ZEKA VE AKIL OYUNLARI Oyun ocuun iidir Strateji

ZEKA VE AKIL OYUNLARI “Oyun; çocuğun işidir. ”

Strateji Nedir? • Strateji kelimesi eski Yunanca “Stratos” (Ordu) ve “Ago” (Yön Vermek, Yönetmek) sözcüklerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur. Strateji kelime anlamı itibariyle, “Sevk etme, yöneltme, gönderme, götürme ve gütme” anlamlarına gelir. Kelimenin eski yunan generallerinden Strategos’un bilgi ve sanatına atfen kullanıldığı sanılmaktadır.

• Bazı kaynaklarda ise Strateji nin latince yol, çizgi veya nehir yatağı anlamındaki “stratum” dan geldiği belirtilmektedir. Strateji kelimesinin sözlük anlamı ise “bir amaca varmak için eylem birliği sağlama ve düzenleme sanatı” olarak ifade edilebilir. Özellikle askeri terminolojide çok sık kullanılan bir kavramdır. Savunma alanında strateji kelimesi, Eski Yunanlı General Strategos’un adına atıfla kullanılmakta ve bu generalin savunma alanındaki bilgi ve taktiklerini ifade etmektedir.

• 19. yüzyıla kadar sadece askeri bir kavram olarak kullanılan Strateji, sosyal bilimlerde 20. Yüzyılın ilk yarısında ilk kez Macar Matematikçi John von Neuman ve İktisatçı Oskar Morgenstern tarafından oyun teorisi kapsamında, rakibe karşı üstünlük kurmaya çalışan iki oyuncunun rasyonel davranışları için kullanılmıştır. • Sonuç olarak strateji, amaçlar yönünde hedeflere ulaşabilmek için öngörülen çerçevesi içerisinde yapılması gerekli ardışık eylemler olarak ifade edilebilir. (Garih, 2005: 91)

Stratejinin boyutları • Strateji kavramının değişik boyutları bulunmaktadır. (Pamuk vd. 2007: 19): • 1. Bir yön olarak strateji: Her şeyden önce bir yön belirleme sürecini ifade eder. Zaten kelime kökü olarak yol anlamına gelir. • 2. Bir düşünce olarak strateji: Düşünme sürecini ifade eder, bu düşünme sürecinin temel amacı, önceden hazırlamaktır. Gelecekteki bir eylem için tasarım yapılır. Bu açıdan strateji bir niyetin ifadesidir. Ancak bu niyet amaçlı bir eylem için hazırlıktır. Yani bilinçli bir süreçtir. Ortaya konulan plan da bir oyundur. Bir manevra plan özelliğindedir.

Stratejinin boyutları • 3. Bir eylem olarak strateji: Strateji yalnızca niyet ve düşüncede kalmaz, bu açıdan düşünmenin de ötesinde sonuç odaklı bir davranış tutarlılığıdır. • 4. Bir durum olarak strateji: strateji, değişen koşullar karşısında bir durum alma sürecidir. Bu açıdan strateji sürekli bir durum arayışı, sürekli bir yeniden konumlandırma sürecidir. Sürekli bir arayıştır. • 5. Bir kültür olarak strateji: Strateji aynı zamanda bir dünya görüşü, kişisel bakış açısı, bir yaşam kültürünü de ifade eder.

Strateji Geliştirme • Strateji geliştirmenin en önemli konularından birisi SWOT analizi yapılmasıdır. SWOT analizi, bir organizasyonun iç ve dış çevresinin değerlendirilmesine imkan sağlayan bir analiz tekniğidir. SWOT, aşağıdaki İngilizce kelimelerin baş harflerinden oluşturulmuş bir kısaltmadır: • S : Strength (Organizasyonun güçlü/üstün olduğu yönlerinin tespit edilmesi demektir. ) • W : Weakness (Organizasyonun güçsüz/zayıf olduğu yönlerin tespit edilmesi demektir. ) • O : Opportunity (Organizasyonun sahip olduğu fırsatları ifade etmektedir. ) • T : Threat (Organizasyonun karşıya bulunduğu tehdit ve tehlikeleri ifade etmektedir. )

Mangala

• Mangala Türk Zeka ve Strateji Oyunu iki kişi ile oynanır. Oyun tahtası üzerinde karşılıklı 6'şar adet olmak üzere 12 küçük kuyu ve her oyuncunun taşlarını toplayacağı birer büyük hazine bulunmaktadır. Mangala Oyunu 48 taş ile oynanır. Oyun sonunda kendi kuyusuna en çok taş biriktiren kazanır

Mangala • Yaş Aralığı : 8 -99 • 2 Kişilik Araştırmacı Philip Townshend’e göre bir toplumda, insanlarda en çok beğenilen ve örnek alınan niteliklerden şu yedisi Mangala oyunuyla ilgilidir: 1 -Kurnazlık 2 -Uyanıklık 3 -Önceden görme 4 -Esneklik 5 -Direnme 6 -Sağgörü 7 -Bellek

Mangala

Mangala

Hedef 4

Hedef 4 • Geliştirdiği alan : Görsel hafıza, uzamsal düşünme. • Amaç : Aynı renkteki taşları yana yada çapraz hale getirmek. • Yaş aralığı: 4 -99 • Oyuncu sayısı: 2

Akıl Yürütme / Mantık • Kişiler, geçmiş yaşantıları, gözlemleri ve öğrenmeleri sonucunda oluşturdukları somut ve soyut tasarımlar arasında mantık ilkelerine uygun bağlantılar kurarak yeni yargılara varırlar. Buna akıl yürütme denir. • Mantık, bilginin yapısını inceleyen, doğru ile yanlış akıl yürütmenin ayrımını yapan bir disiplindir. Akıl yürütme ya da doğru düşünme yöntemlerini inceler. Doğru düşüncenin aletidir. Önceleri bir felsefe dalıyken daha sonra Matematik ve Bilgisayar Biliminin de parçası haline gelmiştir. Mantığa en büyük katkıları Aristoteles ve Gottlob Frege yapmıştır.

• Mantık, belirli verilerden, kanıtlardan ya da gözlemlerden nasıl sonuca varıldığını inceler. Bilim, felsefe, hukuk ve tarih alanında ya da sıradan günlük olaylarda bu verilerin gerçekte neyi kanıtladığını bilmek çok önemlidir. Mantığın doğru kullanımıyla bu konuda doğru sonuçlara varılır.

• Mantıkta geçerli kanıtlamaların iki temel biçimi vardır. Bazen genel bir kural bilinir ve bundan özel durumlara ilişkin sonuçlar çıkartılır. Örneğin, kömürün her zaman sert ve siyah olduğunu bildiğimiz için, biri avucunda bir kömür parçası bulunduğunu söylerse, onun avucundaki maddenin sert ve siyah olduğunu biliriz. Tümdengelim adı verilen bu kanıtlama yöntemi matematikte çok kullanılır. • Bazen de farklı nesnelerin gözleminden elde edilen verilere dayanarak genel bir kural oluşturulur. Örneğin, uçan her şeyin kanatları olduğunu gözlemlersek, uçmak için kanatların gerekli olduğunu söyleyebiliriz. Tümevarım adı verilen bu yöntem genellikle bilimsel araştırmalarda kullanılır.

• Mantık, doğru düşünmenin kurallarını inceleyen felsefi bir disiplindir. Bu açıdan mantık, bilginin doğruluğunu değil, bilginin doğruluğunu ifade eden düşünce ve kavramların kendi içsel bütünlüğünün doğruluğunu inceler. Böylece mantıksal olarak doğru olan bilgi ve bilim anlamında yanlış olabilir.

• Akıl yürütme biçimleri usavurma yöntemleridir. • 1. Bir genel öncülden özele veya tikele varma tümden gelimdir: Dedüksiyon: Bütün memeliler çok hücrelidir. İnsan bir memelidir. O zaman insan çok hücrelidir. • 2. Bir özel öncülden genele gitme tümevarımdır. Endüksiyon. Nokia cep telefonu kanser yapar. Samsung cep telefonu kanser yapar. Motorola telefonu kanser yapar. O zaman tüm cep telefonları kanser yapar. • 3. Analoji ise benzeştirmedir. Bunda da aynı niteliklere sahip nesnelerin tanımlanmasında benzeşme yoluyla bir tür “sıçratma” uygulanır. Yunanistan ve Türkiye aynı enlemdedir Yunanistan’da yazlar sıcak geçer. O halde Türkiye’de de yazlar sıcak geçer.

Trafik (Rush Hour) (ÇÖZÜM YOLLARIMANTIK)

Trafik (Rush Hour) (ÇÖZÜM YOLLARIMANTIK) • Arabanı sıkışmış trafikten çıkarabilir misin ? Dünya çapında ünlü akıl oyununda zorluk seviyeleri farklı 40 görev bulunmakta. Oyun; eğlenerek problem çözme, plan yapma ve mantık yürütme becerilerini geliştirir. Rush Hour Amerika'da, Parent's Choice Magazine tarafından yapılan oylamada ''SON 25 YILIN İLK 25 OYUNU'' ndan birisi olmuştur.

Trafik (Rush Hour) (ÇÖZÜM YOLLARIMANTIK) • • • GELİŞTİRDİĞİ ALAN: Problem çözme, plan yapma, mantık yürütme, sıralı ve eleştirel düşünme

Trafik (Rush Hour) (ÇÖZÜM YOLLARIMANTIK) • AMAÇ: • Kırmızı arabayı (sizin aracınız) trafik sıkışıklığından kurtarıp çıkış kapısına ulaştırmak. • YAŞ ARALIĞI: 8 -9 • OYUNCU SAYISI: 1 •

Trafik (Rush Hour) (ÇÖZÜM YOLLARIMANTIK)

Hoppers

Hoppers • GELİŞTİRDİĞİ ALAN: Mantık yürütme, problem, çözme, strateji geliştirme, sıralı ve eleştirel düşünme. • AMAÇ: Kurbağaları birbiri üzerinden atlatarak yemelerini sağlamak ve oyunun sonunda kırmızı kurbağayı yalnız bırakmak. • Yaş aralığı: 8 -99 • Oyuncu sayısı: 1

Hoppers

Görsel Algı-Uzamsal Yetenek • Uzamsal yeteneğin çok boyutlu olması araştırmacıların uzamsal yeteneği bütün olarak incelemesini zorlaştırmıştır. Yapılan tanımlar birbirinden farklı olabilmekte ve uzamsal yeteneğin farklı boyutunu ön plana çıkarabilmektedir. • Lohman’a göre uzamsal yetenek iyi yapılandırılmış görselleri zihinde kurabilme, dönüştürebilme, hatırlayabilme yeteneğidir (Aktaran: Bayrak, 2008: 14). • Carroll’a göre uzamsal yetenek, hayal etme, algılama, yorumlama, nesnelerin veya şekillerin görsel ilişkilerini anlama yeteneğidir (Aktaran: Bayrak, 2008: 14). • Towle (2005) tarafından uzamsal yetenek, iki boyutlu görünümleri verilen nesnelerin üç boyutlu hallerini zihinde tasvir edebilme yeteneği olarak tanımlanmıştır (Towle vd. , 2005). • Olkun ise uzamsal yeteneği, nesnelerin iki ve üç boyutlu parçalarını zihinde canlandırabilme, döndürebilme, yorumlayabilme yeteneği olarak tanımlamıştır (Olkun, 2003).

Yapılan tanımlardan yola çıkarak araştırmacılar uzamsal yeteneğin farklı boyutlarını ele alarak uzamsal yeteneği incelemiştir: • Olkun, uzamsal yeteneği uzamsal ilişkiler ve uzamsal görselleştirme olarak iki farklı şekilde incelemiştir. • Linn ve Petersen uzamsal yeteneği, uzamsal görselleştirme, uzamsal algılama ve zihinde döndürme olmak üzere üç kategoride incelemiştir. • Karaman uzamsal yeteneği uzamsal görselleştirme, zihinde döndürme ve bütünleştirme hız ve esneklik yetenekleri olarak incelemiştir.

• Kimura ise, uzamsal yeteneği altı boyutta incelemiştir. Bunlar; uzamsal yönelim, uzamsal yer belleği, hedefleme, uzamsal görselleştirme, nesne ayırt etme ve uzamsal algı yetenekleridir (Kimura, 1999). Araştırmacıların üzerinde durdukları boyutlar incelendiğinde üç boyutun ön plana çıktığı görülecektir.

• Uzamsal Yönelim: Bir nesnenin belirli bir yönde hareket ettirilmesi sonucu, nesnenin görünümünde oluşacak değişiklikleri doğru tahmin etme yeteneğidir. Bu yetenek, iki ve üç boyutlu uzayda farklı açılarla hareket ettirilmiş nesnelerin iki ve üç boyutlu yeni görünümlerini ölçen testlerle belirlenebilir (Kimura, 1999). • Uzamsal görselleştirme: Sahnede meydana gelen yön değişikliğini fark edebilme ve değişikliğin miktarını belirleyebilme yeteneğidir. Bu yetenek zihinsel çevirme becerisine benzetilebilir, uzamsal görselleştirme yeteneği nesnenin dinamik görünümleri ile statik görünümleri arasındaki ilişkiyi tahmin edebilmeyi gerektirmektedir. Ayrıca, uzamsal görselleştirme yeteneği üç boyutlu bir objenin iki boyutlu halini (küpün açılmış hali gibi) canlandırabilmek olarak da tanımlanabilir (Kimura, 1999). • Zihinsel Çevirme : Şekilleri zihinde döndürebilme ve belirtilen nesneye veya olaya göre şeklin uzayda alabileceği durumu belirleme yeteneğidir (Akt. : Delialioğlu, 1996: s: 9).

Uzamsal Yeteneğin Önemi • Günlük hayatta insanlar yaşamlarını sürdürmek için birçok yeteneğe gereksinim duyarlar, bunların çoğu uzamsal yetenekle doğrudan ya da dolaylı olarak ilişkilidir. Örneğin, aracımızı park ederken, bulaşık makinesine tabakları dizerken, odamızdaki eşyaları düzenlerken, bowling oynarken, yolda yürürken, ilk defa gittiğimiz bir şehirde harita kullanarak yönümüzü bulmaya çalışırken uzamsal yeteneklerimizi kullanırız. Uzamsal yetenek insanların günlük hayatlarında ihtiyaç duyduğu ve kullandığı bir araçtır. • Uzamsal yetenek; grafikerlik, harita mühendisliği, mimarlık gibi profesyonel alanlarda yaygın olarak kullanılır. Birçok araştırmacı bu meslek grubu öğrencilerinin uzamsal yeteneklerinin geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapmıştır. Fakat zamanla yapılan çalışmalar, uzamsal yeteneğin birçok önemli alanla da ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Günümüzde farklı alanlarda bu yeteneğin geliştirilmesine ve değerlendirilmesine yönelik çalışmalar yapılmaktadır.

• Öğrencilerin akademik başarıları uzamsal yetenekleri ile yakından ilişkilidir. Örneğin; Geometri hesaplamalarında, uzamsal yetenek gereklidir ve önemli bir yere sahiptir. Üç boyutlu şekillerin yüzey ve hacim hesaplamalarında uzamsal yetenek ön plana çıkar (Liedtke, 1995). Uzamsal becerileri yeterli düzeyde olmayan öğrencilerin, verilen üç boyutlu cisimlerin yüzey alanlarını hesaplarken zorlandığı görülmüştür. Organik kimya uygulamalarında; öğrencilerin molekül yapılarını doğru çizebilmeleri ve yorumlayabilmeleri uzamsal yeteneklerine bağlıdır (Pribly ve Bodner, 1987).

• Yapılan çalışmalar, uzamsal yeteneğin resim başarısı, fizik başarısı ve matematik başarısıyla yakından ilişkisi olduğunu göstermiştir. Aynı şekilde Battista, Wheatley ve Talsma (1989), uzamsal yetenekle problem çözme performansı arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif bir ilişki olduğunu bulmuştur (Bulut ve Köroğlu, 2000).

Hedef 4

Hedef 4 • Geliştirdiği alan : Görsel hafıza, uzamsal düşünme. • Amaç : Aynı renkteki taşları yana yada çapraz hale getirmek. • Yaş aralığı: 4 -99 • Oyuncu sayısı: 2

Make’n Break

Make’n Break • Geliştirdiği alan: Dikkat, zeka ve el becerilerini geliştirmek. • Amaç : zamana karşı yarışırken aynı zamanda ahşap blokları kartlardaki şekillere göre hatasız dizmektir. • Yaş aralığı: 6 -99 • Oyuncu sayısı: 2 -4

Make’n Break

Make’n break

Camouflage

Camouflage • Geliştirdiği alan: Akıl Yürütme / Mantık, görsel algı, dikkat. • Amaç: Kutup ayıları buzların, balıklar da denizin üzerine gelecek şekilde tüm puzzle parçalarını platforma yerleştirmek. • Yaş aralığı: 6 -99 • Oyuncu sayısı: 1 • Aldığı ödüller: Seal of Excellence 2006 (Canada) CTTC three star rating (Canada) Good Toy Award 2006 (UK) Best Puzzle Nominee 2009 (GAMES magazine USA)