Reja 1 2 3 4 5 6 7

Reja: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Muloqot haqida tushuncha. Nutq va uning turlari. Muloqotning inson filogenetik va ontogenetik rivojlanishidagi ahamiyati. 4. Muloqot vazifalari va turlari. 5. Muloqot axborot almashinuvi sifatida. 6. Muloqot o‘zaro ta’sir sifatida. 7. Muloqot odamlarning bir-birini idrok qilishi sifatida. 8. Muloqotning rivojlanishi.

Mavzuga oid tushunchalar Muloqot- hamkorlikda faoliyat ehtiyojlari bilan taqazolangan aloqa o`rnatish va uni rivojlantirish jarayonidir. Kommunikatsiya- tirik va o`lik tabiatdagi tizimlar o`rtasida ahborot almashinuvini anglatadi. Verbal kommunikatsiya- inson nutqi belgilar tizimi sifatida qo`llaniladi. Pedagogik muloqot- bu muloqotning o`quv tarbiyaviy jarayonlarni hissiy foni va vosita, mazmunini tashkil etadi.

Muloqot inson hayoti va faoliyatinnig muhim shartidir. Aynan muloqot yordamida insonlar tabiatni o`zlashtirish va o`z individual ehtiyojlarini qondirish uchun birgalikda harakat qilish imkoniyatiga ega bo`ladilar. Muloqot o`ta murakkab jarayon bo`lganligi sababli unga yagona to`g`ri ta`rifni berish juda mushkul. Shuning uchun odatda muloqot tushunchasining mazmuni uning ayrim tomonlariga urg`u berish orqali ta`riflanadi. Muloqot- hamkorlikda faoliyat ehtiyoji bilan taqazolangan aloqa o`rnatish bva uni rivojlantirish jarayonidir. Muloqot- subyektning belgilar tizimi orqali o`zaro ta`sirlanishuvidir.

Muloqotning qay holda va qanday tarzda amalga oshirilayotganligi jihatlariga ko`ra uch ta jihati mavjud bo`lib ular o`zining ichki tuzilishi vujudga kelish yo`llai orqali birbiridan farq qiladi. Ular quyidagilardan iborat : v Muloqotning kommunikativ tomoni ; v Muloqotning interaktiv tomoni; v Muloqotning pertseptiv tomoni.

Muloqotning kommunikativ tomoni – birgalikdagi faoliyat davomida odamlar turli fikrlar almashadilar bu esa kammunikatsiyani ahborot almashinuvi sifatida talqin etishi mumkin. U quyidagi tarkiblardan tashkil topgan: Ø Verbal kommunikatsiya-inson nutqi belgilar tizimi sifatida qo`llaniladi. Ø Til- muomala vositasidir. U nutq orqali yuzaga chiqadi. Ø Nutq faoliyati- 2 ga bo`linadi: 1. Tashqi nutq: -yozma nutq; - og`zaki nutq. 2. Ichki nutq: - jestlar; - mimika; - pantomimika.

Muloqotning interaktiv tomonibirgalikdagi faoliyatni tashkil etish va amalga oshirishda muloqot ishtirokchilarning bir-birga ta`sir o`tkazishi tushuniladi. Uning asosiy namoyon bo`lish shakli Nizoidir. Nizo- muloqot ishtirokchilarning har biri muhim bo`lgan muammoni xal etish vaqtida ular o`rtasida vujudga kelgan qarama-qarshilik va kurashning keskin kuchayib ketish jarayonidir. Nizoning odatda 2 turi mavjud bo`lib ular quyidagilar : Ø Destruktiv nizo; Ø Produktiv nizo.

Muloqotning pertsptiv tomoni- kishilarning birbirini idrok etish jarayoni muloqotning ajralmas qismi bo`lib u muloqotning pertseptiv tomoni deb ataladi. Insonning inson tomonidan idrok etilishi “ijtimoiy pertseptsiya” deyiladi. Dastlab bu atama Dj. Bruner tomonidan 1947 -yil ishlatilgan bo`lib u pertseptiv jarayonlarning ijtimoiy determinatsiyasini anglatgan. Keyinchalik bu atama ijtimoiy guruhlar, katta ijtimoiy tuzilmalarni idrok etish jarayonini anglata boshladi. Muloqot jarayonida odamlar bir-birini tushunishga harakat qiladilar. Buning uchun quyidagi mehanizm ishga tushiriladi: v identifikatsiya; v refleksiya; v stereotipizatsiya; v empatiya.

Pedagogik muloqot- bu muloqotning o`ruv tarbiyaviy jarayonlarini hissiy foni va vosita, mazmunni tashkil etadi. Muloqot muvaffaqoyatli bo`lishi uchun u albatta qayta aloqaga ega bo`lishi, yani sub`ekt o`zaro ta`sir natijalari haqida ahborot olishi zarur. Kommunikator o`zi uzatgan axborotni retsipient qanday qabul qilishini va qanday munosabatda bo`layotganligini qayta axborot ma`lumotlariga asoslanib bilib oladi. Muomalada suhbatdoshni yoki tinglovchini idrok etish bir-birini tushunishning asosiy shartidir. Agar o`qituvchi o`quvchilarini qanday idrok etayotganligini, tushunayotganligini anglay olmasa, pedagogik munosabat yaxwi bo`lmaydi. Ayniqsa, ma`ruza o`tayotganda bu juda muhimdir.

Pedagogik faoliyatdagi muloqot quyidagi jarayonlarda namoyon bo`ladi: v o`quv vazifalarini bajarish vositasi; v tarbiyaviy jarayonini ta`minlashning ijtimoiy-psixologik tizimi; v ta`lim-tarbiya jarayoni muvaffaqiyatini ta`minlovchi o`qituvchi va o`quvchilarning o`zaro munosabatini tashkil qilish usuli; v o`quvchining individual xususiyatlarini tarbiyalash jarayoni sifatida namoyon bo`ladi.

B VER AL IKA UN MM KO O YA TSI T QO TI IYA OL LO MU FA NIZ TQ NU GIK GO DA PE MULOQOT

Noverbal kommunikatsiya belgilariga nimalar kiradi? Ta`rif yozing

Muloqot jarayonida nizoning turlari mavjud ? Ta`rif:

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. N. S. Safayev, N. A. Mirashirova, N. G. Odilova “ Umumiy psihologiya nazariyasi va amaliyoti” Toshkent-2013 2. G`oziyev E, Xasanov B “Psihologiya muammolari” Toshkent , 1999. 3. Ziyo. uz 4. Muloqot. uz

E’tiboringiz uchun tashakkur!