EGEMENLK KURAMLARI Egemenlik Kuramlar Teokratik egemenlik kuramlar Doast

EGEMENLİK KURAMLARI

Egemenlik Kuramları Teokratik egemenlik kuramları Doğaüstü ilahi hukuk öğretisi Providansiyel ilahi hukuk öğretisi Demokratik egemenlik kuramları Milli egemenlik kuramı Halk egemenliği kuramı 2

Teokratik egemenlik kuramları Doğaüstü ilahi hukuk öğretisi Egemenlik tanrıdan gelir Egemenliği yeryüzünde kullanacak kişileri tanrı seçer. Krallar, tanrının seçtiği kişilerdir ve doğrudan ona karşı sorumludurlar Providansiyel ilahi hukuk öğretisi Egemenlik tanrıdan gelir Egemenliği yeryüzünde kullanacak kişileri tanrı seçmiş değildir. Tanrının yönlendirmesiyle insanlarca beşeri olaylar sonucunda seçilirler. Halka karşı sorumluluk söz konusu olabilir (Aquinolu Thomas). 3

Demokratik egemenlik kuramları Bu kuramların ortak özelliği egemenliğin kaynağının insanlarda aranmasıdır. Milli egemenlik kuramı Halk egemenliği kuramı 4

Milli egemenlik kuramı Egemenlik millete aittir. Millet, kendisini oluşturan bireylerden bağımsız, onların üzerinde yer alan soyut/manevi bir varlıktır. Yaşayanlarla birlikte, geçmişte yaşamış olanları ve gelecekte yaşayacak nesilleri de içerir. Sonuçta egemenlik, soyut bir varlığa aittir. 5

Halk egemenliği kuramı Egemenlik halka aittir. Millet, belli bir zamanda yaşayan yurttaşlar topluluğudur. Geçmişte yaşamış olanları ve gelecekte yaşayacak nesilleri kapsamaz. Somut vatandaş kitlesidir. Her yurttaş, egemenliğin eşit bir hissesine sahiptir. 6

Karşılaştırma Milli egemenlik Halk egemenliği Seçmenlik bir görevdir. Oy kullanmak zorunludur. Sınırlı oy ilkesi geçerlidir (en yetkin olanlar kullanır) Temsili demokrasi (milletin soyut olması) Seçmenlik bir haktır. Oy kullanmak ihtiyaridir. Genel oy ilkesi geçerlidir (egemenlikte eşit hisse). Temsili demokrasi ile bağdaşmaz (doğrudan/ yarı doğrudan demokrasi) 7

Karşılaştırma Kuvvetler ayrılığı Çoğunluğun frenlenmesine ilişkin düzenlemelerle bağdaşır. Temsili vekalet Kuvvetler birliği Çoğunluğun frenlenmesine ihtiyaç duymaz (Ör. Anayasa yargısı, çift meclis gibi) Emredici vekalet 8

Demokratik egemenlik kuramlarının eleştirileri Millet kavramının belirsizliği Fizik varlığı olmayan soyut bir kavramın iradesi de olmaz. Milli irade kavramı tamamen bir fiksiyondur. Seçimlerde ortaya çıkan şey, halk iradesi de değildir; sadece geçerli oy kullananların iradesidir. Sonuç olarak demokrasilerde egemenlik millete ya da halka değil, pratikte “seçmen topluluğuna” aittir. Ama günlük konuşmada yukarıdaki kavramlar kullanılmaya devam etmektedir. 9

Egemenlik kavramında dönüşüm Toplumsal gelişmelerin sonucu olarak ortaya çıktığı vurgulanan egemenlik, klasik anlamından sıyrılarak dönüşüm geçirmiştir. Merkezi krallıkların yerini demokratik sistemlere bıraktığı günümüzde devletin kudretini klasik anlamda egemenlikle açıklamak olanaksızdır. Küreselleşme süreci de bu iki kavramı etkilemektedir. 10

Egemenlik fikrine karşı bir görüş: Léon Duguit Devletin metafizik kavramlarla açıklanmasına karşı çıkar. Dolayısıyla, metafizik bir kavram olan ‘egemenlik’ fikrine de karşı çıkar. Ona göre var olan egemenlik değil, egemenliğin olduğuna ilişkin yıkılması gereken bir inanıştır. Devlet metafizik kavramlar yerine ancak gözlemlenebilir olgularla açıklanabilir. 11

egemenlik fikrine karşı bir görüş: Leon Duguit Devlet kudreti ya da devletin kullandığı yetkiler egemenlikle değil, devletin üstlendiği kamu hizmetleri ile açıklanmalıdır. Bunun nedeni, devletin birtakım yetkilere ve maddi güce sahip olmasının yalnızca üstlendiği hizmetler dolayısıyla açıklanabilmesidir. Bunlar somuttur, görünürdürler. 12

Günümüzdeki egemenlik anlayışı İçte “orantılı” bir üstünlük ya da toplumdaki diğer iktidar odakları karşısında daha üst konumda yer alması (iç egemenlik); Dışta, uluslararası alandaki öznelerle hukuksal bakımdan eşit bir platformda ilişkiler kurabilme yeteneğidir (dış egemenlik). 13