczonych. Konferencja założycielska ONZ odbyła się w San Francisco w dniach 25 kwietnia– 26 czerwca 1945 r. W konferencji uczestniczyło 50 państw. Polska nie wzięła udziału w konferencji, jednak została uznana za jednego z członków założycieli. 26 czerwca 1945 r. uczestnicy konferencji podpisali Kartę Narodów Zjednoczonych – akt prawny określający cele, zadania i zasady funkcjonowania ONZ. Organizacja Narodów Zjednoczonych rozpoczęła działalność 24 października 1945 r. po ratyfikowaniu Karty NZ przez pięciu stałych członków Rady Bezpieczeństwa i innych sygnatariuszy (w tym Polskę). 4

Temat: Organizacja Narodów Zjednoczonych Członkowie ONZ Członkami pierwotnymi ONZ są państwa, które uczestniczyły w konferencji założycielskiej w San Francisco oraz podpisały i ratyfikowały Kartę NZ (51 państw, w tym Polska). Nowi członkowie są przyjmowani do ONZ na zalecenie Rady Bezpieczeństwa, uchwałą Zgromadzenia Ogólnego, podjętą większością dwóch trzecich głosów członków obecnych i głosujących. Warunkiem członkostwa w ONZ jest przyjęcie zobowiązań zawartych w Karcie Narodów Zjednoczonych. Obecnie w skład ONZ (stan na 2017 r. ) wchodzą 193 państwa. 5

Temat: Organizacja Narodów Zjednoczonych Cele działania ONZ ü utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa za pomocą stosowania skutecznych środków zbiorowych w zapobieganiu zagrożeniom pokoju i ich usuwaniu; ü tłumienie wojen i innych naruszeń pokoju; ü rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami na zasadach ich samostanowienia i równouprawnienia; ü rozwiązywanie problemów międzynarodowych poprzez współpracę międzynarodową; ü popieranie i promocja praw człowieka; ü odgrywanie roli ośrodka uzgadniania działalności międzynarodowej, zmierzającej do osiągnięcia tych wspólnych celów. 6

Temat: Organizacja Narodów Zjednoczonych Zasady działania ONZ ü suwerenna równość wszystkich członków; ü wykonywanie w dobrej wierze zobowiązań zgodnie z kartą NZ; ü rozstrzyganie sporów drogą pokojową; ü powstrzymywanie się od groźby użycia siły lub użycia jej w sposób niezgodny z celami ONZ; ü okazywanie wszelkiej pomocy ONZ w akcji podjętej zgodnie z Kartą ONZ, jako środka zapobiegawczego lub przymusu; ü wpływanie na państwa, które nie są członkami ONZ, aby postępowały zgodnie z jej zasadami w stopniu koniecznym do utrzymania pokoju; ü nieingerowanie ONZ w sprawy należące do kompetencji wewnętrznej państw. 7

Temat: Organizacja Narodów Zjednoczonych Organy ONZ § § § Zgromadzenie Ogólne Rada Bezpieczeństwa Rada Gospodarczo-Społeczna Rada Powiernicza Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości Sekretariat 8

Temat: Organizacja Narodów Zjednoczonych Formy i przykłady działań ONZ Od początku istnienia ONZ prowadziła działalność mającą na celu utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego. Ilość konfliktów i sporów nakładała na ONZ konieczność prowadzenia misji pokojowych i stosowania innych mechanizmów bezpieczeństwa zbiorowego, np. misji zbrojnych. Organem mającym kompetencje do podejmowania działań w razie zagrożenia pokoju i zagrożenia bezpieczeństwa międzynarodowego jest Rada Bezpieczeństwa. 9

Temat: Organizacja Narodów Zjednoczonych Formy i przykłady działań ONZ Formy działań ONZ: § Operacje pokojowe. Ich podstawowym celem jest wprowadzenie lub nadzorowanie realizacji postanowień dotyczących przerwania działań wojennych, rozdzielenia walczących stron, całkowitego lub częściowego rozwiązania konfliktu oraz zabezpieczenia pomocy humanitarnej. Oprócz misji pokojowych, za zgodą Rady Bezpieczeństwa, ONZ może podjąć decyzję o zbrojnych działaniach. Do tej pory takich operacji było kilka: wojna w Korei, Zatoce Perskiej, w Somalii, Ruandzie, w Bośni i Hercegowinie. Operacje pokojowe były przeprowadzano zarówno w przypadku konfliktów miedzy państwami, jak również w przypadku konfliktów wewnętrznych, np. wojen domowych; 10

Temat: Organizacja Narodów Zjednoczonych Formy i przykłady działań ONZ Formy działań ONZ cd. : § Aktywne uczestnictwo w budowie systemu ochrony praw człowieka na świecie; § Dostarczanie pomocy humanitarnej ofiarom konfliktów; § Zwalczanie przestępczości zorganizowanej, handlu narkotykami, bronią i ludźmi, walka z terroryzmem; § Prowadzenie działań na rzecz rozwiązania globalnych problemów, takich jak: ochrona środowiska, likwidacja ubóstwa, walka z analfabetyzmem, walka z chorobami cywilizacyjnymi, takimi jak np. HIV/AIDS, malaria. 11

Temat: Organizacja Narodów Zjednoczonych Formy i przykłady działań ONZ Przykłady działań ONZ: § Operacje pokojowe Od początku działalności ONZ zorganizowała 71 misji pokojowych. Obecnie (stan na 2016 r. ) trwa 16 misji pokojowych ONZ. W misjach pokojowych brało udział ponad 125 tys. osób ze 123 państw członkowskich ONZ. 12

Temat: Organizacja Narodów Zjednoczonych Formy i przykłady działań ONZ § Ochrona praw człowieka na świecie Od 1948 r. Organizacja Narodów Zjednoczonych przyczyniła się do przyjęcia kilkudziesięciu wszechstronnych porozumień (konwencji i deklaracji) dotyczących ochrony praw człowieka na świecie (praw politycznych, obywatelskich, ekonomicznych, społecznych i kulturowych). 13

Temat: Organizacja Narodów Zjednoczonych Formy i przykłady działań ONZ § Dostarczanie pomocy humanitarnej ofiarom konfliktów ONZ aktywnie udziela pomocy humanitarnej ofiarom konfliktów. Od 1951 r. ponad 50 milionów uchodźców uciekających przed wojną, głodem lub prześladowaniem otrzymało pomoc (żywność, schronienie, opieka medyczna, pomoc w nauce i repatriacji) Wysokiego Komisarza NZ ds. Uchodźców przy współudziale innych agend ONZ. W 1963 r. ONZ utworzyła agencję pod nazwą Światowy Program Żywnościowy, której głównym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego dla milionów ofiar klęsk żywiołowych i konfliktów zbrojnych oraz zwalczanie globalnego głodu. Dotychczas Światowy Program Żywnościowy pomógł 113 milionom ludzi w 80 krajach, co stanowi 1/3 globalnej pomocy humanitarnej. 14

Temat: Organizacja Narodów Zjednoczonych Formy i przykłady działań ONZ § Walka z terroryzmem Dzięki wysiłkom ONZ opracowano ramy prawne w kwestii zwalczania terroryzmu międzynarodowego. Przyjęto 13 instrumentów prawnych o zasięgu globalnym: m. in. traktaty dotyczące zakazu przetrzymywania zakładników, porywania samolotów, terrorystycznych zamachów bombowych, finansowania działalności terrorystycznej i terroryzmu nuklearnego. W 1997 r. zostało utworzone Biuro Narodów Zjednoczonych ds. Narkotyków, Środków Odurzających i Przestępczości (UNODC). UNODC jest główną instytucją światową powołaną do walki z nielegalnym obrotem narkotyków (środków odurzających) oraz przestępczością międzynarodową, zajmuje się również zwalczaniem terroryzmu. W 2001 r. został powołany Komitet Antyterrorystyczny ONZ, którego celem jest monitorowanie i koordynacja wspólnych działań walki z terroryzmem. 15

Temat: Organizacja Narodów Zjednoczonych Formy i przykłady działań ONZ 8 września 2006 r. państwa członkowskie ONZ przyjęły Globalną Strategię Zwalczania Terroryzmu, która ma na celu min. : ü wzmocnienie roli ONZ w zwalczaniu terroryzmu, ü umożliwienie udziału poszczególnym państwom w walce z terroryzmem, ü analizowanie przyczyn rozprzestrzeniania się terroryzmu, ü zapobieganie i zwalczanie terroryzmu, ü zapewnienie ochrony praw człowieka podczas zwalczania terroryzmu, ü organizowanie systemów pomocy dla ofiar terroryzmu i ich rodzin, ü wzmacnianie współpracy w dziedzinie zwalczania procederu prania brudnych pieniędzy i finansowania terroryzmu. 16

Temat: Organizacja Narodów Zjednoczonych Formy i przykłady działań ONZ § Prowadzenie działań na rzecz rozwiązania globalnych problemów W 2000 r. ONZ przyjęła Milenijne Cele Rozwoju, które były zobowiązaniem społeczności międzynarodowej, aby w ciągu 15 lat doprowadzić do redukcji ubóstwa i głodu, zapewnienia równego statusu kobiet i mężczyzn, poprawy stanu zdrowia, poprawy stanu edukacji, walki z AIDS, ochrony środowiska naturalnego, a także zbudowania globalnego partnerstwa między narodami na rzecz rozwoju. 17

Temat 2: Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego /NATO/ Dyplomacja jest sztuką powstrzymywania się od użycia siły. Henry Kissinger 18

Temat: NATO Cele działania NATO Powstanie NATO Traktat Północnoatlantycki, powołujący do życia NATO, został podpisany w Waszyngtonie 4 kwietnia 1949 r. Traktat wszedł w życie 24 sierpnia 1949 r. , po jego ratyfikacji przez wszystkie państwa członkowskie. Cele działania Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego Głównym celem Sojuszu jest zagwarantowanie – środkami politycznymi i militarnymi – wolności i bezpieczeństwa wszystkim państwom członkowskim. 19

Temat: NATO Członkowie NATO i etapy rozszerzania: ü 1949 r. – (członkowie założyciele) – Belgia, Dania, Francja, Holandia, Islandia, Kanada, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Włochy, ü 1952 r. – Grecja, Turcja, ü 1955 r. – Republika Federalnych Niemiec, ü 1982 r. – Hiszpania, ü 1999 r. – Czechy, Węgry, Polska, ü 2004 r. – Bułgaria, Estonia, Litwa, Łotwa, Rumunia, Słowacja, Słowenia, ü 2009 r. – Albania, Chorwacja, ü 2017 r. – Czarnogóra Obecnie (2018 r. ) NATO liczy 29 członków. 20

Temat: NATO Zadania NATO § Zapewnienie trwałego bezpieczeństwa w Europie, opartego na rozwoju instytucji demokratycznych i pokojowym rozwiązywaniu konfliktów; § Zapewnienie środków odstraszania i obrony przed jakąkolwiek formą ataku na terytorium każdego państwa członkowskiego; § Rozwijanie bezpieczeństwa międzynarodowego poprzez stałą i aktywną współpracę ze wszystkimi państwami partnerskimi należącymi do programu Partnerstwo dla Pokoju (Pd. P) oraz Euroatlantyckiej Rady Partnerstwa; 21

Temat: NATO Zadania NATO cd. § Wzmacnianie potencjału obronnego państw członkowskich; (koordynacja działań personelu cywilnego i wojskowego, wspólne planowanie, obrona przed bronią masowego rażenia, współpraca w zakresie transportu morskiego i lotniczego, wymiana informacji między państwami członkowskimi, tworzenie odpowiedniej infrastruktury na terytorium państw członkowskich, standaryzacja uzbrojenia, koordynacja badań naukowych, utrzymywanie systemu łączności miedzy poszczególnymi dowództwami, stolicami państw członkowskich oraz kwaterą NATO); § Zwalczanie terroryzmu, § Wysyłanie misji wojskowych do państw, na terytorium których toczy się konflikt zbrojny, celem zażegnania tego konfliktu; § Dalsze rozszerzenie NATO. 22

Temat: NATO Formy i przykłady działań NATO § koordynacja polityk narodowych w kwestiach militarnych (planowanie obronne poszczególnych państw ma uwzględniać potrzeby całego NATO), § wymiana informacji i utrzymywanie łączności między dowództwami wojsk poszczególnych państw członkowskich i kwatera główną, § podejmowanie działań dążących do standaryzacji uzbrojenia i utworzenia (bądź rozbudowy) infrastruktury wojskowej na terytorium państw członkowskich, § przeprowadzenie wspólnych ćwiczeń wojsk państw członkowskich NATO, 23

Temat: NATO Formy i przykłady działań NATO cd. § Partnerstwo dla Pokoju – program (realizowany od 1994 r. ) określający szczególny rodzaj stosunków łączących państwa członkowskie NATO z krajami aspirującymi do tego miana, a także mechanizm współpracy tychże państw w zakresie ładu, bezpieczeństwa oraz stabilizacji w Europie. Obecnie (stan na 2017 r. ) członkami „Partnerstwa dla pokoju” są następujące państwa: Armenia, Austria, Azerbejdżan, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Finlandia, Gruzja, Irlandia, Kazachstan, Kirgistan, Macedonia, Malta, Mołdawia, Rosja, Serbia, Szwecja, Szwajcaria, Tadżykistan, Turkmenistan, Ukraina, Uzbekistan, § misje pokojowe i stabilizacyjne. 24

Temat 3: Unia Europejska Europa jest Europą wolnych, niezależnych, suwerennych nacji, które zdecydowały się podzielić swoją suwerennością, mając na uwadze własne interesy oraz wspólne dobro, osiągając wspólnie więcej niż bylibyśmy w stanie osiągnąć indywidualnie. Unia Europejska pozostanie unikalnym połączeniem tego, co międzyrządowe, i tego, co ponadnarodowe. Taka Europa może, dzięki swojej sile ekonomicznej i politycznej, być supermocarstwem – supermocarstwem, ale nie superpaństwem. Tony Blair 25

Temat: Unia Europejska Cele działania Unii Europejskiej ü osiąganie trwałego i zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego, ü wyrównywanie poziomu rozwoju pomiędzy państwami członkowskimi, ü polepszanie standardów życia mieszkańców UE, ü stworzenie obszaru pozbawionego wewnętrznych granic, ü ustanowienie unii gospodarczo-walutowej, docelowo ze wspólną walutą, ü potwierdzenie swojej tożsamości na arenie międzynarodowej, ü zwiększenie bezpieczeństwa krajów członkowskich ü realizacja wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, ü ukształtowanie wspólnej polityki obronnej, ü wprowadzenie obywatelstwa UE dla obywateli państw członkowskich, ü wzmocnienie ochrony praw i interesów obywateli Unii Europejskiej, ü rozwijanie bliskiej współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, ü zachowanie i rozwijanie dorobku prawnego Wspólnoty. 26

Temat: Unia Europejska Ojcowie Europy Robert Schuman (1886– 1963) Urodzony w Luksemburgu, związany z Lotaryngią; Francuski premier i minister spraw zagranicznych, przewodniczący Parlamentu Europejskiego; Zwolennik pojednania niemiecko-francuskiego przez połączenie tych państw silnymi więzami gospodarczymi, społecznymi i politycznymi; Współtwórca idei powołania Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. 27

Temat: Unia Europejska Ojcowie Europy Jean Monnet (1888– 1979) Francuski dyplomata i ekonomista; Współautor i pomysłodawca Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali; Pierwszy przewodniczący Wysokiej Władzy – organu wykonawczego EWWi. S; W 1976 roku za swoje zasługi dla budowania jedności europejskiej otrzymał jako pierwszy tytuł Obywatela Europy. 28

Temat: Unia Europejska Ojcowie Europy Konrad Adenauer (1876– 1967) Polityk niemiecki; Współzałożyciel i przewodniczący partii chrześcijańsko-demokratycznej CDU; Pierwszy kanclerz RFN i minister spraw zagranicznych; Współtwórca idei zjednoczonej Europy; Zwolennik zjednoczenia Europy opartego na tradycjach i wartościach chrześcijańskich; Wielki rzecznik powojennego pojednania Niemiec i Francji. 29

Temat: Unia Europejska Ojcowie Europy Alcide de Gaspari (1881– 1954) Premier Włoch w latach 1945– 53 i minister spraw zagranicznych; Współautor i realizator koncepcji integracji europejskiej; Rzecznik zjednoczenia Europy pod względem gospodarczym i obronnym; Współtwórca Rady Europy (1949) i Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali; Obok Adenauera i Schumana zaliczany do „wielkiej trójki” europejskich polityków chadeckich. 30

Temat: Unia Europejska Ojcowie Europy Paul Henri Spaak (1899– 1972) Premier Belgii i minister spraw zagranicznych; Współtwórca Beneluxu (unii gospodarczej Belgii, Holandii i Luksemburga); Pierwszy przewodniczący Rady Europy; Przewodniczący Zgromadzenia EWWi. S w latach 1952– 1954; Sekretarz Generalny NATO w latach 1957– 1961; Odegrał wiodącą rolę przy redagowaniu treści Traktatu Rzymskiego. 31

Temat: Unia Europejska Ojcowie Europy Winston Churchill (1874– 1965) Brytyjski mąż stanu, dwukrotny premier; Jeden z przywódców Wielkiej Koalicji w okresie II wojny światowej; Popierał ideę integracji europejskiej; Zwolennik utworzenia „Stanów Zjednoczonych Europy”; W 1953 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla za 12 -tomowe pamiętniki wojenne. 32

Temat: Unia Europejska Polacy na ważnych unijnych stanowiskach Lp. Imię i nazwisko Funkcja Lata sprawowania 1. Donald Tusk Przewodniczący Rady Europejskiej 2014– nadal 2. Jerzy Buzek Przewodniczący Parlamentu Europejskiego 2009– 2012 3. Jacek Protasiewicz Wiceprzewodniczący Parlamentu Europejskiego Komisarz UE ds. polityki regionalnej 2012– 2014 4. Ryszard Czarnecki 5. Danuta Hübner 2014– nadal 2004– 2009 6. Janusz Lewandowski Komisarz UE ds. programowania finansowego 2010– 2014 i budżetu 7. Jacek Dominik Komisarz UE ds. programowania finansowego 2014 i budżetu 8. Elżbieta Bieńkowska Komisarz UE ds. Rynku Wewnętrznego i Usług 2014– nadal 9. Leszek Balcerowicz 2004– 2007 Członek Rady Ogólnej Europejskiego Banku Centralnego 33

Temat: Unia Europejska Polacy na ważnych unijnych stanowiskach Imię i nazwisko Lp. Funkcja 10. 15. Sławomir Skrzypek Członek Rady Ogólnej Europejskiego Banku Centralnego Marek Belka Członek Rady Ogólnej Europejskiego Banku Centralnego Adam Glapiński Członek Rady Ogólnej Europejskiego Banku Centralnego Jarosław Pietras Dyrektor generalny w Radzie Unii Europejskiej Jerzy Plewa Dyrektor generalny w dyrekcji ds. rolnictwa w Komisji Europejskiej Jerzy Makarczyk Sędzia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 16. Marek Safian 17. Irena Wiszniewska- Sędzia Sądu w ramach Trybunału Sprawiedliwości -Białecka Unii Europejskiej Irena Boruta Sąd do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej 11. 12. 13. 14. 18. Lata sprawowania 2007– 2010– 2016– nadal 2008– nadal 2013– nadal 2004– 2009 Sędzia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 2009– nadal 2004– nadal 2005– 2011 34

Temat 4: Polska w Unii Europejskiej Europa potrzebuje Polski, Polska potrzebuje Europy. Jan Paweł II 35

Temat: Polska w Unii Europejskiej Praca dla Polaków w państwach UE Każdy obywatel Unii Europejskiej ma prawo do podejmowania lub poszukiwania pracy w innym państwie UE, a także w państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego (w Norwegii, Islandii i Liechtensteinie) oraz w Szwajcarii. Wynika to z zasady swobodnego przepływu osób. 36

Temat: Polska w Unii Europejskiej Praca dla Polaków w państwach UE Zasada swobodnego przepływu osób uprawnia obywateli polskich do: ü poszukiwania pracy w innym kraju UE, ü podejmowania pracy w innym kraju UE bez konieczności uzyskania pozwolenia na pracę, ü zamieszkania w innym kraju UE ze względu na pracę, ü pozostania w innym kraju UE nawet po zakończeniu stosunku pracy, ü bycia traktowanym na równi z obywatelami danego państwa członkowskiego w zakresie dostępu do zatrudnienia, warunków pracy oraz przywilejów socjalnych i podatkowych. 37

Temat: Polska w Unii Europejskiej Praca dla Polaków w państwach UE Bezrobotny Polak ma prawo wyjechać do innego państwa Unii Europejskiej i poszukiwać tam pracy, a jego zasiłek (dla bezrobotnych) może być transferowany do innego państwa przez okres nieprzekraczający 3 miesięcy, ale po spełnieniu przez bezrobotnego następujących warunków: ütrzeba być bezrobotnym przez minimum 4 tygodnie przed wyjazdem, üpowiadomić polski urząd pracy o takich planach odpowiednio wcześnie i podać miejsce planowanego poszukiwania pracy, üpo przyjeździe do danego kraju od razu zgłosić się do lokalnego urzędu pracy i współpracować z nim – tak, jak jest to wymagane od tamtejszych bezrobotnych, ü „polski” zasiłek dla bezrobotnych będzie wypłacany, po przeliczeniu, w walucie danego państwa przez ten urząd. 38

Temat: Polska w Unii Europejskiej Praca dla Polaków w państwach UE W celu ułatwienia swobodnego przepływu pracowników, Komisja Europejska powołała sieć EURES jest siecią współpracy publicznych służb zatrudnienia i ich partnerów na rynku pracy, wspierającą mobilność w dziedzinie zatrudnienia na poziomie międzynarodowym, w krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego, czyli w krajach Unii Europejskiej oraz Norwegii, Islandii, Liechtensteinie i Szwajcarii. 39

Temat: Polska w Unii Europejskiej Praca dla Polaków w państwach UE Prawa Polaków zatrudnionych w UE Polacy zatrudnieni krajach UE (a także Islandii, Lichtensteinie i Norwegii oraz Szwajcarii) muszą być traktowani na równi z obywatelami tych państw. W każdym państwie UE obowiązują różne przepisy wewnętrzne, ale są i ogólne – wspólne zasady dla wszystkich państw UNII: ürówne traktowanie – obywatele państw członkowskich mają w każdym kraju Unii takie same obowiązki i prawa jak rdzenni mieszkańcy, ümiejsce pracy – pracownik podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu w państwie, gdzie pracuje (nie dotyczy delegowanych na okres do 12 miesięcy), 40

Temat: Polska w Unii Europejskiej Praca dla Polaków w państwach UE Prawa Polaków zatrudnionych w UE cd. ü jedno ustawodawstwo – pracownik podlega przepisom tylko jednego kraju – tego, w którym pracuje, ü zachowanie praw nabytych – przyznanie prawa do określonego świadczenia w jednym z krajów Unii zostaje zachowane po przeniesieniu się pracownika do innego kraju, ü sumowanie okresów ubezpieczenia i zatrudnienia – okresy ubezpieczenia pracownika w poszczególnych krajach Unii są uwzględniane we wszystkich pozostałych i się sumują. 41

Temat: Polska w Unii Europejskiej Praca dla Polaków w państwach UE Prawa Polaków zatrudnionych w UE cd. Polakom, tak jak wszystkim obywatelom UE, przysługują również te same prawa do: emerytury; renty (również rodzinnej); zasiłku pogrzebowego; świadczeń: chorobowych, macierzyńskich, rodzinnych i dla osób bezrobotnych oraz opieki medycznej. Polacy, tak jak wszyscy obywatele UE, nie mogą otrzymywać niższej zapłaty za pracę niż wynosi pensja minimalna w danym kraju Unii lub takiej, jaka wynika z układów zbiorowych. Polakom przysługują także dodatki za pracę w nadgodzinach, warunkach szkodliwych, itp. Na równi z obywatelami danego państwa UE, Polacy mają prawo do takiego samego czasu pracy, urlopów oraz wszelkich innych przywilejów pracowniczych wynikających z przepisów regulujących zatrudnienie w danym kraju. 42

Temat: Polska w Unii Europejskiej Ułatwienia dla Polaków w podróżowaniu po UE Zgodnie z zasadą swobody przepływu osób w UE wszyscy obywatele Unii Europejskiej posiadają prawo przemieszczania się bez wiz i zezwoleń. Od 1 maja 2004 r. obywatele Polski mogą swobodnie poruszać się po terytorium krajów Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii. Od 21 grudnia 2007 r. Polska znalazła sie w strefie Schengen. 43

Temat: Polska w Unii Europejskiej Ułatwienia dla Polaków w podróżowaniu po UE Strefa Schengen to obszar, w którym funkcjonuje swoboda przemieszczania się i nie obowiązuje kontrola na granicach wewnętrznych państw, przy jednoczesnym zachowaniu ścisłych i ujednoliconych kontroli na granicach zewnętrznych. Wszyscy obywatele państw należących do strefy Schengen UE, mogą przekraczać granice wewnętrzne w dowolnym miejscu i czasie bez żadnych formalności. W skład strefy Schengen wchodzą następujące państwa: Austria, Belgia, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Polska, Portugalia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry, Włochy, a także Norwegia, Islandia, Liechtenstein i Szwajcaria. 44

Temat: Polska w Unii Europejskiej Ułatwienia dla Polaków w podróżowaniu po UE Dokumenty potrzebne do podróżowania po krajach Unii Europejskiej Do podróżowania po obszarze Unii Europejskiej (ale też Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii) wystarczy posiadanie jednego z dwóch dokumentów: dowodu osobistego lub paszportu. Również dzieci i młodzież (nieletni), podróżując po krajach UE, muszą posiadać dowód osobisty lub paszport, ewentualnie paszport tymczasowy. Legitymacja szkolna nie jest dokumentem uprawniającym do podróżowania po terytorium Unii Europejskiej. 45

Temat: Polska w Unii Europejskiej Fundusze unijne dla Polski W latach 2014– 2020 Polska z budżetu unijnego otrzyma 82, 5 mld euro na politykę spójności i ponad 30 mld euro na politykę rolną. Największe kwoty Polska zainwestuje w infrastrukturę transportową (drogową i kolejową), natomiast największy wzrost wydatków dotyczy sfery innowacyjności i wsparcia przedsiębiorców. W dalszym ciągu wspierane finansowo są inwestycje w ochronie środowiska i w energetyce oraz projekty z dziedziny kultury, edukacji, zatrudnienia czy przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. Duże wsparcie otrzymają miasta wojewódzkie wraz z okalającymi je gminami, na realizację wspólnych przedsięwzięć w zakresie dostępności komunikacyjnej. 46

Temat: Polska w Unii Europejskiej Fundusze unijne dla Polski Oprócz dotacji z Unii Europejskiej można uzyskać pożyczki i kredyty, z których mogą korzystać zarówno przedsiębiorcy, jak i samorządy. Fundusze Europejskie z perspektywy budżetowej 2014– 2020 są wdrażane w Polsce poprzez 6 krajowych programów operacyjnych zarządzanych przez Ministerstwo Rozwoju oraz 16 programów regionalnych zarządzanych przez Urzędy Marszałkowskie. Programy regionalne Prawie 40 proc. całej puli środków unijnych (ponad 31 mld euro) przyznanej Polsce pozostaje w dyspozycji regionów (województw). Fundusze zarządzane są przez instytucje samorządowe – czyli zarządy województw. 47

Temat: Polska w Unii Europejskiej Fundusze unijne dla Polski Przeznaczenie funduszy z programów regionalnych: § wspieranie rozwoju przedsiębiorczości – zwłaszcza z sektora małych i średnich przedsiębiorstw, § dofinansowanie projektów z dziedziny badań i rozwoju czy współpracy z nauką, § dofinansowanie projektów związanych z budową dróg, modernizacją linii kolejowych i taboru, § dofinansowanie inwestycji związanych z modernizację sieci przesyłowych, z technologiami wykorzystującymi odnawialne źródła energii, § dofinansowanie projektów związanych z rozwojem transportu publicznego, zwłaszcza ekologicznego, które spowodują ograniczenie ruchu pojazdów w centrach miast, § dofinansowanie inwestycji w edukację, turystykę, ochronę środowiska, infrastrukturę ochrony zdrowia i infrastrukturę społeczną. 48

Temat 5: Udział Polski w organizacjach międzynarodowych 49

Temat: Udział Polski w organizacjach międzynarodowych Obecnie Polska należy do ponad 70 międzynarodowych organizacji międzyrządowych; najważniejsze z nich to: § Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ); § Unia Europejska (UE); § Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego (NATO). 50

Temat: Udział Polski w org. międzynarodowych Formy działalności Polski w ONZ Polska od początku funkcjonowania ONZ bierze aktywny udział w jej pracach, czego efektem były liczne inicjatywy zgłaszane forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ. Polskie inicjatywy w zakresie rozbrojenia: § „Plan Rapackiego” z 1957 r. – dotyczył utworzenia w Europie Środkowej strefy bezatomowej; § Podjęcie prac w 1960 r. nad przygotowaniem raportu ONZ o wszechstronnych skutkach użycia broni nuklearnej; raport (z udziałem polskiego eksperta) został opracowany w 1967; § Plan Gomułki z 1964 r. – dotyczył zamrożenia zbrojeń w Europie Środkowej; § Propozycja zorganizowania w 1964 r. Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie; 51

Temat: Udział Polski w org. międzynarodowych Formy działalności Polski w ONZ § opracowanie w 1968 r. (z inicjatywy Polski) raportu ONZ na temat następstw użycia broni biologicznej i chemicznej (raport przyczynił się do uchwalenia 1972 konwencji o zakazie broni biologicznej i zakończenia negocjacji nad przyjęciem 1993 układu o całkowitym zakazie produkcji tej broni). 52

Temat: Udział Polski w org. międzynarodowych Formy działalności Polski w ONZ Polskie inicjatywy w zakresie polityki społecznej: Uchwalenie Konwencji Praw Dziecka. W 1978 r. Polska zaproponowała Komisji Praw Człowieka ONZ uchwalenie i projekt konwencji. Ostatecznie po modyfikacjach Konwencja Praw Dziecka została przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1989 r. Polskie inicjatywy w zakresie polityki prawnej: Uchwalenie przez ONZ w 1968 r. z inicjatywy Polski „Konwencji o nieprzedawnianiu zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości”; Uchwalenie przez ONZ w 2000 r. „Konwencji o zwalczaniu międzynarodowej przestępczości zorganizowanej” (projekt konwencji został przedstawiony przez Polskę w 1996 r. ). 53

Temat: Udział Polski w org. międzynarodowych Formy działalności Polski w ONZ Udział Polski w misjach pokojowych ONZ Polska od 1953 r. aktywnie uczestniczy w misjach pokojowych ONZ. Wojsko Polskie uczestniczyło lub uczestniczy w ponad 40 misjach pokojowych ONZ w najbardziej zapalnych rejonach konfliktów w Afryce, Azji, Europie i na Bliskim Wschodzie. Pierwszą misją pokojową z udziałem Polaków była misja związana z nadzorowaniem rozbrojenia Korei po wojnie w Korei (1953 r. ). W latach 1954– 1975 polscy żołnierze uczestniczyli w podobnych operacjach w Wietnamie, Laosie, Kambodży. Od 1973 roku Polska brała też udział w operacjach sił pokojowych ONZ na półwyspie Synaj, a w 1974 r. żołnierze polscy weszli w skład Sił Obserwacyjnych ONZ na wzgórzach Golan. W latach 1994– 1995 polska jednostka wojskowa „Grom” brała udział w operacji na Haiti, ochraniając demokratycznie wybrany rząd haitański. Również Wojsko Polskie wzięło aktywny udział w misjach pokojowych ONZ na terenie byłej Jugosławii w latach 90. XX w. 54

Temat: Udział Polski w org. międzynarodowych Formy działalności Polski w ONZ Działalność Polski w Radzie Bezpieczeństwa ONZ Polska pięciokrotnie była niestałym członkiem Rady Bezpieczeństwa ONZ, w latach: 1946– 1947, 1960 (po roku Polska zrezygnowała z mandatu w Radzie Bezpieczeństwa ONZ), 1970– 1971, 1982– 1983 i 1996– 1997. 2 czerwca 2017 r. Polska po raz szósty została wybrana na niestałego członka Rady Bezpieczeństwa: kadencja w latach 2018– 2019. 55

Temat: Udział Polski w org. międzynarodowych Formy działalności Polski w ONZ Działalność Polski w Międzynarodowym Trybunale Sprawiedliwości Polskimi sędziami w Międzynarodowym Trybunale Sprawiedliwości (głównym organie sądowym ONZ) byli Bohdan Winiarski w latach 1946– 1967 (prezes Trybunału w latach 1961– 1964) i Manfred Lachs w latach 1967– 1993 (prezes Trybunału w latach 1973– 1976), a Krzysztof Skubiszewski był sędzią ad hoc. 56

Temat: Udział Polski w org. międzynarodowych Formy działalności Polski w ONZ Polskie przedstawicielstwa przy ONZ: ü Nowy Jork – Stałe Przedstawicielstwo RP przy Narodach Zjednoczonych; ü Genewa – Stałe Przedstawicielstwo RP przy Biurze Narodów Zjednoczonych; ü Nairobi – Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Kenii; ü Paryż – Stałe Przedstawicielstwo RP przy UNESCO; ü Rzym – Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Włoskiej; ü Wiedeń – Stałe Przedstawicielstwo RP przy Biurze Narodów Zjednoczonych i Organizacjach Międzynarodowych. 57

Temat: Udział Polski w org. międzynarodowych Formy działalności Polski w UE ü Działalność w instytucjach UE (sprawowanie ważnych funkcji); ü Zainicjowanie w 2009 r. (razem ze Szwecją) Partnerstwa Wschodniego – programu określającego wymiar wschodni Polityki Unii Europejskiej skierowanego do sześciu państw Europy Wschodniej: Armenii, Azerbejdżanu, Białorusi, Gruzji, Mołdawii oraz Ukrainy; ü Polska prezydencja w Radzie Unii Europejskiej (1 lipca 2011 – 31 grudnia 2011); ü Status państwa stowarzyszanego (obserwatora) w Eurokorpusie – wielonarodowej jednostki wojskowej szybkiego reagowania (utworzona przez Francję i Niemcy w 1992 w celu budowy tożsamości obronnej UE), 58

Temat: Udział Polski w org. międzynarodowych Formy działalności Polski w UE ü Zaangażowanie Polski w proces formowania tzw. Grup Bojowych UE, wojskowych związków taktycznych szybkiego reagowania; ü Udział żołnierzy polskich w operacjach pokojowych i stabilizacyjnych realizowanych przez Unię Europejską w Kongo i w Czadzie. 59

Temat: Udział Polski w org. międzynarodowych Formy działalności Polski w NATO Członkostwo Polski w NATO oznacza: ü Pełnoprawny udział Polski w procesach decyzyjnych i współkształtowanie polityki NATO zgodnie z polskimi interesami narodowymi i potrzebami organizacji wzmacniającymi jego misje zbiorowej obrony; ü Wnoszenie do NATO przez Polskę wkładu finansowego, politycznego i wojskowego, co jest wyrazem solidarności w ponoszeniu kosztów współpracy i podniesieniem zdolności do działań Sojuszu Północnoatlantyckiego; ü Podniesienie zdolności militarnych polskich sił zbrojnych. 60

Temat: Udział Polski w org. międzynarodowych Formy działalności Polski w NATO Udział Polski w inicjatywach NATO Polska od początku członkowstwa w NATO uczestniczy we wszystkich inicjatywach transformacyjnych i obszarach działalności Paktu Północnoatlantyckiego, takich jak: proces rozszerzenia, wzmocnienie potencjału obronnego NATO, zwiększenie zdolności reagowania Sojuszu, kontrola zbrojeń i rozbrojenie, walka z terroryzmem, zarządzanie kryzysowe w wypadku zagrożeń, współpraca NATO z Rosją i Ukrainą, współpraca naukowa itp. 61

Temat: Udział Polski w org. międzynarodowych Formy działalności Polski w NATO § Uczestnictwo Polski w latach 1999– 2003 Polska w Inicjatywie w sprawie Zdolności Obronnych, a później w latach 2002– 2007 w inicjatywie Zobowiązania Praskie na rzecz Zdolności. Obie inicjatywy miały na celu uzupełnienie zdolności obronnych w obszarach o najważniejszym znaczeniu dla NATO oraz niezbędnych dla jego dalszej transformacji; § Uczestnictwo w inicjatywie Siły Odpowiedzi NATO (pozostające w stałej gotowości, zaawansowane technologicznie wydzielone oddziały sił zbrojnych NATO, których zadaniem jest szybka reakcja w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państw członkowskich Sojuszu Północnoatlantyckiego). 62

Temat: Udział Polski w org. międzynarodowych Formy działalności Polski w NATO § Udział od 2006 r. w Programie Powietrznych Sił Wczesnego Ostrzegania i Naprowadzania (NAPMO) a od 2008 r. w programie dotyczącym uzyskania Zdolności Strategicznego Transportu Lotniczego; § W 2002 r. , w ramach Praskich Zobowiązań na Rzecz Zdolności Obronnych, Polska podjęła się roli państwa wiodącego dla utworzenia Wielonarodowego Batalionu Żandarmerii Wojskowej NATO. Batalion powstał w 2007 r. i tworzą go pododdziały żandarmerii wojskowej czterech państw: Polski, Czech, Słowacji i Chorwacji (Polski kontyngent w batalionie jest największy). Batalion służy do prowadzenia działań policyjnych NATO, ewentualnie wspierania sił Unii Europejskiej w różnego rodzaju misjach oraz przeciwdziałania terroryzmowi; 63

Temat: Udział Polski w org. międzynarodowych Formy działalności Polski w NATO § Udział w powołaniu Wielonarodowego Korpusu Północno-Wschodniego w Szczecinie w 1999 r. ; § Działania mające na celu wzmocnienie wschodniej flanki NATO w Europie, w tym zapewnienie stałej obecności wojsk USA w Europie, zwłaszcza w Polsce i państwach bałtyckich; § Organizacja szczytu NATO w Warszawie w lipcu 2016 r. ; § Udział Polski w operacjach pokojowych i stabilizacyjnych NATO. Udział Polskich Sił Zbrojnych w operacjach pokojowych i stabilizacyjnych NATO zgodnie ze Strategią Udziału Sił Zbrojnych RP w operacjach międzynarodowych ma priorytetowy charakter. 64

Temat 6: Problemy społeczne współczesnego świata Odpowiedzialni jesteśmy nie tylko za to, co robimy, lecz i za to, czego nie robimy. Lao-cy 65

Temat: Problemy społeczne współczesnego świata Problemy demograficzne – eksplozja demograficzna Eksplozja demograficzna jest to gwałtowny wzrost przyrostu naturalnego wywołany utrzymywaniem się na wysokim poziomie stopy urodzeń przy jednoczesnym gwałtownym spadku stopy zgonów. Przejawem eksplozji demograficznej jest stopa przyrostu naturalnego rzędu 30 promili, wówczas w ciągu 24 lat następuje podwojenie się liczby mieszkańców. Zjawisko eksplozji demograficznej dotyczy Afryki, Azji Południowej i Ameryki Łacińskiej. Państwa o najwyższym przyroście naturalnym to: Afganistan, Angola, Erytrea, Egipt, Etiopia, Indie, Jemen, Kongo, Libia, Madagaskar, Mauretania, Namibia, Nigeria, Oman, Senegal, Somalia, Syria, Brazylia, Bangladesz, Meksyk, Pakistan, Indonezja. W krajach o dużym przyroście naturalnym nadal utrzymuje się model rodziny wielodzietnej 2+5, a nawet 2+8. 66

Temat: Problemy społeczne współczesnego świata Problemy demograficzne Czynniki, które spowodowały eksplozję demograficzną: ü poprawa warunków życia (więcej żywności, lepsze warunki higieniczne), ü rozwój medycyny – spowodował znaczne zmniejszenie zachorowalności na choroby epidemiczne i wydłużenie życia ludzi zwłaszcza w krajach wysoko rozwiniętych (w ciągu ostatnich stu lat średnia długość życia wydłużyła się o ponad 20 lat), ü wyższy poziom zabezpieczeń społecznych w wielu krajach rozwijających się i wysoko rozwiniętych, ü mniejsza liczba ofiar w konfliktach zbrojnych niż w wojnach światowych. 67

Temat: Problemy społeczne współczesnego świata Problemy demograficzne Czynniki, które spowodowały eksplozję demograficzną cd. ü wysoki współczynnik dzietności – duża liczba dzieci rodzona przez jedną kobietę, ü wielodzietny model rodziny podtrzymywany tradycją i religią, ü małe znaczenie środków antykoncepcyjnych, świadomego planowania rodziny, ü niski standard życia i niski poziom kultury społeczeństw w krajach Trzeciego Świata. 68

Temat: Problemy społeczne współczesnego świata Problemy demograficzne Skutki eksplozji demograficznej: ü pogłębiające się zjawisko głodu i biedy – około 15% ludności świata cierpi głód i niedożywienie (głównie mieszkańcy Afryki), ü zmiany w naturalnym środowisku – powiększanie powierzchni upraw kosztem obszarów leśnych powoduje zwiększoną erozję gleb, jałowienie pól, przyspieszenie pustynnienia, zanieczyszczenie wód, powietrza i nasilenie efektu cieplarnianego, ü utrwalanie nieracjonalnej struktury gospodarki (dominacja rolnictwa) spowodowane koniecznością zwiększenia produkcji żywności, ü przeludnienie wsi, powodujące masowe migracje ludności do miast, ü wzrost bezrobocia, ü brak możliwości zaspokojenia zwiększonych potrzeb w zakresie oświaty i ochrony zdrowia (wzrost analfabetyzmu, niedobór wykwalifikowanych kadr, szerzenie się chorób), 69

Temat: Problemy społeczne współczesnego świata Problemy demograficzne ü wzrost patologii społecznej, zwłaszcza w wielkich miastach, ü zachwianie struktury wiekowej ludności – zbyt duża liczba dzieci w stosunku do ludności w wieku produkcyjnym, co pogłębia biedę, a w przyszłości może być przyczyną wtórnej eksplozji demograficznej, ü stosowanie drastycznych metod kontroli urodzeń w obawie przed przeludnieniem, co w przyszłości może prowadzić do konfliktów społecznych i politycznych, np. w Chinach doprowadziło to do nadmiaru liczby mężczyzn w stosunku do liczby kobiet, ü stagnacja ekonomiczna (przeznaczanie dużych środków na utrzymanie egzystencji biologicznej społeczeństwa) powodująca zwalnianie tempa przyrostu produktu krajowego brutto, ü stagnacja stopy życiowej i pogłębianie się przepaści cywilizacyjnej w stosunku do bogatych społeczeństw. 70

Temat: Problemy społeczne współczesnego świata Kryzys żywnościowy polega na niedoborach żywności przede wszystkim w krajach rozwijających się (w krajach biednego Południa). Kryzysy żywnościowe, z jakimi mieliśmy do tej pory do czynienia w historii ludzkości, zazwyczaj miały charakter lokalny i pojawiały się głównie na skutek klęsk żywiołowych lub konfliktów zbrojnych. Obecna sytuacja całkowicie różni się od dotychczasowej, przede wszystkim tym, iż współczesny kryzys ma charakter globalny, wywołany wieloma czynnikami. Prawie miliard ludzi jest niedożywionych lub cierpi głód. 71

Temat: Problemy społeczne współczesnego świata Kryzys żywnościowy Przyczyny kryzysu żywnościowego: ü szybki wzrost liczby ludności i bogacenie się społeczeństw krajów rozwijających się powoduje zwiększone zapotrzebowanie na żywność oraz związany z tym wzrost konsumpcji mięsa. W krajach rozwijających tempo przyrostu produkcji żywności nie nadąża z tempem przyrostu naturalnego, ü spadek produkcji rolnej na świecie, ü wzrost cen energii na rynkach światowych i związany z tym wzrost kosztów produkcji i przetwarzania żywności, ü nierównomierna produkcja żywności na świecie, nieumiejętność jej dystrybucji, błędy popełniane podczas przechowywania czy transportu produktów spożywczych, 72

Temat: Problemy społeczne współczesnego świata Kryzys żywnościowy Przyczyny kryzysu żywnościowego cd. ü zwiększenie popytu na biopaliwa oraz niekorzystna polityka paliwowa. Pozyskiwanie alternatywnych źródeł energii w postaci produkcji biopaliw (produkowanych z płodów rolnych takich jak rzepak, kukurydza czy soja), przy wzroście cen ropy naftowej oraz coraz trudniejszym dostępie do jej zasobów, uważane jest obecnie za czynnik w największym stopniu wpływający na wzrost cen żywności oraz światowy kryzys żywnościowy, ü pogłębiający się niedobór wody w produkcji rolnej i do zaspakajania podstawowych potrzeb człowieka (szacuje się, że obecnie około 140 mln ludzi zamieszkuje w strefie głębokiego deficytu wody. Prognozy przewidują, że do roku 2050 połowa ludzkości będzie miała kłopot z zaopatrzeniem w wodę), 73

Temat: Problemy społeczne współczesnego świata Kryzys żywnościowy Przyczyny kryzysu żywnościowego cd. ü kurczenie się wielkości areałów ziemi uprawnej przypadającej na jednego mieszkańca, ü uwarunkowania klimatyczne (globalne ocieplenie, huragany, powodzie, trzęsienia ziemi, susze, wybuchy wulkanów itp. ) oraz czynniki związane ze wzrostem poziomu zanieczyszczenia środowiska naturalnego oraz erozja gleby wpływają na zmniejszenie produkcji żywności, ü zbyt małe zaangażowanie się w rozwiązanie kryzysu żywnościowego wszystkich podmiotów zainteresowanych tą kwestią. 74

Temat: Problemy społeczne współczesnego świata Kryzys żywnościowy Skutki kryzysu żywnościowego: ü wzrost cen żywności (w niektórych regionach świata dosyć gwałtowny), ü wzrost liczby osób cierpiących głód i niedożywienie, ü niepokoje i wystąpienia społeczne związane ze wzrostem cen żywności, ü migracje ludności, ü prawdopodobieństwo wystąpienia konfliktów zbrojnych, wzrostu napięcia i animozji międzynarodowych – zagrożenie stabilności politycznej i gospodarczej w wielu regionach świata. 75

Temat: Problemy społeczne współczesnego świata Kryzys żywnościowy Walka z kryzysem żywnościowym: ü pomoc finansowa i żywnościowa (nadwyżki żywności) krajów bogatych dla krajów najbiedniejszych, ü zachęcanie podmiotów z biednych obszarów do stworzenia własnej infrastruktury rolnej, handlowej i przemysłowej, tak aby z czasem zaczęła rosnąć ich samowystarczalność – poprzez udzielenie kredytów, doradztwo, wysłanie ekspertów, szkolenie kadry, pomoc w walce z analfabetyzmem, podniesienie tzw. kultury rolnej, dostarczenie nasion, nawozów, środków ochrony roślin, sprzętu itp. ü podjęcie działań na rzecz zwiększenia wydajności w rolnictwie, ü zatrzymanie rosnących cen żywności na świecie. 76

Temat: Problemy społeczne współczesnego świata Problemy zdrowotne W krajach wysoko rozwiniętych największym zagrożeniem są choroby wieńcowe i nowotworowe. Inne zagrożenia dla zdrowia to: choroba Alzheimera (choruje na nią na świecie ponad 20 mln ludzi), depresje i wypadki drogowe ze skutkami śmiertelnymi, narkomania. 77

Temat: Problemy społeczne współczesnego świata Problemy zdrowotne Główne przyczyny chorób w krajach wysokorozwiniętych to: ü nieprawidłowe odżywianie (za dużo w diecie tłuszczów, białek i cukru), ü chemizacja rolnictwa, ü promieniowanie jonizujące, ü zanieczyszczenie powietrza, wody i gleby, ü stresujący tryb życia, ü brak ruchu, ü nadmierne stosowanie używek – papierosy, alkohol, ü wydłużenie życia i dłuższy okres działania czynników wpływających na rozwój chorób cywilizacyjnych. 78

Temat: Problemy społeczne współczesnego świata Problemy zdrowotne W krajach wysokorozwiniętych działania profilaktyczne zapobiegające chorobom cywilizacyjnym skupiają się na działaniach mających na celu: üzmianę nawyków żywieniowych, üwzrost aktywności fizycznej, üupowszechnienie badań profilaktycznych, üograniczenie używek. 79

Temat: Problemy społeczne współczesnego świata Problemy zdrowotne W krajach rozwijających się pomimo wydłużenia średniej długości życia z 40 lat w 1950 r. do 63 lat w 1990 r. choroby w dalszym ciągu zbierają śmiertelne żniwo. Najniższa średnia długość życia występuje przede wszystkim w państwach najbardziej zacofanych, głównie w Afryce i niektórych krajach Azji (np. w Sierra Leone wynosi 42 lata, w Afganistanie 43 lata, w Gwinei – 44 lata). Na długość życia w tych państwach wpływa bardzo wysoka śmiertelność dzieci (na 1000 urodzeń umiera 250– 300 dzieci do lat 5). 80

Temat: Problemy społeczne współczesnego świata Problemy zdrowotne Najczęstszymi przyczynami zgonów w państwach biednych są choroby zakaźne – czerwonka, cholera, gruźlica. W ostatnich 30 latach coraz większym zagrożeniem jest choroba AIDS (choroba najczęściej występuje w krajach Afryki i Azji). Do 2014 r. AIDS zaraziło się 78 mln ludzi, z czego aż 39 mln zmarło. Również malaria staje się znów coraz groźniejsza – ze względu na zmiany klimatyczne (globalne ocieplenie) oraz uodparnianie się zarodźców (pierwotniaków wywołujących malarię) na powszechnie stosowane leki przeciwmalaryczne. 81

Temat: Problemy społeczne współczesnego świata Problemy zdrowotne Główne przyczyny rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych w państwach biednych to: üproblem niedożywienia i głodu (osłabienie organizmu), übrak zachowania zasad higieny, üproblem z dostępem do wody pitnej, üniewystarczająca opieka lekarska, w tym brak szczepień dla dzieci w niektórych regionach Afryki i Azji, üniski poziom świadomości społecznej dotyczący kwestii zdrowotnych. 82

Bibliografia Cziomer E. (red. ): Międzynarodowe stosunki polityczne, Kraków 2008. Cziomer E. , Zyblikiewicz L. W. : Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych, Warszawa 2007. Kupiecki R. : Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego, Warszawa 2016. Latoszek E. , Proczek M. : Organizacje międzynarodowe we współczesnym świecie, Warszawa 2006. Łoś-Nowak T. , (red. ): Organizacje w stosunkach międzynarodowych. Istota – mechanizmy działania – zasięg, Wrocław 2009. Ostaszewski P. : Międzynarodowe stosunki polityczne. Zarys wykładów, Warszawa 2008. Parzymies S. , Popiuk-Rysińska I. (red. ): Udział Polski w organizacjach międzynarodowych, Warszawa 2012. Pietraś M. , (red. ): Międzynarodowe stosunki polityczne, Lublin 2007. Wojtaszczyk K. A. , Jakubowski W. , (red. ): Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych, Warszawa 2007. Zięba S. , Korba J. , Smutek Z. , (red. ): Edukacja europejska Gdynia 2009. 83

Bibliografia Dostęp do rynków pracy UE, EOG i Szwajcarii [online] [dostęp 16. 06. 2017]. Dostępny https: //www. mpips. gov. pl/praca-za-granica/. Fundusze europejskie w Polsce [online] [dostęp 16. 06. 2017]. Dostępny https: //www. funduszeeuropejskie. gov. pl/strony/ofunduszach/zasady-dzialania-funduszy/fundusze-europejskie-w-polsce/. Jaworska-Pisklak J. , Fundusze Europejskie [online] [dostęp 16. 06. 2017]. Dostępny http: //www. euro. ue. wroc. pl/pdf/pracedycja 6/Jaworska. Fundusze_europejskie. pdf Misje pokojowe ONZ [online] [dostęp 16. 06. 2017]. Dostępny http: //www. unic. un. org. pl/misje_pokojowe/misje_up. php. 84

Bibliografia Misje pokojowe ONZ [online] [dostęp 16. 06. 2017]. Dostępny http: //www. unic. un. org. pl/misje_pokojowe/peacekeeping. php. Operacje reagowania kryzysowego w ramach NATO [online] [dostęp 16. 06. 2017]. Dostępny http: //www. nowastrategia. org. pl/operacje-reagowaniakryzysowego-w-ramach-nato. Sześćdziesiąt sposobów poprzez które ONZ zmienia świat [online] [dostęp 16. 06. 2017]. Dostępny http: //www. unic. un. org. pl/aktualnosci/szescdziesiat-sposobowpoprzez-ktore-onz-zmienia-swiat/832. Życie i praca w UE [online] [dostęp 16. 06. 2017]. Dostępny http: //europa. eu/european-union/life-business_pl. 85