HUKUKA GR 9 HAFTA HUKUKUN KAYNAKLARI Hukukun kaynaklar

HUKUKA GİRİŞ 9. HAFTA

HUKUKUN KAYNAKLARI � Hukukun kaynakları yazılı ve yazısız kaynaklar şeklinde ortaya çıkmaktadır. � Hukukun uygulanmasında uygulayıcılara yardımcı olan kaynaklar da hukukun yardımdı kaynaklarını oluşturmaktadır. � Uyuşmazlık halinde dava önce yazılı kaynaklara göre çözülür. Yazılı kaynaklarda çözüm bulunmadığı takdirde yardımcı kaynaklara başvurulur.

Hukukun Asli Kaynakları Anayasa � Kanunlar � Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri � Yönetmelikler � Genelgeler � Emirler � Bu sıralamaya göre altta yer alan yazılı hukuk kaynakları, üstte yer alan hukuk kaynaklarına aykırı olamaz. Buna normlar hiyerarşisi denir. �

Normlar Hiyerarşisi � Bir hukuk düzeninde mevcut olan anayasa, kanun, kararname yönetmelik gibi normlar, dağınık halde ve rastgele değil, alta, üste bulunur. Bu normların arasında altlıküstlük ilişkisi vardır. Buna «normlar hiyerarşisi» denir. � Bu hiyerarşide alt basamakta yer alan norm, geçerliliğini üst basamakta yer alan normdan alır.

� Anayasa � Temel Hak ve Hürriyetlere İlişkin Milletlerarası Antlaşma � Kanun/OHAL’de çıkarılacak Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri/Milletlerarası Antlaşma � Yürütmeye İlişkin Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi � Yönetmelik

ANAYASA � Yasama, yürütme, yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır. � Anayasaya uyma zorunluluğu vardır. � AY değişikliği TBMM üye tamsayısının en az üçte biri tarafından yazılı olarak teklif edilir ve meclis üye tamsayısının üçte ikisi veya beşte üçü tarafından gizli oyla kabul edilir.

KANUNLAR YASAMA organı tarafından çıkarılan genel ve düzenleyici hukuk kurallarıdır. � AY’ya aykırı olmamak kaydıyla her konuda kanun çıkarılabilir. � Bir veya daha fazla milletvekilince yapılan öneriye kanun teklifi denir. � Tbmm tarafından kabul edilen kanunları CB 15 gün içinde yayımlar. � Kanunlar RG’de yayımlanmak suretiyle yürürlüğe girer. Eğer kanunun yürürlük tarihi belirtilmemişse RG’de yayımlandıktan 45 gün sonra yürürlüğe girer. �

Uluslararası Antlaşmalar Türkiye’de usulüne uygun olarak onaylanmış ve yürürlüğe konulmuş uluslararası antlaşmalar kanun değerindedir. Yani bunlar da kanun gibi bağlayıcıdır. � UA antlaşmalar, iki veya daha fazla devlet tarafından akdedilmiş olan, Türkiye’de CB’nın onayıyla RG’de yayınlanarak yürürlüğe giren ve kanun değerinde bulunan bağlayıcı hukuk kurallarıdır. �

� Anayasanın 90. maddesine göre usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin UA antlaşmalar ile kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda UA antlaşma hükümleri esas alınır.

CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ � CB yürütme yetkisine ilişkin konularda CB kararnamesi çıkarabilir. � Temel hak, kişi hakları ve ödevleri ile siyasi haklar ve ödevler CB kararnamesi ile düzenlemez.

OHAL CB KARARNAMELERİ � CB’nın olağanüstü hallerde, ohalin gerekli kıldığı konularda, normlar hiyerarşisinde kanun seviyesinde yer alan hukuk kurallarıdır. � Olağanüstü hallerde çıkarılacak CB kararnameleriyle temel haklar, kişi hakları ve siyasi haklar ve ödevler de düzenlenebilir. � RG’de yayınlanır ve aynı gün TBMM onayına sunulur.

� OHAL CB kararnameleri kanun hükmündedir. Dolayısı ile bunlar ile bir kanun hükmü çatışırsa hangisi sonraki tarihli ise o uygulanır. � OHAL CB Kararnamelerinin yargısal denetimi mümkün değildir. Yani bu tür kararnamelere karşı iptal istemiyle AY mahkemesinde dava açılamaz.

YÖNETMELİKLER � CB’nin, Bakanlıkların ve Kamu Tüzel kişilerinin kendi görev sahalarını ilgilendiren kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bu kurallara aykırı olmamak üzere çıkardıkları yazılı kurallardır. � RG’de yayımlanması zorunlu değildir. � Kanunlara aykırılığı halinde Danıştay’da iptal davası açılır.

GENELGELER � Kamu kuruluşlarının kendi bünyeleri içinde yönetmelik, tüzük, kararname uygulanmasına ilişkin olmak üzere yayınladıkları yazılı belgelerdir. � RG’de yayımlanması zorunlu değildir.

EMİRLER � Kamu kuruluşlarında üstün asta verdiği direktiflerdir.