Partie i systemy partyjne pastw Europy Wschodniej Dr

Partie i systemy partyjne państw Europy Wschodniej Dr hab. Walenty Baluk, prof. UMCS

Partia - instytucja polityczna pojmowana w kategoriach zespołu osób posiadających zasoby organizacyjne i materialne, stwarzające możliwości uczestnictwa w życiu politycznym. Przynależność jest sformalizowana (statut), a podejmowane działania zorganizowane i powtarzalne, służą realizacji konkretnego celu politycznego • W procesie instytucjonalizacji partii politycznej R. Harmel i L. Svåsand wyróżniają trzy fazy: • • Identyfikacji (tożsamość programowa partii), Organizacji (struktura) • Stabilizacji ( maksymalizacja zysków wyborczych)

Attila Ágh wyodrębnił cztery fazy instytucjonalizacji: • 1) „embrionalną” – pojawienie się nowych partii politycznych w ramach reżimu jednopartyjnego; 2) protopartii – funkcjonowanie partii w okresie od upadku starego systemu do pierwszych rywalizacyjnych wyborów; 3) parlamentaryzacji – główne partie polityczne są zorientowane na rywalizację i aktywność na forum parlamentu; • 4) fazę stabilizacji – maksymalizacji zysków na płaszczyźnie wyborczej i parlamentarnej w celu sprawowania rządów

Giovanni Sartori - o systemie partyjnym możemy mówić wtedy, kiedy istnieją w nim co najmniej dwie współzawodniczące partie Typologie systemów partyjnych: 1) ilościowe (M. Duverger: dwupartyjne i wielopartyjne); 2) jakościowe (J. La Palombary i M. Weinery: systemy konkurencyjne i nie dopuszczające konkurencji (rywalizacji politycznej); 3) ilościowo-jakościowe G. Sartori: a) system partii predominującej; b) system dwupartyjny; c) system wielopartyjny umiarkowanie spolaryzowany; d) system wielopartyjny ekstremalnie spolaryzowany

UKRAINA Etapy transformacji • 1) Etap liberalizacji systemu radzieckiego 19891991; • 2) Etap rządów nomenklatury 1991 -1994; • 3) Etap rządów oligarchii 1994 -2004 • 4) Rządy „obozu pomarańczowego” 2005 -2010

Etapy kształtowania się systemu partyjnego 1) Przedpartyjny 1988 -1989 2) Początków wielopartyjności (1989 -1991) 3) Postkomunistyczny (1991 -1994) 4) Fragmentaryzacji (1994 -2004)

Etap przedpartyjny 1988 -1989 • Organizacje ekologiczne – Ukraińska Asocjacja „Zielony Świat” (1987) • Organizacje demokratyczne – Ludowy Związek Sprzyjania Przebudowie (1988) • Organizacje kulturologiczne – Kijowski Ukraiński Klub Kulturologiczny; „Towarzystwo Lwa”; Stowarzyszenie Języka Ojczystego im. Szewczenki; „Memoriał” (odział ukraiński) • Organizacje narodowo-demokratyczne – „Ludowy Ruch Ukrainy na rzecz przebudowy” • Organizacje radykalne – Ukraiński Związek Helsiński • Organizacje młodzieżowe – Związek Niezależnej Młodzieży

Początków wielopartyjności (1989 -1991) • Partie narodowo-niepodległościowe – Ukraińska Partia Republikańska (1990); Ukraińska Chłopsko-Demokratyczna Partia • Partie narodowo-demokratyczne – Ludowy Ruch Ukrainy; Demokratyczna Partia Ukrainy • Partie liberalno-demokratyczne – Liberalno-Demokratyczna Partia Ukrainy; Ludowa Partia Ukrainy • Partie socjaldemokratyczne – Socjaldemokratyczna Partia Ukrainy; SDPU (z); Partia demokratycznego Odrodzenia Ukrainy. • Partie orientacji komunistycznej – KPU • Partie skrajnie lewicowe – „Forum Ojczyźniane” (ukraiński „Interfront) • Partie oderwane – Partia Zielonych Ukrainy (powstała z inicjatywy członków Asocjacji „Zielony Świat”).

Frakcje deputowanych w Radzie Najwyższej (jesień 1991 r. ) Nazwa frakcji Liczba mandatów Agrariusze 74 Demokratycznego Odrodzenia 21 „O sprawiedliwość społeczną” 42 „Ziemia i wolność” 33 „Zgoda” 26 Kongres Sił Narodowo-Demokratycznych 34 Rada Narodowa 90 „Nowa Ukraina” 34 Przemysłowców 22 Rada 31 Ruch 48

Tabela 2. Wyniki wyborów do RN w 1994 r. Przynależność do partii Liczba mandatów W tym zgłoszonych przez partię Komunistyczna Partia Ukrainy (KPU) 90 61 Chłopska Partia Ukrainy (Ch. PU) 19 - Socjalistyczna Partia Ukrainy (SPU) 15 7 Partia Pracy (PP) 5 2 Socjaldemokratyczna Partia Ukrainy (SDPU) 2 - Obywatelski Kongres Ukrainy (OKU) 2 - Lewica Centrolewica

Centrum Partia Demokratycznego Odrodzenia Ukrainy (PDOU) 4 - Partia Ekonomicznego Odrodzenia (PEO) 1 - Ludowy Ruch Ukrainy (LRU) 20 13 Demokratyczna Partia Ukrainy (DPU) 2 - Chrześcijańsko-Demokratyczna Partia Ukrainy (Ch. DPU) 1 - Ukraińska Republikańska Partia 11 8 Kongres Ukraińskich Nacjonalistów 5 3 1 - Bezpartyjni 227 - Razem 405 94 Centroprawica Prawica Ultraprawica Ukraińska Partia Konserwatywno-Republikańska

Tabela 3. Wyniki wyborów do RN w 1998 r. Ogólny okręg wyborczy % Manda ty Mandaty w okręgach jednomandat owych Ultralewicowe 4, 04 14 3 17 PSPU 4, 04 14 3 17 Lewicowe 37, 05 113 46 159 KPU 24, 65 84 38 122 Blok Ch. PU + SPU 8, 55 29 6 35 Blok Partii Pracująca Ukraina 3, 06 - 1 1 Wszechukraińska Partia Pracy 0, 79 - 1 1 Centrolewicowe 11, 12 31 17 48 LDP 5, 01 17 13 30 SDPU(z) 4, 01 14 3 17 Partia „Związek” 0, 70 - 1 1 Partia Kobiecych Inicjatyw 0, 58 - - - SDPU 0, 32 - - - Partia Obrońców Ojczyzny 0, 30 - - - Partia Postępu Duchowego Ekonomicznego i Społecznego 0, 20 - - - Partie polityczne Raze m

Centrum PZU Partia „Hromada” APU Blok „Liberalna Partia i Partia Pracy- Razem” 19, 73 5, 43 4, 67 3, 68 1, 89 35 19 16 - 23 8 8 2 58 19 24 8 2 Blok Partii „NEP” Partia Narodowo Ekonomicznego Rozwoju 1, 22 0, 94 - 2 - Blok Partii „SLOń” Partia Regionalnego Odrodzenia Ukrainy 0, 90 - 1 2 Blok Partii „Europejski wybór Ukrainy” 0, 13 - - - Centroprawicowe LRU PRP Blok Partii „Naprzód Ukraino” Chrześcijańsko Demokratyczna Partia 16, 28 9, 40 3, 13 1, 73 1, 29 32 32 - 23 14 4 3 2 55 46 4 3 2 Republikańsko-Chrześcijańska Partia 0, 54 - - - Partia Muzułmanów Ukrainy Prawicowe Blok Partii „Narodowy Front” Ultraprawicowe Ukraińskie Zgromadzenie Narodowe 0, 19 2, 7 0, 55 0, 39 - 7 7 1 - 0, 16 - 1 1 225 101 221 101 446 Blok Partii „Mniej słów” Nie poparło żadnej partii Kandydaci bezpartyjni Unieważniono Razem 5, 25 3, 0 99, 72

Konfiguracja ugrupowań politycznych w 2000 r. Polityczne centrum Lewicowa opozycja KPU Partia Władzy SPU PSPU ULR Ojczyzna SDPU(z) ZD LDP kierunek konfrontacji kierunek współpracy Prawicowa opozycja KUN PRP Sobór

Wyniki wyborów do RN w 2002 r. Partie i bloki Ogólnopaństwo wy okręg wyborczy Okręgi jednomandato we (mandaty) Razem % mandat y Ultralewicowe 3, 22 - - - 1 „Blok Natalii Witrenko” 3, 22 - - - Lewicowe 29, 87 79 10 89 2 KPU 19, 98 59 7 66 3 SPU 6, 87 20 3 23 Centrolewicowe 9, 09 19 5 24 4 SDPU(Z) 6, 27 19 5 24 5 Wszechukraińskie Zjednoczenie Polityczne „Kobiety dla przyszłości” 2, 11 - - -

Centrum 19, 21 35 75 110 6 Blok „Za jedyną Ukrainę” 11, 77 35 66 101 7 Blok „Drużyna pokolenia wiosennego” 2, 02 - - - 8 PZU 1, 30 - - - 9 Blok „Jedność” 1, 09 - 3 3 10 Blok DPU-SD 0, 87 - 4 4 11 Ukraińska Partia Marynarzy 0, 11 - 1 1 12 Partia Narodowo-Ekonomicznego Rozwoju Ukrainy - - 1 1 Centoprawicowe 24, 15 70 42 112 13 Blok W. Juszczenko „Nasza Ukraina” 23, 57 70 42 112 14 „Wszechukraińskie Zjednoczenie Chrześcijan” 0, 29 - - - Prawicowe 7, 26 22 - 22 15 Blok Julii Tymoszenko 7, 26 22 - 22 Ultraprawicowe 0, 77 - - - 16 Blok Partii „Ruski Blok” 0, 73 - - - 17 UZN 0, 04 - - - Bezpartyjni - - 93 93 Razem 93, 57 225 450

Konfiguracja ugrupowań politycznych w latach 2002 -2004 Polityczne centrum PR Lewicowa opozycja KPU PU SPU Prawicowa opozycja SDPU(z) Partia Władzy APU LDP PPPU Nasza Ukraina BJu. Ty

N Ugrupowania w wyborach 2006 r. Głosy % Mandaty 1 Partia Regionów 8 144 485 32. 12 186 2 Blok Julii Tymoszenko 5 648 345 22. 27 129 3 Blok „Nasza Ukraina” 3 536 459 13. 94 81 4 Socjalistyczna Partia Ukrainy 1 439 624 5. 67 33 5 Komunistyczna Partia Ukrainy 928 501 3. 66 21 6 Blok Natalii Witrenko „Ludowa Opozycja” 743 125 2. 93 - 7 „Ludowy Blok Łytwyna” 618 060 2. 43 - 8 Ukraiński Blok Ludowy Kostenka i Pluszcza 475 636 1. 87 - 9 Partia „Wiec” 443 559 1. 74 - 10 „Blok Obywatelski PORA-PRP” 372 931 1. 47 -

Ugrupowania w 2007 Liczba głosów % Liczba miejsc w RN +/do 2006 r. Partia Regionów 8013918 34, 37 175 -11 Blok Julii Tymoszenko 7162174 30, 71 156 +27 Blok „Nasza Ukraina – Ludowa Samoobrona” 3301012 14, 15 72 -9 Komunistyczna Partia Ukrainy 1257397 5, 39 27 +6 Blok Łytwyna 924568 3, 96 20 +20 Socjalistyczna Partia Ukrainy 668185 2, 86 0 -33 Postępowa Socjalistyczna Partia Ukrainy 309119 1, 32 — — Wszechukraińskie Zjednoczenie „Swoboda” 178655 0, 76 — —

Mołdawia Etapy transformacji: 1) Liberalizacja systemu radzieckiego 1988 -1991 2) Stanowienia państwa mołdawskiego 1991 -2000 - lata 1991 -1994 – między mołdawską a rumuńską tożsamością lata 1994 – 2000 – kształtowanie mołdawskiej tożsamości 3) Rządy mołdawskich komunistów 2000 -2009

Wyniki przyśpieszonych wyborów parlamentarnych w 1994 r. % Mandaty Agrarno-Demokratyczna Partia Mołdowy 43, 18 56 2 Blok: 22, 00 28 Partia Socjalistyczna N Nazwa ugrupowania 1 Ruch „Jedność” 3 Blok Chłopów i Inteligencji Sojusz Wolnych Chłopów 9, 21 11 Kongres Inteligencji Chrześcijańsko-Demokratyczna Liga Kobiet Partia Narodowo-Liberalna 4 Blok „Sojusz Chrześcijańsko. Demokratycznego Frontu Ludowego” 7, 53 9

Wyniki wyborów parlamentarnych w marcu 1998 r N Nazwa ugrupowania % Mandaty 1 Partia Komunistów Republiki Mołdowa 30, 01 40 2 Blok „Demokratyczna Konwencja Mołdowy” 19, 42 26 Partia Odrodzenia i Zgody Mołdowy 3 4 8 Chrześcijańsko-Demokratyczny Front Ludowy 8 Chrześcijańsko-Demokratyczna Liga Kobiet Mołdowy 2 Ekologiczna Partia Mołdowy 2 Chrześcijańsko-Demokratyczna Chłopska Partia Mołdowy Blok „Ruch na rzecz demokratycznej i kwitnącej Mołdowy” 2 Ruch „Na rzecz demokratycznej i kwitnącej Mołdowy” 18, 16 24 20 Obywatelska Partia Mołdowy 1 Ruch „Nowa Siła” 2 Partia Sił Demokratycznych 8, 84 11

Wyniki wyborów parlamentarnych z lutego 2001 r N Nazwa ugrupowania % Manda ty 1 Partia Komunistów Republiki Mołdowa 50, 07 71 2 Blok „Sojusz Braghisa” 13, 36 19 Związek Centrum Mołdowy 3 1 Socjalistyczna Partia Mołdowy 2 Partia Demokracji Socjalnej „Furnika” 3 Ruch Zawodowców „Speranca – Nadzieja” 1 Ruch „Nowa Siła” 1 Związek Pracy 1 Chrześcijańsko-Demokratyczna Partia Ludowa 8, 24 11

Wyniki wyborów parlamentarnych 6 marca 2005 r N 1 2 3 % Mandaty 45, 98% 56 Blok Wyborczy „Demokratyczna Mołdowa” 28, 53% 34 Chrześcijańsko-Demokratyczna Partia Ludowa 9. 07% 11 Nazwa ugrupowania Partia Komunistów Republiki Mołdowa *W wyborach uczestniczyło: 9 partii i 2 bloki, próg dla kandydatów niezależnych – 3%, partii - 6%, blok (2 partii) – 9%; blok (3 partii) – 12%, frekwencja – 64, 84%

Wyniki wyborów parlamentarnych 5 kwietnia 2009 r. (% / mandaty) Partia Liberalna 13. 13% 15 9. 77% 11 Komunistyczna Partia Republiki Mołdowy 49. 48% 60 Liberalno - Demokratyczna Partia Mołdowy 12. 43% 15 „Nasza Mołdowa”

Wyniki przedterminowych wyborów parlamentarnych 29 VII 2009 N Nazwa ugrupowania % Mandaty Partia socjaldemokratyczna 1, 86 0 Partia Liberalna 14, 68 15 „Nasza Mołdowa” 7, 35 7 4 Ludowa Partia Chrześcijańsko –Demokratyczna 1, 91 0 5 Partia Komunistów Republiki Mołdowa 44, 69 48 6 Liberalno -Demokratyczna Partia Mołdowy 16, 57 18 7 Demokratyczna Partia Mołdowy 12, 54 13 8 Ekologiczna Partia Mołdowy „Związek Zielonych” 0, 41 0 1 2 3

Wybory parlamentarne 2010 roku Głosy Mandaty Partia Liberalna 9, 96 12 Demokratyczna Partia Mołdowy 12, 7 15 Liberalno - Demokratyczna Partia Mołdowy 29, 42 32 Komunistyczna Partia Republiki Mołdowa 39, 34 42 Frekwencja – 63, 37%; uczestników - 39

Rosja Etapy transformacji: 1) 2) 3) 4) Liberalizacji systemu radzieckiego 1987 - VII 1990 Poszukiwania VII 1990 – XII 1993 Kształtowania XII 1993 – 1999 Konsolidacji 2000 -2008

System partyjny Federacji Rosyjskiej I etap (1990 -1993) Na początku 1992 r. Ministerstwo Sprawiedliwości zarejestrowało 37 partii politycznych Powstające ugrupowania można podzielić na następujące nurty 1) neokomunistyczne - Maj 1989 r. - „Jedność - za Leninizm i Komunistyczne Ideały” przekształcone w Komunistyczną Partię Bolszewików (związane z N. Andriejewą, stalinowskie) - „Pracująca Rosja” (W. Anpiłow). Opierała się przede wszystkim na struktury Rosyjskiej Komunistycznej Partii Robotniczej. Utworzona jesienią 1991 r. zrzeszała radykalne neokomunistyczne ugrupowania: Wszechzwiązkową Komunistyczną Partię Bolszewików, Rosyjską Partię Komunistów, Rosyjską Partię Komunistyczną – KPZR. - Ludowa Partia „Wolna Rosja” (A. Ruckoja) - Rosyjski Związek Ogólnoludowy (S. Baburina). Ugrupowanie nacjonalistyczne. - Komunistyczna partia Federacji Rosyjskiej (G. Ziuganow). Odrodzona w lutym 1993 r. jest uważana za kontynuatorkę Komunistycznej Partii RFSRR z 1990 r. i KPZR. - Agrarna Partia Rosji (M. Łapszyn). Powstała w lutym 1993 r. na bazie frakcji „Związek Agrarny”

System partyjny Federacji Rosyjskiej (cd. ) 2) socjalistyczne - Socjaldemokratyczna Partia FR, która powstała na bazie klubów politycznych działających w latach 1988 -1989. 3) demokratyczne - Powstałe z nurtu antykomunistycznego: Rosyjska Partia Demokratyczna - Powstałe z nurtu niekomunistycznego: Partia Konstytucyjnych Demokratów i Partia Konstytucyjno-Demokratyczna - Partia Wolności Narodowej (Astafiewa) - Powstałe z rozpadu KPZR: Demokratyczna Partia Rosji (N. Trawkin, S. Głaziew, G. Burbulis, S. Sztalin) i Republikańska Partia Federacji Rosyjskiej 4) chadeckie - Rosyjski Ruch Chrześcijańsko-Demokratyczny - Chrześcijańsko-Demokratyczny Związek Rosji - Rosyjska Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna

System partyjny Federacji Rosyjskiej (cd. ) 5) chrześcijańsko-narodowe (charakter prawosławny) - Związek Chrześcijańsko-Patriotyczny - Związek Chrześcijańskie Odrodzenie 6) nacjonalistyczne - Liberalno-Demokratyczna Partia Rosji (W. Zyrinowski) - Republikańska Narodowa Partia Rosji (N. Łysienko) - Rosyjska Jedność Narodowa (A. Barkaszow)

System partyjny FR w latach 1993 -2003 Partie 1999 (%) 24, 28 1993 (%) 12, 4 113 222 - 15 7 - 47 - - 23, 32 77 - - - 13, 33 66 - - Sojusz Sił Prawicow. 3, 9 2 8, 52 29 - 9 15, 5 58 LDPR 11, 6 38 5, 98 17 11, 18 51 22, 9 64 „Jabłoko” 4, 3 4 5, 93 21 6, 89 45 7, 82 22 - - - 7 10, 13 55 - - „Rodina” 9, 1 37 - - - Ludowa Partia 1, 2 19 - - - Agrarna Partia 3, 8 2 - - - 20 8 34 Komuniści (KPFR) Wspólna Rosja Jedność (Niedźwiedź) Ojczyzna – Cała Rosja „Nasz Dom Rosja” 2003 (%) 12, 7 M 53 37, 1 M 1995 (%) 22, 3 M M

Partie w Rosji na osi lewica-prawica (2003) AP KPFR Jabłoko” „ „Rodina” LP „JR” ZSP LDPR

Wyniki wyborów do Dumy Państwowej w 2007 r. Nazwa ugrupowania Głosy (%) Mandaty Agrarna Partia Rosji 2. 30 - Manda ty % - Partia Polityczna „Siła Obywatelska” 1. 05 - - Demokratyczna Partia Rosji 0. 13 - - Komunistyczna Partia Federacji Rosyjskiej 11. 57 56 12, 44 Związek Sił Prawicowych 0. 96 - - Partia Sprawiedliwości Społecznej 0. 22 - - Liberalno-Demokratyczna Partia Rosji 8. 14 39 8, 67 Partia Polityczna „Sprawiedliwa Rosja” 7. 74 38 8, 44 Partia Polityczna „Patrioci Rosji” 0. 89 - - „Wspólna Rosja” 64. 30 315 70 Partia Demokratyczna „Jabłoko” 1. 59 - -

Wyniki wyborów do Dumy Państwowej 2011 roku Nazwa ugrupowania % Mandaty „Jedna Rosja” 49, 32 238 Komunistyczna Partia Federacji Rosyjskiej 19, 19 92 „Sprawiedliwa Rosja” 13, 24 64 Liberalno-Demokratyczna Partia Rosji 11, 67 56 Partia Demokratyczna „Jabłoko” 3, 43 - Partia „Patrioty Rosji” 0, 97 - Partia „Prawe Dzieło” 0, 6 - Dane CKW Rosji

Rosyjskie partie na osi lewica-prawica 2011/2012 Patrioci Rosji „Jabłoko” Prawe Dzieło LDPR KPFR „SR” „JR” „Patrioci Rosji” – umiarkowanie lewicowa partia, powstała z rozłamu w KPFR w 2005 r. , Zjednoczyła Rosyjską Partię Pracy, „Euroazjatycka Partię – Patrioci Rosji”, Partię „Pokoju i Jedności”. 19 grudnia 2011 roku partia weszło do Ogólnorosyjskiego Frontu Ludowego W. Putina „Prawe Dzieło” – ugrupowanie prawicowe, powstało w wyniku rozwiązania Sojuszu Sił Prawicowych

BIAŁORUŚ Etapy transformacji: 1) 2) 3) 4) Liberalizacja systemu radzieckiego, lata 1989 -1991 Republika parlamentarna, lata 1991 -1994 Republika prezydencka wschodnia, lata 1994 -2004 „Odwrót od demokracji” – od 2004 roku

Wyniki wyborów do Rady Najwyższej w 1995 r. Nazwa ugrupowania Liczba uzyskanych mandatów (ogółem) Partia Komunistów Białoruska Agrarna Partia Zgody Narodowej Zjednoczona Partia Obywatelska 44 34 8 8 Białoruska Socjal-Demokratyczna Hromada 2 Partia Ogólnobiałoruskiej Jedności i Zgody 2 Białoruska Chłopska Partia Białoruska Partia Patriotyczna Republikańska Partia Pracy i Sprawiedliwości 1 1 1 Białoruska Partia Pracy Narodowa Partia Białorusi Partia Liberalno-Demokratyczna 1 1 1 Niezależni Razem 94 198

Wyniki wyborów do Izby Reprezentantów (X 2000) Partie Wybrani w I turze 2 Wybrani w II turze 4 Razem Agrarna Partia Republikańska Partia Pracy i Sprawiedliwości Białoruski Patriotyczny Związek Młodzieży Biał. P. Socjalno-Sportowa 4 - 1 2 5 2 2 - 2 1 - 2 Socjaldemokratyczna Partia Zgody Narodowej Białoruskie Zrzeszenie Obywatelskie „Jabłko” 1 - 1 1 P. Liberalno-Demokratyczna - 1 1 Zjedn. Partia Obywatelska - 1 1 Partia Komunistów Białoruska - - - 31 46 78 Komunistyczna Partia (KPB) Bezpartyjni 6

Wyniki wyborów do Izby Reprezentantów (IX 2004) Nazwa ugrupowania Liczba mandatów Bezpartyjni 98 Komunistyczna Partia Białorusi 8 Agrarna Partia 3 Partia Liberalno-Demokratyczna 1 Partia BFL - Zjednoczona Partia Obywatelska - Białoruska Socjal-Demokratyczna Hromada - Partia Komunistów Białoruska - Białoruska Socjaldemokratyczna Partia (Ludowa Hromada) - Socjaldemokratyczna Partia Zgody Narodowej - Partia Republikańska Frekwencja – 89% - Razem 110

Wyniki wyborów do Izby Reprezentantów w 2008 roku Nazwa ugrupowania Liczba mandatów Bezpartyjni 103 Komunistyczna Partia Białorusi 6 Agrarna Partia 1 Partia Liberalno-Demokratyczna - Partia BFL - Zjednoczona Partia Obywatelska - Białoruska Socjal-Demokratyczna Hromada - Białoruska Socjaldemokratyczna Partia (Ludowa Hromada) - Republikańska Partia Pracy i Sprawiedliwości - Białoruska Partia Patriotyczna frekwencja – 76, 7% Razem 110

Państwo Nazwa dokumentu Data uchwalenia Liczba partii Rosja Federalna ustawa o partiach politycznych 21. 06. 2001 (poprzednia ustawa z 5. 12. 1995) 199 (1999) 50 (2003) 7 (2009) Białoruś Ustawa Republiki Białoruś o partiach politycznych 05. 10. 1994 (wielokrotnie nowelizowana) 20 (1991) 28 (1999) 15 (2009) Ukraina Ustawa Ukrainy o partiach politycznych na Ukrainie 05. 04. 2001 14 (1992) 52 (1998) 172 (2009) Mołdawia Ustawa o partiach politycznych 21. 12. 2007 50 (1997) Armenia Ustawa Republiki Armenia o partiach 03. 07. 2002 (zmiany: 08. 12. 04; 09. 04. 07) 20 (1991) 19 (1995) 114 (2002)

Azerbejdżan Ustawa Republiki Azerbejdżanu o partiach politycznych 03. 06. 1992 (obowiązuje redakcja z 01. 10. 2007) 30 (2000) Gruzja Ustawa organiczna Gruzji o politycznych zjednoczeniach obywateli 31. 10. 1997 145 (2001) 180 (2006) Kazachstan Ustawa Republiki Kazachstan o partiach politycznych 15. 07. 2002 12 (2006) Kirgizja Ustawa Republiki Kirgiskiej o partiach politycznych 12. 06. 1999 57 (2007) Tadżykistan Ustawa Republiki Tadżykistan o partiach politycznych 13. 11. 1998 8 (2008) Turkmenia Ustawa o organizacjach społecznych 21. 10. 2003 (zastąpiła ustawę z 1991) 1 (2007) Uzbekistan Ustawa Republiki Uzbekistan o partiach politycznych 26. 12. 1996 (zmiany: 20. 08. 99; 12. 03 30. 04 03. 12. 04) 4 (2009)

Państwo/rok elekcji P 3% 2 NP SND SDT ELPP System partyjny Mołdowa / 1994 4, 0 80, 8 2, 0 2, 55 2, 62 Ukraina / 1994 4, 0 24, 44 4, 55 1, 04 21, 8 Rosja / 1995 5, 0 47, 1 2, 85 1, 08 6, 17 Umiarkowanie wielopartyjny z jedną partią dominującą Mołdowa / 1998 4, 0 63, 5 1, 54 1, 08 3, 63 Umiarkowanie wielopartyjny z równowagą między partiami Ukraina / 1998 8, 0 37, 3 2, 65 1, 5 7, 01 Rosja / 1999 6, 0 47, 6 1, 04 1, 75 8, 3 Ekstremalnie wielopartyjny z jedną partią dominującą Ekstremalnie wielopartyjny z dwiema głównymi partiami Mołdowa / 2001 5 63, 43 3, 7 1, 6 1, 8 Umiarkowanie wielopartyjny z jedną partią dominującą Ekstremalnie wielopartyjny z dwoma głównymi partiami Ukraina / 2002 6, 0 47, 32 1, 1 1, 53 7, 05 Rosja / 2003 5, 0 61, 07 4, 2 1, 39 3, 7 Umiarkowanie wielopartyjny z jedną partią dominującą Mołdowa / 2005 4, 0 74, 5 1, 6 3, 1 2, 26 Ukraina/ 2006 5, 0 54, 39 1, 44 1, 6 3, 5 Umiarkowanie wielopartyjny z jedną partią dominującą Umiarkowanie wielopartyjny z równowagą między partiami Rosja / 2007 4, 0 75, 87 5, 5 1, 4 1, 9 Umiarkowanie wielopartyjny

Państwo/rok elekcji P 3% 2 NP SND SDT ELPP System partyjny Armenia / 1995 5, 0 66, 8 14, 9 1, 1 2, 5 Azerbejdżan / 1995 -96 6, 0 46, 4 13, 5 1, 0 5, 2 Gruzja / 1995 7, 0 60 3, 1 1, 06 3, 9 Umiarkowanie wielopartyjny z jedną partią dominującą Ekstremalnie wielopartyjny z jedną partią dominującą Armenia / 1999 7, 0 50, 3 5, 6 1, 1 4, 6 Azerbejdżan / 2000 6, 0 65, 6 10, 7 1, 5 2, 7 Gruzja / 1999 6, 0 79, 6 2, 2 3, 85 2, 8 Ekstremalnie wielopartyjny z jedną partią dominującą Armenia / 2003 6, 0 43, 5 2, 3 1, 4 7, 5 Azerbejdżan / 2005 2, 0 52 12 1, 6 2, 7 Gruzja / 2003 -2004 4, 0 72, 7 8, 0 3, 2 2, 4 8, 0 64, 1 3, 4 1, 1 3, 3 - - - 5, 0 90, 6 7, 0 2, 8 1, 55 Ekstremalnie wielopartyjny z jedną partią dominującą Umiarkowanie wielopartyjny z jedną partią dominująca Armenia / 2007 Azerbejdżan / 2010 Gruzja / 2008 Ekstremalnie wielopartyjny z jedną partią dominującą Umiarkowanie wielopartyjny z jedną partią dominującą

System skonsolidowany III W II System nieskonsolidowany I II System przejściowy I II Protosystem I II System jednopartyjny III I* S N Lt Ee Lv S W N Md Ua Ge A m Kg Az Ru Kz By Tj Uz Tm