Jak pracowa z uczniem na lekcji o specjalnych

Jak pracować z uczniem na lekcji o specjalnych potrzebach edukacyjnych „Staram się dziecko zrozumieć, nie szkodzić mu, stwarzać mu warunki i bodźce, aby chciało być lepsze” „Dobry człowiek to taki, który czuje co drugi czuje” Janusz Korczak

Niepełnosprawność intelektualna w stopniu lekkim bazowanie na mocnych stronach i zasobach ucznia, przekazywanie jasnych, krótkich komunikatów, unikanie trudnych, abstrakcyjnych pojęć, a także pytań problemowych przekrojowych, ukierunkowywanie aktywności ucznia, odwoływanie się do naśladownictwa, wskazywanie przykładów, stosowanie licznych powtórzeń, wielokrotne tłumaczenie, sprawdzanie efektów jego pracy i stopnia rozumienia poleceń, podawanie ich w prostszej formie, dzielenie materiału dydaktycznego na mniejsze partie, zmniejszenie ilości zadań do wykonania, zadawanie prac domowych w ilości i treści tak by uczeń mógł wykonać ją samodzielnie, kształtowanie kompetencji komunikacyjnej ucznia poprzez rozwijanie jego słownika czynnego i biernego, tworzenie zdań poprawnych pod względem gramatycznym i logicznym, kształtowanie umiejętności tworzenia dłuższych wypowiedzi słownych np. opowiadania, opisu, podejmowanie rozmów z uczniem o rzeczach, które wykonuje lub które wykonuje z innymi, nazywanie i komentowanie czynności wykonywanych w jego obecności, motywowanie i zachęcanie ucznia do pracy

cd. odwoływanie się do różnych doświadczeń ucznia, np. sytuacji z codziennego życia, wydłużanie czasu podczas sprawdzianów i prac samodzielnych, oraz czasu przeznaczonego na opanowanie i utrwalenie nowych wiadomości, przygotowywanie sprawdzianów z pytaniami sformułowanymi w prostszej formie i o mniejszym stopniem trudności (dostosowany test z innymi pytaniami), indywidualizowanie wymagań i kryteriów oceniania dziecka, m. in. zwracanie większej uwagi na wysiłek włożony w wykonanie zadania oraz postępy niż na ostateczny efekt, udzielanie mu pozytywnych wzmocnień oraz wygaszanie zachowań niepożądanych, podejmowanie z uczniem tematów dotyczących wartości, celów, planowania, odpowiedzialności, wyborów życiowych, zdrowia i rozwoju, rozwijanie jego samodzielności, zaradności, kształtowanie umiejętności praktycznych i samoobsługowych, stymulowanie jego rozwoju poznawczego, w tym ogólnej wiedzy i komunikowania się, docenienie wysiłków dziecka.

Klasyfikacja deficytów intelektualnych Od 89 – 70 IQ Wechslera - pogranicze normy. 69 – 55 IQ Wechslera – niepełnosprawność intelektualna w stopniu lekkim: poziom intelektualny charakterystyczny dla 10 - 12. roku życia. Ta forma deficytu intelektualnego stanowi najwięcej, około 85% rozpoznań. Osoby takie są samodzielne i zaradne społecznie, nie powinny jednak wykonywać zawodów wymagających podejmowania decyzji, ponieważ nie osiągnęły etapu myślenia abstrakcyjnego w rozwoju poznawczym. Życie rodzinne przebiega bez trudności. W socjalizacji mogą nabywać zaburzeń osobowościowych, ze względu na atmosferę otoczenia i stosunek innych. Obecnie istnieje tendencja do wprowadzania zajęć korekcyjnych, przy intensywniejszym treningu poznawczym w dłuższym czasie osoby z upośledzeniem w stopniu lekkim osiągają podobne wyniki co osoby z przeciętnym IQ. Nie przekraczają wieku umysłowego osoby w normie intelektualnej dwunastoletniej. 54 – 35 IQ Wechslera – niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym: funkcjonowanie intelektualne na poziomie 6 -9. roku życia. Częstotliwość występowania - około 10% z wszystkich 4 typów upośledzenia. W okresie przedszkolnym istnieją trudności z nabywaniem reguł społecznych (lojalność, współdziałanie), a także niezręczność fizyczna, powolny rozwój motoryczny. Poza tym do 9. roku życia rozwój jest prawidłowy. Osoby takie mogą nabywać umiejętności samoobsługowe, nie gubią się w dobrze znanym terenie, mogą pracować w zakładach pracy chronionej. Nie przekraczają wieku umysłowego osoby w normie intelektualnej dziewięcioletniej. 34 – 20 IQ Wechslera – niepełnosprawność intelektualna w stopniu znacznym: poziom rozwoju 3 -6 latka. Około 4 -5. roku życia zauważalne spóźnienie rozwoju psychofizycznego. Osoby te mogą opanować samoobsługę, przy stałej opiece mogą wyuczyć się czynności domowych, ale nie są zdolne do wyuczenia zawodu. Nie przekraczają wieku umysłowego osoby w normie intelektualnej sześcioletniej. poniżej 20 IQ Wechslera – niepełnosprawność intelektualna w stopniu głębokim: poziom funkcjonowania odpowiadający maks. 3. rokowi życia. Możliwe jest opanowanie tylko najprostszej samoobsługi. Występują ciężkie wady neurologiczne i fizyczne. Przez całe życie wymagają opieki instytucjonalnej. Nie przekraczają wieku umysłowego osoby w normie intelektualnej trzyletniej.

Autyzm Symptomy trudności: unikanie kontaktu wzrokowego podczas rozmowy; problemy z odczytywaniem mimiki twarzy, tonu głosu, gestów rozmówcy; bardzo uboga ekspresja emocjonalna poprzez mimikę; nieprawidłowa postawa, niezręczność ruchowa; ograniczona zdolności inicjowania i podtrzymywania konwersacji; nietypowy ton głosu lub nietypowy rytm mowy np. wymawianie każdego zdania jak pytania; uporczywie powtarzanie tego samego słowa lub zdania, pytania (echolalia); nieużywanie słów "ja", "moje" w odniesieniu do siebie. Mówienie w 3 osobie np. "Marek chce pić", wypowiedzi sprawiające wrażenie nieadekwatnych do sytuacji; bardzo dosłownym rozumienie wypowiedzi - braku rozumienia metafor, dowcipów. brak zainteresowania otoczeniem i osobami, nieumiejętność inicjowania kontaktu; problemy w rozumieniu uczuć lub mówieniu o uczuciach; nieumiejętność przewidywania, co ludzie mogą zrobić, powiedzieć w określonej sytuacji; brak spontanicznego cieszenia się i dzielenia się własnymi sukcesami z innymi osobami; nie angażowanie się w zabawy grupowe, nie wchodzenie w role, brak wyobraźni i zabawy "na niby"; dziecko nie lubi być dotykane, trzymane na rękach lub przytulane; nieumiejętność uczenia się na własnych błędach; nieumiejętność zastosowania w szerszym kontekście zapamiętanych reguł; przywiązywanie się do stałego, powtarzalnego planu dnia, obsesyjne układanie przedmiotów w określonym porządku; silne przywiązanie do przedmiotów pełniących funkcje talizmanów; specyficzne zainteresowania, pogłębianie wiedzy na jakiś konkretny, często bardzo wąski i specjalistyczny temat często związaną z cyframi i symbolami np. zapamiętywanie i recytowanie rozkładu jazdy tramwaju; spędzanie czasu na układaniu zabawek w specyficzny sposób, obserwowaniu poruszających się przedmiotów np. wentylator, pralka lub koncentracja się na konkretnej części przedmiotu (np. koło samochodu zabawki); wielokrotne powtarzanie ruchów takich jak trzepotanie rękoma na wysokości oczu, kręcenie się wokół własnej osi, monotonne kołysanie się, podskakiwanie, wyginanie palców.

Dostosowanie do pracy z uczniem z autyzmem zminimalizowanie lub całkowite wyeliminowanie elementów rozpraszających; posadzenie ucznia blisko nauczyciela; zachowanie schematu pracy i stałości działań edukacyjnych; opracowanie planu codziennych zajęć i każdorazowe zapoznawanie z nim ucznia; wcześniejsze informowanie o zmianach np. w rozkładzie zajęć lekcyjnych; kierowanie poleceń indywidualnie do dziecka. Zwracanie się do niego po imieniu. podczas rozmowy używanie prostego i jednoznacznego języka; wyjaśnianie metafor i przenośni, wyrazów bliskoznacznych, żartów lub dowcipów użytych podczas prowadzenia lekcji; uzupełnianie rysunkiem, zdjęciem informacji przekazywanych podczas lekcji treści abstrakcyjnych; w razie potrzeby wydłużanie czasu przeznaczonego na wykonywanie poszczególnych zadań i prac pisemnych; dzielenie trudniejszego lub dłuższego zadania na kilka części; dostosowywanie pomocy dydaktycznych i treści zadań do zainteresowań ucznia (np. obliczanie różnicy czasu na podstawie rozkładów jazdy); na lekcjach wychowania fizycznego unikanie aktywności ruchowej związanej z rywalizacją. Dbanie o losowe przydzielanie do grup (dzieci autystyczne są mniej sprawne i niezgrabne ruchowo, a dodatkowo mają problemy z graniem zespołowym, co sprawia, że są pomijane lub niechętnie wybierane; w sytuacji wzburzenia lub zdenerwowania umożliwienie pobytu w spokojnym, cichym miejscu np. bibliotece, gabinecie pedagoga; ignorowanie i nie reagowanie na zachowania prowokacyjne (np. płacz, plucie, krzyk). częste przypominanie o normach i zasadach funkcjonowania społecznego oraz chwalenie i nagradzanie za ich przestrzeganie; opracowanie sposobów radzenia sobie z emocjami w kategorii akceptowane - nieakceptowane.

Zespół Aspergera Symptomy trudności: nieumiejętność komunikowania się w sposób niewerbalny: językiem ciała, tonem głosu, gestem; widoczne ograniczenia w zakresie zdolności do inicjowania i/lub podtrzymywania rozmowy; dosłowne, literalne rozumienie i używanie języka, upośledzona zdolność rozumienia ironii i innych elementów "podtekstu" obecnych w komunikacji; bardzo bogate niekiedy słownictwo, nieidące w parze ze zrozumieniem wypowiedzi, częste czytanie bez zrozumienia treści; perfekcjonizm wypowiedzi - posługiwanie się językiem literackim, staranne dobieranie słów; wypowiadanie się sloganami, zaczerpniętymi z ulubionego filmu czy reklamy; nie zwracanie uwagi na to, czy rozmówca w danym momencie słucha. nie nadawanie wypowiedziom barwy i tonu. Mowa monotonna - jakby pozbawiona emocji; zasypywanie nawet nowo poznanej osoby wieloma pytaniami lub opowiadanie bez końca o swoich potrzebach, pasjach, zainteresowaniach, nawet gdy rozmówca próbuje zmienić temat; trudności w inicjowaniu i podejmowaniu udanych interakcji rówieśniczych; nadmierna ufność, łatwowierność, naiwność – łatwa ofiara żartów innych dzieci; trudności z rozpoznawaniem zarówno swoich, jak i cudzych stanów emocjonalnych; koncentrowanie się przede wszystkim na sobie i swoich sprawach; może pojawiać się agresja w stosunku do rówieśników i dorosłych, spowodowana zazwyczaj frustracją, gniewem i zdawaniem sobie sprawy z własnej odmienności. Szczególną uwagę należy zwrócić na autoagresję (zanieczyszczanie się, samookaleczenia, uderzanie głową o ściany czy podłogę lub rozdrapywanie małych ranek na ciele). W starszym wieku dominuje autoagresja werbalna, czyli obciążanie się winą, obrzucanie wyzwiskami, z planowaniem samobójstw włącznie. niekontrolowane, specyficzne zachowania i współruchy ekscentryczny, niechlujny ubiór; nie przywiązywanie wagi do mody; trudności z utrzymywaniem higieny osobistej; niezgrabność ruchowa, zaburzenia koordynacji, wady postawy, duża gibkość, albo wzmożone napięcie mięśniowe.

Dostosowanie do pracy z uczniem z ZA zachowywanie schematu pracy na lekcjach i stałości działań eliminowanie bodźców rozpraszających (wzrokowych, słuchowych); zwrócenie uwagi na możliwą nadwrażliwość ucznia na niektóre bodźce; kierowanie poleceń indywidualnie do ucznia, zwracanie się do niego po imieniu; powtarzanie polecenia, sprawdzanie stopnia jego zrozumienia; nie przekazywanie zbyt wielu informacji, a gdy chodzi o polecenia, to wystarczy jedno; używanie krótkich zdań, prostego języka - podawanie jasnych instrukcji przykładów; uwzględnianie deficytów w zakresie rozumienia niedosłownych wypowiedzi, ironii, metafor, słów i wyrażeń wieloznacznych; w razie potrzeby wydłużanie czasu przeznaczonego na wykonywanie poszczególnych zadań i prac pisemnych i dzielenie zadania na wieloetapowe krótsze części; zadawanie krótszych prac domowych w sytuacji, tyle ile uczeń wykona samodzielnie; w miarę możliwości sprawdzanie wiedzy ucznia w formie przez niego preferowanej; dostosowanie pomocy dydaktycznych i zadań do zainteresowań ucznia (np. obliczanie różnicy czasu na podstawie rozkładu jazdy autobusów); na lekcjach wychowania fizycznego unikanie aktywności ruchowej związanej z rywalizacją. Dbanie o losowe przydzielanie do grup (dzieci z ZA są mniej sprawne i niezgrabne ruchowo oraz mają problemy z graniem zespołowym, co sprawia, że są pomijane lub niechętnie wybierane do grupy zawodników); dostrzeganie, nazywanie i chwalenie wszelkich zachowań empatycznych i współczujących; otoczenie ucznia dyskretną opieką, gdyż może się on stać łatwym obiektem zaczepek; praca nad poprawą u ucznia zachowań nieakceptowanych przez otoczenie; staranie o to, aby uczeń zawsze miał z kim wykonywać zadania grupowe Mocne strony uczniów z zespołem Aspergera : mają dobrą pamięć wzrokową, a używanie pomocy wizualnych (np. zdjęć, modeli itp. ) przykuwa ich uwagę i pozwala lepiej przyswoić materiał; świetnie zapamiętują fakty i wydarzenia (jeśli tylko temat zainteresuje ich w stopniu umożliwiającym koncentrację uwagi);

Afazja, to zaburzenie polegające na niemożności rozumienia mowy, albo na niemożności wyrażania słowami myśli, pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego. Afazji często towarzyszą problemy z czytaniem i pisaniem, ponieważ są to umiejętności związane z mową. Generalnie można wyróżnić dwa zasadnicze rodzaje afazji: afazję ruchową (motoryczną) i afazję czuciową (sensoryczną). Symptomy trudności: ubogie słownictwo; szybkie zapominanie wypowiadanych słów i zdań i trudności z ich odtworzeniem; zamiany sąsiednich głosek, opuszczanie dodawanie i przestawianie ich tworzenie niewłaściwych form gramatycznych; błędy składniowe i dzielenie słów na sylaby; ciche przygotowywanie się do wypowiedzi i wypowiedzi nadmiernie krótkie; zaburzenia "melodii" mowy (monotonne wypowiedzi, sylabizowanie); problemy z wyliczaniem we właściwej kolejności np. dni tygodni, miesięcy, liczb. ogólna niesprawność motoryczna; współwystępowanie zaburzeń koordynacji ruchowej oraz orientacji wzrokowo przestrzennej; problemy w kontaktach z rówieśnikami; zaburzenia emocjonalne i zaburzenia zachowania; nadpobudliwość ruchowa a w związku z tym brak koncentracji uwagi.

Dostosowanie do pracy z uczniem z afazją jak najwcześniejsze wprowadzanie czytania - jeśli występują trudności metodą sylabową, wówczas zalecane jest czytanie globalne; podczas zaznajamiania z obrazem graficznym liter, można wykorzystywać dodatkowo polski alfabet palcowy (daktylografia); umożliwianie wielozmysłowego poznawania treści słów, łączenie słów/nazw z konkretnymi zabawkami, przedmiotami lub obrazkami; zezwalanie na jak najczęstsze wypowiadanie się, motywowanie do wypowiadania się; stwarzanie spokojnej atmosfery w trakcie wypowiedzi ustnych, nie pospieszanie wypowiedzi; uwzględnianie problemów z wymową i artykulacją w czasie wypowiedzi; akceptowanie gestów, min, których dziecko używa w celach komunikacyjnych; umożliwianie uzupełniania wypowiedzi ustnej zapisem; wspieranie podczas redagowania wypowiedzi ustnych (np. podpowiadanie brakujących słów); aranżowanie udziału dziecka w dyskusjach grupowych; podpieranie wiadomości podawanych słuchowo - danymi wzrokowymi; formułowanie krótkich instrukcji, w postaci konkretnych pytań lub poleceń. Powtarzanie ich w razie potrzeby; pomaganie w odczytywaniu podczas lekcji poleceń i instrukcji; w procesie nauczania języka obcego stosowanie metod indywidualnych. Ograniczanie podawanych form językowych (różnica między brzmieniem słowa, a jego zapisem). Ograniczanie ilość materiału (mniej słownictwa). Całkowite dostosowanie form klasówek i sprawdzianów do możliwości ucznia oraz stosowanie indywidualnych kryteriów oceny; ustawiczne utrwalanie i wielokrotne wykorzystywanie - poprzez stwarzanie odpowiednich sytuacji komunikacyjnych - zdobytych przez dziecko umiejętności werbalnych; zauważanie i nagradzanie wszelkich form aktywności słownej lub bezsłownej zmierzającej do nawiązania przez dziecko kontaktu z otoczeniem.

Uczeń niedowidzący Symptomy trudności: niechęć do pracy wzrokowej, drażliwość; skrócony czas koncentracji uwagi, męczliwość; problemy z wychwytywaniem i dostrzeganiem istotnych bodźców wzrokowych; zaburzona orientacja i wyobraźnia przestrzenna; brak trwałej pamięci wzrokowej; zaburzone postrzeganie relacji przestrzeni i głębi; mylenie liter o podobnych kształtach; mylenie wyrazów o podobnej strukturze; przestawianie liter; nieprawidłowa technika czytania; brak rozumienia tekstu w całości; wolniejsze tempo czytania związane z problemami w spostrzeganiu całego wyrazu, zdania; problemy z rozumieniem tekstu (konieczność koncentracji na postrzeganiu kształtu poszczególnych liter); możliwe trudności w pisaniu z uwagi na obniżoną sprawność spostrzegania i zakłóconą koordynację wzrokowo - ruchową; możliwe popełnianie wielu błędów: przestawianie, mylenie, opuszczanie liter, błędy ortograficzne, złe rozplanowanie stron w zeszycie; problemy z czytaniem obszernych tekstów, działań matematycznych, map; problemy z właściwym postrzeganiem i zapamiętywaniem figur geometrycznych; trudności w nawiązywaniu kontaktów, nieśmiałość, zaniżona samoocena.

Dostosowanie do pracy z uczniem niedowidzącym właściwe umiejscowienie dziecka w klasie; zapewniające właściwe oświetlenie oraz widoczność; umożliwiające dogodny dostęp do tablicy (możliwość łatwego podejścia, gdy uczeń nie rozpoznaje pisma ze swojego miejsca); ograniczanie wszelkich błyszczących powierzchni o niepożądanym odblasku; unikanie podczas zapisów na tablicy innych kolorów kredy niż biały i żółty; zachęcanie ucznia do korzystania z przyborów pisarskich o ciemnej, równomiernej kresce; zezwalanie na odpisywanie od sąsiada z ławki podczas przepisywania tekstu; udostępnianie tekstów (testów sprawdzających wiedzę) w wersji powiększonej (czcionka 18 -24) podawanie modeli i przedmiotów do obejrzenia z bliska; zwracanie uwagi na szybką męczliwość dziecka związaną ze zużywaniem większej energii na patrzenie i interpretację informacji uzyskanych drogą wzrokową (wydłużanie czasu na wykonanie określonych zadań); umożliwienie dziecku korzystania z kaset z nagraniami lektur szkolnych; w geometrii, technice, wprowadzanie uproszczonych konstrukcji z ograniczoną do koniecznych liczbą linii pomocniczych; umożliwienie uczniowi wykonywania konstrukcji geometrycznych na kartkach większego formatu; korzystanie z map o mniejszej ilości szczegółów; przy demonstracji map, plansz i tablic z rysunkami, diagramami, schematami i tabelami zwracanie uwagi na ich czytelność, tzn. czy są one odpowiedniej wielkości, narysowane odpowiedniej grubości liniami, z odpowiednim kontrastem barwnym i kontrastem; ograniczenie wymagań w zakresie kaligraficznym; częste zadawanie pytania- "co widzisz? ", w celu sprawdzenia i uzupełnienia słownego trafności doznań wzrokowych; słowne objaśnianie wszystkiego co ma zrobić uczeń, aby w pełni mógł uczestniczyć w zajęciach.

Uczeń niedosłyszący Symptomy trudności: dziecko sprawia wrażenie uważającego lub śniącego na jawie, może nie słyszeć instrukcji nauczyciela; jest niechętne angażowaniu się w działania klasowe, obawia się porażki, ponieważ ma kłopoty z rozumieniem; może reagować niewłaściwie w sytuacjach zabawowych (nie rozumie zasad gry lub intencji innych osób) reaguje nietypowo na ustne instrukcje; może mieć zaburzenia mowy, mały zasób słów i pojęć; słabo czyta; często myli głoski dźwięczne i bezdźwięczne, nie różnicuje głosek z trzech szeregów s-z-c-dz, sz-ż-cz-dż, ś-ź-ć-dź (np. zamiast "z" dziecko może napisać każdą inną literę s, ż, sz); zamienia i gubi litery, pomija cząstki wyrazów, myli końcówki - co powoduje zmianę treści znaczenia wyrazów, czasem pisze bezsensowne zlepki liter - w przypadku niezrozumienia ich znaczenia; duże trudności sprawia dziecku poprawna pisownia, opanowanie gramatyki, składni i ćwiczenia stylistyczne; nie jest on w stanie samodzielnie czytać i zrozumieć treści obszernych lektur szkolnych.

Dostosowanie do pracy z uczniem słabosłyszącym zapewnić dobre oświetlenie klasy oraz miejsce dla dziecka w pierwszej ławce w rzędzie od okna. Od 0, 5 do 1. 5 m od nauczyciela, którego twarz jest dobrze oświetlona, może słuchać jego wypowiedzi i jednocześnie odczytywać mowę z ust. nauczyciel mówiąc do całej klasy, powinien stać w pobliżu dziecka zwrócony twarzą w jego stronę - nie powinien chodzić po klasie, czy być odwrócony twarzą do tablicy, to utrudnia dziecku odczytywanie mowy z jego ust; należy mówić do dziecka wyraźnie używając normalnego głosu i intonacji, unikać gwałtownych ruchów głową czy nadmiernej gestykulacji; trzeba zadbać o spokój i ciszę w klasie, eliminować zbędny hałas m. in. zamykać okna; upewnić się czy polecenia kierowane do całej klasy są właściwie rozumiane przez dziecko niedosłyszące. W przypadku trudności zapewnić mu dodatkowe wyjaśnienia; dziecko z wadą słuchu ma trudności z równoczesnym wykonywaniem kilku czynności w tym samym czasie, nie jest w stanie słuchać nauczyciela - co wymaga obserwacji jego twarzy jednocześnie otworzyć książkę na odpowiedniej stronie i odnaleźć wskazane ćwiczenie. Często więc nie nadąża za tempem pracy pozostałych uczniów w klasie; w czasie lekcji wskazane jest używanie jak najczęściej pomocy wizualnych i tablicy (m. in. zapisanie nowego tematu, nowych i ważniejszych słów, dat na lekcji historii itp. ); więcej czasu na przeczytanie książki, zalecać audiobooki, lub wybrane rozdziały; unikać podawania treści tylko słuchowo- poprzeć materiałem wzrokowym; przy ocenie prac pisemnych dziecka nie należy uwzględniać błędów wynikających z niedosłuchu, one nie powinny obniżyć ogólnej oceny pracy. uczeń niedosłyszący jest w stanie opanować konieczne i podstawowe wiadomości zawarte w programie nauczania ale wymaga to od niego znacznie więcej czasu i wkładu pracy, w porównaniu z uczniem słyszącym. Przy ocenie osiągnięć ucznia z wadą słuchu należy szczególnie doceniać własną aktywność i wkład pracy ucznia, a także jego stosunek do obowiązków szkolnych (systematyczność, obowiązkowość, dokładność).

Specyficzne trudności w uczeniu się Generalnie przyjmuje się, że chodzi tu o: dysgrafię: trudności w opanowaniu kształtnego, czytelnego pisma o zadowalającym poziomie graficznym; dysortografię: trudności w opanowaniu poprawnej pisowni, zgodnej z regułami ortograficznymi danego języka; dysleksję: izolowane trudności w czytaniu, bez towarzyszących im innych zaburzeń rozwoju umiejętności szkolnych; dyskalkulię: trudności w uczeniu się matematyki. Uczniowie z dyskalkulią nie są w stanie osiągnąć adekwatnego do swojego wieku rozwojowego poziomu biegłości w procesach matematycznych, pomimo iż mają iloraz inteligencji w normie, wychowują się w sprzyjających warunkach edukacyjnych, mają odpowiedni poziom motywacji do nauki i nie występują u nich żadne zaburzenia emocjonalne.

Dyskalkulia- trudności w liczeniu Symptomy trudności: problemy ze zrozumieniem pojęcia liczby. Szczególne trudności w przekraczaniu progu dziesiątkowego; nieumiejętność wykonywania elementarnych działań na materiale liczbowym (dodawania, odejmowania, dzielenia, mnożenia); problemy z wyobrażeniem sobie liczebności i wielkości (np. podczas gier planszowych przeliczanie za każdym razem ilości oczek na kostce, trudność z ustaleniem czy 4 domy, to tyle samo co 4 klocki – domy są większe od klocków więc nie może tu być równości); błędne odczytywanie liczb wskutek przestawiania cyfr w ich obrębie (16, to 61); mylenie osi (x, y); problemy w opanowaniu pojęcia czasu, z opanowaniem terminologii i jednostek czasowych; problemy ze zrozumieniem znaczenia jednostek (1 m, to mniej niż 10 cm); problemy w posługiwaniu się pieniędzmi (sumowanie, obliczanie reszty itp. ); problemy z odczytywaniem skal, legend na mapie, rozkładów jazdy, planów; trudności z rozumieniem chronologii dat; Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych: oceniamy przede wszystkim tok rozumowania, a nie techniczną stronę liczenia; zły wynik końcowy wcale nie świadczy o tym, że dziecko nie rozumie zagadnienia; wydłużenie czasu przeznaczonego na wykonywanie przez ucznia operacji na materiale liczbowym - w szczególności na lekcjach matematyki, fizyki i chemii; ograniczanie liczby zadań do wykonania oraz ich rodzaju - do prostszych i typowych; zezwolenie na używanie pomocy w formie kalkulatora i tabliczki mnożenia; pozwalanie na wykonanie obliczeń dowolnym sposobem przez ucznia; zachęcanie go do powtarzania tych samych partii materiału dydaktycznego; docenianie wkładu pracy ucznia, jego systematyczności i postępów, motywowanie go do kontynuowania ich.

Dysgrafia - czyli brzydkie, nieczytelne pismo dostosowanie wymagań będzie dotyczyło formy sprawdzania wiedzy, a nie treści; wymagania merytoryczne, co do oceny pracy pisemnej powinny być ogólne, takie same, jak dla innych uczniów, natomiast sprawdzenie pracy może być niekonwencjonalne. Np. , jeśli nauczyciel nie może przeczytać pracy ucznia, może go poprosić, aby uczynił to sam lub można go przepytać ustnie z tego zakresu materiału. indywidualizowanie kryteriów oceny wszystkich prac pisemnych ucznia pod względem poprawności graficznej, ocenianie głównie ich wartości merytorycznej, a nie czytelności zapisu, wydłużanie limitów czasowych podczas prac pisemnych; umożliwienie uczniowi pisania drukowanymi literami na zajęciach szkolnych, a dłuższych pisemnych prac domowych na komputerze; egzekwowanie wiedzy ucznia w formie wypowiedzi ustnych lub krótkich sprawdzianów w formie testowej, w przypadku trudności z odczytaniem pisemnych prac klasowych, umożliwienie uczniowi głośnego ich przeczytania lub uzupełnienia pracy wypowiedzią ustną; ograniczanie tekstów do pisania na lekcji do niezbędnych notatek, których nie ma w podręczniku, jeśli to możliwe danie uczniowi gotowej notatki do wklejenia; docenianie wkładu pracy ucznia, niezależnie od jej ostatecznych efektów.

Dysortografia- trudności z poprawną pisownia ortograficzną dostosowanie wymagań znowu dotyczy głównie formy sprawdzania i oceniania wiedzy z tego zakresu; zamiast klasycznych dyktand można robić sprawdziany polegające na uzasadnianiu pisowni wyrazów, odwołując się do znajomości zasad ortograficznych oceniać odrębnie merytoryczną stronę pracy i odrębnie poprawność pisowni; w żadnym wypadku dysortografia nie uprawnia do zwolnienia ucznia z nauki ortografii i gramatyki; ocenianie głównie ich wartości merytorycznej, a nie poprawności ortograficznej - dotyczy to wszystkich przedmiotów wymagających poprawnego pisania, w szczególności języka polskiego oraz języków obcych; uwzględnianie obiektywnych trudności ucznia dotyczących orientacji przestrzennej i wyobraźni przestrzennej, a także percepcji wzrokowej na zajęciach z zakresu matematyki, fizyki, chemii, biologii i geografii; wydłużanie limitów czasowych podczas prac pisemnych celem umożliwienia uczniowi dokonania autokorekty zapisu; umożliwienie uczniowi korzystania ze słownika ortograficznego podczas sprawdzianów i wypracowań; stosowanie dyktand z komentarzem, okienkiem ortograficznym, dotyczących wybranej reguły lub zakresu, opisowe ocenianie poprawności oraz postępów ucznia; docenianie wkładu pracy ucznia, niezależnie od jej ostatecznych efektów.

Dysleksja- trudności w czytaniu i rozumieniu tekstu wydłużanie limitów czasowych lub zmniejszanie liczby zadań do wykonania podczas pracy samodzielnej ucznia, opartej na odczytywaniu tekstów; uwzględnianie obiektywnych trudności ucznia w zapoznaniu się i opanowaniu nowego materiału; sprawdzanie czy uczeń prawidłowo zrozumiał czytane teksty oraz polecenia tekstowe podczas pracy samodzielnej i w razie potrzeby dokładne ich wyjaśnianie; unikanie głośnego czytania (szczególnie nowych tekstów) przez ucznia na forum klasy; ograniczanie polecania uczniowi czytania obszernych lektur do rozdziałów istotnych ze względu na omawianą tematykę; unikać wyrywania do odpowiedzi. Jeśli to możliwe uprzedzić ucznia (na przerwie lub na początku lekcji), że będzie dzisiaj pytany. W ten sposób umożliwiamy uczniowi przypomnienie wiadomości, skoncentrowanie się, a także opanowanie napięcia emocjonalnego często blokującego wypowiedź; akceptowanie korzystanie z nagrań dźwiękowych, a w wyjątkowych przypadkach z ekranizacji, jako uzupełnienia samodzielnie przeczytanych rozdziałów; docenianie wkładu pracy ucznia, niezależnie od jej ostatecznych efektów.

Zagrożenie niedostosowaniem społecznym Wykaz pewnych cech najbardziej typowych dla niedostosowanej społecznie młodzieży. Tendencje społecznie negatywne; Odwrócenie zainteresowań od wartości pozytywnych i chęć wyżycia się w akcji społecznie destruktywnej; Podziw i zainteresowanie dla tzw. złych czynów; Cynizm i brawura w tym względzie; Nieżyczliwy stosunek do człowieka, do cudzego, mienia, regulaminów, norm i zarządzeń; Nieodpowiedni stosunek do czynów własnych; Nieumiejętność zżycia się z grupą; Wyłamywanie się , zrzucanie winy na innych; Brak poczucia odpowiedzialności za swoje czyny; Niechęć do pracy i nauki; Życie chwilą, przygodą, awanturą; Duża wyobraźnia, brak hamulców krytycyzmu, sugestywność; Brak wizji życia w płaszczyźnie etycznej - społecznie pozytywnej; Nieumiejętność wyjścia z trudnej sytuacji.

Dostosowanie - Zagrożenie niedostosowaniem społecznym zapewnienie uczniowi miejsca w pierwszej ławce w pobliżu nauczyciela; ukierunkowanie uwagi i działań ucznia w czasie zajęć; kontrolowanie jego pracy i poziomu wykonania powierzonych zadań; w razie potrzeby wydłużanie czasu samodzielnej pracy ucznia oraz czasu przeznaczonego na sprawdziany; egzekwowanie wiedzy partiami; indywidualizowanie terminów zaliczeń po dłuższej nieobecności ucznia, sprawdzanie stopnia zrozumienia poleceń, w razie potrzeby powtarzanie ich, zachęcanie ucznia do pomocy w organizacji lekcji poprzez zlecanie mu rozniesienia np. atlasów, przygotowanie tablicy, pisanie na tablicy, wycieranie tablicy, ustawianie ławek itp. , jednoznaczne i realistyczne przedstawianie uczniowi oczekiwań dorosłych, zawieranie z nim umów; wzmacnianie zachowań pozytywnych, ale konsekwentne przeciwstawianie się zachowaniom szkodliwym i niebezpiecznym, rozmawianie z nim na temat ogólnie obowiązujących norm i zasad współżycia społecznego; stymulowanie rozwoju moralnego ucznia - autorefleksji, świadomego podejmowania decyzji, przewidywania skutków własnych działań, odpowiedzialności, empatii, sumienia; monitorowanie rozwoju relacji społecznych ucznia, w szczególności jego sposobu radzenia sobie w sytuacjach trudnych i konfliktowych, kontrolowania działań impulsywnych oraz wyrażania emocji; wspieranie ucznia w doświadczaniu sukcesów i w rozwoju pozytywnej samooceny, opartej o cechy i zachowania obiektywnie pozytywne, objecie ucznia troskliwą opieką wychowawcy, pedagoga;

Dostosowanie na lekcjach wychowania fizycznego Uczniowie niedosłyszący: nauczyciel, mówiąc do całej klasy, powinien stać w pobliżu ucznia zwrócony twarzą w jego stronę, by ułatwić uczniowi odczytywanie mowy z jego ust; należy mówić do ucznia wyraźnie, używając normalnego głosu i intonacji; należy sprawdzić stopień zrozumienia adresowanych poleceń i instrukcji i w razie potrzeby; Uczniowie niedowidzący: Zwolnienie z zajęć wychowania fizycznego lub ograniczenie wykonywanie gier zespołowych (zależny od stopnia niedowidzenia). Uczniowie ze specyficznymi trudnościami w nauce odróżnianie stron świata, kierunków prawy/lewy oraz rąk i nóg; rozumienie poleceń, gdyż docierają one do nich zniekształcone; dokładne objaśnianie polecenia i dokonywania pokaz; Ocena uczniów z wychowania fizycznego z trudnościami edukacyjnymi Postępy uczniów i ich psychofizyczne i możliwości (efekty pracy a nie popełniane błędy); Wysiłek włożony w usprawnianie się i wywiązywanie się z podejmowanych przez nich zadań; Sumienność i aktywność na lekcjach wychowania fizycznego;

„Każdego dnia mów dziecku, że jest dobre, że może, że potrafi” Janusz Korczak „Większość nauczycieli traci czas na zadawanie pytań, które mają ujawnić to, czego uczeń nie umie, podczas gdy nauczyciel z prawdziwego zdarzenia stara się za pomocą pytań ujawnić to, co uczeń umie lub czego jest zdolny się nauczyć. ” Albert Einstein Dziękuję za uwagę