Dr Jerzy Zamojski Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Dr Jerzy Zamojski Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Instytut Zarządzania WPROWADZENIE DO SPOŁECZNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI BIZNESU

Próba definicji (1) Nie istnieje jedna uniwersalna definicja zjawiska określanego w skrócie, jako CSR (ang. Corporate Social Responsibility). Oto kilka definicji najczęściej podawanych: Społeczną odpowiedzialność biznesu określa się jako koncepcję, dzięki której przedsiębiorstwa na etapie budowania strategii dobrowolnie uwzględniają interesy społeczne i ochronę środowiska, a także relacje z różnymi grupami interesariuszy. Bycie odpowiedzialnym nie oznacza tylko spełnienia wszystkich wymogów formalnych i prawnych, ale oprócz tego zwiększone inwestycje w zasoby ludzkie, w ochronę środowiska i relacje z otoczeniem firmy, czyli dobrowolne zaangażowanie. Społeczne odpowiedzialność jest procesem, w ramach którego przedsiębiorstwa zarządzają swoimi relacjami z różnorodnymi interesariuszami , którzy mogą mieć faktyczny wpływ na sukces w działalności gospodarczej, należy je zatem traktować jako inwestycję a nie koszt. Odpowiedzialność biznesu to efektywna strategia zarządzania, która poprzez prowadzenie dialogu społecznego na poziomie lokalnym przyczynia się do wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstw na poziomie globalnym i jednocześnie kształtowania warunków dla zrównoważonego rozwoju społecznego i ekonomicznego. (Za: www. pozytek. gov. pl)

Próba definicji (2) Odpowiedzialny biznes to podejście strategiczne, długofalowe, oparte na zasadach dialogu społecznego i poszukiwaniu rozwiązań korzystnych tak dla przedsiębiorstwa, jak i jego całego otoczenia, pracowników, wszystkich interesariuszy i społeczności, w której działa firma. Odpowiedzialność firmy oznacza zwiększone inwestycje w zasoby ludzkie, ochronę środowiska i relacje z otoczeniem firmy, czyli interesariuszami. Zdaniem Komisji Europejskiej, strategia społecznej odpowiedzialności biznesu prowadzi do trwałego sukcesu przedsiębiorstwa dzięki prowadzeniu dialogu z otoczeniem, uwzględnianiu ochrony środowiska i budowę kapitału społecznego. Dlatego też CSR może przyczynić się do realizacji celów zdefiniowanych w Strategii Lizbońskiej, które są obligujące także dla nowych członków UE, w tym Polski. Z założenia adaptacja społecznie odpowiedzialnych zachowań jest domeną biznesu, tworzącego na bieżąco relacje ze swymi interesariuszami. Niemniej jednak społeczna odpowiedzialność przyczynia się do tworzenia wartości społecznej, poprzez oddziaływanie w kierunku zrównoważonego rozwoju, a więc powinna wchodzić w zakres zainteresowania władz publicznych w promocji pozytywnych praktyk na rzecz środowiska i społeczeństwa kreowanych przez przedsiębiorstwa. (Za: www. pozytek. gov. pl)

Cechy zbiorcze CSR Działalność długofalowa o charakterze strategii; Jednoczesna dbałość przedsiębiorstwa o środowisko naturalne oraz ludzi; Ludzie to nie tylko pracownicy, ale także społeczności lokalne i inne grupy interesariuszy; To działania wykraczające poza ustalone ramy prawne i administracyjne; Celem przedsiębiorstwa jest osiągnięcie wzrostu własnej konkurencyjności.

Sposoby realizacji CSR: 1. Spełnienie wymagań wobec środowiska naturalnego – zbliżone do wymagań zarządzania środowiskowego; 2. Przestrzeganie prawa pracy obowiązującego w danym kraju oraz norm Międzynarodowej Organizacji Pracy (ILO); 3. Działanie na rzecz społeczności lokalnej, w której się funkcjonuje.

Problemy realizacyjne: Pozorna konkurencyjność przedsiębiorstw stosujących CSR: 1. Zbyt duży koszt siły roboczej; 2. Konieczność respektowania praw pracowniczych nawet w krajach, gdzie takie prawa są ułomne; 3. Konieczność współpracy tylko z przedsiębiorstwami etycznymi; 4. Konieczność systematycznego sprawdzania etyki partnerów biznesowych; 5. Łatwość uprawiania działalności pozornej przez konkurencję; 6. Słaby efekt marketingowy w stosunku do nakładów.

Jakie są na to dowody? Problemy z certyfikacją: 1. Śladowa popularność norm AA 1000. 2. Niewielka popularność normy SA 8000. 3. Ogromne opóźnienia we wprowadzeniu pierwszej normy ISO dla odpowiedzialnego biznesu.

AA 1000 – czyli tylko się zgłoś Norma AA 1000 została opracowana przez londyński Institute of Social and Ethical Account. Ability w wyniku konsultacji przeprowadzonych z wieloma organizacjami z różnych krajów. Mimo, że norma AA 1000 Framework została udostępniona już w listopadzie 1999 roku, nie cieszy się ona specjalną popularnością i to mimo, że twórcy zachęcają doń twierdząc, że są to „standardy możliwe do wdrożenia w organizacjach w każdym sektorze, (włączając w to sektor publiczny i cywilne stowarzyszenia) każdej wielkości i w każdym regionie. ”

Ilość wdrożeń AA 1000 Tylko 150 firm 2003 2004 2005 interim Total Companies using the AA 1000 Assurance Standard 74 52 Total Assurance Practitioners using the AA 1000 Assurance Standard 30 24 Total Awards Developers using the AA 1000 Assurance Standard 2 2 Total NGOs using the AA 1000 Assurance Standard 1 1 Total Public Sector Organizations using the AA 1000 Assurance Standard 2 1 Total Standards and Guidelines using the AA 1000 Assurance Standard 8 8 Total Trainers using the AA 1000 Assurance Standard 3 3 Total Others using the AA 1000 Assurance Standard 1 3 Total AA 1000 Assurance Standard Users 90 121 94 Reference to and use of the AA 1000 Principles including use of AA 1000 Framework for the assurance process 22 26 17 112 147 111 15 Grand Total – Use and Reference Total Certified Sustainability Assurance Practitioners. . .

Gdzie?

Zniknęły planowane normy Normy AA 1000 Framework AA 1000 AS (Assurance Standard) AA 1000 SES (Stakeholder Engagement Standard) Exposure Draft AA 1000 PP (Purpose and Principles) AA 1000 FI (Framework for Integration) Data Planowane wydania na 1999 2003 2005 2007

Co w zamian? Nowa edycja standardu już 24 października

SA 8000 Standard Social Accountability 8000 (SA 8000) został opracowany z inicjatywy amerykańskiej organizacji pozarządowej Council on Economic Priorities (dziś: Social Accountability International) przez Radę Doradczą zrzeszającą przedstawicieli wielu organizacji zainteresowanych stworzeniem standardu społecznej odpowiedzialności. Zaproponowany w styczniu 1998 standard oparto na ówczesnej wersji normy ISO 9001 i ISO 14001. Jest on „uniwersalną normą przeznaczoną do stosowania w systemie niezależnej weryfikacji, określającą wymogi w zakresie odpowiedzialności społecznej, jakie dane przedsiębiorstwo powinno spełniać. ”

Certyfikatów Łącznie Zakłady certyfikowane Reprezentowane kraje Reprezentowane przemysły Liczba zatrudnionych 1, 779 67 67 933, 272

Co w ostatnim roku? Rok 2008 Nowe certyfikacje Ponowne certyfikacje Wygaśnięcia/odwołania 182 81 69

Gdzie się certyfikują najchętniej ? Facilities by Country Portugal Greece Taiwan Sri Lanka Vietnam Spain Other Thailand Pakistan Brazil Italy China India

Gdzie się certyfikują (2) Kraj liczba Włochy 827 Indie 289 Chiny 224 Brazylia 97 Pakistan 58 Wietnam 40 Tajlandia 23 Hiszpania 20 Sri Lanka 14 Tajwan 11 Grecja 10 Portugalia Pozostałe (mniej niż 10 certyfikatów na kraj) 10 156

Polskie certyfikaty Avon Operations Polska 08 -400 Garwolin, ul. Stacyjna 77 Poland BOT Elektrownia Opole SA 46 -021 Brzezie k. Opola Poland Elektrownia Opiole MPS International Ltd. Sp. Z. o. o. Poland ul. Bohaterów Warszawy 30, 75211 Koszalin, Poland SANDVIK MINING AND ul. Strefowa 10; 43 -100 Tychy, CONSTRUCTION Sp. z o. o. Poland TCL Operations Polska Sp. z o. o. WALL BYDGOSKA DRUKARNIA AKCYDENSOWA SP Z. O. O Poland ul. A. Mickiewicza 31/41; 96 -300 Żyrardów, Poland 85 - 880 Bydgoszcz, Toruńska 149 a str. , Poland Manufacturing and distribution of cosmetics Cosmetics The process of production and sales of electricity and heat, and associated secondary products and services, and supporting services including new plant and process development. Energy Design, development works, services and production of: - plastics packaging - cosmetics - household and professional chemistry Plastics Design, production, maintenance, service and sale of mining machines. Sale of parts and accessories to mining machines. Machinery Manufacturing of TV sets and monitors Electronics Manufacture of board and paper packaging materials in offset process printing with spacialised enhancement Packaging Bureau Veritas Certification BSI Bureau Veritas Certification

Planowany przewodnik ISO 26000 - założenia Uzgodniwszy decyzję o podjęciu prac nad nowym standardem zakłada się, że ów standard: - będzie wspierał organizacje w zakresie odpowiedzialnego biznesu z poszanowaniem różnic pomiędzy kulturami, społeczeństwami, środowiskiem, w zakresie prawa, a także rozwoju ekonomicznego; - ma być praktycznym przewodnikiem związanym z odpowiedzialnym biznesem, identyfikacją i zaangażowaniem interesariuszy, oraz podniesieniem wiarygodności poprzez raporty; - uwypuklać osiągnięte wyniki i związane z nimi ulepszenia; - podnosić zaufanie i satysfakcje z organizacji wśród jej klientów i innych stron zainteresowanych; - być zgodnym lub nie być w konflikcie, z już istniejącymi dokumentami, międzynarodowymi porozumieniami i konwencjami, a także już istniejącymi normami ISO; - nie zamierza ograniczać władzy rządów nad organizacjami w zakresie odpowiedzialnego biznesu; - ma promować wspólną terminologię w sferze odpowiedzialnego biznesu; - ma poszerzać świadomość związaną z odpowiedzialnym biznesem.

Planowana struktura normy 0 Introduction 1 Scope 2 Normative references 3 Terms and definitions 4 The SR context in which all organizations operate SR principles relevant to organizations Guidance on core SR subjects/issues 5 6 7 Guidance for organizations on implementing SR 8 Guidance annexes Bibliography Zawierać ma informacje na temat celu i powodów utworzenia normy przewodnika. Zostanie tu zdefiniowany przedmiot normy, jej zasięg i jej limity dające się zastosować przy wdrażaniu. Ta część będzie zawierać listę dokumentów jeśli takowe będą połączone z normą. W tej części będą doprecyzowane terminy użyte w normie, jeśli będą wymagały zdefiniowania. W tej części będzie omówiony historyczny i współczesny kontekst odpowiedzialnego biznesu. W tej części będą określone reguły odpowiedzialnego biznesu pochodzące z różnych źródeł. W tej części będą podane odrębne przewodniki w zależności od dziedziny działalności i nakładów organizacji. Ta część będzie zawierać praktyczny poradnik do implementacji i integracji odpowiedzialnego biznesu w organizacji. Norma może zawierać aneksy o ile będą one potrzebne. Bibliografia

Taki był harmonogram prac: Plan pracy nad normą składa się z czterech etapów: 1. Pierwszy szkic roboczy ma być gotowy w pierwszym kwartale 2006 roku. 2. Oficjalny szkic ma być gotowy na przełomie listopada i grudnia 2007 roku. 3. Końcowy kształt norma ma przybrać we wrześniu 2008. 4. Międzynarodowa norma ma wejść w życie w październiku 2008 roku

A tu mały poślizg… About ISO SR Introduction In January 2005 a Working Group was established within ISO, to develop an International Standard providing guidelines for social responsibility (SR). The objective is to produce a guidance document, written in plain language that is understandable and usable by non-specialists, and not a specification document intended for third party certification. The work is intended to add value to, and not replace, existing inter-governmental agreements with relevance to social responsibility, such as the United Nations Universal Declaration of Human Rights, and those adopted by the International Labor Organization (ILO). The standard should be usable for organizations of all sizes, in countries at every stage of development. ISO is taking action to ensure that the standard will benefit from broad input by all those with a serious interest in social responsibility. This is being achieved by a balanced representation in the working group, of six designated stakeholder categories: industry, government, labor, consumers, nongovernmental organizations and others, in addition to geographical and gender-based balance. The designation of the standard is ISO 26000 and the target date for publication is year 2010. Źródło: http: //isotc. iso. org/livelink/fetch/2000/2122/830949/3934883/3935096/07 _gen_info/about. html

Podsumowanie Odpowiedzialny biznes – to niezwykle ważne, kompleksowe podejście do problematyki środowiska, pracownika i człowieka. Problemem, którego do tej pory nie udało się rozwiązać jest jednak to, że owe działania nie są odpowiednio ekonomicznie uzasadnione. Celem musi być znalezienie consensusu pomiędzy sferą ekonomiczną a społeczną działalności firmy, tak aby bycie odpowiedzialnym społecznie (w skali globu) stało się ekonomicznie opłacalne.

Czy jest na to jakaś nadzieja? Wydaje się, że tak. Udało się to bowiem zrobić w zakresie ochrony środowiska. „Cool Earth 50” to połączenie idei zmniejszenia emisji CO 2 z opłacalnością ekonomiczną nowych technologii. Czas na to, aby znaleźć podobne rozwiązania w sferze społecznej.

Dziękuję za uwagę jzamojski@wp. pl