YNETC GELTRME PROGRAMI Liderlik Kuramlar ve Uygulamalar Liderlik

YÖNETİCİ GELİŞTİRME PROGRAMI

Liderlik: Kuramlar ve Uygulamalar

Liderlik Nedir? ■ Belirli ortamlarda, izleyenleri belirli amaçlara doğru birleştiren ve harekete geçiren rol davranışıdır.

Liderlik Seviyeleri ■ Doğrudan Liderlik ■ Kurumsal Liderlik ■ Stratejik Liderlik

Liderlik Kuramları ■ Özellikler Teorisi ■ Davranışçı Liderlik Yaklaşımı ■ Durumsallık Yaklaşımı ■ Çağdaş Liderlik Kuramları

Özellikler Teorisi ■ Belirli bir grup içinde bir kişinin lider olarak kabul edilmesi ve grubu yönetmesinin nedeni bu kişinin sahip olduğu özelliklerdir. ■ Bu teoriye göre lider, fiziksel ve kişilik özellikleri açısından izleyicilerden farklıdır.

Davranışçı Liderlik Yaklaşımı ■ Bu yaklaşımın ana fikri; liderleri başarılı ve etkin yapan hususun, liderin özelliklerinden çok, liderin liderlik yaparken gösterdiği davranışlar olduğudur.

Durumsallık Yaklaşımı ■ Bu yaklaşımın genel varsayımı; değişik koşulların (durumların) değişik liderlik tarzları gerektirdiğidir.

İzleyenlerin Olgunluğu Kuramı ■ İzleyenlerin üzerine odaklanan model, etkili önderlik tarzının izleyenlerin göreve hazırlık durumlarına yanıt veren tarz olduğunu belirtir. ■ Söyleyen önder (yüksek görev-düşük ilişki) ■ Satan önder(yüksek görev-yüksek ilişki): çalışanı destekler ve göreve inandırır ■ Katılmalı önder (düşük görev-yüksek ilişki): göreve ilişkin açıklama yapmaz ancak çalışanlar isteksiz ve güvensiz olduğunda katılımlı yönetim tarzı uygulanır. ■ Yetki devreden önder (düşük görev-düşük ilişki): astlar işi ne zaman, nerde yapacağına karar verir.

Yönetimde Rol Kavramı ■ Bütün sosyal organizasyonlar homojen olmadığı gibi, yapısal olarak da birbirinden farklıdırlar. ■ Buna bağlı olarak da yetki, sorumluluk ve beklentileri de değişiklik arz etmektedir.

■ Yöneticinin kendi rolünü, ■ Yöneticinin çalışanların rolünü, ■ Yöneticinin yönetici rolünü çalışanlar gözüyle, ■ Yöneticinin yönetici rolünü organizasyon dışındaki insanlar gözüyle algılaması gerekmektedir.

Yöneticinin Rol ve Görevleri ■ Yöneticiler, kendi işlerine, organizasyonlarına ve bireysel yeteneklerine bağlı olarak geniş bir alanda görev yaparlar. Yönetici bu görevleri yerine getirmek için, karar veren, planlayan, organize eden, liderlik ve motive eden, değişim temsilcisi, izleyici ve kontrolör, sınır belirleyici, bilgi yöntemcisi ve girişimci olmalıdır

■ Her yönetici, yönetim kademesinin gerektirdiği rollerinin bilincinde olmalı, rolünü çalışanlar ve organizasyon dışındaki insanlar gözüyle algılayabilmelidir.

YÖNETİM TARZLARI ■ Yönetim tarzlarını geleneksel yönetim ve lider yönetimi olarak ikiye ayırabiliriz. ■ Geleneksel yöneticiler otoriter, demokratik ve insancıl; liderler de otokratik, demokratik, bürokratik, karizmatik, durumsal, etkileşimci, organizasyonel, müteşebbis ve doğal lider gibi birçok türe ayrılabilmektedir. Yönetim tarzlarını yöneticinin odağı, aracı ve amacına göre alt bölümlere ayırmak mümkündür

ÇAĞDAŞ LİDERLİK YAKLAŞIMLARI

HİZMETK R LİDERLİK ■ Hizmetkâr liderlik yaklaşımında temel faktör hizmettir. ■ Bu durum liderlik etme duygusuyla yola çıkan kişilerin durumundan farklıdır. Böylece hizmetkâr liderliğin en temel farkı, önce hizmet sonra liderlik etme duygusunun gelişmesinde saklıdır. ■ Buna göre hizmetkâr liderlikte lider, çalışanlara hizmet eden, aldıklarından daha fazla veren ve kendi ihtiyaçlarından daha çok çalışanların ihtiyaçlarına önem veren kişidir.

RUHSAL LİDERLİK ■ Ruhsallık kavramının ortaya çıkış nedeni iş yerlerinde meydana gelen mekanikleşmedir. İş ortamlarında yaşanan aşırı stres ve internet kullanımının yaygınlaşması işyerlerinde insanoğlunun mekanikleşmesine yol açmıştır. Bunun yanı sıra kapitalizmin getirdiği hızlı tüketim, bilgiye çabuk ulaşmanın getirdiği anlık haz, bireyin hissettiği yalnızlık ve toplumdan soyutlanma ruhsal liderliğin ortaya çıkışına bir zemin hazırlamıştır.

■ Ruhsal liderler, çalışanların iç dünyalarında beslediği düşüncelerin çalışan için önemli bir yere sahip olduğunu ve bu düşüncelerin çalışanın dışsal düşüncesine ve davranışlarına yansıdığını ve dolayısıyla çalışanların bu içsel düşüncelerinin örgütsel bir değişken olduğunu kabul ederler.

■ Okuldaki yöneticiler huzura yönelik davranışlar sergiledikçe, öğretmenlerin örgüt kültürüne yönelik algı düzeylerinde artış olduğunu saptamıştır. Bunun yanı sıra ilkokul ve ortaokullarda yapılmış olan araştırmada ruhsal liderlik yaklaşımı ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasında ilişki olduğunu ortaya çıkarmıştır. Ayrıca ruhsal liderlik davranışlarının öğrenen örgütlerin yaratılmasında da önemli bir unsurdur.

KUANTUM LİDERLİK ■ Kuantum kuramına dayalı liderlikte, lider-üye etkileşiminden doğan, nedensellikle tahmin edilmesi mümkün olmayan, etkisi kişiler arasındaki etkileşimlere bağlı, kesikli bir özelliktir.

■ ETKİLİ YÖNETİM VE VİZYONER LİDERLİK Vizyon sahibi liderlerin diğer yöneticilerden farklı özellikleri olduğu açıktır. Vizyoner liderler, olayları diğerlerinden daha farklı algılarlar. Onlar diğerlerinden farklı inançlara sahiptirler. Her zaman kendilerini geliştirmek için bir neden olduğunu düşünürler ve hiç kimsenin daha önce yapamadığı kadar iyi şeyler yapabileceklerine gönülden inanırlar.

■ Başarısızlık korkusuna düşmezler. Kişisel, örgütsel ve çevresel zorluklar ve direnmelere (ki bunlar, başarısızlık korkusu, şüphecilik, alay, üstler veya astlardan gelen sabotaj hareketleri olabilir; rakiplerin atakları, hükümet engelleri, ekonomik engeller ve diğer pek çok çevresel olaylar olabilir) rağmen hep ileriye doğru hareket ederler

Kurumun Başarısı İle Liderin Vizyon Sahibi Olması Arasındaki İlişki ■ Bir kurumun başarısı ile, liderin vizyon sahibi olması arasında bir bağ var mıdır? Bu soru yöneticilere yöneltildiğinde büyük bir çoğunluk (%42. 7), “önemli ölçüde” bağlantı olduğunu ifade etmişlerdir. “Son derece bağlantılı” diyen (%14. 7) lik kesim de bu rakama eklenecek olursa, (%57. 4) lük yüksek bir oran ortaya çıkmaktadır. Her ne kadar %13. 3’ü kurumun başarısı ile vizyonerlik arasında bir bağın olmadığını ileri sürse de yöneticilerin büyük bir çoğunluğunun vizyon kavramına ve vizyoner olmaya önem verdiği görülmektedir.

YÖNETİMDE GÜÇ KAYNAKLARI ■ Yasal Güç ■ Ödüllendirme Gücü ■ Zorlayıcı Güç ■ Uzmanlık Gücü ■ Karizmatik Güç

YÖNETİM FONKSİYONLARI ■ Planlama ■ Örgütleme (organize etme) ■ Yöneltme (yürütme) ■ Kontrol (denetleme)’dir

PLANLAMA ■ Planlama yönetim işlevlerinden ilki ve en genel fonksiyonudur. Diğer yönetim fonksiyonları planlama fonksiyonun devamı niteliğindedir. Planlama önemlidir, çünkü kurumlar içinde bulundukları rekabet koşulları ve hızla değişen dünyada geleceği doğru bir şekilde tahmin etmek ve faaliyetlerini buna göre düzenlemek durumundadırlar.

ÖRGÜTLEME (ORGANİZE ETME) ■ Örgütleme işlevini, amaçlara uygun olarak işlerin gruplandırılması, bölümlerin kurulması, emir komuta ve sorumlulukların belirlenmesi yoluyla uygun işletme yapısının kurulması olarak tanımlamak mümkündür. Örgütleme, başka bir deyişletmenin amaçlarına uygun olarak yapılandırılması işlevi, seçilmiş olan plan ve stratejileri temel alır. ■ Plan ve stratejiler işletmelerde ‘ne’ yapılması gerektiğini söyler. Örgütleme de bunun ‘nasıl’ bir yapı ile gerçekleşeceğini açıklar

YÖNELTME ■ Yöneltme ile ulaşılmak istenen amaç, planlanan konuların işletmeye en iyi yararı sağlayacak biçimde gerçekleştirilmesidir. Yöneltme fonksiyonunun etkin olabilmesi, diğer bir deyişletmenin hedeflerine ulaştırılabilmesi için emir verme biçiminin önemi büyüktür. ■ Yöneticilerin yetiştikleri ortam, eğitim düzeyi yöneltme biçimine etki eder.

KONTROL (DENETİM) ■ Kontrol yönetim fonksiyonlarının sonuncusudur. Bilindiği gibi organizasyonlar belli amaçlara ulaşmak için kurulmuş yapılardır. Bu nedenle de denetim yapılması zorunlu olan bir faaliyettir. ■ Mevcut iş başarısı ile planda saptanan standartlar karşılaştırılır ve sonucunda düzeltici tedbirler alınır.

■ MİSYON, VİZYON VE HEDEF BELİRLEME Misyon sözcük anlamı itibariyle, ‘bir kimseye veya kurula verilen özel görev’ olarak tanımlanmaktadır. Bir yönetim kavramı olarak misyon, işletmenin ne yapmak ve hangi amaçla yapmak üzere kurulduğunu, kendisini nasıl görmek istediğini, işletmenin varlık nedenini ifade eder. ■ Varlık nedenini yazılı hale getirerek açıklayan bir işletmenin tüm çalışanları neyi neden yaptıklarını daha iyi anlamakta, inisiyatif kullanabilmekte ve kendi kişisel yeteneklerinin işletmeye nasıl katkıda bulunabileceğine daha iyi karar verebilmektedir.

■ Planlama ile yakından ilgili bir diğer kavram ise vizyondur. Bir yöneticilik kavramı olarak vizyon, mevcut gerçekler ile gelecekte beklenen koşulları birleştirerek işletme için arzu edilen bir gelecek imajı yaratmaktadır. Başka bir deyişle vizyon, işletme ilgili olarak hayal edilen gelecektir.

■ Amaç ve hedef belirlemenin en önemli ilkesi, amaçların ölçülebilir olması, gerekli aksiyonları işaret etmesi ve zaman boyutunun olmasıdır. ■ Amaçlar hiyerarşisinde işletmede tüm birimlerin amaçları birbiriyle bağlantılı olmalıdır ve bir bütün oluşturmalıdır. Bunun yanında en tepede belirlenen stratejik nitelikli amaçların gerçekleşebilmesi için öncelikle alt kademelerdeki amaçların gerçekleşmesi gerekmektedir.

■ EĞİTİM YÖNETİCİSİNİN MİLLİ, MANEVİ VE EVRENSEL SORUMLULUKLARI Toplumun kültürel mirasını yeni kuşaklara aktarma, ■ Yenileşmeyi ve değişmeyi gerçekleştirecek bireyler yetiştirmek, ■ Çocuğu sosyalleştirmek diğer deyimle kültürü aşılamaktır. ■ Yetiştirdiği kuşakların devlet sistemine bağlılık göstermesini sağlamanın yanında liderlik özelliği bulunan öğrencilerin seçilerek yetiştirilmesini sağlamaktır. ■ Ekonominin, beyin gücü ve insan gücü gereksinmelerini karşılamaktır.

SABIRLA DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM MEHMET ADIYAMAN/ BARIŞ ORTAOKULU MÜDÜRÜ 26/11/2018