KTLE YAYIMDANIMANLIK METODLARI 1 Tarmsal Yaym Kitle letiim

KİTLE YAYIM/DANIŞMANLIK METODLARI 1

Tarımsal Yayım Kitle İletişim Araçları 1. Sesli ve Sesli/Görüntülü Yayınlar 2. Sanal Ortam 3. Basılı Materyaller 2

1. Sesli ve Sesli/Görüntülü Yayınlar l l l Radyo ve televizyon programları bu grupta yer almaktadır. Basılı yayınlara nazaran sesli ve sesli/görüntülü yayınlar daha hızlı ve etkili hedef kitleye ulaşabilmektedir. Hem sesli hem de görüntülü olanlar, sadece sesli olanlara göre daha etkilidir. Ancak sesli ve sesli/görüntülü yayınlar yüksek maliyet içerdiğinden daha çok ulusal düzeyde gerçekleşebilmektedir. Ülkemizde yayım amaçlı düzenlenen en önemli programlar YAYÇEP programları ve GAP TV yayınlarıdır. 3

2. Sanal Ortam l l Son yıllarda internet aracılığıyla bilgi paylaşımı artmıştır. Tarım İl Müdürlükleri ve bazı kurum ve kuruluşlar kendi web sayfaları aracılığıyla büyük bir hedef kitleye tarımsal bilgileri aktarmaya çalışıyorlar. AGRIS-CARIS l AGRIS: Bitkisel ve hayvansal üretim, mücadele, ormancılık, balıkçılık, yönetim, doğal kaynaklar ve çevre, gıda, kırsal kalkınma, mevzuat, eğitim ve yayım gibi konuları kapsayan dünya çapında bir bilgi sistemidir. l CARIS: Devam Eden Tarımsal Araştırmalar Bilgi Sistemi. Carıs halen devam eden araştırmalara ait bilgileri içermektedir (proje başlığı, amaçları, yürütücü ve çalışanları, süresi gibi bilgileri içerir). l Bakanlık Yayın Dairesi Başkanlığı, 1986 yılında FAO tarafından “Ulusal AGRIS/CARIS Merkezi” olarak atanmıştır. 4

3. Basılı Yayınlar l Basılı yayınlar terimi, esas olarak basılı yazılar ve resimlere dayanır. l Tarımsal yayım hizmetlerinde ve çiftçi eğitiminde önemli bir yere sahiptir. l Ancak etkin kullanımı, çiftçilerin eğitim ve okumayazma düzeylerine bağlıdır. 5

Basılı Yayınların Üstünlükleri l l l l Alıcı, zamanı kontrol olanağına sahiptir. Alıcı, tekrarlama olanağına sahiptir. Konu gerekiyorsa detaylı resim, şekil gibi yardımcılarla daha iyi işlenebilir. Uzmanlaştırılmış sunuma elverişlidir. Yüksek bir prestije sahiptir. Güven duygusu yaratır ve doğruluğu baştan kabul edilir. Diğer yayım yöntemlerinin desteklenmesinde önemli rolü bulunmaktadır. 6

Basılı Yayınların Sınırlılıkları l Okuma yazma bilmeyen çiftçiler yararlanamazlar. l Değişen şartlara ve teknolojilere bağlı olarak sık gözden geçirilerek yeniden basılmaları gerekebilir. l Basılı yayın içinde yer alan bilgiler, yerel ya da bölgesel şartlara uymadığı takdirde yarar sağlamaz. l İlgililerin eline geçmediği takdirde yarar sağlamaz. l Televizyon veya radyo gibi daha eğlendirici medyadan dolayı basılı yayınlar genellikle iyi okunamaz. 7

Basılı Yayını Neden Yapıyoruz? l l l l Harekete geçirme, Davranış değiştirme, Bilgi artırma, İstek uyandırma, Haberdar etme, Detaylı bilgi aramayı teşvik, Öğrendikleri bir şeyi hatırlatmak 8

Hedef Kitlemiz l l l l Sosyo-ekonomik yapıları nasıldır? Kültür düzeyleri nasıldır? Neyi öğretmek istiyoruz? Öğrenmedeki amaçları nelerdir? Hangi yeteneklere sahipler ve biz onlara hangi yetenekleri kazandırmak istiyoruz? Hazırlanan yayından etkilenme olasılığı nedir? Sunulan bilgileri benimsemelerine etki edebilecek engeller var mı, varsa nelerdir? 9

Basılı Yayınların Hazırlanma İlkeleri l l l Konu hakkında olabildiği kadar bilgi toplanmalıdır. Metin için emek ve zaman harcanmalıdır. Belirli bir amaç için yazılmalıdır. Basılı materyalin hazırlanmasında okuyucular devamlı akılda tutulmalı, onların ilgilendiği şeyler yazılmalıdır. Doğru, açık ve kesin ifadeler kullanılmalıdır. Hitap edilen okuyucu değiştikçe sunuş şekli de değişmeli, güç, bilimsel ve teknik terimler kullanılmamalıdır. Okur-yazarlığın problem olmadığı yerlerde bile halk, geçmiş deneyimlerinden ki farklılıktan dolayı kelimeleri farklı yorumlarlar. Resim ve şekiller yanlış anlamayı önler. Materyal mantıklı, kolay takip edilebilir bir şekilde düzenlenerek, okuyucu için daha cazip hale getirilmelidir. Gerçekçi örnekler, şekiller genellikle yayım çalışmalarında mizahi çizgilerden daha etkilidir. Renkli broşürler, siyah-beyaz göre daha çekicidir. Renkler anlaşılabilir ve uygun seçilmelidir. Bir yayının resimlenmiş dış kapağının içindeki sayfalardan farklı şekilde fonksiyon görmektedir. Kapak; çekici, renkli ve özendirici olmalıdır. 10

Basılı Yayınlarda Yazı Yazma Tekniği Yazı Yazmada Önemli Noktalar § § Amacı saptama Konuya ilişkin yeterli bilgi edinme Okuyucu kitlesini tanıma ve yazış tekniğini bilme Yazı yazmaya emek vermek Yazı Yazmadaki Evreler 1. 2. 3. Hazırlık (Planlama) Yazış (Redaksiyon) Kontrol (Revizyon) 11

Başlık • • Bir yayında okuyucunun ilk dikkatini çeken yazılı öğedir. Metnin özünü, yazının mesajını yansıtır. Başlığın görevleri; • Çarpıcılığı sağlamak • Doğru yolu göstermek • Metnin okunması için ilgi çekmek. 12

Başlık Çeşitleri • • Dolaysız Başlıklar: Haber niteliği taşır. Bilgiyi direk verir, çarpıcı değildir. Dolaylı Başlıklar: Daha ilgi çekici başlıklar kullanılır. Birleşik Başlıklar: Dolaylı ve dolaysız başlıklar birlikte kullanılarak ilgi çekilebilir. Haber Başlıkları: Gazete haberiymiş gibi sunulan başlıklar her zaman ilgi çeker. “Nasıl” Başlıkları: Nasıl kelimesi ile başlayan başlıklar her zaman ilgi çeker. Soru Başlıkları: Soruyla yapılan başlıklarında ilgi çekici özelliği vardır. Cevabı bulabilmek için metnin sonuna kadar okunmasını sağlar. Emir Başlıkları: İnsanlar kendilerine söylenenin tersini yapma arzusu içerisindedir. Bu nedenle kullanılan bu tür başlıklar üreticilere rahatsızlık vermektedir. 13

Başarılı Başlığın Özellikleri • Kalıplaşmış değil, özgün olmalıdır. • İlgi uyandırıcı, dikkat çekici olmalıdır. • Sözcüklerin anlamı güçlü olmalıdır. • Kolay anlaşılmalıdır. • Konunun en önemli özelliği verilmelidir. • Okuyucuya bir fayda vaat etmelidir. • Metin ve resim birbiriyle uyuşmalıdır. • Olumsuz başlık kullanılmamalıdır. • Kolay okunan yazı karakteri seçilmelidir. 14

Metin • Metin, başlık ve görüntü öğelerinin bir açıklamasıdır. • Bu konudaki tüm bilgileri inanılır ve anlaşılır bir dille anlatmak, sonuçta çiftçiyi harekete geçirmektir. • Aynı zamanda eylemi sürekli kılmaktır. • Kısa metinler, okuyucunun ilgisi bakımından etkilidir, fakat çiftçiyi ikna edecek, sorusuna yanıt oluşturacak tüm açıklamaların yapılması gerekir. 15

Metin Çeşitleri • • • Sebep gösteren metin Mizahi metin Anlatıcı metin Tanıklı metin Konuşmalı metin Öykülü metin 16

Etkili ve Başarılı Bir Metin Özellikleri • • İlginçlik: İlginç olan her şey insanların ilgisini çeker. Basitlik: Anlaşılır dil kullanmak ve metinde karmaşık öğelere yer vermemek. İnandırıcılık: Gerçeğe uygun konulardan ve olaylardan bahsetmek gerekir. Olumluluk: Pozitif sözcükler her zaman insanı olumlu yönde etkiler. Aşırı Satıcı Olmamak: Sadece önemli görülen noktalara yer vermek yeterlidir. Akıcı ve İlgi Çekici Dil Kullanmak: Sohbet ediyormuş gibi bir dil kullanılmalıdır. Şahıslardan sık bahsedilmesi okunurluluğu artırır. Harekete Geçirmek: Kararsız durumda olan bireylere “şimdi yapın” “hemen deneyin” gibi ifadelerin kullanılması olumlu etki yaratır. 17

Slogan: • • • Bir konu veya eylem, taşıdığı ayırıcı özellikleriyle benzer olanlardan ayrılır. Amblem, logo, slogan gibi kendine özgü semboller sayesinde hafızalara yer ederler. Sloganlar, eylemin çarpıcı bir cümlesinden veya başarılı bir başlıktan hareketle üretilirler. Başarılı Sloganın Özellikleri • • • Ürünün veya eylemin farklılığını vurgulamalıdır. Yaptığı işi anlatmalıdır. Akıcı bir dilde yazılmalıdır. Kolay hatırlanabilmelidir. Merak uyandırmalıdır. Kısa ve özgün olmalıdır. 18

Basılı Yayınlarda Resimlendirme l İlgi uyandırıp, dikkatleri konu üzerinde toplamaktadır. l Herkese aynı şekilde anlama olanağı vererek öğretimde beraberlik ve bütünlük sağlamaktadır. l Okuma güçlüğü olanlar, konuyu daha kolayca kavramaktadırlar. l Konu, daha somut ve gerçek bir şekilde sunulmuş olmaktadır. l Bazı hallerde resmin, zaman ve paradan sağladığı tasarruf oldukça fazla olabilmektedir. 19

Resimlendirme Tekniği ve Prensipleri Basılı yayınları resimlendirmede; l l Fotoğraf, Çizgi, Resim Grafikler yaygın olarak kullanılmaktadır. 20

Basılı Yayın Türleri § § § § Gazeteler Duvar Gazeteleri Mektuplar Çiftçi Broşürü Liflet Haber Bülteni Posterler 21

Gazeteler • Üreticilere ulaşmanın en etkin ve hızlı yollarından birisi. • Gazete haberlerini belirleyen en önemli öğeler; tazeliği, yakınlığı, önemi ve eğilimidir. Duvar Gazeteleri • En önemli özelliği; mümkün olduğu kadar kısa ve canlı bir metin ile resim yada fotoğraflı olmalarıdır. Mektuplar • Kişisel Mektuplar • Sirküler Mektuplar • Çiftçi Mektupları 22

Sirküler Mektuplar • • • Genellikle teknik veya önemli bir tarımsal konudan üreticileri haberdar etmek, ilgi uyandırmak için, birebir görüşme imkanının kısıtlı olduğu hallerde çiftçilere ulaşmak için kullanılırlar. Konuşma diliyle, kısa ve açık cümlelerle yazılan, ilginç ve dikkat çekici bir başlıkla başlayan bir sirküler mektup, kişisel mektuplar kadar etkili olabilir. Mümkün olduğunca bir sirküler mektupta, tek bir konuya yer verilmelidir. Mektup okuyanı harekete geçirmek için nazik bir cümleyle sonlandırılmalıdır. Hazırlanan mektubun üreticinin ihtiyacı olduğu anda elinde olması için çaba gösterilmelidir. 23

Çiftçi Broşürleri: l Okur-yazar üreticileri tarım konularında aydınlatmak, onlara çeşitli ziyaretler sırasında anlatılmış olan bilgileri pekiştirmek amacıyla hazırlanmaktadır. Liflet: l Belirlenen bir konu ile ilgili olarak bilgi vermek yada herhangi bir tarımsal faaliyete ilişkin kademeleri birer açıklamak ve üreticilere anlatılan bilgilerin unutulmamasını sağlamak amacıyla hazırlanmaktadır. 24

Haber Bülteni l Elle yazılmış, daktilo edilmiş yada matbaa kopyası şeklinde kullanılabilmektedir. l Haber bülteni, gazeteye göre daha seçici bir kitleye yönelik olmakta ve konuları itibari ile yöreye has yayın organı niteliği taşımaktadır. l Çoğu zaman 1 -4 sayfa uzunluğundadır. l Genellikle özel bir konuyu detayıyla inceler veya birkaç konuyu kısaca özetler. 25

Haber Bülteni Güçlü Yönleri • Yazar, hedef kitleye dağıtılan bilgiyi kontrol eder. • Hızlıca hazırlanabilir ve dağıtılabilir ve değişen durumlara yanıt verebilir. • Bir seferde büyük bir hedef kitleye bilgi sağlanabilir. Zayıf Yönleri • Eğer yayımcı yazmada yetenekli değilse haber bülteni üretme işi zaman tüketici olabilir ve son ürün, okuyucunun dikkatini çeken diğer yayınlarla rekabet edemez. • Çiftçiler tarafından çok fazla basılı materyal alınması halinde okunmama riski vardır. 26

Haber Bülteninin Kullanıldığı Alanlar l l Yayım elemanının çalıştığı kitleyi bilgilendirmek için yapılan yayım programlarında kullanılır. Eğer yerel gazetelerde düzenli olarak tarımsal bilgiler sunulamıyorsa, haber bültenleri, hedef kitleye güncel bilgileri götürebilmek amacıyla kullanılır. • • Haber bülteninin içeriği mümkün olduğunca kısa tutulmalıdır. Haberler sade, açık ve doğru olmalıdır. • Bunun için 5 N ve 1 K kuralı, yani kısaca “NE, NEREDE, NE ZAMAN, NİÇİN, NASIL ve KİM? ” soruları aranmalıdır. 27

Haber Bülteni • • • Haber bülteni dikkat çekici bir başlığa sahip olmalıdır. Bu nedenle başlık makalenin ana temasını verecek şekilde düzenlenmelidir. En etkili materyal, en yüksek etkiyi veren materyaldir (İlk sayfanın çarpıcılığı, yazı karakteri, metin kutularının kullanımı gibi). Resimler, grafikler gibi göze daha çok hitap eden materyallere yer verilmesi de etkinliğini artırır. Her zaman aynı renkte kağıt kullanılması üreticilerin haber bültenlerini kolaylıkla ayırt edebilmesine yardımcı olur. Haber Bülteni Hazırlanırken En Çok Yapılan Hatalar • Yazıların çok uzun ve çok karışık olması, • Resimlerle açık bir şekilde verilen mesaja metin içerisinde yer verilmesi. 28

Posterler: l l l l Diğer iletişim yöntemlerini desteklemek, Bir kampanyayı başlatmak ya da duyurmak, Bir olay ya da düşünceyi vurgulamak, Dikkati çekerek kişiyi faaliyete geçmeye teşvik etmek Posterler, genellikle yanından gelip geçenlerden tek bir bakış aldıklarından, verdiğimiz mesaj basit ve bir bakışta anlaşılır olmalıdır. Mesaj, kısa ve çarpıcı bir slogan şeklinde düzenlenmeli, en önemli fikir resim halinde sunulmalıdır. Dikkati çekmek için kontrast oluşturan renklerden yararlanabiliriz. 29

Basılı Yayını Çoğaltmadan Önce Kontrol Edilmesi Gereken Liste § § § Amaç belirgin İçerik amaçla ilgili Hedef kitle açıkça belirlenmiş Okuyucunun tercihleri belirlenmiş İlk sayfa dikkat çekici Başlık basit ve ilgi çekici Metin uygun uzunlukta Kullanılan kağıt ve boyutları okuyucu için uygun Yazı büyüklüğü uygun Yazanın zamanlanması uygun Konu iletilmek istenen kitle için yararlı …. . 30

Kaynak: Dr. Buket Karaturhan (Ege Üniversitesi) tarafından hazırlanan ‘Tarımsal Yayımda Basılı Yayınlar ve Hazırlanmasındaki İlkeler’ materyalinden yararlanılarak derlenmiştir. 31

Örnek Soru 1 - Sesli ve görüntülü yayınlar: a) Bireysel iletişim teknikleridir b) Grupsal iletişim teknikleridir c) Kitlesel iletişim teknikleridir. d) Her üç gruba da girebilir 32

Örnek Soru 2 - Aşağıdakilerden hangisi basılı yayınların bir üstünlüğü değildir? a)Yüksek bir prestije sahiptir. b) Güven duygusu yaratır ve doğruluğu baştan kabul edilir. . c)Diğer yayım yöntemlerinin desteklenmesinde önemli rolü bulunmaktadır. d) Değişen koşullara göre değiştirilmeleri gerekir 33

Örnek Soru 3 - Genellikle teknik veya önemli bir tarımsal konudan üreticileri haberdar etmek, ilgi uyandırmak için, birebir görüşme imkanının kısıtlı olduğu hallerde çiftçilere ulaşmak için yazılan yazıya ne denir? a) Telgraf b) Broşür c) Sirküler mektup d) Kitapçık 34

Örnek Soru 4 Bir mesajın kısa ve öz olması ölçütü nedir? a) Çok az sözcük kullanılması b) İyi bir biçimde hazırlanması c) Mesajın sorunsuz yerine ulaşması d) Mesaja anlam kazandırılması 35

Örnek Soru 5 - Aşağıdakilerden hangisi diğer iletişim yöntemlerini desteklemek, bir kampanyayı başlatmak ya da duyurmak, bir olay ya da düşünceyi vurgulamak, dikkati çekerek kişiyi faaliyete geçmeye teşvik etmek amacıyla hazırlanır? a) Poster b) Haber bülteni c) Sirküler mektup d) Televizyon programı 36