KARIERA ZAWODOWA 5 2 Planowanie rozwoju zawodowego 1

KARIERA ZAWODOWA 5. 2. Planowanie rozwoju zawodowego 1

Kariera zawodowa Etapy realizacji celów: 2. Określenie zasobów: materialnych, finansowych i ludzkich 3. Stworzenie harmonogramu działania 4. Charakterystyka szans i zagrożeń 5. Określenie własnych słabych i mocnych stron I KARIERA ZAWODOWA 1. Wyznaczenie celu zgodnie z zasadą SMART (jasno i precyzyjnie określony, mierzalny, ambitny, realistyczny i określony w czasie)

Czynniki sprzyjające osiągnięciu wyznaczonych celów Tym, co pomaga w osiąganiu wyznaczonych celów, jest: W przypadku podejmowania decyzji dotyczącej dalszej aktywności zawodowej warto uczestniczyć w zajęciach z poradnictwa zawodowego, gdyż zwiększają motywację, samoświadomość i pomagają zaplanować przyszłość. I KARIERA ZAWODOWA wysoka motywacja do działania, realność celu, samoświadomość i refleksja, pozytywne myślenie, poniesienie pełnej odpowiedzialności za własne działania i osiągnięcie celu, konsekwencja i silna wola, ewaluacja działań.

Praca jako wartość Praca jest wartością samą w sobie… Praca powinna być nie tylko źródłem dochodu, lecz także zawodowej satysfakcji wynikającej z rozwijania swoich pasji, realizowania zainteresowań i rozwoju osobistego. I KARIERA ZAWODOWA Bez pracy człowiek jest pozbawiony możliwości odczuwania satysfakcji z tego, że robi coś pożytecznego oraz użytecznego, że wynik jego pracy jest ważny, przydatny i wartościowy, że jego umiejętności i wiedza są potrzebne.

Model kariery Dawniej zazwyczaj raz wybierano ścieżkę zawodową, a wybrany zawód wykonywano do końca życia w jednym zakładzie pracy. Zapamiętaj I Planując karierę, warto korzystać z poradnictwa zawodowego. KARIERA ZAWODOWA Obecnie, aby być konkurencyjnym na rynku pracy, trzeba być gotowym do wielokrotnej zmiany lub uzupełniania kwalifikacji w życiu zawodowym. Potrzebne jest rozwijanie umiejętności tzw. miękkich (np. komunikacji, organizacji własnej pracy czy redukcji stresu) i ciągłe samodoskonalenie w ramach tzw. kształcenia ustawicznego (life long learning) oraz ciągły rozwój i aktywność.

Kariera zawodowa Najczęściej cytowaną definicją kariery jest definicja D. E. Supera z 1976 r. : I KARIERA ZAWODOWA Kariera jest „polem zdarzeń składających się na życie; sekwencją kolejnych prac zawodowych i innych ról życiowych, których połączenie wyraża poziom zaangażowania danej osoby w pracę w jej ogólnym wzorcu samorozwoju; seria stanowisk, na których otrzymuje wynagrodzenie lub nie, zajmowanych przez daną osobę od okresu młodzieńczego do okresu emerytalnego, w której zawód jest tylko jednym z wielu połączeń ról związanych z tą pracą, takich jak rola ucznia, pracownika czy emeryta, z rolami pozazawodowymi, takimi jak rola w rodzinie czy społeczeństwie. O karierach możemy mówić tylko wtedy, gdy ktoś dąży do ich rozwoju; kariery są osobocentryczne”.

Wybór zawodu Praca pochłania coraz więcej czasu i zaangażowania z naszej strony. Zapamiętaj Wybór zawodu to jedna z najważniejszych decyzji życiowych. Od tego zależy, jak będziemy w przyszłości, w dorosłym życiu, funkcjonować w sferze materialnej, społecznej i emocjonalnej (psychicznej). I KARIERA ZAWODOWA Należy dobrze się przygotować do wejścia na konkurencyjny i trudny rynek pracy, czyli właściwie zaplanować swoją karierę zawodową.

Etapy planowania własnej kariery zawodowej Planowanie kariery to proces obejmujący kilka etapów: I KARIERA ZAWODOWA diagnoza zainteresowań, talentów, pasji, predyspozycji i preferencji zawodowych (testy do samobadania, programy multimedialne, testy psychologiczne, autorefleksja, analiza swoich mocnych i słabych stron); analiza wymogów zdrowotnych, sprawnościowych, formalnych, istotnych dla uprawiania wybranego zawodu; analiza własnej sytuacji życiowej i rodzinnej; rozmowa z: rodzicami, wychowawcą, nauczycielami, rówieśnikami, ale i specjalistami z dziedziny poradnictwa zawodowego; poszukiwanie informacji o zawodach (jakie zadania zawodowe w ramach danego zawodu, gdzie można pracować) i specjalnościach (tu pomocne są w szczególności teczki o zawodach dostępne np. w centrach informacji); poszukiwanie informacji o dostępnych formach nauki w ramach interesującego nas zawodu i specjalności – rodzaje szkół, kursy, szkolenia dające zawodowe uprawnienia; zdobywanie doświadczenia i praktyki przez podejmowanie pracy na próbę, pracy wakacyjnej, praktyk, staży oraz pracy w formie wolontariatu.

Zdobywanie wiedzy i umiejętności Jest wiele form zdobywania wiedzy i umiejętności potrzebnych w przyszłym zawodzie: I KARIERA ZAWODOWA edukacja formalna (szkoły podstawowe, zawodowe, średnie ogólnokształcące i zawodowe, studia wyższe), edukacja nieformalna – kursy i szkolenia zawodowe, studia podyplomowe i MBA, kursy, warsztaty i szkolenia rozwijające zainteresowania, działania rozwijające umiejętności osobiste, praca na próbę, praktyki, staże, wolontariat.

Idea kształcenia przez całe życie (lifelong learning) Idea kształcenia ustawicznego (całożyciowego) opiera się na stałej gotowości do dokształcania się, rozwoju osobistego w formach szkolnych i pozaszkolnych, w formach stacjonarnych oraz np. kształcenia na odległość, np. e-learningu, do momentu zakończenia pracy zawodowej, a nawet po nim, np. na uniwersytetach trzeciego wieku dla osób starszych. I KARIERA ZAWODOWA Kształcenie ustawiczne (lifelong learning) zakłada ciągłe, całożyciowe doskonalenie, rozwijanie własnych umiejętności, podnoszenie kwalifikacji i kompetencji, rozwój indywidualny i społeczny.

Inwestowanie w siebie Trudności i zagrożenia brak widocznych/odczuwalnych efektów działania, nierealistyczny cel, brak świadomego działania, bezrefleksyjne działanie, negatywne myślenie, nieprzewidziane przeszkody i trudności, nieprzewidziane braki środków (narzędzi, finansów itp. ), niewystarczające informacje na dany temat, brak motywacji do działania, zrzucanie odpowiedzialności za niepowodzenie na innych, brak ewaluacji działań, niekonsekwencja w działaniu, brak silnej woli. II KARIERA ZAWODOWA W trakcie realizacji planu działania zmierzającego do osiągnięcia zamierzonych celów możemy napotkać wiele trudności i przeszkód, np. :

System oświaty w Polsce KARIERA ZAWODOWA II Źródło: www. kuratorium. lublin. pl

Możliwości planowania kształcenia W polskim systemie oświaty istnieje duża elastyczność i wiele możliwości w podejmowaniu kształcenia na różnych szczeblach edukacji. Po każdym etapie edukacji jest kilka możliwych ścieżek edukacji do wyboru. Po maturze – szkołę policealną, studia dzienne, wieczorowe lub weekendowe. Po studiach – studia doktoranckie lub studia podyplomowe, kursy lub szkolenia jako formę kształcenia ustawicznego. II W trakcie nauki i bezpośrednio po ukończeniu szkoły możemy nabrać praktyki i zaznajomić się z rynkiem pracy poprzez: praktyki, staże, prace dorywcze, sezonowe, pracę na próbę. KARIERA ZAWODOWA Po gimnazjum można wybrać liceum, technikum lub szkołę zawodową.

Wolontariat Zapamiętaj II Warto inwestować w siebie, w edukację, w nabywanie wiedzy, praktycznych umiejętności i kompetencji, warto być aktywnym i przedsiębiorczym, gdyż w przyszłości to zaprocentuje i pozwoli nam łatwiej wejść rynek pracy i utrzymać się na nim. KARIERA ZAWODOWA Istnieje jeszcze jedna forma zdobywania doświadczenia zawodowego. Jest nią wolontariat. Idea wolontariatu polega na nieodpłatnym świadczeniu pracy. Mimo że nie zarabiamy, zyskujemy coś równie cennego, a mianowicie możliwość przekonania się, czy praca w danej firmie, branży, w danym zawodzie/specjalności, na danym stanowisku jest dla mnie odpowiednia i czy w przyszłości będę z tego czerpać satysfakcję.

Definiowanie celów w horyzoncie czasowym Cele, które chcemy osiągnąć możemy określać w kilku horyzontach czasowych, jako cele: Krótkoterminowe – które będziemy realizować w okresie od 3 miesięcy do roku. Średnioterminowe – z czasem realizacji od 1 roku do 3 lat. Tutaj, aby nasze działanie było bardziej planowe, warto cel średnioterminowy podzielić na mniejsze podzadania – cele krótkoterminowe. Długoterminowe – które będziemy realizować w okresie od 3 do 5 lat. Czasem cel długoterminowy obejmuje perspektywę całego naszego życia. Tutaj również warto rozdzielić cel długoterminowy na swoiste podcele średnioterminowe. II KARIERA ZAWODOWA Bieżące – z czasem realizacji do 3 miesięcy.

Nadawanie celom priorytetów Matryca Eisenhowera to narzędzie, dzięki któremu możemy wyodrębnić priorytety w naszym działaniu. Każde zadanie, czynność i działanie określamy w dwóch wymiarach: pilność i ważność. II Pilne i ważne to zadania/działania wymagające natychmiastowej reakcji, a dodatkowo bardzo istotne w kontekście naszego celu głównego Niepilne, ale ważne wiążą się z samokształceniem, pogłębianiem wiedzy, rozwojem i relaksem, spędzaniem czasu z innymi ludźmi. Pozwalają podtrzymać motywację i energię do działania oraz pomagają utrzymać równowagę psychiczną, emocjonalną i fizyczną Pilne, ale nieważne to zadania, które nie są istotne z punktu widzenia celu głównego naszego działania, ale zabierają nam czas, kiedy np. robimy coś powtarzalnego i mało skomplikowanego. Możemy wówczas poprosić innych o pomoc, a sami zająć się sprawami i zadaniami pilnymi i ważnymi Niepilne i nieważne to tzw. pożeracze czasu – czas płynie, a my ani się nie zbliżamy do celu głównego, ani nie robimy nic ważnego) KARIERA ZAWODOWA Zatem pojawią się zadania/działania:

Analiza różnych możliwości planowania kariery Planując karierę zawodową, powinniśmy wziąć pod uwagę następujące czynniki: II KARIERA ZAWODOWA 1. Własne mocne i słabe strony. 2. Własne zainteresowania, predyspozycje i preferencje zawodowe. 3. Informacje o zawodach/specjalnościach. 4. Możliwości kształcenia. 5. Informacje o formach i możliwościach kształcenia – o szkołach. 6. Rozmowy z rodzicami, wychowawcą, pedagogiem, doradcą zawodowym. 7. Praktykę. 8. Dalszy rozwój zainteresowań i umiejętności osobistych. 9. Kształcenie ustawiczne. 10. Ewaluację działań.

Analizowanie możliwości znalezienia pracy na różnych rynkach Warto porównać nasze pragnienia z możliwościami lokalnego, regionalnego, krajowego, europejskiego i zagranicznego rynku pracy. Przy próbie poszukiwania pracy na rynkach europejskich i zagranicznych warto udać się np. do agencji zatrudnienia, prowadzących pośrednictwo pracy za granicą, i biur doradztwa personalnego. II KARIERA ZAWODOWA Zapotrzebowanie na lokalnym i regionalnym rynku pracy na osoby o danych kwalifikacjach w określonych zawodach w zależności od zachodzących zmian gospodarczych jest zmienne nie tylko w czasie, ale i przestrzeni. Wykazy zawodów deficytowych i nadwyżkowych dostarczają informacji o zapotrzebowaniu na zawody. Analiza tego obszaru może dać nam cenne wskazówki przed podjęciem decyzji o wyborze szkoły wyższej.

Rozpatrywanie efektów kształcenia i dalszej kariery zawodowej Podjęcie nauki w szkole ponadgimnazjalnej II Studia mogą mieć charakter 5 -letnich studiów magisterskich lub składać się z dwóch etapów: studiów licencjackich (ok. 3 lat) i magisterskich (ok. 2 lat) w trybie stacjonarnym, wieczorowym, zaocznym lub w formie blended learning. Wybór uzasadniony jest naszą sytuacją życiową i finansową oraz zainteresowaniami. KARIERA ZAWODOWA Po szkole gimnazjalnej można kontynuować naukę w: zasadniczej szkole zawodowej (2– 3 lata), liceum ogólnokształcącym (3 lata), liceum profilowanym (3 lata) lub technikum (4 lata) – wybór uzależniony jest od tego, na ile nasze zainteresowania są sprecyzowane, jak długo chcemy się uczyć i jak szybko zacząć pracować. Podjęcie nauki w szkole wyższej

Kształcenie ustawiczne zakłada ciągłe, całożyciowe doskonalenie siebie, swoich umiejętności, zdobywanie wiedzy, praktyki, kompetencji itp. Dzięki powyższym formom pozaszkolnym możemy kształtować również umiejętności miękkie, tak przydatne w życiu zawodowym i osobistym, oraz rozwijać hobby, zainteresowania, pasje i talenty. II KARIERA ZAWODOWA W Polsce istnieje wiele możliwości nabywania i podnoszenia swoich kwalifikacji w ten sposób: • studia doktoranckie, • studia podyplomowe, • seminaria, wykłady, • kursy, szkolenia, warsztaty (kursy przekwalifikowujące, zdobywanie nowego zawodu, zdobywanie zawodów pokrewnych), • nauczanie na odległość – kursy korespondencyjne, • coaching, konsultacje indywidualne, • programy multimedialne do samodzielnej nauki domu.

Indywidualny plan działania Tworzenie IPD Indywidualny plan działania to zapis procesu planowania kariery. Każdy plan powinien być także nieco elastyczny, aby móc go korygować, jeśli pojawi się nieprzewidziana przeszkoda, ale również wtedy, gdy w wyniku ewaluacji własnych działań np. wprowadzimy dodatkowy podcel. Zapamiętaj Plan ma największe szanse realizacji, jeśli będziemy konsekwentni, będziemy kierowali się silną wolą, pozytywnym myśleniem i wiarą we własne siły, co dodatkowo sprzyja wysokiej motywacji do działania. III KARIERA ZAWODOWA Ustalamy w nim cel główny i cele szczegółowe w różnych perspektywach czasowych (bieżącej, krótko-, średnio- i długoterminowej) zgodnie z zasadą SMART (dokładnie i jasno określony, mierzalny, ambitny, realistyczny i określony w czasie).

Planowanie alternatywnych sposobów osiągnięcia pierwotnych celów Może się zdarzyć, że w wyniku np. braku środków finansowych, pogarszającego się stanu zdrowia lub trudnej sytuacji rodzinnej zmuszeni zostaniemy do znalezienia alternatywnego sposobu osiągnięcia naszego głównego celu zawodowego, np. : jeśli podczas studiów dziennych chcemy podjąć pracę – zmiana systemu nauczania z dziennego na wieczorowy lub zaoczny jeśli np. nie wiemy, na jakim kierunku chcemy studiować, i zabraknie na to środków finansowych, warto zastanowić się nad podjęciem nauki w szkole policealnej, aby móc iść do pracy i zarobić niezbędne środki na wymarzone studia gdy po szkole średniej trafi nam się wyjątkowa okazja pracy za granicą, choć mieliśmy w planach iść od razu na studia, warto podjąć się tego trudu. Alternatywą stanie się podjęcie studiów w formie e-learningu, przez Internet III KARIERA ZAWODOWA zamiast podjąć studia – uczyć się wybranej specjalności w szkołach policealnych lub na kursach zawodowych lub podjąć studia w następnym roku

Analiza rynku pracy Informacje tego typu można znaleźć w: opracowaniach np. Głównego Urzędu Statystycznego, urzędów marszałkowskich, wojewódzkich urzędów pracy, powiatowych urzędów pracy itp. , strategii rozwoju województwa (w perspektywie np. 10– 15 lat), ogłoszeniach i ofertach pracy w portalach internetowych oraz prasie, doniesieniach o zmianach gospodarczych, które mają miejsce na terenie naszego miasta i województwa, informacjach o niszach rynkowych. III KARIERA ZAWODOWA Analiza rynku pracy, a pośrednio lokalnych zmian gospodarczych, powinna dotyczyć zmian potrzeb i oczekiwań pracodawców na lokalnym, regionalnym i krajowym rynku pracy oraz dostarczyć nam odpowiedzi na pytanie: czego i kogo szukają pracodawcy, a czego mi jeszcze brakuje pod kątem poszukiwanych przez nich: wykształcenia, umiejętności czy kwalifikacji?

Samodzielność w planowaniu kariery Odpowiedzialność za własne życie rozpoczyna się w momencie podejmowania decyzji o dalszej karierze zawodowej. To my sami musimy podjąć decyzję, jaki zawód wybierzemy, jaki kierunek nauki, bo nikt nie wybierze za nas. jaki zawód/specjalność wybrać? jaką szkołę wybrać? III KARIERA ZAWODOWA Najważniejsze kwestie w planowaniu kariery zawodowej to odpowiedź na pytania:

Przy wyborze zawodu należy się kierować przede wszystkim samowiedzą, czyli wiedzą o tym, jaka/jaki jestem, i wynikającą z niej samoświadomością. Zapamiętaj Im więcej gromadzimy informacji, tym większe zyskujemy rozeznanie i wtedy z większą świadomością i odpowiedzialnością jesteśmy w stanie podjąć właściwą dla nas decyzję. III KARIERA ZAWODOWA W wyborze szkoły pomoże nam wyszukiwanie informacji np. na stronach internetowych i porównanie oferty edukacyjnej różnych szkół albo opinii absolwentów, którzy daną placówkę ukończyli. Dobrym rozwiązaniem jest również wybranie się na Targi Kariery lub Targi Pracy.

Analiza własnych słabych i mocnych stron Zanim przystąpimy do wyszukiwania ofert pracy, warto najpierw stworzyć listę opisującą nasze mocne i słabe strony (jaka/jaki jestem? ), tzn. w dwóch kolumnach w formie przymiotników wypisujemy nasze cechy. np. leniwa(-y) niepunktualna(-y) agresywna(-y) Następnie tworzymy listę, na której w dwóch kolumnach wypisujemy: Co potrafię? - Czego nie potrafię? - Takie usystematyzowanie i zapisanie informacji o sobie pomoże nam w wyszukiwaniu ofert i ogłoszeń w sprawie pracy. III KARIERA ZAWODOWA Opanowana(-y) energiczna(-y) skrupulatna(-y) ambitna(-y)

Profil wymagań kwalifikacyjnych i osobowościowych Aby dowiedzieć się, jakich pracowników i o jakich cechach na danym rynku pracy poszukują pracodawcy, zaglądamy do prasy, pism branżowych oraz do Internetu. profil wymagań kwalifikacyjnych (np. wiedza z konkretnego obszaru), ukończenie studiów o określonym kierunku/specjalności, znajomość konkretnych przepisów prawnych, norm, procedur, certyfikacji, systemów i programów komputerowych, technik i metod pracy (np. technik sprzedaży bezpośredniej, metoda pracy w projekcie) itp. III profil wymagań osobowościowych, np. komunikatywność, odpowiedzialność, łatwość w nawiązywaniu kontaktów, skrupulatność, odporność na stres, gotowość do częstych podróży, umiejętność pracy na samodzielnym stanowisku pracy czy współpracy w zespole. KARIERA ZAWODOWA Każde ogłoszenie zawiera cechy kandydata pożądanego na danym stanowisku pracy, a więc:

Analiza oferty pracodawców Ogłoszenie opisuje również w skrócie obowiązki, jakie będzie miała do wypełnienia osoba pracująca na danym stanowisku pracy, np. zarządzanie kilkuosobowym zespołem, stworzenie produktu, opracowanie strategii marketingowej itp. Należy pamiętać, że firmy poszukujące pracowników w swoich ogłoszeniach umieszczają sylwetkę kandydata idealnego, a więc aby na dane ogłoszenie odpowiedzieć, nie trzeba spełniać dokładnie wszystkich zawartych w nim kryteriów. Warto próbować i wysyłać zgłoszenia nawet, jeśli „czegoś nam brakuje”, bo to zwiększa nasze szanse na zaprezentowanie się podczas rozmowy kwalifikacyjnej, a to cenne doświadczenie. Zapamiętaj III Analizując ogłoszenia, które na zaciekawiły, weźmy pod uwagę, kim jesteśmy, co wiemy i umiemy, a czego nam brakuje. Uzyskamy w ten sposób wiedzę, którą możemy wykorzystać przy planowaniu własnej ścieżki edukacyjnozawodowej. KARIERA ZAWODOWA Niektóre ogłoszenia zawierają również opis tego, co oferuje nam firma, np. pakiet usług socjalnych, samochód, komputer, telefon służbowy, atrakcyjny system premiowania, wyjazdy integracyjne i szkolenia, możliwość awansu czy pracę w młodym, dynamicznym zespole.

Lista istotnych pytań Podejmowanie świadomej decyzji odnośnie do swojej ścieżki edukacyjnej i zawodowej wymaga odpowiedzi na zasadnicze pytania: III KARIERA ZAWODOWA Jaka(-i) jestem? Jakie mam mocne i słabe strony? Co umiem? Co potrafię? Jakie mam zainteresowania? Kim chcę być? Gdzie siebie widzę za 5 lat? Jaką osobą będę za 5 lat? Gdzie będę pracować? Co będę robić? Jakie czynności będę wykonywać zawodowo? Na jakim stanowisku? W jakiej branży będę pracować? Gdzie i jak mogę zdobyć wiedzę potrzebną mi w przyszłości? Czy na rynku pracy poszukiwane są osoby o takich umiejętnościach? Kwalifikacjach? Czy na rynku pracy (lokalnym, regionalnym, krajowym, międzynarodowym) jest zapotrzebowanie na pracowników o takich cechach charakteru?

Lista istotnych pytań c. d. KARIERA ZAWODOWA III Czego muszę się nauczyć? Jakie umiejętności są mi potrzebne do osiągnięcia sukcesu zawodowego? Jak mogę wykorzystać swoje pasje, zainteresowania, hobby w przyszłości? Co da mi szkoła, którą wybrałam(-em)? Jakie korzyści stamtąd wyniosę? Co oferuje szkoła? Kim będę i co będę wiedzieć, umieć po zakończeniu nauki w tej szkole? Jaki jest program studiów? Jaki system studiowania jest dla mnie najbardziej optymalny, biorąc pod uwagę np. sytuację rodzinną i posiadane środki finansowe? Co po szkole ponadgimnazjalnej/studiach? Praca? Dalsza nauka? Staż? Praktyka? Czy w swoim otoczeniu mam wzorzec, autorytet, osobę dla mnie ważną, która odniosła sukces zawodowy? Jaka jest ta osoba? Kim jest? Jakim jest człowiekiem? Jakim jest pracownikiem? Co sprawiło, że odniosła sukces zawodowy? Co sprawia, że stała się dla mnie wzorcem godnym naśladowania?