MEDEN HUKUK BAK TUNA YAZICI MEDENI HUKUKUN KAYNAKLAR
MEDENİ HUKUK BAKİ TUNA YAZICI
MEDENI HUKUKUN KAYNAKLARı Bilgi Kaynağı Organik Kaynak Yürürlükteki Hukuka nereden Hukuk kuralının kim Ulaşılabileceği tarafından nasıl oluşturulduğu Basılı eserler Örneğin kanunlar T. B. M. M. -Resmi Gazete tarafından belli usullerle hazırlanır -Yargı organlarının kararlarının yayınlandığı dergiler İnternet kaynakları Sosyolojik Kaynak Yürürlük(Şekli) Kaynak Hukuk kuralının doğumuna -Medeni hukukun temel kaynağı yol açan sosyal, siyasal, ekonomik, -Çoğu bağlayıcıdır dini, kültürel, ideolojik nedenler -Bağlayıcı olanlar ana kaynak destek amaçlı olanlar yardımcı kaynak -Çoğu yazılı (mevzu hukuk) yazılı olmayanlar teamül hukuku yazılı kaynaklarda astlık üstlük vardır ikiye ayrılır Ana Kaynaklar Yazıl kurallar (Mevzu hukuk) 1 -Anayasa 2 -Kanun 3 -Kanuna eşdeğer kurallar 4 -Yönetmelik 5 -Diğer düzenleyici işlemler Yazılı olmayan kurallar (örf adet hukuku) 1 -Maddi unsur 2 -Psikolojik unsur 3 -Hukuki unsur(hukuki sonuç) a-yazılı kural ile gönderme b-yargı organı benimser Yardımcı Kaynaklar Hukukun Genel ilkeleri Örf adet hukuku bölgesel veya ulusal olabilir İşlevleri 1 -Boşluk doldurma 2 -Doğrudan atıf yapılmışsa, belirleyici olma 3 -Kuralı yorumlamaya yardımcı olma 4 -İleride kural koyucu tarafından hukuk kuralına dönüşebilme Mahkeme kararları Öğreti (içtihat) (doktrin) Anayasa mahkemesi şerhler ve içtihatı birleştirme genel eser kararları dışındakiler tez bağlayıcı değidlir makale amaç yeknesak uygulamayı sağlamak Bunlar bağlayıcı olmasa da hakim kararını gerekçelendirirken destek amacıyla kullanır (Türk Medeni Kanunu madde 1 okuyun)
MEDENI Nitelik itibariyle uygulanması HUKUKUN UYGULANMASI Yer itibariyle uygulanması Zaman itibariyle uygulanması Anlam itibariyle uygulanmas Emredici hukuk kuralları Yerelsellik (mülkilik) (ülkesellik) Tamamlayıcı(yedek) hukuk kuralları hukuksal uyuşmazlık nerede Yorumlayıcı hukuk kuralları gerçekleşmişse o ülkenin Tanımlayıcı hukuk kuralları hukuku uygulanır ve o ülkenin Yetki verici hukuk kuralları yargı organı yetkilidir. Ülke İlga edici hukuk kuralları sınırları içindeki yerli yabancı herkesin o ülkenin hukukuna tabi olmasıdır Kişisellik (Şahsilik) İlkesi Bir ülke vatandaşının ülkesinin sınırları dışına çıksa da hukuksal statüsünün değişmemesidir. Karma Sistem, iki sistemin bir arada uygulanması Yerelsellik daha çok kamu hukukunda uygulanır. Asıl olan yerelselliktir. Şahsilik, yerelselliğe göre daha istisnadır. Daha çok kişilik, ehliyet, miras, aile hukuku gibi medeni haklarla ilgili özel hukuk alanlarında uygulanır. Hangi hukukun uygulanacağı, uluslararası antlaşmalar ve bağlama kuralları (Milletlerarası Özel Hukuk Ve Usul Hukuku Hakkında Kanun) ile çözülür. ı
MEDENI HUKUKUN UYGULANMASI Nitelik İtibariyle Uygulanması Hukuk Kuralları Emredici Hukuk Kuralları: - Uyulması zorunlu - Bireyler değiştiremez ve aksini kararlaştıramaz - İradelere tercih hakkı yok - İfadeler kesindir(yükümlüdür, zorunludur, mecburdur, yapılamaz, yasaktır vb) - Hakim re’sen dikkate alır - Kamu düzenine ilişkindir - Daha çok kamu hukuku kurallarıdır
MEDENI HUKUKUN UYGULANMASI Nitelik İtibariyle Uygulanması Hukuk Kuralları Tamamlayıcı Hukuk Kuralları: - Öncelikle bireylerin iradelerine bakılır - Bireylerin serbestçe belirleyebilecekleri bir şeyi belirlememeleri durumunda uygulanmaktadır - Daha çok özel hukuk kurallarıdır Yorumlayıcı Hukuk Kuralları - Bireylerin beyan ve davranışları yeterince açık değilse - Ne anlama geldiğini yorumlamak için uygulanmaktadır - Kararlaştırılmamış, eksik ya da belirsiz alanlarda uygulanmaktadır Örn TBK 91 Borcun ifası için bir ayın başlangıcı veya sonu belirlenmişse, bundan ayın birinci ve sonuncu günü; ayın ortası belirlenmişse, bundan da ayın onbeşinci günü anlaşılır. Borcun ifası için gün belirtilmeksizin sadece ay belirlenmişse, bundan o ayın son günü anlaşılır.
MEDENI HUKUKUN UYGULANMASI Nitelik İtibariyle Uygulanması Hukuk Kuralları Tanımlayıcı hukuk kuralları - Bir hukuksal kurumu, kavramı veya deyimi tarif eder ve bunların unsurlarını gösterir - Örn TMK 19 Yerleşim yeri bir kimsenin sürekli kalma niyetiyle oturduğu yerdir. Yetki Verici Hukuk Kuralları - Bazı kişilere yeki verir. Örn Şikayete bağlı suçlarda mağdura şikayet yetkisi İlga Edici Hukuk Kuralları - Bir hukuk kuralını yürürlükten kaldırma amacı taşır. Örn …. . maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır.
MEDENI HUKUKUN UYGULANMASI Zaman İtibariyle Uygulanması - - Hukuk Kurallarının Yürürlüğe Girişi Hukuk kuralı ancak yürürlüğe girdikten sonraki olaylara uygulanır. (Kanunların geriye yürümezlik ilkesi) istisnası Ceza Kanunu ve Kazanılmış Haklar( Anayasa mahkemesi kararı: Bireylerin hukuka uygun ve bütün sonuçlarıyla elde etmiş oldukları haklar) Yürürlüğe girmesi için yayımlanması gerekir. Çünkü kanunu bilmemek mazeret değildir. Yayım yürürlük ve uygulama farklı şeylerdir. Yürürlük tarihi ya kanunda gösterilir ya da Yayımdan itibaren 45 gün sonra yürürlüğe girer Yürürlüğe girse de uygulanmayabilirÖrn Sıkıyönetim Kanunu
MEDENI HUKUKUN UYGULANMASI Zaman İtibariyle Uygulanması Hukuk Kurallarının Yürürlükten Kalkması 1 - Kendiliğinden Kalkması Süreli hukuk kurallarının ne kadar süre yürürlükte kalacağı yazılmıştır 2 - İlga yoluyla kalkması Onu hükümsüz kılmaya yetkili başka bir hukuk kuralının - açık ya da -örtülü iradesiyle kaldırır. ( iki kural birbiriyle çelişiyor ise -normlar hiyerarşisinde üstte olana - eşdeğer güçte ise hangisi daha özel kapsamlıysa - ikisi de özel kapsamlıysa yeni tarihli geçerli olur, diğeri ise ilga edilir 3 - İptal yoluyla kalkması (Yetkili yargı makamı tarafından iptal)
MEDENI HUKUKUN UYGULANMASI HUKUKUN ANLAM BAKIMINDAN UYGULANMAS I Anlam ve kapsamının açığa çıkarılmasıdır. Hukuk kurallarının anlamının belirlenmesine yönelik zihinsel çabadır. Yorum çeşitleri Yapan organa göre yorumlanması yasama yorumu yargısal yorum İçerik bakımından yorumlanması bilimsel yorum geniş yorum dar yorum Yöntemleri Kanunun sözüyle ilgili yorum Sözel(lafzi) yorum Tarihsel yorum Kanunun özüyle(ruhuyla) ilgili yorum Amaçsal yorum (ratio legis) Yorum Araçları Kıyas (örnekseme) Evleviyet çoğun içinde azın da bulunacağı kuralı Karşıt anlamdan sonuç çıkarma (mefhumu muhalif) Not: Kıyas yasağı olan anayasa hukuku, idare hukuku, vergi hukuku ve ceza hukuku dallarında kıyas yapılamaz, evleviyet tercih edilmez.
MEDENI HUKUKUN UYGULANMASI Hakimin bir olaya uygulayacağı hukuk kuralı yoksa veya var ama tutarsızsa kanun boşluğu vardır. Bkz Türk Medeni Kanunu madde 1 Kanun Boşluğu Açık boşluk(hiç hukuk kuralı yok) Örtülü boşluk(hukuk kuralı var ama tutarsız olduğu için uygulanamıyor) Kıyas yapılır Kıyas yapılacak hüküm yoksa Örf Adet Hukuku da bulunamazsa HUKUK BOŞLUĞU O DURUMDA HAKİM KENDİSİ KURAL KOYUCU OLSAYDI NASIL KURAL KOYACAKTIYSA SORUNU O ŞEKİLDE ÇÖZECEK O OLAYA UYGULANACAK KURAL KOYARKEN ANAYASA VE HUKUKUN GENEL İLKELERİYLE BAĞLI. SADECE O OLAYLA SINIRLIDIR. KENDİSİNİ DİĞER DAVALAR İÇİN BAĞLAMAZ. DİĞER KİŞİ VEYA KURUMLAR TARAFINDAN BİR BAĞLAYICILIĞI YOKTUR.
MEDENI HUKUKUN UYGULANMASI Hakimin Takdir Yetkisi Uygulanacak bir kanun var fakat kanun koyucu bilinçli olarak hakime takdir yetkisi bırakmıştır. Hukuk kuralı temel ilke ve çerçeveyi koyar gerisini hakime bırakır. Buna kuraiçi boşluk denir. Kanun bazı durumlarda diğer kamu görevlilerine de takdir yetkisi vermiştir. Örn En az 400 milletvekiliyle kabul edilen Anayasa değişikliğini Cumhurbaşkanının istiyorsa halk oyuna götürmesi. Burada hakim hakkaniyet ölçüleriyle bağlıdır.
Olay (Dış dünyada meydana gelen değişiklik) Hukuki olay (Hukuk düzeninin kendisine sonuç bağladığı ve insan unsurunu ilgilendiren olaylar) Hukuki fiil (Hukuk düzeninin kendisine hukuki sonuç bağladığı iradi insan davranışları) Hukuka aykırı hukuki fiiller (Haksız fiil ve Borca(sözleşmeye) aykırılık) Hukuka uygun hukuki fiiller Hukuki işlem benzeri fiiller Maddi fiiller (Örn alacaklı, borcunu ödemesi için (örn bir kişinin borçluya ihtar verdiği zaman alacaklı define bulması istemese dahi borçlu temerrüde sonrası düşer ve gecikme faizi işlemeye otomatikman başlar) (irade var ama sonuç devlet bu otomatik) definenin bir Hukuki İşlemler kısmına sahip (Hukuki sonuca yönelmiş irade) olmaktadır) ETKİSİ BAKIMINDAN HUKUKİ İŞLEMLER (irade yok fiili bir davranış var bunun Borçlandırıcı işlem Tasarruf işlemi sonucunda (bir hakkın devredilmesini sadece (borçlandırıcı işlem sonrası doğanotomatik taahhüt etmek) (henüz hakkın taahhütlerin yerine getirilerek bir sonuç var) kendisi devredilmemiş) hakkın kendisinin devredilmesi) hakkın kendisini etkiler, yeni bir hak doğurur, sınırlandırır veya sona erdirir)
HUKUKI OLAY, HUKUKI FIIL, HUKUKI IŞLEM Hukuki işlemler ayrıca Katılan sayısı bakımından Tek taraflı hukuki işlemler Çok taraflı hukuki işlemler Kararlar Sözleşmeler
HUKUKI IŞLEMİN UNSURLARI Kurucu Unsurları Tek taraflı hukuki işlemlerde: İrade Çok taraflı hukuki işlemlerde: İrade ve iradelerin uyuşması Açık irade Açıklaması Hukuki İşlemin Unsurları Geçerlilik Unsurları 1 - Fiil ehliyeti olmalı 2 - Konusu emredici hükümler, genel ahlak, kamu düzeni, kişilik haklarına Etkinlik(tamamlayıcı) Unsurları hukuki işlem kurulmuştur fakat hüküm ve sonuçlarını doğurması için etkinlik unsurları gereklidir kişilik haklarına aykırı veya imkansız olmamalı Etkinlik unsuru gerçekleşene 3 - Muvazaa olmamalı kadar hukuki işlem askıdadır. Örn Örtülü irade 4 - İrade sakatlanmış olmamalı açıklaması (yanılma, aldatma, korkutma) yasal temsilcinin bir işleme onay vermesi veya tescil işlemleri veya 1 -Sözle veya yazıyla 1 -davranışla 5 - Varsa şekil şartına uyulmuş olmalı hukuki işlem şarta bağlanmışsa 2 -yorum gerektirmeyecek 2 -net olmayacak 6 - Tasarruf işlemi için tasarruf yetkisi bu şart etkinlik kadar açık 3 -hal ve olayların oluş bulunmalı unsurlarına örnektir biçimi dikkate alınarak 7 - Tasarruf işlemi sebebe bağlıysa anlaşılabiliyorsa borçlandırıcı işlem 8 - Genel işlem şartları, haksız şart olmamalı
HAK SAHİPLİĞİ Kişinin Ehliyeti Ehliyet: - Hak sahibi olabilmek, borç üstlenmek (Hak Ehliyeti) - Hukuki kişinin kendi iradesiyle hak ve borç edinmesi, kaldırması, değiştirmesi (Fiil Ehliyeti) Hak Ehliyeti Sağ ve tam doğmak yeterli, irade etkili değil Herkes eşittir(hak ehliyetinin eşitliği) Akli ve bedeni eksiklikler etkilemez İstisnası akıl hastaları evlenemez Fiil Ehliyeti İrade etkili Şartları 1 - Erginlik(Rüşt) a- Kanuni erginlik b- Evlilik erginliği c- Yargısal erginlik(Kazai rüşt) (15 yaşını dolduracak, kendi isteği olacak, çıkarı olacak, velisinin onayı ile) yargısal rüşt geri alınmaz 2 - Ayırt etme gücü Akla uygun davranabilme, hareketlerinin sebep ve sonuçlarını kavramak 3 - Kısıtlı olmamak
HAK SAHİPLİĞİ Kişinin Ehliyeti Kısıtlılık sebepleri - Akıl hastalığı - Akıl zayıflığı - Savurganlık - Alkol ve uyuşturucu madde bağımlılığı - Kötü yaşam tarzı - Malvarlığını kötü yönetme - Bir yıl veya daha fazla süreli hapis cezasına çarptırılmak - Kişi kendi isteği ile yaşlılık, deneyimsizlik, sakatlık, hastalık sebeplerine dayanarak mahkemeden kısıtlanmalarını talep edebilmektedir.
HAK SAHİPLİĞİ Kişinin Ehliyeti Tam Ehliyetliler Hak ve fiil ehliyetine tam olarak sahip olanlar Sınırlı Ehliyetliler Sınırlı Ehliyetsizler Tam Ehliyetsizler Tam ehliyetliler Hak ehliyetleri var Sürekli veya geçici ayırt gibi hak ve fiil Fiil ehliyeti şartlarından etme gücü yok. ehliyetinin ayırt etme gücü var Yaptıkları işlemler şartların taşır fakat diğer iki şarttan kesin hükümsüz(m. butlan) Fakat bazı istisnai biri eksik (Örn ayırt etme kanuni temsilci onayı olsa da sebeplerden dolayı gücüne sahip küçük, ayırt o konuyla ilgili yapacağı etme gücüne sahip kısıtlı) bunların işlemlerini kanuni işlemler kanuni Sadece karşılıksız kazandırmaları temsilcileri yapar danışmanının veya tek başına ve kanuni temsilci Haksız fiil sorumluluğu yok mahkemenin onayına bağlıdır. onayı olmadan kabul edebilir. (bağışlama gibi) Olmazsa tek taraflı bağlamazlık Diğerlerini kanuni temsilci onayıyla yapabilir. Onay yoksa tek taraflı bağlamazlık Haksız fiillerinden sorumludurlar çünkü ayırt etme güçleri vardır. Bkz 5. hafta 5 nolu slayt Hem sınırlı ehliyetsiz hem tam ehliyetsiz, kanuni temsilci izin verse bile şu işlemleri yapamazlar: Bağışlama yapma, vakıf kurma, kooperatife veya derneğe üye olma ve kefalet
HAK SAHİPLİĞİ İyi niyet ve Dürüstlük Kuralları Hakkın Kötüye Kullanılmaması I. Dürüst davranma(Objektif) TMK MADDE 2. - Herkes, haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken dürüstlük kurallarına uymak zorundadır. Dürüst, namuslu, orta zekalı ve makul her insandan beklenen tavır ve davranışlar. Örneğin bir işverenin ofis çalışanından buzdolabını taşımasını isteyememesi. II. Hakkın Kötüye kullanılmaması Hak: Hukuken korunan menfaat TMK MADDE 2 - Bir hakkın açıkça kötüye kullanılmasını hukuk düzeni korumaz. - Ortada bir hak var fakat - Hakkın kullanılmasının hak sahibine hiçbir yararı yok veya çok az yararı var. (hak dürüstlüğe aykırı kullanılmışsa) (Dürüstlük kuralıyla hakkın kötüye kullanılması arasında sıkı ilişki var bu yüzden aynı maddede düzenlenmiş) - Ve bir başkası bu hakkın kullanılmasından aşırı zarar görmüşse -Hakkın kötüye kullanılması kamu düzeni ile ilgilidir ve hakim re’sen dikkate alır. Örneğin lüzumu yokken bahçe duvarının çok yüksek yapılarak arka binadaki evlerin güneş ışığı almalarını engellemek. Bir diğer örnek, yasal mirasçıları saklı paydan mahrum etmek isteyen miras bırakanın ölümünden önce malının tamamını üçüncü kişiye satmış gibi göstermesi. (Satma hakkı var fakat gerçek amacı mirastan mal kaçırma)
HAK SAHİPLİĞİ İyi niyet ve Dürüstlük Kuralları Hakkın Kötüye Kullanılmaması II. İyiniyet MADDE 3. - Kanunun iyiniyete hukukî bir sonuç bağladığı durumlarda, asıl olan iyiniyetin varlığıdır. (iyi niyet karinesi) Ancak, durumun gereklerine göre kendisinden beklenen özeni göstermeyen kimse iyiniyet iddiasında bulunamaz. Bir hakkın kazanılmasındaki hukuksal bir engelin varlığını geçerli bir mazerete dayanarak (kendisinden beklenen dikkat, özen ve çabayı göstermesine rağmen)bilmemesi durumunda o hakkı elde edebilmesidir. Şartları: 1 - Hakkın kazanılmasını engelleyen bir hukuki engel veya eksiklik 2 - Kanunun iyi niyeti şart koşması 3 - İyi niyetin varlığı. Yani bilmemesi veya bilmesinin gerekmemesidir.
HAK SAHİPLİĞİ İyi niyet ve Dürüstlük Kuralları Hakkın Kötüye Kullanılmaması Dürüstlük ve Hakkın kötüye kullanılması 1 - Dürüstlükte ortalama bir vatandaş model gösterilir Üç aşağı beş yukarı ondan beklenecek davranış beklenir Objektif kriter İyi Niyet Farkları İyi niyette ortalama vatandaş modeli yok Kendisinden beklenen dikkat ve özeni göstermiş olması yeter. Buna rağmen önündeki hukuki engeli bilmiyor ve bilmesi beklenmiyorsa o hakkı kazanır. Subjektif kriter 2 - Dürüstlükte zaten kanun sizden dürüst olmanızı bekler Ayrı ayrı kanunlarda sonuç bağlanmaz İyi niyette ayrıca kanunlar iyi niyetli olmaya sonuç göstermiştir. Bkz bir sonraki slayt 3 - Zaten var olan hakkın kullanılmasıyla ilgili Olmayan bir hakkın kazanılmasıyla ilgili
HAK SAHİPLİĞİ İyi niyet ve Dürüstlük Kuralları Hakkın Kötüye Kullanılmaması MADDE 988. - Bir taşınırın emin sıfatıyla zilyedinden o şey üzerinde iyiniyetle mülkiyet veya sınırlı aynî hak edinen kimsenin edinimi, zilyedin bu tür tasarruflarda bulunma yetkisi olmasa bile korunur. BİR KİŞİNİN TAŞINIR(MENKUL) MALI Rızasıyla elinden çıkarsa Rızası dışında çıkarsa Emin sıfatıyla zilyetten alırsa İÜK MÜLKİYET HAKKI KAZANIR Asıl sahip gelir ve malı geri isterse Sıradan yolla alırsa Pazar yeri veya dükkandan Para ise İÜK HAKKI KAZANMAZ İÜK HAKKI KAZANIR İÜK Mala yaptığı masrafları ister İÜK Malı satın almak için verdiği değeri ister 5 YIL - ARALIKSIZ - İHTİLAFSIZ(Sahibi çıkmayacak)İÜK MÜLKİYET HAKKI KAZANIR ***İÜK: İyi niyetli üçüncü kişi Hukuki engeli bilmiyor ve bilmesi gerekmiyor (O zamana kadar iyi niyetli zilyet ama malik değil)
MEDENİ HUKUKTA KİŞİ Şahıs(Kişiler) Hukuku Kişi: Haklardan yararlanabilen ve borç altına girebilen varlık. Kişi Gerçek kişi İnsan Tüzel Kişi 1 -Gerçek kişilerce oluşturulan 2 - Ondan bağımsız varlığı olan 3 -Varsaymsal ve yapay kişi Türk Medeni Kanunu madde 47’e göre Tüzel kişiler: -başlıbaşına bir varlığı olmak üzere örgütlenmiş kişi toplulukları -belli bir amaca özgülenmiş olan bağımsız mal toplulukları
MEDENİ HUKUKTA KİŞİ Şahıs(Kişiler) Hukuku Gerçek Kişiliğin Başlangıcı 1 -Tam(anasının bedeninden bütünüyle ayrılması) 2 -Sağ(bir nefes dahi alması) doğmasıyla Not: Cenin hukuki kişiliği yoktur. Dolayısıyla hak sahibi olamaz. Buna karşın miras ile ilgili Türk Medeni Kanunu’na göre cenin, sağ doğmak koşuluyla mirasçı olur. TMK madde 643 Mirasın açıldığı tarihte, mirasçı olabilecek bir cenin varsa paylaşma doğumuna kadar ertelenir
MEDENİ HUKUKTA KİŞİ Gerçek Kişiliği Sona Erdiren Haller Şahıs(Kişiler) Hukuku Gerçek Kişiliğin Sona Ermesi 1 -Ölümle a-Biyolojik fonksiyonlar b-Beyin fonksiyonları bitmiş 2 -Ölüm Karinesiyle (Karine: Aksi ispatlanıncaya kadar doğru kabul edilen şey) -Ölümüne kesin gözüyle bakılacak tehlikeyle) b-Kaybolmuş olmalı(ceset yok ortada) c-Yerel mülki amirin (idari) emriyle Örn: Uçak düşmüş ceset yok 3 - Gaiplikle (Kuvvetli İhtimalli) a Evlilik kendiliğinden düşer Aksi ispatlanırsa evlilik devam eder a-Kuvvetli ihtimalle öldüğü tahmin ediliyorsa(1 yıl son haber alma tarihinden) Evliliği sona erdirmek için b-Mahkeme kararıyla Örn, denize sandalla açılıor, iz bırakmadan kayboluyor ayrı dava açılır -Gaipllikle (Uzun Zamandır Haber Alamama) Aksi ispatlansa da devam etmez a-Uzun zamandır haber yoksa(5 yıl son haber alma tarihinden) b-Mahkeme kararıyla Örn: Şehir dışında öğrenci, 5 yıldır haber alınamıyor Birlikte Ölüm Karinesi: kimin önce öldüğü saptanamazsa(miras hukukunda) aynı anda öldükleri varsayılır 4
MEDENİ HUKUKTA KİŞİ Şahıs(Kişiler) Hukuku A-Özel Hukuk Tüzel Kişisi Tüzel Kişiliğin Başlangıcı 1 -Bildirim Sistemi(ilgili belgelerin resmi birime teslimiyle) 2 -İzin Sistemi(yetkili birimin tüzel kişiliğin kuruluşuna izin vermesiyle) 3 -Tescil Sistemi(ilgili kütük ya da sicile kuruluşun yazılması) 4 -Karma sistem(izin sistemi + tescil sistemi) Sona Ermesi 1 -Kendiliğinden(infisah) 2 -Yetkili makam kararıyla(fesih)
MEDENİ HUKUKTA KİŞİ Şahıs(Kişiler) Hukuku B-Kamu Tüzel Kişisi Tüzel Kişiliğin Başlangıcı Kanunla veya Kanunun verdiği yetki + idari işlem Sona Ermesi Kanunla veya Kanunun verdiği yetki + idari işlem
MEDENİ HUKUKTA KİŞİ Şahıs(Kişiler) Hukuku Hısımlık(Evlenme engeli, yardım nafakası, mirasçılık gibi sonuçları var) Gerçek kişiler arasında Kan Bağından (Doğumla) a-üstsoy-altsoy(usul-füru) hısımlığı b-yansoy(civar hısımlığı) Hukuksal İşlemlerden Kayın Hısımlığı (Evlenmeyle) Evlilik bitse de hısımlık devam eder Yapay Hısımlık (Evlat edinme) Evlatlık biterse hısımlık biter Sadece evlat edinenle evlatlık arasında vardır. Evlat edinen evlatlığa mirasçı olamaz, evlatlık evlat edinene olabili
MEDENİ HUKUKTA KİŞİ Hısımlıkta derce sistemi vardır. Hısımları birbirine bağlayan doğum sayısıyla ölçülür. Aşağıdaki örnekte çizgi sayısıyla belli olur. Madde 17 - Kan hısımlığının derecesi, hısımları birbirine bağlayan doğum sayısıyla belli olur. Biri diğerinden gelen kişiler arasında üstsoy-altsoy hısımlığı; biri diğerinden gelmeyip de, ortak bir kökten gelen kişiler arasında yansoy hısımlığı vardır. Bir kişi ile anne baba, çocukları ve eş arasında birinci derece hısımlık vardır Dede nine(2. derece üstsoy) Anne baba(1. derece) Kayınvalide kayınpeder(1. derece kayın hısım) Kişi Kardeş(2. derece yansoy) Eş(1. derece) NOT: Kardeşler arasında anne baba aynı ise tam kan hısımlığı, anne bir baba ayrı ya da baba bir anne ayrı ise yarım kan hısımlığı var kabul edilir
MEDENİ HUKUKTA KİŞİ Şahıs(Kişiler) Hukuku Yerleşim Yeri(İkametgah)(yetkili mahkeme, ifa yeri ve tebligat açısından önemli) Kişinin hukuki açıdan sahip olması gereken adresi Yerleşim yerinin zorunluluğu ilkesi Herkesin mutlaka bir yerleşim yeri olmalı Serbest yerleşim yeri Kişinin süreklilik taşıyan yerleşim yerini kendi iradesiyle seçmesi Kanuni yerleşim yeri Kişinin yerleşme niyetine bakılmaksızın kanun belirli bir yeri onun yerleşim yeri saymıştır. (TMK m. 21 Velâyet altında bulunan çocuğun yerleşim yeri, ana ve babasının; ana ve babanın ortak yerleşim yeri yoksa, çocuğun kendisine bırakıldığı ana veya babanın yerleşim yeridir. ) Varsayımsal Yerleşim Yeri Yerleşim yeri belli olmayanlar için kanun yerleşim yeri belirler. (TMK m. 20/2 Önceki yerleşim yeri belli olmayan veya yabancı ülkedeki yerleşim yerini bıraktığı hâlde Türkiye'de henüz bir yerleşim yeri edinmemiş olan kimsenin hâlen oturduğu yer, yerleşim yeri sayılır. )
MEDENİ HUKUKTA KİŞİ Aile: Eş ve çocuklar ve aile içinde yaşayan diğer bireylerden oluşan topluluk Nişanlanma: İki ayrı cinsin; Evlenme vaadiyle, karşılıklı olarak İrade açıklamaları Özellikleri: 1 -Herhangi bir biçime tabi değildir 2 -Amaca yönelik yaşam biçimi de nişanlanma sayılır. 3 -Evlilik engeli olan durumlar kıyasen nişanlılık için de geçerlidir. Nişanlanma kimseyi evliliğe zorlama hakkı vermez TMK Madde 119 - Nişanlılık, evlenmeye zorlamak için dava hakkı vermez. Evlenmeden kaçınma hâli için öngörülen cayma tazminatı veya ceza şartı dava edilemez; ancak yapılan ödemeler de geri istenemez. Nişanlılık evlenme dışındaki bir sebeple sona ererse hediyeler verilmişse geri iade edilmeli
MEDENİ HUKUKTA KİŞİ Evlenme: Kanunun öngördüğü koşulları taşıyan iki ayrı cinsten kişinin Ortak bir yaşam birliği oluşturma yönünde Resmi memur önünde Karşılıklı olarak irade açıklamasıyla kurulan bir sözleşmedir. Şartları: 1 -Ayırt etme gücüne sahip olunması 2 -18 yaşının tamamlanması (17 yaşını doldurması halinde kanuni temsilcilerin onayıyla evlenilebilir. ) (Olağan üstü durumlarda erkek veya kadın 16 yaşını doldurmak kaydıyla yargıç kararıyla evlenebilirler. ) Özel Durumlar: A-Evlenme engeli: 1. Üstsoy ile altsoy arasında; kardeşler arasında; amca, dayı, hala ve teyze ile yeğenleri arasında, 2. Kayın hısımlığı meydana getirmiş olan evlilik sona ermiş olsa bile, eşlerden biri ile diğerinin üstsoyu veya altsoyu arasında, 3. Evlat edinen ile evlâtlığın veya bunlardan biri ile diğerinin altsoyu ve eşi arasında Kadın, evliliğin sona ermesinden başlayarak 300 gün geçmedikçe evlenemez. TMK Madde 132 - Evlilik sona ermişse, kadın, evliliğin sona ermesinden başlayarak üçyüz gün geçmedikçe evlenemez. Doğurmakla süre biter. Kadının önceki evliliğinden gebe olmadığının anlaşılması veya evliliği sona eren eşlerin yeniden birbiriyle evlenmek istemeleri hâllerinde mahkeme bu süreyi kaldırır.
MEDENİ HUKUKTA KİŞİ Mal rejimi: Malların evlilik sırasında statüsü ve evliliğin sona ermesi durumunda bunların eşler arasındaki dağılımına ilişkin esaslar 1 -Edinilmiş mallara katılma (Yasal mal rejimi): Evlilik sırasında her eşin kendi kişisel mallarıyla beraber edinilmiş (ortak) malları yönetme, yararlanma ve tasarruf etme hakkı vardır. Borçlarından dolayı bunların tamamıyla sorumludur. Evliliğin bitmesi durumunda önce eşlerin kişisel mallarıyla edinilmiş malları ayrılır. Her eş veya mirasçısı edinilmiş malların yarısı üzerinde hak sahibi olur. 2 -Mal ayrılığı 3 -Mal ortaklığı(Hiçbir eş, ortaklık payı üzerinde tek başına tasarruf hakkına Noterde yapılacak bir mal rejimi sözleşmesiyle sahip değildir. ) yapılır.
MEDENİ HUKUKTA KİŞİ Aile: Eş ve çocuklar ve aile içinde yaşayan diğer bireylerden oluşan topluluk Soy-bağı (Neseb): Anne ile Doğumla Baba ile 1 -Ana ile evlilik 2 -Tanıma 3 -Babalığa hükmedilmesi Babalık karinesi: Evlilik birliği içinde veya evlilik sona erdikten sonra 300 gün içinde doğan çocuğun babası kocadır. Velayet(Veli): Ana-babanın çocuk üzerinde eğitme, yetiştirme hakkıdır. Vesayet(Vasi): Velisi olmayan çocuklar veya kısıtlılar için sulh hukuk mahkemesince atanan kanuni temsilcidir.
- Slides: 33