ocuklarda Temel Yaam Destei l Dr Deniz TEKN

Çocuklarda Temel Yaşam Desteği l Dr. Deniz TEKİN

TYD Yaş Grupları l Yenidoğan: İlk 28 gün (ilk 1 ay) l İnfant: 1 -12 ay l Çocuk: 1 yaş – Ergenlik l Erişkin: Ergenlikten itibaren

TYD Basamakları A (Airway): Havayolunun açılması B (Breathing): Solunumun sağlanması C (Circulation): Dolaşımın sağlanması

YAŞAM DESTEĞİ’nin basamakları 1. Kazazedenin güvenliğini ve kendi güvenliğini sağla 2. Bilinç kontrolü 3. 112’yi ara 4. Nabız kontrolü 5. Solunumunu kontrol et 6. Göğüs kompresyonu 7. Hava yolunun açılması ve ventilasyon 8. Otomatik Eksternal Defibrilatör (OED) kullanımı 9. Adrenalin ve diğer ilaç uygulamaları 10. Entübasyon 4

Kendinin ve çocuğun güvenliğini sağla l Sadece gerekli ise çocuğu bir yerden başka bir yere alın (Örn. yangın alanından uzaklaştırma, trafik kazasında yoldaki bebeği kaldırıma alma) l Kurtarıcı için enfeksiyon bulaşma riski çok düşük olmakla birlikte mümkünse enfeksiyondan koruyucu genel koruma önlemlerini de alınız (eldiven, biyobariyer vb).

Bilinç Kontrolü l Çocuğa yüksek seslen, cevap yoksa hafifçe dokunarak veya vurarak, bilincini değerlendir l Yaralanma var mı? Boyutu? l Spinal travma şüphesi varsa boyunu hareket ettirme l Eğer birden fazla kişi varsa bir kişi 112’yi aramalı, aynı zamanda boyun omurlarının sabitlenmesi için yardımcı olmalıdır. l Solunum sıkıntısı varsa hava yolunun açıklığını sağla ve en rahat ettiği pozisyonda tut l Solunum yoksa nabız kontrolü ve KPR

Acil Sisteminin Aktive Edilmesi l 2 kişi varsa bir kişi KPR’ye başlarken diğeri 112 Acil Sistemine haber vermeli l Tek kişi varlığında l l Ani kollaps gözlendi ise önce 112 Acil Sistem aktive edilecek (OED/defibrilatör) Bilinçsiz halde bulunan çocuklarda ve hipoksiye bağlı arrest gelişen hastalarda, cep telefonu ile 112 aranırken KPR’ye başlanmalı

Tek Kurtarıcı TYD 2015 Alan güvenliğini sağla Kazazede yanıtsız Yardım için bağır Cep telefonu ile 112 ara Solunum anormal ve nabız var Solunum normal ve nabız var • 3 -5 sn’de bir solut, 12 -20/dk • Eğer, yeterli oksijen ve ventilasyona rağmen perfüzyon kötü ve nabız ≤ 60/dk ise göğüs kompresyonu başla • 2 dk’da bir nabız kontrolü, nabız yok KPR • 2 dk sonunda aramadıysan 112 ara Aynı anda nabız kontrolü ve solunumu değerlendir (solunum yok, gasping ) (maks 10 sn) Henüz aramadıysan 112 ara Kazazedeyi gözle Solunum anormal / yok ve nabız yok Şahit olunmuş ani kardiyak arrest 112 ara, OED ayarla Kompresyona başla (30: 2, İkinci kişi gelince 15: 2) İki dk sonra, 112 ara (aramadıysan), (OED/defibrilatör) OED gelince hemen kullan OED ritim analizi şoklanabilir ritim mi? 1 şok ver Hemen KPR başla (2 dk) İleri yaşam desteğine ulaşıncaya kadar devam evet hayır KPR devam (2 dk) 2 dk’da bir ritim kontrolü İleri yaşam desteğine ulaşıncaya kadar

İki Kurtarıcı TYD 2015 Alan güvenliğini sağla Kazazede yanıtsız Yardım için bağır İlk kurtarıcı kazazedenin yanında kalır İkinci kurtarıcı 112 -OED-acil ekipman sağlar Solunum anormal ve nabız var • 3 -5 sn’de bir solut, 12 -20/dk • Eğer, yeterli oksijen ve ventilasyona rağmen perfüzyon kötü ve nabız ≤ 60/dk ise göğüs kompresyonu başla • 2 dk’da bir nabız kontrolü, nabız yok KPR • 2 dk sonunda aramadıysan 112 ara Aynı anda nabız kontrolü ve solunumu değerlendir (solunum yok, gasping ) (maks 10 sn) 112 gelene dek gözleme devam et Solunum anormal / yok ve nabız yok Tek kurtarıcı 30/2 göğüs kompresyonu ve solunum başla İkinci kurtarıcı gelince 15/2 olacak şekilde devam et İki dk sonra, 112 ara (aramadıysan), (OED/defibrilatör) OED gelince hemen kullan Ritim kontrolü şoklanabilir ritim mi? 1 şok ver Hemen KPR başla (2 dk) İleri yaşam desteğine ulaşıncaya kadar devam evet hayır KPR devam (2 dk) 2 dk’da bir ritim kontrolü İleri yaşam desteğine ulaşıncaya kadar devam

Telefonla 112 arandığında aşağıdaki bilgilerin verilmesi faydalı olacaktır l Olay yerinin adresi l Olayın niteliği (trafik kazası, yangın vs) l Çocukların sayısı l Çocuk/Çocukların durumu l Yaptığınız yardım hakkında bilgi l 112 Acil Sisteminin istediği diğer bilgiler

Rahatlatma Pozisyonu Solunumu var ve yeterli l l l Hava yolunun açıklığını idame ettirmek Aspirasyon riskini azaltmak Servikal vertebra stabilitesini sağlamak Çıkıntılı kemiklere ve sinirlere olan basıyı önlemek Çocuğun solunumunu ve rengini gözlemek Çocuğa müdahale yapılabilmesini sağlamak

Spinal Travma şüphesi ? l Eğer kafa veya boyunda travma şüphesi varsa boyun bölgesi sabitlenerek sırt üstü pozisyonunda tutulmalıdır

Hava yolunun açılması Sert ve düz bir zemine, sırt üstü yatırıldıktan sonra havayolu açılır • Havayolunu rahatlatma pozisyonu (koklama pozisyonu) • Baş geri-çene yukarı manevrası • Servikal travma şüphesi varsa çene itme manevrası

Havayolunun açılması (Havayolunu rahatlatma pozisyonu) < 2 yaş (süt çocuğu) l Oksipal çıkıntı boynun fleksiyonuna neden olur, bu da havayolunu tıkayabilir. l Omuzun altına bir havlu konularak hava yolu açıklığı sağlanır

Havayolunun açılması (Havayolunu rahatlatma pozisyonu) > 2 yaş (çocuk) l Boynun fleksiyonu havayolunu tıkayabilir. l Başın altına bir havlu konularak hava yolu açıklığı sağlanır.

Havayolunun açılması (Baş geri-Çene yukarı manevrası) l Tek el ile çene hafifçe kaldırılır, diğer el ile alın geriye doğru itilir

Havayolunun açılması (Çene itme manevrası-Servikal travma şüphesi varsa) l Eller yüzün her iki yanına yerleştirilir ve çene, parmaklar ile çene açısından yukarı doğru itilir l Bu manevra ile çene ve dil ileri doğru kayar ve boyunda harekete neden olmadan havayolu açılır

Çene itme manevrası l Bilinçsiz halde bulunan travmalı hastalarda öncelikle havayolu açıklığı sağlanmalı l “Çene itme” manevrası havayolu açıklığını sağlamada yetersiz kalıyorsa hafif ekstansiyon uygulanarak “Baş geri Çene yukarı” manevrası yapılabilir l İki kişi varsa bir kişi servikal bölgeyi sabitlemelidir

Solunumun değerlendirilmesi l l Solunum desteği başlanacak durumlar l Hasta bilinçsiz l Solunum eforu yok l İç çekme hareketi (gasping) yapıyorsa Nabız > 60/dk, solunum yetersizse; l 12 -20 solunum/dk (her 3 -5 sn’de bir solunum), her 2 dk’da bir nabız kontrolü

Solunum Desteği l Göğsü kaldıracak tidal volümü oluşturacak güçte olmalı l Her nefes verme yaklaşık 1 sn sürmeli l Solutma yaptırdıktan sonra yükselen göğsün yeniden eski haline gelmesine izin verilmeli l Aşırı solutmadan kaçınılmalı

Solutma hızı l Dolaşımı l Süt çocuğu ve çocuklarda l l yeterli ise (nabız > 60/dk) 12 -20 solunum/dk (yaklaşık 3 -5 saniyede bir), Erişkinlerde ise l 10 -12 solunum/dk (yaklaşık 5 -6 saniyede bir) l Sağlık personelinin müdahale ettiği, “entübasyon yapılan” her yaş grubunda l 10 solunum/dk (yaklaşık her 6 saniyede bir)

Solutma (Süt Çocuğunda (infant) ) Uygulayıcının ağzı, çocuğun ağız ve burnunu kapsayacak şekilde yerleştirilir, l Eğer ağız ve burun tam kapsanamazsa ağızdan ağıza solutulur. l

Solutma (Bir Yaşın Üzerinde (Çocuk)) Havayolu açılırken, uygulayıcının ağzı çocuğun ağzını kapsayacak şekilde yerleştirilir, burun kapatılarak solutulur. l

Solutma İşlemi (Tek Kişi Balon-Maske Uygulaması) Baş parmak ve işaret parmağı maskeye yerleştirilir (C şekli) Diğer 3 parmak ile çene altından tutularak yukarı doğru çekilir (E şekli)

Solutma İşlemi (İki kişi ile Balon-Maske Uygulaması) Bir kişi C-E tekniği ile maskeyi tutarken, Diğer kişi balon-maske ile solutma işlemini yapar

Göğüs yeterince havalanmıyorsa l Başa l yeniden pozisyon ver Uygunsuz baş-boyun pozisyonu ? l Maskenin yerleşimini kontrol et l Balonu kontrol et l Yabancı cisim açısından değerlendir

Dolaşımın Değerlendirilmesi l Altın standart nabız kontrolüdür l Diğer işaretler: Solunumun olması l Öksürüğün olması l Uygulayıcının solutmasına tepki göstermesi l

Nabız muayenesi-Bir yaşın altında l Üst kolda dirsek ile omuz arasında işaret parmağı ve orta parmak ile brakiyal arter palpe edilir

Nabız muayenesi-Bir yaş üstünde l 2. -3. parmak ile trakea ile sternokleidomastoid kas arasındaki karotid arter palpe edilir l Sağlık personeli, femoral nabızı da palpe edebilir

Dolaşımın Değerlendirilmesi l Sağlık çalışanlarının da bebek ve çocuklarda nabız varlığı ya da yokluğunu 10 sn içinde doğru olarak değerlendiremedikleri gösterilmiştir l Bu durumda diğer işaretler daha değerli l Solunumun olması l Öksürüğün olması l Uygulayıcının solutmasına tepki göstermesi

Kalp Masajı l Uyaranlara cevapsız (bilinçsiz) l Solumuyor veya gasping yapıyorsa l 10 sn içinde nabız kontrolü ile nabzı palpe edilemezse l Yeterli oksijenizasyon ve ventilasyona rağmen nabız < 60/dk ise Kalp masajı başlanır

Süt Çocuklarında (İnfant) Kalp Masajı İki parmak tekniği Bir el ile sırt desteklenir iken diğer elin 2 -3. parmakları, iki meme başını birleştiren çizginin hemen altında, sternum üzerine dik olarak yerleştirilerek masaj yapılır l

Süt Çocuklarında (İnfant) Kalp Masajı İki baş parmak tekniği l Her iki el sırt ve göğsü kavrayacak şekilde sarılır l Başparmaklar, iki meme başını birleştiren çizginin hemen altında, sternum üzerine dik olarak yerleştirilerek masaj yapılır

Çocuklarda (> 1 yaş) Kalp Masajı l Vücut boyutuna veya kurtarıcının vücut boyutuna göre tek veya iki elle l El topuğu, iki meme başını birleştiren çizgi hizasında, orta hatta sternum üstüne yerleştirilir, ksifoide veya kostalara bası yapılmaz

Sadece kompresyonla KPR l Bebek ve çocuklarda KPR’de ventilasyonun önemli rolü olduğu gösterilmiştir. l Ancak, ventilasyon yapamayan ya da yapmak istemeyen halktan kurtarıcılar ventilasyon yapmadan sadece kardiyak kompresyon yapabilirler.

Göğüs bası derinliği l Göğüs basılarının etkili olabilmesi için göğüs ön-arka çapının en az 1/3’ü kadar bası uygulanması l l l İnfantlarda 4 cm Çocuklarda 5 cm bası derinliği Adolesanlarda ise en az 5 cm ancak maksimum 6 cm derinlikte olacak güçte göğüs kompresyonu yapılmalıdır

Kalp masajı/solutma oranı Çocuklarda l l l 2 veya daha fazla kurtarıcı varsa 15: 2 l Tek kurtarıcı varsa 30: 2 Erişkinlerde ise her iki durumda da 30: 2

Kalp masajı/solutma koordinasyonu l Kalp masajı ve solutma yapılan hastalarda mümkün olduğunca kalp masajına ara verilmemeli l Entübe edinceye kadar senkronize l Entübe veya laringeyal maske ile solutulan hastalarda kalp masajı ve solunum birbirinden bağımsız l Kalp masajı: En az 100/dk (100 -120) l Solutma: 10 solunum/dak. (her 6 sn’de bir)

Etkili Göğüs Kompresyonu l Göğüs basısı güçlü olmalı l Hızlı, en az 100/dk (100 -120) l Kalp masajı ve solutma yapılan hastalarda mümkün olduğunca kompresyona ara verilmemeli l Göğüsün gevşemesine izin verilmeli l Aşırı ventilasyondan kaçınılmalı

Kardiyo-Pulmoner Resusitasyonun Etkinliğini Değerlendirme l Arteriyel nabızların güçlü palpe edilmesi l End tidal CO 2 ölçümü: l p. Et. CO 2 sürekli olarak <10 -15 mm. Hg ise göğüs kompresyonları daha etkin yapılmalı ancak aşırı ventilasyondan kaçınılmalıdır l Ani yükselip devamlı yüksek kalması spontan dolaşımın döndüğünün bir işareti olabilir

Çocuklarda Solunum-Dolaşım Desteği l Her döngü l l l 15 veya 30 kalp masajı ve 2 solutma şeklinde Yaklaşık 9 -18 saniye sürmeli ve Dakikada en az 100 kalp masajı yapılmalı Eğer kalp hızı 60/dk’ın üzerinde ve solunumu yoksa l l Kalp masajı sonlandırılır ve Solutmaya dakikada 12 -20 (her 3 -5 sn’de bir) kez olacak şekilde devam edilir.

YABANCI CİSİM ASPİRASYONU

YABANCI CİSİM ASPİRASYONU l Yabancı cisme bağlı ölümlerin %90’ı 5 yaş altında görülür. l Krup ve epiglottit’ten ayırımı yapılmalıdır l Kısmi tıkanma/tam tıkanma ayrımı yapılmalıdır l Yabancı cisim çıkartma manevraları: < 1 yaş: § Sırt vuruşu § Göğüs vuruşu Bir yaş sonrası: § Abdominal manevra

YABANCI CİSİM ASPİRASYONU l Kendiliğinden öksüren ve solunum çabası olan çocuğa müdahale etme (Kısmi tıkanma !) • Öksürük yetersizse • Sesi kesilirse • Solunum sıkıntısı artarsa • Stridor (hırıltı) gelişirse • Çocuk tepki vermemeye başlarsa Tam tıkanma ! Müdahale et !

SÜT ÇOCUĞUNDA YABANCI CİSİM ÇIKARILMASI l Bir el ile göğüs desteklenerek baş gövdeden daha aşağıya kaydırılır l Diğer elin topuğu ile iki skapula arasına 5 kez vurulur

Cisim çıkmamışsa: l Bebek sırtüstü pozisyona getirilir. l Bir el ile sırt ve baş desteklenerek trandelenburg pozisyonuna getirilir. l Sternum alt yarısına baş yönüne doğru bası yapılarak göğüs kafesi toplam 5 kez sıkıştırılır Abdominal manevra yapılmamalıdır

BİLİNCİ AÇIK ÇOCUKTA YABANCI CİSİM ÇIKARTILMASI (HEIMLICH MANEVRASI) l Çocuğa ne yapılacağını anlat l Bir eli yumruk yapıp diğer eli üzerine sararak, göbeğin üstü-sternumun altına gelecek şekilde yerleştir. l Yabancı cisim çıkana kadar veya hastanın bilinci kapanana kadar içeriyukarı doğru bastırılır.

BİLİNCİ KAPALI ÇOCUKTA YABANCI CİSMİN ÇIKARTILMASI Parmak körlemesine sokulmamalıdır l Ağızda veya farinkste yabancı cisim görülebiliyorsa, çıkarmaya çalışılır. l Yabancı cisim çıkarıldıktan sonra tekrar solutulur l

BİLİNCİ KAPALI ÇOCUKTA YABANCI CİSMİN ÇIKARTILMASI l Yabancı cisim aspirasyonuna bağlı bilinci kapalı olan çocukta yerde Heimlich manevrası uygulaması önerilmiyor. l Hastaya direkt 30 göğüs basısı ile başlanılarak KPR uygulanmalıdır

TEMEL YAŞAM DESTEĞİNDE ÖZEL DURUMLAR l Travmada l Suda Temel Yaşam Desteği Boğulmada Temel Yaşam Desteği

Temel Yaşam Desteği Travma l Hava yolu tıkanıklığı oluşturabilecek ağız içi yabancı cisimler aspire edilmeli l Sağlık çalışanları “çene itme” manevrası ile havayolunu açmalı, başarılı olunamazsa “baş geri çene yukarı” manevrası yapılmalı l Boyun sabitlenmesi unutulmamalı, servikal boyunluk takılmalı l Hasta sırt tahtasına sabitlenerek taşınmalı

Temel Yaşam Desteği Suda Boğulma l Boğulmanın süresi, suyun ısısı ve KPR’nin etkinliği prognozu belirler l Kurban mümkün olduğunca hızla sudan çıkarılmalı (su içinde solutmaya başlanabilir) l Dalma tipi boğulmalarda boyunu sabitlemeli l Sudan çıkarılınca hemen KPR başlanılmalı l Tek kişi ise 5 siklus KPR (2 dak. ) sonrası 112’yi aramalı