KAZA EPDEMYOLOS Prof Dr E Didem EVC KRAZ

KAZA EPİDEMİYOLOSİ Prof. Dr. E. Didem EVCİ KİRAZ Arş. Gör. Dr. Özgür ÇETİN

Öğrenim Hedefleri v. Tanımlar v. Trafik kazaları vİş kazaları v. Ev kazaları

Epidemiyoloji ; Toplumdaki hastalık, kaza ve sağlıkla ilgili durumların dağılımını, görülme sıklıklarını ve bunları etkileyen belirteçleri inceleyen bir tıp bilimi dalıdır ( Yer, kişi, zaman )

• Kaza: Önceden planlanmamış, beklenmeyen, ani olarak ortaya çıkan; yaralanma, hasar, can ve mal kaybı ile sonuçlanabilen ve önlenebilen bir olaydır. • Kasıtlı yaralanmalar kaza tanımı içinde yer almamaktadır • Yaralanma: İnsan vücudunun kasıtlı veya kasıtsız olarak termal, mekanik, elektriksel veya kimyasal enerjiye akut olarak maruz kalma veya oksijen ve ısı gibi yaşamsal unsurlardan uzaklaştırılması nedeniyle ortaya çıkan durumdur Kasıtsız yaralanmalar kaza, kasıtlı yaralanmalar şiddet olarak nitelendirilir

DÜNYA’DA 5. 8 MİLYON KİŞİ KAZALARDA N ÖLÜYOR

KAZALAR BAŞLICA MORTALİTE NEDENİ

GELİR DÜZEYİ DÜŞÜK ÜLKELERDE GÖRÜLME SIKLIĞI DAHA FAZLA Dünya’da yollarda gerçekleşen ölümlerin % 90'ı düşük ve orta gelirli ülkelerde meydana geliyor, ancak bu ülkeler dünya araçlarının yaklaşık % 54'üne sahip

ERKEKLERDE GÖRÜLME SIKLIĞI KADINLARA GÖRE DAHA YÜKSEK

KAZALAR VE ŞİDDETİN SONUÇLARI

OLUŞ YERİ VE NEDENLERİNE GÖRE KAZALAR • Trafik kazaları • İş kazaları (İşyerinde ya da işin yürütüm koşulları nedeniyle oluşan bütün kazalar) • Ev kazaları (zehirlenmeler, yangınlar, düşme, kesiler, elektrik kazaları • Endüstriyel kazalar(patlamalar, yangınlar, zehirlenmeler, radyasyon vb) • Spor kazaları • Okul kazaları

1. TRAFİK KAZALARI

TRAFİK KAZALARI-1 GLOBAL STATUS REPORT ON ROAD SAFETY 2018: • DSÖ‘ ye göre sağlığı bozan nedenler arasında trafik kazaları 8. sırada

TRAFİK KAZALARI-2 • Karayolu trafik kazaları sonucunda her yıl yaklaşık 1. 35 milyon kişi ölüyor • Karayolu trafik kazaları maliyeti çoğu ülkede Gayri safi yurtiçi hasılanın % 3'üne denk gelmektedir • Türkiye'de taşıt sayısına göre trafik kazaları, Almanya'dan dört kat, İngiltere ve ABD'den sekiz kat daha fazla

Trafik Kazaları-3 DÜNYA YOLLARINDA ÖLENLERİN NEREDEYSE YARISI "SAVUNMASIZ YOL KULLANICILARI": YAYALAR, BİSİKLETÇİLER VE MOTOSİKLETÇİLER

15 -29 YAŞ ÖLÜMLERİNDE TRAFİK KAZALARI İLK SIRADA

TRAFİK KAZA VERİLERİ Temel Veri Kaynaklarının Niteliği • Veri kaynakları: Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı ve Trafik Sigortaları Bilgi Merkezi (TRAMER) • Veri toplama şekli: Karayolları Trafik Kaza İstatistikleri 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu gereğince hem adli hem istatistiki amaçlı olarak hazırlanan trafik zabıtası tarafından düzenlenen "Kaza Tespit Tutanağı"ndan derlenen bilgilerle oluşturulan veri tabanlarından üretilmektedir.

KARAYOLU TRAFİK KAZA İSTATİSTİKLERİ http: //www. tuik. gov. tr/Pre. Haber. Bultenleri. do? id=30640 • Periyodu Yıllık • Amacı Karayolu Trafik Kaza ve sonuçlarına ilişkin istatistikleri üreterek - Uluslararası karşılaştırmalara olanak sağlamak - Karar alıcıların alacağı tedbirlere ışık tutacak bilgileri elde etmek ve çeşitli araştırmalara veri hazırlamak - Yurt içi ve yurt dışı bilgi taleplerini cevap vermek • Kapsamı Karayolu ağında meydana gelen ve trafik zabıtasına intikal eden ölümlü, yaralanmalı ve maddi hasarlı kazalar

TRAFİK KAZASI DEĞİŞKENLERİ v İllere göre kaza, v ölü, yaralı v maddi hasar v trafik kazalarının meydana geldiği yer (meskun mahal-dışı, otoyol vb. ) v yolun özelliği (keskin yol, tepe üstü vb. ) v hava durumu v yolun kaplama cinsi v trafik v gün v aydınlatma ve yol durumu v oluş şekli v yaş gruplarına göre ölen ve yaralanan sürücü, yolcu ve yayalar v kazaya karışan taşıt cinsleri v yaş gruplarına göre sürücü belge cinsi ile kazaya neden olan sürücü, araç, yolcu ve yaya kusurları

TUİK KARAYOLU TRAFİK KAZA İSTATİSTİKLERİ

2018 TÜİK VERİLERİNE GÖRE; • 2018 yılında gerçekleşen trafik kazalarında ölen kişilerin %42. 9’u sürücü, %34, 9‘u yolcu, %22, 2‘si ise yaya • Ölenlerin %75, 9'unun erkek, %24, 1’inin kadın, yaralananların ise %67, 8‘inin erkek, %32, 2'sinin kadın olduğu görüldü • Kazaya neden olan kusurlar içinde sürücü kusurları %89, 5 ile ilk sıradadır • Ölümlü yaralanmalı kazalar en fazla Temmuz en az Şubat ayında oldu • Ölümlü yaralanmalı kazaların %67, 7’si gündüz meydana geldi

İŞ KAZALARI

2017 YILI İSTATİSTİKLERİNE GÖRE • SGK istatistiklerine yansımayan iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu kayıplar? ? • https: //www. ailevecalisma. gov. tr/media/3302/calisma_hayati_2017. pdf

İŞ KAZASI DEĞİŞKENLERİ • Cinsiyete göre • Yaş gruplarına göre • Kaza tiplerine göre • Sektörel dağılıma göre • Eğitim durumuna göre • İşteki durum • İşyeri büyüklüğü • Meslek grubu • İşten uzak kalma süresi vb.

• https: //www. ailevecalisma. gov. tr/media/3302/calisma_hayati_2017. pdf

EV KAZALARI

EV KAZALARI-1 • Bir evin içinde veya ona ait yakın çevrede(bahçe, havuz, garaj) meydana gelen kazalardır • 0 -6 yaş döneminde çeşitli yaralanmalara, sakatlanmalara ve ölümlere neden olması açısından önemle üzerinde durulması gereken bir konu

EV KAZALARI-2 Unicef, 2003, 0 -6 yaş arası çocuğu olan 4254 anne ile görüşülmüş kaza geçiren çocukların %71. 3'ünün bu kazalara evde uğradığı saptanmış Unicef'in 2003 yılındaki araştırmasında kazaya uğrayan 0 -6 yaş arası çocuklarda en fazla rastlanan kaza tipi • düşmeler (%63), • yanıklar (%16), • araba kazaları (%7) ve • zehirlenmeler (%4. 4)

EV KAZALARI-3 • Ülkemizde de kayıtlara göre 1 -4 yaş grubu çocuk ölüm nedenleri arasında ev kazaları ilk beş sırada yer almaktadır • Sağlık Bakanlığı’nın 2006 yılında yayınladığı rapora göre 5 yılda 120 000 çocuk ev kazası sonucu hastaneye başvurmuş, bunların 2000 i hayatını kaybetmiş • Raporda, 112 Acil Sağlık Hizmetleri'ne, bebek ve çocuklar için yapılan çağrıların %80, 8'inin ev kazalarına bağlı olduğu söylenmektedir

SORU? KATKI?

• http: //www. who. int/violence_injury_prevention/en/ • Güler Ç. , Akın L. , Halk Sağlığı Temel Bilgiler 2012 • Kiraz, E. , Demirkıran, F. , Memiş, S. , Ergin, F. , Önde, M. , Bilgen, M. A. , & Beşer, E. (2011). Ev Temizlik Malzemeleri Farkındalık Araştırması-Aydın. TAF Preventive Medicine Bulletin • https: //www. tuik. gov. tr • https: //www. egm. gov. tr • https: //www. ailevecalisma. gov. tr/media/3302/calisma_hayati_201 7. pdf

• TEŞEKKÜRLER