ETK AIDAN HEKM HAKLARI VE SORUMLULUKLARI Dr Leziz

  • Slides: 36
Download presentation
ETİK AÇIDAN HEKİM HAKLARI VE SORUMLULUKLARI Dr. Leziz Onaran’ ın anısına(1930 -2013) Dr. Berna

ETİK AÇIDAN HEKİM HAKLARI VE SORUMLULUKLARI Dr. Leziz Onaran’ ın anısına(1930 -2013) Dr. Berna Arda Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik AD Profesörü 4. 12. 2020 1

VATAN HAİNİ “. . Bir gece sabaha kadar üç ameliyat yaptım. . . Sabah

VATAN HAİNİ “. . Bir gece sabaha kadar üç ameliyat yaptım. . . Sabah sekizi yedi geçe zor geldim hastaneye. . . İmza defterinde çizgi, başhekimin kırmızı Y. si yani yok’u. . . Soruşturma açtılar. Görevi yedi dakika aksatmışım…” 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 2

(devam) “…. Yeni mezun bir hekim “kardeşim”. . “muhakkik”. Ben yirmi yıllık hekim. O

(devam) “…. Yeni mezun bir hekim “kardeşim”. . “muhakkik”. Ben yirmi yıllık hekim. O soru soramaz utanır. . . Dedim aslanım çekinme. . Görev bu. . Sen de emir kulusun. . yaz. . . Böyle böyle uyanamadım. . . yedi dakikasını çaldım devletin. Saçı bitmedik yetimin hakkını kursağıma geçirdim. Ben namussuzum. . . Vatan hainiyim. . . Kalkamadım altıda yatıp da yedibuçukta. . . Geç geldim yedi dakika. . . Al işte imzam. . . Al bu da istifa mektubum. . . Uyarı cezası vermişler. . . Astım diplomamın altına. . . İşler? . . İyiii, iyiii. . . ( Asacaksın Bu Doktorları, Ç. Güler) 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 3

Hekim hakları ne demektir? Mesleki uygulamayı yapabilmek için, nitelikli bir hekimlikten söz edebilmek için,

Hekim hakları ne demektir? Mesleki uygulamayı yapabilmek için, nitelikli bir hekimlikten söz edebilmek için, hekimlere birtakım ödevleri ve sorumlulukları yükleyebilmek için gerekliliği öngörülen haklardır. (Arda B: Etik açıdan hekim hakları. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 51(3): 121 - 124, 1998 ) 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 4

ETİK AÇIDAN HEKİM HAKLARI n n n Nitelikli eğitim alma ve sürdürebilme hakkı, Yeterli

ETİK AÇIDAN HEKİM HAKLARI n n n Nitelikli eğitim alma ve sürdürebilme hakkı, Yeterli ücret alabilme hakkı, Meslek uygulaması sırasındaki haklar, Aydın kimliği oluşturabilme ve sürdürebilme hakkı. . 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 5

Nitelikli eğitim alma ve bilgiyi yenileme hakkı n Hekim olabilmenin gerekli ve ön koşullarından

Nitelikli eğitim alma ve bilgiyi yenileme hakkı n Hekim olabilmenin gerekli ve ön koşullarından birisi, yeterli ve nitelikli bir eğitim alarak, çağdaş tıp bilgi ve becerileriyle donanmış biçimde tıp fakültesinden mezun olma hakkıdır. Söz konusu eğitim süreci, mezuniyet sonrası dönemi de kapsamaktadır. 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 6

Mektup Ağabey; Ben falan ilin filan hastanesinde çocuk hekimiyim. . . Bir şey keşfettim

Mektup Ağabey; Ben falan ilin filan hastanesinde çocuk hekimiyim. . . Bir şey keşfettim ağabey. . . Bu ilçede sendromların hiç birisi yok. . Günde yüzseksen hasta bakıyorum. . . Hiç sendrom yok ağabey. . İki senedir sendromlu tek bir hasta gelmedi. . Hayret ediyorum. . . Yedi sene tıp okudum. . . Yedibin sendrom öğrendim, nerede ise. . . Bu memlekette sendrom yok ağabey!. . . 4. 12. 2020 Doktorları) (Ç. Güler, Asacaksın Bu Prof. Dr. Berna Arda 7

Tıp Fakültesi Sayıları n n n n 1970= 7 1980= 17 1990= 25 1997=

Tıp Fakültesi Sayıları n n n n 1970= 7 1980= 17 1990= 25 1997= 41 2001= 47 2008= 66 (Öğrenci alan 49) 2012= 85 (Öğrenci alan 74) 2017= 84, toplam 75 bin tıp öğrencisi 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 8 8

Tıp Eğitimine Eleştirel Bakış n çoğunlukla ezbere dayalılığı n sorgulamaya ve eleştirel düşünceye kapalılığı

Tıp Eğitimine Eleştirel Bakış n çoğunlukla ezbere dayalılığı n sorgulamaya ve eleştirel düşünceye kapalılığı n öğrenci sayısının fazlalığı, buna karşılık olanakların kısıtlılığı n uzmanlaşmaya ve sadece tedavi ediciliğe yönelik anlayışının egemen olması, n etik duyarlılığın ve iletişim becerilerinin yeterince kazandırılamaması. . . 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 9

Yeterli ücret ? ? ? “İşte Mustafa Denizli'nin alacağı ücret Sarı-kırmızılı kulüp 1. 5

Yeterli ücret ? ? ? “İşte Mustafa Denizli'nin alacağı ücret Sarı-kırmızılı kulüp 1. 5 yıllığına anlaştığı Denizli'ye takımın başında kaldığı her sezon için 2 milyon Euro verecek” (Fanatik, 25. 11. 2015) 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 10

Hekime en yüksek maaş veren ülkeler sıralaması (2015) 1. Hollanda; Uzman hekimler 253 bin

Hekime en yüksek maaş veren ülkeler sıralaması (2015) 1. Hollanda; Uzman hekimler 253 bin USD/yıl Pratisyenler, 91 bin USD/yıl 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 11

“Yeterli” ücret edinme hakkı n n n Her alanda olduğu gibi, bilgi ve emek

“Yeterli” ücret edinme hakkı n n n Her alanda olduğu gibi, bilgi ve emek yoğun bir insan etkinliği olan hekimliğin de bir ücret karşılığı olmalıdır. Ülkemizde 120 bin hekimin çoğu kamuda çalışmaktadır. Uzman doktor 1800 USD, doktor 1500 USD karşılığı aylık ücret almaktadır(2013). 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 12

Hekimlere yönelik “düşük ücret” politikasının sonuçları n n n İkinci, üçüncü işlerde çalışmak zorunda

Hekimlere yönelik “düşük ücret” politikasının sonuçları n n n İkinci, üçüncü işlerde çalışmak zorunda kalmak Kamu alanında verilen sağlık hizmetinin ve tıp eğitiminin aksaması, Motivasyonun düşmesi, Verimliliğin azalması Hekim emeğinin ucuzlaması 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 13

Meslek uygulaması sırasında hekim hakları n n n Etik kuralları gözeterek uygulamada bulunma Baskı

Meslek uygulaması sırasında hekim hakları n n n Etik kuralları gözeterek uygulamada bulunma Baskı altında olmadan hekimlik yapma Çağdaş bilimsel olanaklardan yararlanma Hastayı reddetme Mesleki risklerden korunma Danışma hakkı 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 14

Meslek uygulamasında hekim hakları-I n n Hekimler mesleklerini yürütürken etik ilkelerin çiğnenmesini gerektiren tıbbi

Meslek uygulamasında hekim hakları-I n n Hekimler mesleklerini yürütürken etik ilkelerin çiğnenmesini gerektiren tıbbi eylemlerde bulunmayı reddedebilmelidir. Hekimlik bilgi ve becerilerini etik dışı taleplerin hizmetine sunmama hakları olmalıdır. 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 15

4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 16

4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 16

Meslek uygulamasında hekim hakları-2 n Hekimlerin tıp fakültelerinde edindikleri bilgileri uygulayabilecekleri çalışma koşullarında bulunmaları

Meslek uygulamasında hekim hakları-2 n Hekimlerin tıp fakültelerinde edindikleri bilgileri uygulayabilecekleri çalışma koşullarında bulunmaları gereklidir. Eğitim sürecinde öğrenilen ortalama teknolojik düzeyin meslek uygulaması sırasında da “ulaşılabilir” olmasını beklemek, öncelikli haklardandır. 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 17

Meslek uygulamasında hekim hakları-3 n Hastaların hekim seçme hakkından söz edilirken acaba bunun tersinin

Meslek uygulamasında hekim hakları-3 n Hastaların hekim seçme hakkından söz edilirken acaba bunun tersinin de geçerli olduğunu söyleyebilir miyiz? Bir başka deyişle hekimler kendilerine başvuran hastalar arasından seçim yapabilme ya da hastayı reddetme haklarına sahip midirler? 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 18

Meslek uygulamasında hekim hakları-4 n n Yürürlükteki mevzuat, hekimin acil durumlar dışında hastayı reddetme

Meslek uygulamasında hekim hakları-4 n n Yürürlükteki mevzuat, hekimin acil durumlar dışında hastayı reddetme hakkı olduğunu belirtmektedir. Ancak bu hakkın teoride kaldığından ve uygulamada bunu gerçekleştirmenin mümkün olmadığından söz edebilir miyiz? Hekimlerin “grev yapma hakkı” var mıdır? 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 19

Meslek uygulamasında hekim hakları-5 n n n Hekimlerin meslek uygulaması sırasında karşılaşacakları birtakım risklerden

Meslek uygulamasında hekim hakları-5 n n n Hekimlerin meslek uygulaması sırasında karşılaşacakları birtakım risklerden korunma hakları olmalıdır. Klasik riskler; Enfeksiyonlar, radyasyon, anestezik maddeler. . . Yeni riskler; Fiili saldırılar 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 20

Hekimlere yönelik fiili saldırılar-1 Prof. Dr. Göksel Kalaycı (1939 -2005) İstanbul- Hasta yakını saldırısı

Hekimlere yönelik fiili saldırılar-1 Prof. Dr. Göksel Kalaycı (1939 -2005) İstanbul- Hasta yakını saldırısı Saldırgana müebbet hapis cezası 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 21

Hekimlere yönelik fiili saldırılar-2 n n n Uz. Dr. Ersin Arslan (1982 -2012) Gaziantep

Hekimlere yönelik fiili saldırılar-2 n n n Uz. Dr. Ersin Arslan (1982 -2012) Gaziantep hasta yakını saldırısı saldırgana 24 yıl hapis cezası 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 22

Hekimlere yönelik saldırılar bir şiddet sorunudur n n Şiddet: Otorite sağlamak için, karşı tarafa

Hekimlere yönelik saldırılar bir şiddet sorunudur n n Şiddet: Otorite sağlamak için, karşı tarafa uygulanan zarar vermeye yönelik eylem ve davranışlar Baskı, gücün kötüye kullanımı, zorbalık. . 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 23

Şiddet farklı şekillerde, ama, her yerde n n n Sözel, Psikolojik Fiziksel …. .

Şiddet farklı şekillerde, ama, her yerde n n n Sözel, Psikolojik Fiziksel …. . şekillerde Muhatabı değil, sadece tanığı olmak bile travmatiktir 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 24

Şiddet her yerde n n n Hastanede, okulda, sokakta, tribünde… Her yerde oluş; “Ne

Şiddet her yerde n n n Hastanede, okulda, sokakta, tribünde… Her yerde oluş; “Ne yapalım? Her yerde var” demeyi ve kanıksamayı gerektirmez. 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 25

Meslek uygulamasında hekim hakları-6 n Gerek duyulduğunda teknik, bilimsel ya da etik danışmanlık alabilme

Meslek uygulamasında hekim hakları-6 n Gerek duyulduğunda teknik, bilimsel ya da etik danışmanlık alabilme hakkı olmalıdır 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 26

“Aydın” kimliği oluşturabilme ve sürdürebilme hakkı “münevver” (osm. ) n aydınlatılmış, ışıklı, parlatılmış. n

“Aydın” kimliği oluşturabilme ve sürdürebilme hakkı “münevver” (osm. ) n aydınlatılmış, ışıklı, parlatılmış. n tenvir edilmiş, nurlandırılmış, aydın(tr. ) “enlightened”, “intellectual”(ing. ) 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 27

n n Hekim kimliği tıp fakültelerine adım atmakla biçimlenmeye başlayan, yorucu ve oldukça zahmetli

n n Hekim kimliği tıp fakültelerine adım atmakla biçimlenmeye başlayan, yorucu ve oldukça zahmetli bir öğrenim sürecinde gelişen bir kimliktir. Tıbbın tarihsel gelişimi boyunca hekimlerin “aydın” özellikleri ön planda olmuştur. 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 28

Aydın tavrına örnek Savaş yıllarında tıp fakültesi tavrı Balkan Savaşları (1912 -1913), Kafkas Cephesi

Aydın tavrına örnek Savaş yıllarında tıp fakültesi tavrı Balkan Savaşları (1912 -1913), Kafkas Cephesi Tıbbiye’ nin son sınıf öğrencileri, «Tabip Muavini» unvanıyla askeri birliklere, hocalar cepheye gitmiş, okul binası yaralı hastanesi haline getirilmiştir. Son sınıf öğrencilerinin çoğu Kafkas Cephesinde tifüsten ölmüştür. 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 29

Mütareke Yılları (1918 -1922) I. Dünya Savaşı’ nın ardından Haydarpaşa’nın bir bölümüne İngiliz askerleri

Mütareke Yılları (1918 -1922) I. Dünya Savaşı’ nın ardından Haydarpaşa’nın bir bölümüne İngiliz askerleri yerleşti. İstanbul işgal altındaydı. Bazı tıp öğrencileri Anadolu’ya kaçıp Kuva-yı Milliye’ye katıldı. 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 30

Tıp Bayramı’nın ilk kez kutlanması Tıp öğrencileri İstanbul’ un işgal altında olmasına öfkeliydi. Tepkilerini

Tıp Bayramı’nın ilk kez kutlanması Tıp öğrencileri İstanbul’ un işgal altında olmasına öfkeliydi. Tepkilerini göstermek için, 14 Mart 1827’de eğitime başlayan Tıphane-i mire’nin 92. yılını kutlamaya karar verdiler. Tıp Fakültesi Talebe Cemiyeti 14 Mart 1919’da Darülfünun Konferans Salonu’nda bir tören düzenledi. 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 31

Sonuç yerine 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 32

Sonuç yerine 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 32

Sonuç- 1 n Etik açıdan dile getirilen bu haklar nitelikli hekimlik yapılabilmesi için mutlaka

Sonuç- 1 n Etik açıdan dile getirilen bu haklar nitelikli hekimlik yapılabilmesi için mutlaka hayata geçmesi gereken haklardır. 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 33

Sonuç-2 Etik Açıdan Hekim Sorumluluğu n Gereksiz uygulamalardan kaçınmak, n Her tür tıbbi girişim

Sonuç-2 Etik Açıdan Hekim Sorumluluğu n Gereksiz uygulamalardan kaçınmak, n Her tür tıbbi girişim için hastanın onamını (rızasını) almak, n “Özen borcunu yerine getirmek” 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 34

Özet n Öğrencilerle birlikte interaktif bir ders özeti yapılmaktadır 4. 12. 2020 Prof. Dr.

Özet n Öğrencilerle birlikte interaktif bir ders özeti yapılmaktadır 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 35

İlginiz ve katılımınız için teşekkür ederim. 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 36

İlginiz ve katılımınız için teşekkür ederim. 4. 12. 2020 Prof. Dr. Berna Arda 36