OCUKLARDA TEMEL YAAM DESTE AMA Solunumu veya kalbi

ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ

AMAÇ Solunumu veya kalbi durmuş bebeğe veya çocuğa yeniden canlandırma uygulamalarının doğru olarak gerçekleştirilmesi ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 2

ÖĞRENİM HEDEFLERİ; Bebek ve çocuklarda ; l Temel yaşam desteği (TYD) basamaklarını tanımlayabilmek, l Yabancı cisme bağlı hava yolu tıkanıklığı durumunda gereken girişimleri sırasıyla yapabilmek, l Suda boğulma durumunda TYD uygulamasının özelliklerini sayabilmek. ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 3

GİRİŞ l Bebek ve çocuklarda ani kalp durması erişkinlere göre daha enderdir. l Çocuklarda genellikle önce solunum ve dolaşım giderek bozulur sonra kalp durması ile sonuçlanır. ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 4

KURTARICI TEK İSE 8 yaşından küçük çocuklarda; l Solunumsal sorunlar ön planda olduğundan öncelikle beş döngü (yaklaşık iki dakika) YCU yapılmalı, daha sonra 112 aranmalıdır. 8 yaşından büyüklerde ise; l Kalple ilgili bozukluklar ön plandadır ve defibrilatör gereksinimi olasılığı yüksek olduğundan önce 112 aranmalı, daha sonra YCU yapılmalıdır. ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 5

KURTARICI TEK DEĞİLSE Çocuğun yaşına bakmaksızın; Kurtarıcı çocuğa YCU yaparken, diğer kişinin 112’yi araması uygun olur. ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 6

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ BASAMAKLARI 1. Yüksek sesle çevreden yardım iste, 2. Kendi güvenliğini sağla, 3. Travma olup olmadığını sorgula, 4. Çocuğun bilinci kontrol et 5. Bilinç kapalı ise: l Ağızda gözle görülebilen yabancı cisim varsa temizle ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 7

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ BASAMAKLARI 6. 7. Hava yolunu açmak üzere başa pozisyon ver, l Travma şüphesi yoksa “baş geri – çene yukarı hareketi” uygula, l Travma şüphesi varsa “çene itme hareketi” uygula, bu şekilde hava yolu açılmazsa “baş geri – çene yukarı hareketi” uygula. Çocuğun soluyup solumadığını “bak, dinle, hisset” yöntemiyle kontrol et. Solunumu yeterli ise derlenme pozisyonu ver, ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 8

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ BASAMAKLARI 8. Solunumu yok ise; arda iki soluk ver (hayat kurtarıcı soluk, hayat öpücüğü). Göğüs kafesi yükselmiyorsa; l Pozisyonu gözden geçir ve soluk verme işlemini tekrarla, l Göğüs kafesi yine yükselmiyorsa yabancı cisme bağlı hava yolu tıkanıklığı düşünerek gerekli işlemleri yap. ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 9

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ BASAMAKLARI 9. Dolaşımı kontrol et. l l Beden hareketlerinin varlığı, Öksürük olması, Kendiliğinden solunumun olması Nabız kontrolü. ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 10

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ BASAMAKLARI 10. Çocukta dolaşım belirtileri yoksa kalp masajına başla. l Ard arda 15 kalp masajı yap sonra 2 kez solut. (kurtarıcı tek başına ise 30 defa kalp masajı) l Yaklaşık iki dakika içinde beş döngü hedeflenmelidir. Bu aşamadan sonra ileri yaşam desteğine ihtiyaç vardır.

ÇOCUĞA UYARAN VERİLMESİ l Çocuğun omuzu nazikçe sarsılarak iyi olup olmadığı yüksek sesle sorulur, l Bebeklerde ise ayak tabanına fiske vurarak uyarı verilir, l Travma şüphesi varsa öncelikle baş ve boyun sabitlenmelidir, l Eğer çocuk uyarılara cevap vermiyorsa derhal TYD basamakları uygulanır. ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 12

HAVA YOLUNUN AÇILMASI l Bilinci kapalı bir bebekte hava yolu tıkanmasının en sık nedeni başın öne doğru eğilmesi ve dilin arkaya düşmesidir, l Travma şüphesi yoksa, bebeğin omuzları altına bir havlu (kıyafet vb. ) konarak kapanan hava yolu kolayca açılmış olur. ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 13

HAVA YOLUNUN AÇILMASI Baş Geri – Çene Yukarı Hareketi l Bilinci kapalı ve travma şüphesi olmayan çocuğa uygulanır, l Baş hafifçe geriye doğru itilirken çene de hafifçe yukarı doğru kaldırılır. ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 14

HAVA YOLUNUN AÇILMASI Çene İtme Hareketi Baş-boyun travması veya şüphesi varsa uygulanır, l Bir yandan boyun sabitliği sağlanırken bir yandan da alt çene, köşelerden iki parmak yardımıyla yukarı ve dışa doğru itilerek hava yolu açılır, ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 15

HAVA YOLUNUN AÇILMASI Çene İtme Hareketi Baş-boyun travması olan bir çocukta çene itme hareketi ile hava yolu açıklığı sağlanamıyorsa; Omurilik zedelenmesi ihtimali göz önünde tutularak baş geri-çene yukarı hareketi yapılabilir.

SOLUNUM KONTROLÜ l Bak: Göğüs ve karnın hareketlerine bakılır. l Dinle: Çocuğun ağzından veya burnundan verdiği nefesin sesi dinlenir. l Hisset: Çocuğun soluma sırasında çıkardığı hava akışı hissedilmeye çalışılır. ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 17

DERLENME POZİSYONU Çocuk yeterli şekilde soluyorsa ve travma şüphesi yoksa uygulanır; l Çocuğun başı-boynu ve vücudu aynı anda yana doğru çevrilir, l Kemik çıkıntılar ve sinirler üzerinde fazla bası olmamalıdır. ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 18

DERLENME POZİSYONU Çocuğun dizleri hafifçe bükülerek bacaklar öne doğru çekilebilir, l Çocuğun genel görünümü ve solunumu dikkatle izlenmeli ve iyi olduğuna emin olunmalıdır. l ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 19

HAYAT KURTARICI SOLUK VERİLMESİ Çocuk yeterince solumuyorsa, ağız içinde gözle görülebilen yabancı cisimler temizlendikten ve hava yolu açıklığı uygun şekilde sağlandıktan sonra; l Ard arda 2 kez etkili bir şekilde solutulmalı, l Her bir soluk verme 1 -1. 5 sn sürmeli ve iki soluk arasında çocuğun nefesini geri vermesi için yeterince zaman bırakılmalı, l Soluk verirken çocuğun göğsünün yükseldiği açıkça görülmelidir, ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 20

HAYAT KURTARICI SOLUK VERİLMESİ Göğüs kafesi yükselmiyorsa; l Pozisyon kontrol edilerek çocuk daha fazla basınç ve hacimle solutulmalıdır, l Yine yükselmiyorsa yabancı bir cisme bağlı hava yolu tıkanıklığı düşünülmelidir. ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 21

BEBEKLER İÇİN HAYAT KURTARICI SOLUK VERME YÖNTEMİ “Ağızdan-ağız ve buruna” l Kurtarıcı hava yolunu uygun şekilde açar, l Soluk aldıktan sonra ağzını bebeğin ağız ve burnunu kaplayacak şekilde yerleştirir, ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 22

BEBEKLER İÇİN HAYAT KURTARICI SOLUK VERME YÖNTEMİ “Ağızdan-ağız ve buruna” 1 -1. 5 saniye süreyle bebeğin ağız ve burnundan içeri doğru üfler, l Bebeğin nefesini vermesi için bir süre bekler ve aynı işlemleri tekrarlayarak ikinci kez soluk verir. l ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 23

ÇOCUKLAR İÇİN HAYAT KURTARICI SOLUK VERME YÖNTEMİ Ağızdan-ağza Derin bir nefes aldıktan sonra bir el çocuğun alnına koyulur ve aynı elin baş ve işaret parmakları ile çocuğun burnu sıkılır, l Ağız çocuğun ağzını kaplayacak şekilde yerleştirilir, l ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 24

ÇOCUKLAR İÇİN HAYAT KURTARICI SOLUK VERME YÖNTEMİ Ağızdan-ağza 1 -1. 5 sn süreyle çocuğun ağzından içeri üflenir, l Çocuğun soluk vermesine izin verdikten sonra aynı işlemler tekrar edilerek ikinci kez soluk verilir, l Her solukta göğüs kafesinin yeterince yükseldiğine emin olunmalı ancak aşırı havalandırmadan da kaçınmalıdır. l ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 25

DOLAŞIMIN KONTROL EDİLMESİ l İki kez hayat kurtarıcı soluk verildikten sonra çocuklarda dolaşımın varlığını kontrol etmek için aşağıdaki belirtilerden biri aranmalıdır. l Kendiliğinden solunum l Öksürük l Beden hareketleri l Nabız varlığı (10 saniye içinde hissedilmelidir) ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 26

DOLAŞIMIN KONTROL EDİLMESİ Dolaşımın var olması yeterli olduğu anlamını taşımaz. l Nabız sayısının 60/dk’dan düşük ve dolaşımın bozuk olduğu durumlarda dolaşım yetersiz olarak kabul edilir. l Bu durumda da kalp masajı yapmak gereklidir.

BEBEKLERDE DOLAŞIM KONTROLÜ l Bebeklerde nabza öncelikle brakiyal arterden bakılmalıdır, l Femoral arter de kullanılabilir. ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 28

ÇOCUKLARDA DOLAŞIM KONTROLÜ Karotis arterinden yapılmalıdır. Bir elle başa pozisyon verilip hava yolu açıklığı sağlanırken diğer elin işaret parmağı ile tiroid kıkırdağın sivri kısmına dokunulur, l Daha sonra 2 -3. parmaklar tiroid kıkırdaktan yana doğru yavaşça bastırılarak kaydırılır ve sternokleidomastoid kas ile trakea arasındaki boşlukta nabız hissedilmeye çalışılır. l ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 29

DOLAŞIMIN SAĞLANMASI l Kalp Masajı Endikasyonları: l l l Dolaşım belirtileri yoksa, Kalp hızı 60/dk’nın altında ve dolaşım bozukluğu varsa. Kalp Masajı Etkinliği : l l Arterlerde nabız hissedilebilmeli, Masajın hızı en az 100/dk olmalı, Sternumun alt yarısına bastırılmalı fakat ksifoide bası yapılmamalı, Masajın derinliği göğüs ön-arka çapının 1/3 -1/2’si kadar olmalıdır. ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 30

BEBEKLERDE KALP MASAJI “Baş parmak yöntemi” l Her iki baş parmak yana (çok küçük bebeklerde üste olabilir), bebeğin meme başlarından geçen hayali bir çizginin bir parmak kadar aşağısına konur, l Diğer parmaklar göğüs kafesini saracak şekilde arkada orta hatta yakın olarak yerleştirilir, ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 31

BEBEKLERDE KALP MASAJI “Baş parmak yöntemi” Baş parmaklar ile sternuma, göğsün 1/31/2’si çökecek şekilde bastırılır, l Masajın hızı 100/dk (yaklaşık olarak saniyede iki masaj) olmalıdır. l Her 15 (kurtarıcı tek başına ise 30) masajdan sonra bebek uygun pozisyon verilerek iki kez solutulmalıdır. l ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 32

BEBEKLERDE KALP MASAJI “İki parmak yöntemi” l Kurtarıcı tek ise veya bebek iriyse ve göğüs kafesi yeterince iyi kavranamıyorsa iki parmak yöntemi kullanılır, l Kalp masajının yapılacağı noktaya işaret parmağı ve orta parmak veya yüzük parmağı ve orta parmak dik olarak konarak masaj yapılır. ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 33

1 -8 YAŞ ARASINDAKİ ÇOCUKLARDA KALP MASAJI Her 15 (kurtarıcı tek başına ise 30) kalp masajına iki solunum eşlik etmelidir. l Bir elin tümsek kısmı meme hattı ile ksifoid çıkıntı arasına, sternumun alt yarısına dik olarak konur. l Ksifoide bası yapılmamalıdır. l Kaburgalara da bası yapmamak için parmaklar yukarı doğru kaldırılmalıdır. l ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 34

1 -8 YAŞ ARASINDAKİ ÇOCUKLARDA KALP MASAJI Göğüsün 1/3 -1/2’si çökecek şekilde sternuma bastırılır ve bırakılır. Bırakılma durumunda el yerinden oynatılmamalıdır. l Masajın hızı yaklaşık olarak dakikada 100 civarında olmalıdır l l l Yaklaşık 2 masaj/sn Her beş döngüde bir (yaklaşık iki dakika) çocuk tekrar değerlendirilmelidir. ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 35

8 YAŞINDAN BÜYÜK ÇOCUKLARDA KALP MASAJI İki elin tümsek kısımları üste konur ve parmaklar birbirine kenetlenir. l Diğer uygulamalar 18 yaş grubundaki çocuklardakinden farklı değildir. l ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 36

YABANCI CİSME BAĞLI HAVA YOLU TIKANIKLIĞI l Yabancı bir cisme bağlı olarak (yiyecek, oyuncak parçaları vb. ) hava yolunun tam tıkanması durumunda çocuk: l l l Hiç nefes alamaz, Ses çıkaramaz, Öksüremez. l Hava yolu kısmen tıkanmış ise çocuklarda: l l l Ani solunum sıkıntısı, Zayıf veya sessiz öksürme, Hırıltı ortaya çıkar. ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 37

YABANCI CİSME BAĞLI HAVA YOLU TIKANIKLIĞI l Benzer bulgular çocuklarda üst solunum yolu enfeksiyonu durumunda da ortaya çıkabilir. l Yabancı cisme bağlı hava yolu tıkanıklığı durumunda bulgular çok ani başlar ve öncesinde herhangi bir hastalık bulgusu yoktur. l Yabancı cisme bağlı hava yolu tıkanıklığı kısmi olarak oluşmuşsa çocuğun kendiliğinden olan solunumu ve öksürmesi desteklenmelidir. l Ancak tam tıkanma bulguları ortaya çıkarsa müdahale edilmelidir. ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 38

BİLİNCİ AÇIK OLAN BEBEKTE HAVA YOLUNDA TAM TIKANMAYA YOL AÇAN YABANCI CİSMİN ÇIKARILMASI Dönüşümlü olarak “sırt vuruşu” (skapulalar arasına 5 kez) ve “göğüs basısı” (göğüste kalp masajı yapılan noktaya 5 kez) yapılır. l Her saniyede bir vuruş yapılmalıdır. l Sırt vuruşu ve göğüs basısına dönüşümlü olarak yabancı cisim çıkana veya bebeğin bilinci kapanana kadar devam edilmelidir. l ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 39

BİLİNCİ KAPALI OLAN BEBEKTE HAVA YOLUNDA TAM TIKANMAYA YOL AÇAN YABANCI CİSMİN ÇIKARILMASI l Bilinç kapanmış ise “dil-çene kaldırma yöntemi” ile ağız açılır, l Ağız içinde yabancı cisim görülürse çıkartılır, yabancı cisim aramak üzere çocuğun ağzına ASLA körlemesine parmak sokulmaz. l YCU başlanır. ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 40

BİLİNCİ AÇIK OLAN ÇOCUKTA HAVA YOLUNDA TAM TIKANMAYA YOL AÇAN YABANCI CİSMİN ÇIKARILMASI Heimlich yöntemiyle karın basısı yapılmalıdır; l Çocuğun arkasına geçilir ve boyuna göre diz çökülür veya ayakta durulur, l Bir el yumruk haline getirilip baş parmak tarafı ile ksifoidin bir miktar altına yerleştirilir, ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 41

BİLİNCİ AÇIK OLAN ÇOCUKTA HAVA YOLUNDA TAM TIKANMAYA YOL AÇAN YABANCI CİSMİN ÇIKARILMASI Diğer el ile yumruk yapılmış olan el tutulur ve 5 kez içeri ve yukarı doğru bastırılır. l Vuruşlara beşerli seriler halinde yabancı cisim çıkana veya çocuğun bilinci kapanana kadar devam edilir. l ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 42

BİLİNCİ KAPALI OLAN ÇOCUKTA HAVA YOLUNDA TAM TIKANMAYA YOL AÇAN YABANCI CİSMİN ÇIKARILMASI Bilinç kapanmış ise “dilçene kaldırma yöntemi” ile ağız açılır, l Ağız içinde yabancı cisim görülürse çıkartılır, yabancı cisim aramak üzere çocuğun ağzına ASLA körlemesine parmak sokulmaz. l YCU başlanır. l ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 43

SUDA BOĞULMA DURUMUNDA TYD Hipoksinin süresi ve ağırlığı çocuğun yaşamsal bulgularını etkiler. l Çocuğa en kısa zamanda, mümkünse çocuk sudan çıkarılmadan hayat kurtarıcı soluk uygulanmalıdır. l İlk soluktan sonra dolaşım bulgularına bakılmalı, yok ise kalp masajına başlanmalıdır. l Çocuğun akciğerlerine kaçan su yabancı cisim olarak kabul edilmemeli ve suyu çıkarmak için karın basısı uygulanmamalıdır. l ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 44

ÇİLYAD, ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 45