VERG HUKUKU Krklareli niversitesiBF 2014 Gz Yaryl Yard

. VERGİ HUKUKU Kırklareli Üniversitesi-İİBF 2014 Güz Yarıyılı Yard. Doç. Dr. Zeynel KOÇ 1

. VERGİ NEDİR ? Vergi; devletin ya da devletin yetkilendirdiği kamu tüzel kişilerinin kamu harcamalarını karşılamak üzere yasalar çerçevesinde gerçek ve tüzel kişilerin ödeme gücü üzerinden zora dayanarak ve karşılıksız olarak aldığı parasal değerlerdir. 2

. VERGİ BENZERLERİ (Resim, Harç) Resim; Devletin veya yetkili kıldığı organların belirli konularda verdikleri izinler karşılığı tahsil ettikleri ekonomik değerlerdir. Harç; Devlet tarafından sunulan belli bir hizmetten yararlanma karşılığında ödenen ekonomik değerlerdir. 3 3

. VERGİNİN ÖZELLİKLERİ � Kamu harcamalarına karşılık alınır. � Kanunla alınır. � Ödeme gücüne göre alınır. � Zora dayanarak alınır. � Kişisel karşılığı yoktur. � Parasal değerlerle alınır. 4

. VERGİ HUKUKUNUN HUKUK BÜTÜNÜ İÇİNDEKİ YERİ, KONUSU, DALLARI VE TANIMI Hukuk kavramı, toplum halinde yaşayan kişiler arasındaki ilişkileri düzenleyen ve yaptırımlarla desteklenmiş olan kurallar bütünüdür. Hukuk bilimi özel hukuk ve kamu hukuku olmak üzere iki ana dala ayrılmaktadır. Bunlar; � Tarafların eşit durumda bulunduğu ilişkileri, � Devletin egemenlik gücünden kaynaklanan ilişkileri düzenler. 5

HUKUK KAMU HUKUKU ANAYASA HUKUKU İDARE HUKUKU CEZA HUKUKU İCRA-İFLAS HK. MALİ HUKUK ÖZEL HUKUK 6

MALİ HUKUK GELİR HUKUKU VERGİ HUKUKU DİĞER GELİRLER HARCAMA HUKUKU 7

. Vergi Hukuku; Devlet ile kişiler arasındaki vergi ilişkilerinden doğan hak ve yükümlülükleri inceleyen hukuk dalıdır. Vergi ilişkisinde bir yanda devlet, diğer yanda kişiler yer alır. Bu ilişkinin temelinde devletin vergilendirme yetkisi yatmaktadır ve tarafların eşitliği söz konusu değildir. Dolayısıyla vergi hukuku bir kamu hukuku dalı olarak karşımıza çıkmaktadır. Vergi hukukunun , diğer hukuk dalları ile ilişkileri vardır. Örneğin: Anayasa Hukuku, İdare Hukuku, Ceza Hukuku, Devletler Hukuku vb. 8

. Çeşitli Yazarların Vergi Hukuku Tanımları Vergi hukuku; vergi ödevlerin niteliğine, vergi borcunun doğması ve ortadan kalkmasına ilişkin maddi ve şekli hukuk kurallarının bütünüdür. (Öncel/ Kumrulu/ Çağan) Vergi hukuku; devletin hakimiyet hakkına dayanarak almış olduğu vergi dolayısıyla ortaya çıkan, hak ve ödevleri düzenleyen ve verginin hukuki esasını inceleyen objektif bir hukuk dalıdır. (Şerafettin Aksoy) Vergi hukuku; vergi kanunlarının yapısı, yorumu, yer ve zaman bakımından uygulanması, kaynakları, vergi borçlusu ve vergi alacaklısı, vergi ehliyeti, vergi suçları vb. inceleyen bir kamu hukuku koludur. (Akif Erginay) Vergi hukuku; vergi ilişkisinden doğan hak ve ödevler ile, bu ödevlere uygun hareket edilmemesi durumunda ortaya çıkabilecek olan cezalar ve uyuşmazlıklar konularını inceleyen hukuk dalı şeklinde tanımlanır. 9

. Vergi Hukukunun Konusu Vergi hukukunun konusuna; vergi, resim, harç, fon gibi isimlerle alınan çeşitli kamu gelirlerinin; � Tarh-tahakkuk-tahsili, � Vergi suçları ve cezaları, � Vergilendirme sürecinde çıkan uyuşmazlık çözümü gibi konular girmektedir. Bu konularla ilgili düzenlemeler; başta Vergi Usul Kanunu olmak üzere, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ve 2575 -2576 -2577 sayılı yargıya ve yargılamaya ilişkin kanunlarda düzenlenmiştir. 10

. Vergi Hukukunun Dalları Vergi hukuku kendi içinde; �Vergi Ceza Hukuku, �Vergi İcra Hukuku, �Vergi Yargılama Hukuku, �Uluslararası Vergi Hukuku, �Vergi Usul Hukuku olarak bölümlere ayrılır. 11

. Vergi Hukukunun Dalları Vergi ceza hukuku, mükelleflerin yükümlülüklerine uymamaları durumunda karşılaşacakları yaptırımları düzenlemektedir. (Türk vergi hukukunda cezalarla ilgili düzenlemeler, esas olarak Vergi Usul Kanunu içinde yer almaktadır. ) Vergi icra hukuku, devletin vergi alacağının güvence altına alınması ve ödenmemesi durumunda uygulanacak önlemleri içermektedir. (Türk vergi hukukunda, bu konuyla ilgili düzenlemeler 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’da yapılmıştır. ) 12

Vergi Hukukunun Dalları Vergi yargılama hukuku, mükellef ile vergi idaresi arasında çıkabilecek uyuşmazlıkların yargı oranlarındaki çözüm yöntemlerini incelemektedir. (Türk vergi hukukunda konuyla ilgili mevzuatın yer aldığı kanunlar arasında İdari Yargılama Usulü Kanunu ve Danıştay Kanunu yer almaktadır. ) Uluslararası vergi hukuku, vergi olayının uluslararası boyutunu, özellikle birden fazla ülke arasında söz konusu olabilecek çifte vergilendirme sorununun çözüm yollarını incelemektedir. Çifte vergilendirme sorunu ya devletlerin kendi iç hukuklarına koydukları hükümlerle ya da başka devletlerle imzaladıkları çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları ile 13 giderilmeye çalışılmaktadır.

. Vergi Hukukunun Dalları Vergi Usul Hukuku ise vergilendirme tekniği şeklinde isimlendirilir ve vergi ilişkilerinden doğan hak, yetki ve görevlerin gerçekleştirilme ve kullanılma şekillerini gösteren kuralları içermektedir. Bu anlamda vergilerin tarh ve tahakkuku, süreler, tebliğ, zamanaşımı, mükellefin ödevleri vb. gibi konular vergi usul hukukunun konusuna girer. 14

. Vergi Hukukunun Kaynakları Vergi hukukunun kaynaklarının bazıları asli (bağlayıcı, birincil) kaynak diğerleri ise yardımcı (bağlayıcı olmayan, ikincil) kaynak niteliğindedir. Asli kaynaklar, yeni norm koyan; verginin konusunu, mükellefini veya oranını etkileyen, vergi idaresinin, vergi mükellefinin ve vergi mahkemelerinin uymak zorunda olduğu kaynaklardır. Anayasa, kanunlar, anlaşmalar, kanun gücünde kararnameler, bakanlar kurulu kararları, tüzükler, yönetmelikler, yeni hükümler içeren genel tebliğler, anayasa mahkemesi kararları ve içtihadı birleştirme kararları asli kaynak özeliği taşımaktadır. Yardımcı kaynaklar ise, verginin aslını değiştirmeyen, yani verginin matrah ve oranını etkilemeyen, yalnızca mevcut düzenlemelerin açıklaması niteliğinde olan kaynaklardır. Bunlar vergi kanunlarının daha iyi anlaşılmasını sağlar. Bu yüzden bu kaynakların ilgililer açısından bağlayıcılığı yoktur. Açıklayıcı özellik taşıyan genel tebliğler, muktezalar, mahkeme kararları ve doktrin 15 yardımcı kaynaklar arasında sayılabilir.

Vergi Hukukunun Kaynakları ASLİ KAYNAKLAR (verginin konusu, mükellefi ve oranını etkiler) ANAYASA ULUSLARARASI VERGİ ANLAŞMALARI KHK BKK ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI İÇTİHADI BİRLEŞTİRME KARARLARI TÜZÜK YÖNETMELİK YARDIMCI KAYNAKLAR (verginin konusu, mükellefi ve oranında değişiklik yapamaz) GENEL TEBLİĞ SİRKÜLER ÖZELGE GENELGE DİĞER MAHKEME KARARLARI 16

. Vergi Hukukunun Kaynakları YASAMA ANAYASA UA ANLAŞMA KANUN YÜRÜTME YARGI KHK BKK TÜZÜK YÖNETMELİK AYM KARARLARI İCT. BİR. KARAR GENEL TEBLİĞ SİRKÜLER GENELGE ÖZELGE DİĞER MAHK. KARARLARI 17

. HERKES, KAMU GİDERLERİ KARŞILAMAK ÜZERE, MALİ GÜCÜNEG ÖRE, VERGİ ÖDEMEKLE YÜKÜMLÜDÜR. VERGİ YÜKÜNÜN ADALETLİ VE DENGELİ DAĞILIMI, MALİYE POLİTİKASININ SOSYAL AMACIDIR. VERGİ, RESİM, HARÇ VE BENZERİ MALİ YÜKÜMLÜLÜKLER KANUNLA KONULUR, DEĞİŞTİRİLİR VE KALDIRILIR. (Anayasa 73. Md. ) 18