Jak pracowa z dzieckiem niedowidzcym Prezentacja dla nauczycieli

Jak pracować z dzieckiem niedowidzącym? Prezentacja dla nauczycieli Iwona Pepaś Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna tyflopedagogika

Spis treści: o Potrzeba integracji. o Trudności na jakie napotykają dzieci niedowidzące w szkole, w tym trudności ortograficzne w piśmie. o Potrzeba pełnej diagnozy. o Podstawowe zasady i metody pedagogiki specjalnej. o Zasady pracy z dzieckiem niedowidzącym. o Bibliografia. o Wyjście z prezentacji. 2

Potrzeba integracji o o o Celem integracji jest umożliwienie niepełnosprawnym prowadzenia normalnego życia, udostępnienie im wszystkich instytucji kształcenia, pracy, kultury i rekreacji, z których korzystają pełnosprawni oraz udzielanie im różnych rodzajów pomocy socjalnej. Powodzenie społecznej integracji dzieci, młodzieży i dorosłych osób niepełnosprawnych zależy od warunków stworzonych tym osobom w ich naturalnym środowisku. Sama istota społecznej integracji polega na pełnym „łączeniu" osoby niepełnosprawnej w społeczność osób pełnosprawnych. Wszystkie dzieci powinny przejść „edukację włączającą”, w procesie której kształtowane jest u nich przekonanie, że każde z nich, niezależnie od stanu swojego zdrowia i sprawności, ma prawo do wspólnej nauki i uczestnictwa we wszystkich sytuacjach społeczności uczniowskiej. Niedowidzenie ma oczywiście pewien negatywny wpływ na funkcjonowanie dziecka w szkole, jednak jest on spowodowany zewnętrznymi aspektami funkcjonowania (bariery architektoniczne, zbyt liczne klasy, brak pomocy itp. ), natomiast nie wynika on z osobowości i możliwości poznawczych i intelektualnych uczniów z defektem wzroku. Większość dzieci niedowidzących, to jednostki zdolne i ambitne, co spowodowane jest ogromną motywacją, aby dorównać rówieśnikom. Defekt wzroku kompensowany jest u nich rozwojem innych procesów poznawczych takich jak: pamięć, uwaga, wyobraźnia. Spis treści 3

Trudności na jakie napotykają dzieci niedowidzące w szkole, w tym trudności ortograficzne w piśmie Przyczyny trudności ortograficznych w piśmie Trudności o charakterze ogólnym o o o o Czytanie obszernych tekstów z podręczników oraz lektur szkolnych. Odczytywanie zapisów z tablicy. Odczytywanie i pisanie długich ciągów działań matematycznych i wzorów chemicznych. Czytanie map zagęszczonych różnymi elementami graficznymi. Nadążanie z robieniem notatek w czasie lekcji. Przygotowanie obszernych prac pisemnych. Konieczność zbyt długiego korzystania ze wzroku przy odrabianiu dużej ilości zadań domowych. o o o o Uczenie się w utrudnionych warunkach gorszego widzenia powoduje niedokładny obraz litery. Niewyraźne pisanie negatywnie wpływa na utrwalania sobie właściwego obrazu wyrazu. Posługiwanie się lupą lub innym przyrządem optycznym utrudnia pisanie, w tym przepisywanie z tablicy. Podchodzenie do tablicy wymaga czasu. Słała kontrola nauczyciela, wykrywająca błędy, utrwala u ucznia przekonanie, że osiągnięcia powodzenia jest prawie niemożliwe. Wyręczanie przez rodziców. Mniejsza ilość przeczytanych samodzielnie tekstów. Spis treści 4

Potrzeba pełnej diagnozy (1) Diagnoza Lekarska Psychologiczna Pedagogiczna Spis treści 5

Potrzeba pełnej diagnozy (2) o Diagnoza psychologiczna dziecka niedowidzącego opisuje: ogólną sprawność umysłową stopień wykorzystywania wzroku stopień kompensacji percepcyjnej współwystępowanie schorzeń funkcje percepcyjno – motoryczne (analiza słuchowa, słuch fonematyczny, rozwój ruchowy, lateralizacja i orientacja w przestrzeni), uzdolnienia kierunkowe i zainteresowania przystosowanie emocjonalne i funkcjonowanie społeczne. o Diagnoza pedagogiczna sprawdza poziom wiadomości i umiejętności szkolnych. o Diagnoza lekarska informuje o jednostce chorobowej ucznia, wynikających z niej konsekwencji, a także zawiera wskazówki dotyczące najkorzystniejszego oświetlenia miejsca pracy, używanego przez ucznia sprzętu optycznego jego działanie, nakazów i zakazów podczas pracy. Spis treści 6

Podstawowe zasady i metody pedagogiki specjalnej o o o o o Zasada indywidualizacji. Zasada konkretności i poglądowości nauczania. Zasada priorytetu rewalidacji w organizacji procesu dydaktycznego. Zasada przystosowania wymagań do indywidualnych możliwości wychowanków. Zasada zapewnienia bezpieczeństwa, życzliwości, akceptacji, tolerancji, zaufania dziecka do prowadzącego zajęcia. Zasada stopniowania trudności, zasada korekcji i kompensacji (zastępowanie wzroku innymi zmysłami). Zasada celowości i systematyczności. Zasada kształtowania u dziecka pozytywnej motywacji do nauki, kształtowanie wiary we własne siły, przezwyciężanie trudności (krok po kroku). Zasada optymizmu pedagogicznego (tzn. wiara w możliwości dziecka, dostrzeganie najdrobniejszych sukcesów itp. ) Spis treści 7

Zasady pracy z dzieckiem niedowidzącym (1) o Dopilnować, by uczeń nie wstydził się używać szkieł optycznych i lup oraz zapewnić właściwe oświetlenie klasy. o Posadzić dziecko blisko nauczyciela i tablicy. o Stosować pomoce służące do powiększania, używać czarnego flamastra i powiększonych liter. o Pogrubić linijki w zeszycie dziecka, a przy ocenianiu nie wyolbrzymiać roli kaligrafii. o Uwzględnić wolniejsze tempo pracy. o Rozwijać zainteresowania i zdolności, zachęcać do wypowiedzi słownych. o Wykorzystywać umiejętność kompensowania ubytków wzroku przy pomocy słuchu i innych zmysłów. o Zmienić kryteria oceny dzieci niedowidzących. o Dzieci niedowidzące powinny mieć możliwość Indywidualnego potraktowania (podobnie jak dzieci dyslektyczne). o Pamiętać, że uczenie polisensoryczne jest jedną z najskuteczniejszych form nauki. o Stosować wolniejsze spostrzeganie, poznawanie zjawisk i wolniejsze tempo pracy. o Dominującą metodą powinno być ustne opracowanie materiału lekcyjnego. o Ćwiczenia wymagające użycia wzroku nie powinny trwać dłużej niż 10 -15 minut. Spis treści 8

Zasady pracy z dzieckiem niedowidzącym (2) Należy modyfikować sposobów nauczania ortografii dla dzieci niedowidzących poprzez: o wprowadzenia poprawnego zapisu ortograficznego nowego wyrazu, o pokazywanie pokrewieństwa wyrazów, o tworzenie właściwego obrazu poprzez zapis (dziecko powinno dostać zapisany wyraz), o wszystkie trudne wyrazy, które pojawią się na lekcji uczeń powinien mieć do dyspozycji na ławce, o łączenie obrazu z ruchem, logiczne powiązanie ze sobą pisowni wielu wyrazów, o podanie jasnej reguły ortograficznej, o otoczenie małego dziecka (przedszkole i nauczanie zintegrowane) powinno być oznaczone wyrazami powiązanymi z przedmiotami codziennego użytku i określającymi codzienne czynności, o organizację ćwiczeń ortograficznych nastawionych na sukces – ćwiczenia z lukami, bank wyrazów potrzebnych do użycia w samodzielnej pracy itp. o rozwijanie zainteresowania poprawnym pisaniem, korzystanie ze słowników, porównywanie swoich wcześniejszych i obecnych prac, nagradzanie poprawnie napisanych prac. Spis treści 9

Bibliografia o Bateman B. : Dzieci niewidome i niedowidzące, w. Harring N. G. I Schiefelbusch R. L. : Metody Pedagogiki Specjalnej. W-wa 1973, PWN. o Bendych E. , Janik M. : Nauczanie początkowe dzieci niewidomych. W-wa 1981, WSPS. o Grzegorzewska M. : Psychologia niewidomych. W-wa – Lwów 1926. o Konarska J. : Dziecko niedowidzące. Wskazówki wychowawcze dla Rodziców. W-wa 1984, PZN. o Sękowska Z. : Rewalidacja niewidomych, w: Hulek A. [red]: Pedagogika rewalidacyjna, W-wa 1977, PWN. o Strona Polskiego Związku Niewidomych www. pzn. org. pl Spis treści 10

Dziękuję za uwagę 11