UNIVERZITETSKA KLINIKA ZA DIGESTIVNA HIRURGIJASKOPJE FACS 1 A

UNIVERZITETSKA KLINIKA ZA DIGESTIVNA HIRURGIJA-SKOPJE АКУТЕН АБДОМЕН Проф. Д-р Ѓ Јота FACS 1

A K U T E N Sindrom, na grupa od akutno sozdadeni, `ivotno zagrozuva~ki, patolo{ki sostojbi vo abdominalnata praznina, koj vodat kon peritonit i kade e neophodna itna hirur{ka intervencija. A B D O M E N 2

A K U T E N Ø Pove}e pretpostavka otkolku to~na dijagnoza. A B D O M E N Ø Priznanie za primarnata dijagnosti~ka insuficiencija. 3

Ø Ako operirame i problemot ne e hirur{ki, pacientot go izlo`uvame na nepotreben rizik, anestezija i dr. Ø Rizikot e pogolem kaj bolni so pridru`ni bolesti, stari i dr. Ø A K U T E N A B D O M E N Ako ne operirame a problemot e hirur{ki, pacientot e izlo`en na rizik poradi pogre{no lekuvawe, osobeno kaj postari lu|e. 4

A K U T E N “Site onie koi imale bilo kakvo iskustvo so grupata na bolesti poznati kako akuten abdomen, ќe se soglasat so toa deka vo taa situacija ranata dijagnoza e od najgolemo znaчewe” A B D O M E N Zachary Cope Јуни, 1921. 5

Etiologija Ø INFLAMACIJA OPSTRUKCIJA • Apendicit • Intestinalna • Divertikulit • Bilijarna • I BD • Pankreatit • Holecistit • Holangit • Mekelov divertikulum A K U T E N HIRUR[KI kolika • Ureteralna kolika A B D O M E N 6

Etiologija Ø ISHEMIJA • Mezenteri~na ishemija • Torzija na crevo A K U T E N HIRUR[KI PERFORACIJA • Pepti~en ulkus • Divertikulum • Apendicit • Toksi~en megakolon A B D O M E N 7

Etiologija INTERNISTI^KI • Infarkt na miokard • Gastrit • Gastroenterit • Hepatit • Pielonefrit A K U T E N GINEKOLO[KI • Ektopi~na bremenost • Torzija na ovarijalna cista • Endometrioza A B D O M E N 8

Klini~ka evaluacija n A N A M N E Z A VOZRAST divertikulit - vozrasni mezenterijalen adenit - deca n BOLKA Ø Po~etok nagla bolka - perforacija postepena - inflamatorna pri~ina 9

Lokalizacija HOLANGIT HOLECISTIT PERFORIRAN ULKUS PANKREATIT HOLECISTIT GASTRI^EN ULKUS PIELONEFRIT PERFORIRAN KOLON APENDICIT DIVERTIKULIT SALPINGIT RUPTURA NA CISTA A N A M N E Z A TUBOOVARIJALEN ABSCES 10

BOLKA A N A M N E Z A Ø Karakter na bolkata kolika - opstrukcija tapa - inflamacija Ø [irewe kon desnoto rame kaj akuten (Boa’s znak) holecistit 11

BOLKA Ø Vlo{uva~ki ü ü faktori di{ewe ka{lawe promena na pozicija masen obrok Ø Olesnuva~ki ü ü ü A N A M N E Z A peritonit holecistit faktori le`ewe mirno navednuvawe napred ispu{tawe gasovi peritonit pankreatit IO 12

BOLKA A N A M N E Z A Pridru`ni faktori 1. Povra}awe Ø ü ü ü Pred bolka -internisti~ka sostojba Posle bolka -hirur{ka sostojba Sodr`ina: • bilozna -crevna opstrukcija • nebilozna -pilorna stenoza • krvava • talog od kafe 13

BOLKA A N A M N E Z A 2. Promeni pri defekacija ü ü ü konstipacija opstipacija (konstipacija + bez vetrovi) dijarea 3. Anoreksija ü apendicit 4. Treska ü inflamatorna pri~ina 14

n n O P[ T O Fizikalnite znaci mo`e da bidat pomalku o~igledni kaj postari, podebeli i pacienti koi primaat steroidi IS PI T U V A W E Op{to ispituvawe podvi`nost ü vitkawe od bolka ü `oltica ü dehidratacija ü peritonit kolika 15

Ispituvawe O P[ T O Vitalni znaci VISOKA FEBRILNOST akuten holangit pielonefrit peritonit IS PI T U V A W E UMERENA FEBRILNOST akuten holecistit apendicit Puls ü Di{ewe ü Krven pritisok ü 16

AB D O MI NA LN O Inspekcija [to gledame? Distenzija Rigidnost Namalen motilitet Luzni Hernii Vidliva peristaltika [to toa zna~i? ISP IT UV A WE I. O, ascit Peritonit Adhezii I. O 17

AB D O MI NA LN O Palpacija Znaci Osetlivost, defans Rebound fenomen Rigidnost Pulsira~ka masa Fenomen na “bu~kawe” Signifikantnost Inflamacija na peritoneum ISP IT UV A WE Peritonit Anevrizma na aorta Pilorusna stenoza 18

AB D O MI NA LN O Perkusija Znaci Timpanizam Gubitok na taposta na heparot Promena na taposta Signifikantnost ISP IT UV A WE I. O Perforacija Ascit, slobodна te~nost 19

AB D O MI NA LN O Auskultacija Znaci Signifikantnost Otsustvo na peristaltika Paraliti~en ileus Poja~ana peristaltika Mehani~ka opstrukcija Vaskularen {um Vaskularno zaboluvawe ISP IT UV A WE 20

AB D O MI NA LN O Specifi~ni znaci Znaci Murphy- ev znak Boas- ov znak Rovsing- znak Psoas- znak Indikacija Akuten holecistit ISP IT UV A WE Apendicit Retrocekalen ap, M Crohn, perinefriti~en absces Akuten pankreatit Grey turner & Cullen 21

AB D O MI NA LN O Specifi~ni znaci ISP IT UV A WE 22

AB D O MI NA LN O Rektalno ispituvawe ISP IT UV A WE Vaginalno ispituvawe 24

Investigacii Procenкa na op{tata sostojba ü ü ü ü Krvna slika Elektroliti Urea i Kreatinin Gasni analizi vo krvta Analiza na mo~kata Hepatalna funkcija Trombociti Krvna grupa so interreakcija 25

Investigacii Serum B HCG Kaj `eni vo reproduktivna vozrast Ø Da se isklu~i ektopi~na bremenost Ø 26

Investigacii Specifi~ni investigacii A. Laboratorija Amilaza i lipaza Ø Ø Poka~eno nivo na lipaza - pankreatit Zgolemeno nivo na amilaza vo krv i urina ja potvrduva dijagnozata, no se sre}ava i kaj: ü ü ü Perforacija na crevo I. O Akuten holecistit 27

Investigacii B. Radiologija Graden ko{ Ø Sloboden vozduh pod dijafragmata Ø Elevacija na dijafragmata kaj abdominalna distenzija 28

Investigacii Nativna na abdomen Ø Aero-likvidni nivoa. Ø Obliteracija na senkata na psojas vo retroperitoneumot, inflamacija i ascit. Ø Kam~iwa (10% se radio opaktni). 29

Investigacii 30

Investigacii Ultra Zvuk Ø Ø Ø @ol~ni kam~iwa Apendicit Ektopi~na bremenost Torzija na ovarijalna cista Empiem CT sken Ø Ø Bolesti na pankreas Aortalna anevrizma Divertikulit Abdominalen absces 31

Investigacii Angiografija za embolus ili tromboza na a. mesenterica superior ERCP 32

Investigacii C. Paracenteza Spontan bakteriski peritonit vo ascit Ø Krv, `ol~ka, crevna sodr`ina indicira urgentna laparotomija Ø D. Endoskopija i laproskopija E. Dijagnosti~ka peritonealna lava`a 33

Tretman Inicijalen tretman NPO (nil per os) Ø Venska linija Ø Diureza (kateter) Ø Nazogastri~na sonda Ø ü dekompresija ü aspiracija Ø Analgezija 34

Tretman Antibiotici Ø [irok spektar Ø Vo slu~aj na sepsa ili peritonit 35

Tretman Hirur{ki tretman Indikacii 1. Fizi~ki naod ü Lokalizirana peritonealna drazba so defans ü Iradijacija na osetlivosta ü Napnatost ili progresivna distenzija ü Osetliva abdominalna ili rektalna masa so febrilnost ili hipotenzija 36

Indikacija za hirurgija ü Rektalno krvarewe so {ok ili acidoza ü Nejasen abdominalen naod so: • • • Septikemija: poka~ena temperatura, leukocitoza, promena na mentalniot status Krvarewe: {ok, acidoza, pad na hematokrit Suspektna ishemija: acidoza, temperatura, tahikardija 37

Indikacija za hirurgija 2. Radiolo{ki naod ü Pnevmoperitoneum ü Golema ili progresivna crevna distenzija ü Ekstravazacija na kontrast ü Mezenteri~na okluzija 38

Indikacija za hirurgija 3. Endoskopski naod ü lezija so nekontrolirano krvarewe 4. Paracenteza ü ü krv `ol~ka crevna sodr`ina urina 39

79