DNYADA VE TRKYEDE YKSEKRETM NEREDEN NEREYE PROF DR

DÜNYA’DA VE TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİM NEREDEN NEREYE? PROF. DR. ATİLLA ERİŞ YÖK - YÜRÜTME KURULU ÜYESİ 5. 3. 2021 A. Eris 1

YAPILAN ARAŞTIRMA VE İNCELEMELER İTİBARİYLE DÜNYA’DA YÜKSEKÖĞRETİMİN TARİHÇESİ : M. Ö. 400 YILLARINDAKİ EFLATUN’UN ACADEMIA’SINA KADAR UZANMAKTADIR. DAHA SONRAKİ AŞAMALARDA ARİSTO’NUN LYCEUM’U (M. Ö. 387); İSKENDERİYE MÜZESİ (M. Ö. 330 -200); ÇİN’DEKİ İMPARATORLUK AKADEMİSİ (M. Ö. 124); ROMA İMPARATORLUĞU’NDAKİ HUKUK ÖĞRETİMİ (M. S. 100 -200); GİBİ GELİŞMELER, TARİH İÇİNDE BULUNDUKLARI ZAMAN VE KOŞULLARINA GÖRE YERLERİNİ ALMIŞLARDIR. 5. 3. 2021 A. Eris 2

ÇAĞIMIZDAKİ ÜNİVERSİTE KAVRAMI İSE, ZAMAN İÇİNDE ÇEŞİTLİ DİNSEL, SİYASAL, EKONOMİK VE SOSYAL ETKİLERLE ÇOK DAHA FARKLI YAKLAŞIMLARI İÇEREREK GELİŞMİŞTİR. BUGÜN ÜNİVERSİTE YAPISI İÇİNDE ALGILANAN KURUMSAL ÖZELLİKLER İLK ZAMANLARA GÖRE OLDUKÇA FARKLIDIR. ÇAĞIMIZDAKİ ÜNİVERSİTE KAVRAMINA TEMEL OLUŞTURAN EN ESKİ İLK 3 ÜNİVERSİTE: 1088’DE KURULAN BOLOGNA; 1160’DA KURULAN PARİS VE 1167’DE KURULAN OXFORD ÜNİVERSİTELERİDİR. 5. 3. 2021 A. Eris 3

MODERN ÜNİVERSİTE YAPISININ ORTAYA ÇIKMASINDAKİ EN ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİK 19. YÜZYILDA ALMANYA’DA WILHELM VON HUMBOLDT TARAFINDAN 1810’DA “BERLIN ÜNİVERSİTESİ”NİN KURULUŞU AŞAMASINDA OLMUŞTUR. HUMBOLDT, ÜNİVERSİTENİN AMACINI, “BELİRLİ BİR MESLEĞE YÖNELİK OLMAKSIZIN EĞİTİMÖĞRETİM İLE BİRLİKTE TEMEL BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR YAPARAK BİLGİ ÜRETMEK VE BU BİLGİYİ YENİ NESİLLERE AKTARMAK” OLARAK TARİF ETMİŞTİR. 5. 3. 2021 A. Eris 4

BU TARİHTEN İTİBAREN AVRUPA VE AMERİKAN ÜNİVERSİTELERİNDE EĞİTİM-ÖĞRETİM FAALİYETLERİNİN YANINDA TEMEL ARAŞTIRMALAR DA ÇOK ÖNEMLİ BİR İŞLEV OLARAK YER ALMIŞTIR. ÖZELLİKLE AMERİKAN ÜNİVERSİTELERİ BU KONUYA DAHA DA FAZLA ÖNEM VERMİŞTİR. MEZUNİYET SONRASI AKADEMİK GELİŞMELER TEŞVİK EDİLMİŞ VE ÜNİVERSİTE ÖĞRETİM ÜYELİĞİ BİR MESLEK OLARAK KURUMSALLAŞMIŞTIR. BU GELİŞMELERE BAĞLI OLARAK ÜNİVERSİTE YÖNETİMLERİNDE CİDDİ DEĞİŞİKLİKLER GÜNDEME GELMİŞTİR. BÖYLECE, 20 YÜZYIL İÇİNDE ÜNİVERSİTELERİN GENİŞ KAPSAMLI “EĞİTİM-ÖĞRETİM” FAALİYETLERİNİN YANINDA “TEMEL BİLİMSEL ARAŞTIRMA” VE “TOPLUMA HİZMET” FAALİYETLERİ SOMUTLAŞMIŞTIR. 5. 3. 2021 A. Eris 5

GEREK BU GELİŞMELERİN SONUCU OLARAK VE GEREKSE DÜNYADAKİ DİĞER ÇOK YÖNLÜ DEĞİŞİKLİKLER İTİBARİYLE, 20. YÜZYIL SONLARINA DOĞRU ÜNİVERSİTELERARASI YARIŞ GERÇEK KİMLİĞİ İLE ÜLKELERARASI YARIŞI DA SİMGELER HALE GELMİŞTİR. ÖZELLİKLE 19. VE 20. YÜZYILIN BİRİNCİ YARISI İÇİNDEKİ 150 YILLIK BİR ZAMAN DİLİMİNDE, AVRUPANIN LİDERLİĞİNİ YÜRÜTTÜĞÜ ACADEMIA YAPILANMASINDAKİ REFORMİST ATILIMLARIN YETERLİ DÜZEYDE OLMAYIŞI; BUNA MUKABİL, GEÇEN 150 YIL İÇİNDE ABD ÜNİVERSİTELERİNDEKİ GELİŞMELERİN KITA AVRUPASI VE DİĞER ÜLKE ÜNİVERSİTELERİNE BİR ÇOK YÖNDEN ÖRNEK OLUŞTURDUĞU GÖZLENMİŞTİR. 5. 3. 2021 A. Eris 6

ÖZELLİKLE, ÜNİVERSİTER SİSTEMDEKİ KALİTE ARAYIŞLARI VE BUNUN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ, ÖĞRETİM SİSTEMLERİ İLE ÜNİVERSİTE YÖNETİMİNDEKİ MODEL DEĞİŞİKLİKLERİ BU KONULARDA VERİLECEK EN SOMUT ÖRNEKLERDİR. 5. 3. 2021 A. Eris 7

BU KONULARDA, 20. YÜZYIL İÇİNDEKİ EN ÖNEMLİ KİLOMETRE TAŞI VE AVRUPA ÜNİVERSİTELERİNDEKİ “DEĞİŞİM” YAKLAŞIMININ TEMELİ 1986’DA “MAGNA CHARTA” FİKRİNİN ORTAYA ATILMASI İLE BİRLİKTE BAŞLAMIŞTIR. DAHA SONRA BOLOGNA SÜRECİ BU YAKLAŞIMI KUVVETLENDİRMİŞTİR. 5. 3. 2021 A. Eris 8

TÜRKİYE, BOLOGNA SÜRECİNE 2001 YILINDA KATILMIŞTIR. LİZBON TANIMA SÖZLEŞMESİNİ 2004 YILINDA İMZALAMIŞTIR VE 2007’DE YÜRÜRLÜĞE KOYMUŞTUR 5. 3. 2021 A. Eris 9

AVRUPA ÜNİVERSİTELERİNDEKİ “AKADEMİK KALİTE” YAKLAŞIMININ TEMELİ 1986’DA “MAGNA CHARTA” FİKRİNİN ORTAYA ATILMASI İLE BİRLİKTE BAŞLAMIŞTIR. DAHA SONRA BOLOGNA SÜRECİ BU YAKLAŞIMI KUVVETLENDİRMİŞTİR. DOLAYISIYLE, YÜKSEKÖĞRETİMDE “AKADEMİK KALİTE” OLMAZSA OLMAZ BİR KOŞUL OLARAK KABUL EDİLMİŞTİR. 5. 3. 2021 A. Eris 10

“MAGNA CHARTA”NIN TEMEL İLKELERİ: ÜNİVERSİTELER HER TÜRLÜ POLİTİK VE EKONOMİK YAKLAŞIMLARDAN ÖZERK KURULUŞLARDIR. ÖĞRETİM VE ARAŞTIRMA AYRILMAZ BİR BÜTÜNDÜR. ARAŞTIRMA VE EĞİTİMDEKİ ÖZERKLİK ÜNİVERSİTER YAŞAMIN TEMEL İLKELERİDİR; HÜKÜMETLER VE ÜNİVERSİTELER BU ÖZERKLİĞE SAYGI DUYMALI VE KORUMALIDIRLAR. TOLERANS BİLGİNİN GELİŞTİRİLMESİNE ZEMİN HAZIRLAR. ÜNİVERSİTE İNSANCIL GELENEKLERLE EVRENSEL BİLGİYE ULAŞMAYI AMAÇLAR; İŞLEVİNİ GERÇEKLEŞTİRMEDE, TÜM POLİTİK VE COĞRAFİ SINIRLARI AŞAR. 5. 3. 2021 A. Eris 11

ÜNİVERSİTE ÖZERKLİĞİ TEMEL OLARAK, BİLİMSEL & İDARİ & MALİ ÖZERKLİK İLE ANLAM KAZANIR. TÜM DÜNYADA ÜNİVERSİTER YAPININ OLMAZSA OLMAZ KOŞULU OLARAK KABUL EDİLMİŞTİR. ANCAK, BURADAKİ ÖZERKLİK KAVRAMI HİÇ BİR AMAN KEYFİLİK ANLAMINDA DEĞİL; TAM TERSİ HESAP VEREBİLİR BİR ÖZERKLİKTİR. 5. 3. 2021 A. Eris 12

BİLİMSEL ÖZERKLİK Önlisans, Lisans ve Lisansüstü programların belirlenmesi, açılması, kapanması; Programlara göre derslerin tespiti, içerik ve kredilerinin belirlenmesi; Üniversiteye başvuran öğrencilerin seçilmesi ve kabulü; Akademik ve idari personel ihtiyacının tespiti ve alımı; Araştırma projelerinin destek ve teşviki; Akademik her alanda, etik ve akademik kurallar çerçevesinde, düşünce ve ifade özgürlüğü benzeri tüm akademik faaliyetlerdeki özerkliği kapsar. 5. 3. 2021 A. Eris 13

İDARİ ÖZERKLİK Üniversite yönetim kademelerindeki görevlerin herhangi bir dış etki olmaksızın, akademik ve idari liyakat temeline göre, üniversitenin kendi öz yönetimi tarafından belirlenmesi; Yönetim kademelerindeki kurullarda akademik ve idari personel ile öğrencilerin ve diğer paydaşların temsili; Akademik ve idari kadroların kullanımı; Kurumlararası ilişkiler; Yatırım kararları; benzeri üniversite yönetimine ilişkin tüm faaliyetlerdeki özerkliği kapsar. 5. 3. 2021 A. Eris 14

MALİ ÖZERKLİK Bütçe hazırlanması ve kullanımı; Öğrenci katkı paylarının belirlenmesi; Akademik ve idari personelin ücretlerinin tespiti; Öğrencilere burs ve destekler; Ek-Kaynak oluşturma ve kullanılması; benzeri üniversitenin mali yönetimine ilişkin özerkliği kapsar. 5. 3. 2021 A. Eris 15

HESAP VERME SORUMLULUĞU BU ÖZERKLİK KAPSAMINDAKİ “AKADEMİK TOLERANS” BİLGİNİN, YENİLİĞİN VE YARATICILIĞIN GELİŞTİRİLMESİNE ZEMİN HAZIRLAR. KONU OLAN ÜNİVERSİTER ÖZERKLİK, SORUMSUZLUK VE DENETİMSİZLİK ANLAMINI TAŞIMAZ. TAM TERSİ, AKADEMİK, İDARİ VE MALİ AÇILARDAN TAM BİR DENETİM VE ŞEFFAFLIK GEREKTİRİR. DOLAYISIYLA, AKADEMİK KALİTE DEĞERLENDİRİLMESİ, İDARİ VE MALİ AÇILARDAN HESAP VERME SORUMLULUĞU BELLİ KURALLAR İÇİNDE İŞLEMELİDİR. 5. 3. 2021 A. Eris 16

TÜM YUKARIDA AÇIKLANAN GERÇEKLER VE DÜNYADAKİ GELİŞMELER DİKKATE ALINDIĞINDA, TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİMİN YENİDEN YAPILANMASI NASIL OLMALIDIR? 5. 3. 2021 A. Eris 17

BUGÜN TÜRKİYE’DE “MAGNA CHARTA” İLKELERİ KAPSAMINDA VE BATI ÜNİVERSİTELERİNDEKİ ANLAMDA “ÜNİVERSİTER ÖZERKLİK” YOKTUR. GEREK KURUMSAL, GEREK AKADEMİK AÇILARDAN MERKEZİ OTORİTELERİN (HÜKÜMETLER VE YÖK) ÜNİVERSİTELERE AŞIRI MÜDAHALECİ YETKİ VE YAKLAŞIMLARI GERÇEK ANLAMDAKİ ÜNİVERSİTER ÖZERKLİĞE MEYDAN VERMEMEKTEDİR. BU DURUM İSE, TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTELERİN BİR ÇOK AÇIDAN ÖNÜNÜ TIKAMAKTADIR. 5. 3. 2021 A. Eris 18

ANAYASANIN 42. MADDESİ İTİBARİYLE, “KİMSE, EĞİTİM VE ÖĞRENİM HAKKINDAN YOKSUN BIRAKILAMAZ”. ASLINDA BU YAKLAŞIM İNSAN HAKLARI EVRENSEL BİLDİRGESİNDE DE ÇOK AÇIKTIR (MADDE 26) YÜKSEKÖĞRETİM DE ORTA ÖĞRENİMİNİ TAMAMLAYANLARA SUNULMASI GEREKEN BİR KAMUSAL HİZMETTİR. YÜKSEKÖĞRETİME GİRİŞ KONUSUNDA MERKEZİ SINAVLA ÖĞRENCİLERİ YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINA YERLEŞTİRME YAKLAŞIMI YERİNE, BİR ÇOK GELİŞMİŞ ÜLKEDE OLDUĞU GİBİ, ZAMAN İÇİNDE “ÜNİVERSİTENİN ÖĞRENCİSİNİ SEÇME” VE “ÖĞRENCİNİN DE ÜNİVERSİTESİNİ SEÇME” SİSTEMİNİ HAYATA GEÇİRECEK UYGULAMALARIN PLANLANMASI VE “ÜNİVERSİTE ÖZERKLİĞİ”NİN TAM OLARAK OLUŞTURULMASI ÜTOPYA DEĞİLDİR. 5. 3. 2021 A. Eris 19

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINA ÖĞRENCİ YERLEŞTİRME SİSTEMİNİ BUGÜNKÜ ŞEKLİ İLE İLANİHAYE SAVUNMAK, BİREYİN GELECEĞİNE DÖNÜK EVRENSEL BİLGİYE ULAŞMA TERCİH VE HAKKINI ENGELLEMEKTEN BAŞKA BİR ŞEY OLAMAZ. TÜRKİYE, DÜNYA’DAKİ GELİŞMELER PARALELİNDE, MERKEZİYETÇİ BİR YÜKSEKÖĞRETİM YAPISINDAN HIZLA UZAKLAŞMAK ZORUNDADIR. 5. 3. 2021 A. Eris 20

ÜNİVERSİTELER BİR ÇOK KONUDA “ELİTİST” OLMALIDIRLAR. TOPLUMA AİT GÖREV VE SORUMLULUKLARINDA GEREKLİ KALİTEYİ SAĞLAYABİLMEK AÇISINDAN SEÇKİNCİ BİR TAVIR İÇİNDE “EN İYİ”Yİ TERCİH ETMEK DURUMUNDADIR. BU GERÇEK İÇİNDE, HANGİ KADEMEDE OLURSA OLSUN, ÜNİVERSİTELERDEKİ GÖREV VE SORUMLULUKLAR LİYAKAT ESASINA DAYALI OLMALIDIR. ÜNİVERSİTELERDE REKTÖR’DEN ARAŞTIRMA GÖREVLİSİ’NE; GENEL SEKRETER’DEN MEMUR’A KADAR DİKKATE ALINMASI GEREKEN KONU “O GÖREVİ EN İYİ ŞEKİLDE YAPACAK” OLANIN BELİRLENMESİDİR. 5. 3. 2021 A. Eris 21

BU İSE, GELİŞMİŞ ÜLKELERDE OLDUĞU GİBİ “ELECTION” (SEÇİM) YOLU İLE DEĞİL “SELECTION” (SEÇME) YOLU İLE OLMALIDIR. BURADA AÇIK İLAN VE SAYDAM BİR SELEKSİYON SÜRECİNİN İSTENEN NİTELİKLERDE ADAY BULUNANA KADAR DEVAM ETMESİ TEMEL OLMALIDIR. LİYAKAT ESASINA DAYALI ÜNİVERSİTER İSTİHDAM VE FAALİYETLER ANCAK BİR ÜNİVERSİTEYİ BAŞARILI VE VERİMLİ YAPACAKTIR. BU DURUM, ÜNİVERSİTELERİN YÖNETİMİNDE “DEMOKRASİ” DEMOKRASİ YERİNE “MERİTOKRASİ”NİN MERİTOKRASİ GEÇERLİLİĞİNİ KANITLAR. 5. 3. 2021 A. Eris 22

TÜRKİYE’DE “YÜKSEKÖĞRETİM SİSTEMİ”NİN YENİDEN YAPILANDIRILMASI CUMHURİYET ÖNCESİ DE D HİL OLMAK ÜZERE; HEMEN HER DÖNEMİN GÜNDEMİ OLMUŞTUR. BU DURUM, KONUNUN DİNAMİZMİNİ GÖSTERİR. TABİİ Kİ, BU KONUDA YAPILAN TÜM ÇALIŞMA VE RAPORLAR YÜKSEKÖĞRETİMİN GELİŞMESİNE KATKIDA BULUNMAKTADIR. ÖZELLİKLE İÇİNDE BULUNDUĞUMUZ DÖNEM İTİBARİYLE, SİSTEMİN KAPSAMLI OLARAK GÖZDEN GEÇİRİLMESİNDE, TÜM PAYDAŞLARIN KATKILARININ SAĞLANMASI BÜYÜK ÖNEM TAŞIMAKTADIR. 5. 3. 2021 A. Eris 23

YUKARIDA YAPILAN AÇIKLAMALAR ÇERÇEVESİNDE TÜRKİYE’DE YENİDEN YAPILANMASI GEREKEN YÜKSEKÖĞRETİM SİSTEMİNDE, YÜKSEKÖĞRETİMİN SİYASİ ETKİLERDEN BAĞIMSIZ OLMASINI SAĞLAYACAK MAGNA CHARTA İLKELERİ ÇERÇEVESİNDEKİ EVRENSEL MODELLERİN UYGULANMASI ESAS OLMALIDIR. BİRÇOK DEĞİŞİKLİK GEÇİRMESİNE RAĞMEN 2547 SAYILI KANUN VE İLGİLİ MEVZUAT İLE EVRENSEL ÜNİVERSİTE SİSTEMİNE KAVUŞMAK MÜMKÜN DEĞİLDİR. KEZA, OTUZ YIL ÖNCEKİ YAPISIYLA ÇALIŞMALARINI SÜRDÜRMEYE ÇALIŞAN YÜKSEKÖĞRETİM KURULU’NUN DA DEĞİŞEN KOŞULLARA GÖRE MEVCUT MEVZUAT KAPSAMINDA HİZMET VERMESİNE OLANAK YOKTUR. 5. 3. 2021 A. Eris 24

ÖZERK ÜNİVERSİTE İÇİN MEVCUT MERKEZİYETÇİ SİSTEMİN AŞIRI MÜDAHALECİ YAPISININ DEĞİŞTİRİLMESİ GEREKİRKEN; YÜKSEKÖĞRETİM VE SİSTEMİN GELECEĞİNE İLİŞKİN KONULAR ÜZERİNE HÜKÜMETE POLİTİKA ÖNERİLERİNDE BULUNACAK BİR KOORDİNASYON VE PLANLAMA ORGANININ MEVCUDİYETİNE DE İHTİYAÇ VARDIR. DOLAYISIYLA, YÖK’ÜN ÜNİVERSİTE ÖZERKLİĞİNE SAYGI GÖSTEREN, ONU KORUYAN ADEM-İ MERKEZİYETÇİ BİR YAPIYA KAVUŞTURULMASI İLE YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARININ ULUSAL DÜZEYDEKİ TEMSİLCİSİ OLARAK, KENDİNE DÜŞEN ROLÜ YERİNE GETİRMESİ MÜMKÜN OLABİLİR. 5. 3. 2021 A. Eris 25

TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM’DE NEREDE, NELER YAPILIYOR VE DAHA NELER YAPILMASI GEREKLİ? 5. 3. 2021 A. Eris 26

BUGÜN TÜRKİYE’DE 52’Sİ VAKIF 102 ‘Sİ DEVLET OLMAK ÜZERE TOPLAM 154 ÜNİVERSİTE VARDIR. BU SAYI 1933’DE 1; 1978’DE 19; 1982’DE 27; 2001’DE 76; 2007’DE 115 İDİ. VAKIF ÜNİVERSİTELERİNİN 30’U, DEVLET ÜNİVERSİTELERİNİN DE 9’U İSTANBUL’DADIR. 5. 3. 2021 A. Eris 27

ÖSYM KAYITLARINA GÖRE 2009 -2010 DÖNEMİ İTİBARİYLE, BUGÜN TÜRKİYE’DE 105. 427 ÖĞRETİM ELEMANI VARDIR. BUNUN 14. 571’İ PROFESÖR; 7. 827’Sİ DOÇENT VE 19. 783’Ü YARD. DOÇ. TİR. YANİ ÖĞRETİM ÜYESİ TOPLAMI 42. 181’DİR. MÜHENDİSLİK EĞİTİMİ VEREN FAKÜLTELERDEKİ PROF. SAYISI: 1987; DOÇENT: 883; YARD. DOÇ: 2835’DÜR. TOPLAM ÖĞRETİM ÜYESİ SAYISI: 5705’DİR. YANİ PROFESÖRLERİMİZİN YAKLAŞIK % 14’Ü; DOÇENTLERİMİZİN % 11’I VE YARD. DOÇ. LERIMIZIN % 14’Ü BU FAKÜLTELERİMİZDEDİR. 5. 3. 2021 A. Eris 28

BUGÜN TÜRKİYE’DE AÇIKÖĞRETİM HARİÇ TOPLAM 3. 322. 559 YÜKSEKÖĞRETİM ÖĞRENCİSİ VARDIR. AYRICA 1. 041. 180 ÖĞRENCİ ANADOLU ÜNİVERSİTESİ AÇIK ÖĞRETİM FAKÜLTESİNE KAYITLIDIR. MÜHENDİSLİK EĞİTİMİ VEREN FAKÜLTELERDEKİ TOPLAM ÖĞRENCİ ADEDİ 195. 251’DİR. MÜHENDİSLİK EĞİTİM-ÖĞRETİMİ YAPAN FAKÜLTE SAYISI 103’DÜR. 5. 3. 2021 A. Eris 29

BAZI FAKÜLTELERİN ÖĞRENCİ SAYILARI (2009 -2010) FAKÜLTELER İİBF, İKTİSAT, İŞLETME, TİC. BİL. FEN-EDEBİYAT EĞİTİM MÜHENDİSLİK EĞİTİMİ VERENLER TIP GÜZEL SANATLAR ZİRAAT 5. 3. 2021 TOPLAM LİSANS ÖĞRENCİ SAYILARI TÜRKİYE’DEKİ TOPLAM ÖRGÜN LİSANS ÖĞRENCİ SAYISI İÇİNDEKİ PAYI (%) 1 264 670 62. 2 221 893 208 982 10. 9 10. 3 195 251 9. 6 37 820 22 608 20 966 1. 9 1. 1 1. 0 A. Eris 30

BOLOGNA SÜRECİ İLE İLGİLİ GELİŞMELER 5. 3. 2021 A. Eris 31

BOLOGNA UZMANLARI ULUSAL TAKIM PROJELERİ OLARAK 2008 -9 PROJESİ BİTİRİLMİŞ; 2010 -11 PROJESİ SÜRMEKTEDİR. BU BAĞLAMDA ÜNİVERSİTELERDE BOLOGNA EŞGÜDÜM KOMİSYONLARI VE GEREKLİ YAPILANMA KURULMUŞ, UYGULAMA VE BİLGİLENDİRME FAALİYETLERİ DEVAM ETMEKTEDİR. 5. 3. 2021 A. Eris 32

DİPLOMA EKİ VE DERECELERİN TANINMASI KONUSUNDA ÜNİVERSİTELERİMİZ SEVİNDİRİCİ BİR PERFORMANS GÖSTERMEKTEDİR. ÜLKEMIZDEN 2009 YILINDA 7; 2010 YILINDA 4 OLMAK ÜZERE TOPLAM 11 YÜKSEKÖĞRETIM KURUMUMUZ DIPLOMA EKI ETIKETI ALMIŞLARDIR. BU ÜNIVERSITELER: 2009 YILINDA – BILKENT, ODTÜ, EGE, KARADENIZ TEKNIK, SABANCI VE SAKARYA ÜNIVERSITELERI ILE GEBZE YÜKSEK TEKNOLOJI ENSTITÜSÜ; 2010 YILINDA – ANADOLU, İZMIR EKONOMI VE MARMARA ÜNIVERSITELERI ILE İZMIR YÜKSEK TEKNOLOJI ENSTITÜSÜ’DÜR. 5. 3. 2021 A. Eris 33

BOLOGNA SÜRECİ’NDE AKTS EN ÖNEMLİ ÇALIŞMA ALANLARINDAN BİRİDİR. BU KAPSAMDABİRÇOK ÜNİVERSİTE KENDİ KREDİ VE NOTLANDIRMA SİSTEMLERİNİ AKTS İLE UYUMLAŞTIRMA ÇALIŞMALARINI YOĞUNLAŞTIRMIŞLARDIR. BU AMAÇLA, HER ÜNİVERSİTEDE HER ALAN İÇİN KURUM KOORDİNATÖRLERİ BELİRLENMİŞTİR. 5. 3. 2021 TÜRKİYE’DEN BU YIL İLK KEZ İKİ ÜNİVERSİTEMİZ (KARADENİZ TEKNİK VE SAKARYA ÜNİVERSİTELERİ) AKTS ETİKETİ ALMIŞTIR. A. Eris 34

TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ TAMAMLANMIŞTIR. ALAN YETERLİLİKLERİ İLE İLGİLİ ÇALIŞMA REDAKSİYON AŞAMASINDADIR. MÜDEK ÖRNEĞİNDE OLDUĞU GİBİ “FEDEK” VE “TPD-TÜRK PSİKOLOGLAR DERNEĞİ” AKADEMİK KALİTE DEĞERLENDİRMESİ YAPMAK ÜZERE YÖK’TEN YETKİ BELGESİ ALMIŞLARDIR. SIRADA MİMARLIK, TIP VE DİĞER ALANLARDAKİ DERNEKLERİN BAŞVURULARI VARDIR. 5. 3. 2021 A. Eris 35

ÜNİVERSİTELERARASI KURULCA OLUŞTURULAN KOMİSYON TARAFINDAN “YÜKSEKÖĞRETİM DEĞERLENDİRME VE KALİTE DERNEĞİ TÜZÜĞÜ” HAZIRLANMIŞTIR. BU DERNEĞE ÜNİVERSİTELER TÜZEL KİŞİLİK OLARAK ÜYE OLABİLECEKLERDİR. ULUSLAR ARASI ÖĞRENCİ MOBİLİTESİ İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR GİTTİKÇE ARTAN SAYIDA BAŞARI İLE SÜRDÜRÜLMEKTEDİR. 5. 3. 2021 A. Eris 36

DİĞER GELİŞMELER 5. 3. 2021 A. Eris 37

ÖĞRENCİ VE ÖĞRETİM ÜYELERİ İÇİN FARABİ PROGRAMI İLE ULUSAL MOBİLİTE BAŞLATILMIŞTIR. LİSANSÜSTÜ ÇALIŞMA YAPAN ARAŞTIRMA GÖREVLİLERİ VE DOKTORA SONRASI ARAŞTIRMA YAPMAK İSTEYENLER İLE ÖĞRETİM ÜYELERİ İÇİN EĞİTİM VE ARAŞTIRMA AMAÇLI YURTDIŞI YÖK BURSLARI TAHSİS EDİLMİŞTİR. YÖK VE FULBRIGHT ARASINDA YAPILAN ANLAŞMA ÇERÇEVESINDE TOPLAM 54 İNGILIZCE ÖĞRETIM ELEMANI YENI AÇILMIŞ OLAN ÜNIVERSITELERDE 2010 -2011 ÖĞRETIM YILI IÇIN GÖREVLENDIRILMIŞTIR. 5. 3. 2021 A. Eris 38

AVRUPA ÜNİVERSİTELER BİRLİĞİ (EUA) İLE YAPILAN İŞBİRLİĞİ ÇERÇEVESİNDE EUIMA (European Universities Implementing their Modernization Agenda) “TAM MALİYETLEME - FULL COSTING” PROJESİNE İŞTİRAK EDİLMİŞTİR. PROJE, YÖK’ÜN KOORDİNATÖRLÜĞÜNDE ANKARA, İSTANBUL TEKNİK VE KOCAELİ ÜNİVERSİTELERİMİZ TARAFINDAN YÜRÜTÜLMEKTEDİR. TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRENİM GÖRMEK İSTEYEN YABANCI UYRUKLU ÖĞRENCİLER İÇİN YAPILAN MERKEZİ SINAV KALDIRILMIŞ VE BU KONUDAKİ ÖĞRENCİ KABULÜ ÜNİVERSİTELERE BIRAKILMIŞTIR. 5. 3. 2021 A. Eris 39

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARIMIZDA ULUSLARARASI NİTELİKTEKİ “ÇİFT DİPLOMA” VE “ORTAK DERECELER” TEŞVİK EDİLMEKTEDİR. BU BAĞLAMDA ÜNİVERSİTELERİN MÜNFERİT AKADEMİK PROTOKOLLARI DESTEKLENMİŞ VE ÖZELLİKLE DAHA ÖNCE OLUŞTURULAN SUNY (STATE UNİVERSİTY OF NEW YORK) - YÖK İŞBİRLİĞİ PROTOKOLU UZATILMIŞTIR. AYNI AMAÇLA ABD’DE MUCIA (Midwest Universities Consortium for International Activities) VE ÖZELLİKLE MESLEK YÜKSEKOKULLARI İÇİN ABD VE İNGİLTERE’DEKİ YÜKSEKOKULLARIN BİRLİKLERİ (Community Colleges) İLE AKADEMİK İŞBİRLİĞİ TESİS EDİLMİŞTİR. BU ÇERÇEVEDE ÇOK SAYIDA ÜNİVERSİTEMİZ ÇİFT DİPLOMA FAALİYETİNE BAŞLAMIŞTIR. 5. 3. 2021 A. Eris 40

TARIHÇESI DAHA ESKI OLAN ANCAK SON ÜÇ SENE IÇINDE GERÇEKLEŞTIRILEN BIR DIĞER ULUSLAR ARASI FAALIYET ISE, TÜRKIYE ALMANYA VE TÜRKIYE – ITALYA ARASINDA IMZALANAN “TÜRK-ALMAN ÜNIVERSITESI” ILE “TÜRK-ITALYAN ÜNIVERSITESI” KURULMASI KONUSUDUR. BU ÇERÇEVEDE “TÜRK-ALMAN ÜNIVERSITESI” KURULMUŞTUR. “TÜRK-ITALYAN ÜNIVERSITESI” KURULUŞ KANUNU DA HAZIRLANARAK MILLI EĞITIM BAKANLIĞINA GÖNDERILMIŞTIR. 5. 3. 2021 A. Eris 41

5378 SAYILI KANUN KAPSAMINDA ÖZÜRLÜLERIN YÜKSEKÖĞRETIMDE HER TÜRLÜ DESTEĞI ALMALARI IÇIN GEREKEN YÖNETMELIK DEĞIŞIKLIĞI YAPILMIŞTIR. BU BAĞLAMDA GEREK YÖK VE ÖSYM BÜNYESINDE; GEREK TÜM ÜNIVERSITELERIMIZDE ÖZÜRLÜLERLE ILGILI MEVZUATIN GEREKTIRDIĞI BIRIMLER OLUŞTURULMUŞTUR. BU KONUDA ILGILI KAMU KURULUŞLARI (MEB, MALİYE, İÇİŞLERİ, SAĞLIK BAKANLIKLARI İLE BELEDİYELER, KREDİ YURTLAR KURUMU VE ÜNIVERSITELERIMIZLE BIRLIKTE KOORDINASYON TOPLANTILARI YAPILMAKTA VE GEREKLI ÖNLEMLER ALINMAKTADIR. 5. 3. 2021 A. Eris 42

TABİİ Kİ BU YAPILANLAR MERKEZİYETÇİ BİR YAPIDA SİSTEMİN MÜSAADE ETTİĞİ VE GERÇEKTEN GEREKLİ OLAN HUSUSLARDIR. ANCAK TEMEL İTİBARİYLE ÜNİVERSİTER ÖZERKLİK ÇERÇEVESİNİN OLUŞTURULMASI İLE ÇOK DAHA İLERİ BOYUTLARDA ATILIMLARI ÜNİVERSİTELERİMİZ GERÇEKLEŞTİREBİLİR. BUNUN SONUCU OLARAK DA AKADEMİK VE KALİTELİ HİZMETE İLİŞKİN BİR REKABET ORTAMININ DOĞMASI SONDERECE OLUMLU OLACAKTIR. 5. 3. 2021 A. Eris 43

ÖZETLENECEK OLURSA, YUKARIDAKİ SATIR ARALARINDAN AŞAĞIDAKİ ÖNERİLERİN ÇIKTIĞI GÖRÜLÜR: ÜNİVERSİTELERİN YÖNETİMİ VE YAPILACAK HER TÜRLÜ FAALİYET SİYASİ YAKLAŞIMLARDAN UZAK OLMALIDIR. ANCAK, HER KONU ÜNİVERSİTELERDE AKADEMİK DÜZEYDE TARTIŞILABİLMELİ VE BİLİMSEL ARAŞTIRMA KONUSU YAPILABİLMELİDİR. BURADAKİ TEMEL FELSEFE BİLGİNİN EVRENSELLİĞİ OLMALIDIR. TÜRKİYE’DEKİ MEVCUT MERKEZİYETÇİ YÜKSEKÖĞRETİM MEVZUATI MUTLAKA “ÖZERK, ŞEFFAF VE HESAP VEREBİLİR BİR ÜNİVERSİTE” SİSTEMİNE GÖRE İVEDİ OLARAK YENİDEN VE DÜZENLENMELİDİR. 5. 3. 2021 A. Eris 44

ÖZELLİKLE KAYNAK OLUŞTURABİLEN VE KENDİNE YETEN BİR ÜNİVERSİTE YAPISININ SAĞLANMASI İÇİN OECD KRİTERLERİNE GÖRE MALİ ÖZERKLİĞİN SAĞLANMASI ÜNİVERSİTELERDEKİ VERİMLİLİĞİN ANAHTARIDIR. ÜNİVERSİTEDEKİ YÖNETİCİLER MUTLAKA LİYAKAT ESASINA GÖRE OBJEKTİF KRİTERLER ÇERÇEVESİNDE BELİRLENMELİDİR. ÜNİVERSİTELERDE İSTİHDAM VE KADROLAŞMA KLASİK MEMUR YAPISININ DIŞINDA MUTLAKA LİYAKAT VE BAŞARI ESASINA GÖRE YENİDEN DÜZENLENMELİ; BUNA GÖRE ÜCRETLENDİRME YAPILMALIDIR. ÜNİVERSİTELERDE ÖĞRETİM ELEMANLARINA GEÇİCİ VE/VEYA SÜREKLİ KADROLARIN VERİLMESİNİN KOŞULLARI YENİDEN DÜZENLENMELİDİR. 5. 3. 2021 A. Eris 45

YÜKSEKÖĞRETİMDEKİ KALİTE ARAYIŞLARI İÇİN GEREKLİ YETERLİLİKLER, SADECE EĞİTİMÖĞRETİM ALANINDA DEĞİL; ARAŞTIRMA VE İSTİHDAM ALANLARINDA DA ZORUNLUDUR. BOLOGNA SÜRECİ HER ALANDA TÜM ÜNİVERSİTELERİMİZ TARAFINDAN BENİMSENMELİ VE BU KONUDAKİ TAAHHÜTLER VAKİT GEÇİRİLMEDEN YERİNE GETİRİLMELİDİR. YÜKSEKÖĞRETİMDE ULUSLARARASILAŞMA TEŞVİK EDİLMELİ VE YAYILMALIDIR. YÜKSEKÖĞRETİMDE AKADEMİK KALİTE VE AKREDİTASYON AJANSLARI ALANLARINA GÖRE SÜRATLE OLUŞTURULMALI VE ULUSLAR ARASI KABUL EDİLEBİLİR DÜZEYE GELMELİDİR. 5. 3. 2021 A. Eris 46

TEŞEKKÜRLER… 5. 3. 2021 A. Eris 47