TRUDNO wyzwaniem dla nauczyciela Jak pracowa z uczniem

TRUDNOŚĆ - wyzwaniem dla nauczyciela Jak pracować z uczniem wykazującym trudności w nauce w świetle nowej podstawy programowej? Marzena Słobodzińska

Dostosowywanie wymagań do specjalnych potrzeb edukacyjnych ucznia – ogólne wskazówki Wszelkie formy indywidualizacji – dotyczące dzieci ze specjalnymi potrzebami, w tym dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się – powinny bazować na rozpoznawaniu i wykorzystaniu potencjału dziecka do pokonywania deficytów. Aby rozpoznanie sił i ograniczeń dziecka było możliwe, konieczne jest zgromadzenie o nim rzetelnej wiedzy, z wykorzystaniem różnych źródeł: • informacji i zaleceń zawartych w opinii/orzeczeniu • informacji przekazywanych przez rodziców • informacji specjalistów • publikacji i szkoleń

Rozpoznawanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dziecka i czynników środowiskowych „Czym gorączka, kaszel, wymioty dla lekarza, tym uśmiech, łza, rumieniec dla wychowawcy. Nie ma objawu bez znaczenia. Trzeba notować i zastanawiać się nad wszystkim, odrzucać co przypadkowe, łączyć co pokrewne, szukać kierujących praw. . . ” (J. Korczak) Do czego zobligowany jest każdy nauczyciel w zakresie prowadzenia obserwacji pedagogicznej? Do rozpoznawania Indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych Indywidualnych możliwości psychofizycznych Czynników środowiskowych

Indywidualne potrzeby rozwojowe – wynikają przede wszystkim z etapu rozwoju procesów poznawczych i procesów emocjonalno-społecznych oraz rozwoju osobowości. Nauczyciel rozpoznaje ich aktualny poziom w odniesieniu do każdego ucznia, w czym pomocne mogą być pytania, np. : � � � � � Czy uczeń jest w stadium myślenia konkretno-wyobrażeniowego (przedoperacyjnego), operacyjnego (konkretnego), czy abstrakcyjnego? Czy jego uwaga jest mimowolna czy dowolna (czy jest procesem regulowanym, czy samoregulowanym)? Czy jego pamięć ma charakter dowolny czy logiczny? Czy w ramach percepcji uczeń dokonuje rozpoznawania, rozróżniania, czy może już kategoryzowania? Czy ma gotowość do pracy w grupie? Czy potrafi kontrolować swoje emocje? Czy poszukuje nowych wyzwań? Czy podejmuje się rozwiązywania zadań samodzielnie, czy oczekuje pomocy? Czy kieruje się motywacją zewnętrzną w działaniach, czy swoją aktywność postrzega już jako własną potrzebę?

Jakie cechy obserwacji pedagogicznej mają wpływ na jej obiektywność i przydatność w rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz rozwijaniu potencjału ucznia? Do najistotniejszych cech obserwacji należą: Dokładność Jak obserwować? Bez zniekształceń, z rejestracją szczegółów Selektywność Co odrzucać(dane przypadkowe, nieużyteczne)? Co zachować i łączyć z innymi? Celowość Kogo? Co? Po co? (obserwuję) Obserwacja pedagogiczna Obiektywność Co widzę? Co słyszę? Co czuję (zapach)? Bez interpretacji Planowość Jakie sytuacje? Jakie warunki? Jaki sposób rejestracji?

Dokładne poznanie dziecka umożliwia określenie jego rzeczywistych potrzeb i możliwości, a następnie sformułowanie zgodnych z nimi wymagań, spójnych z obowiązującą podstawą programową. Nauczyciel powinien umieć rozpoznać specjalne potrzeby edukacyjne ucznia i na tej podstawie określić, czego może od niego wymagać, a czego nie.

DIAGNOZA Celem diagnozy edukacyjnej jest ukierunkowanie nauczycieli na wszystkich poziomach kształcenia na potrzebę zrozumienia indywidualności swoich uczniów i mechanizmów oraz uwarunkowań ich rozwoju. Jeśli nauczyciel umie przeprowadzić diagnozę edukacyjną i zna różne formy diagnozy edukacyjnej to potrafi: zrozumieć: � ucznia i utworzyć dla niego indywidualny program oddziaływań, � grupę uczniów i mieć poczucie pewności, że kształci swoich wychowanków zgodne z ich możliwościami, umiejętnościami i zdolnościami, � wpływ, jaki mają różne czynniki zewnętrzne i wewnętrzne na rozwój ucznia, aby np. na ich podstawie określić czynniki wpływające na jego aktywność i zachowanie w szkole, � siebie, a szczególnie motywy swoich działań, wzajemne relacje z uczniami, wartości, jakimi się powinien lub kieruje się w życiu, poznać : � różne sfery rozwoju ucznia ważne dla jego prawidłowego rozwoju, indywidualne cechy dziedziczne i wpływy środowiska na rozwój ucznia, zaplanować: � działania edukacyjne dostosowane do potrzeb uczniów, którymi się opiekuje, uwzględniając ich cechy indywidualne, np. zdolności, doświadczenie, zainteresowania, � działania interwencyjne i wspomagające rozwój uczniów, gdy wie, że wystąpiła sytuacja budząca niepokój i gdy ma pewne podejrzenia o wystąpieniu różnych nieprawidłowości i deficytów, � monitorowanie postępów dotyczących rozwoju ucznia, które pozwolą mu na prawidłowe oddziaływanie i ocenę skuteczności metod i form w działaniach zastosowanych dla tego ucznia, � korygowanie swojego postępowania pedagogicznego.

Nauczyciel powinien dostosować metody i formy pracy z dzieckiem do jego możliwości, uwarunkowanych dysfunkcjami czy sytuacją społeczną. Wiąże się to na przykład z następującymi działaniami: • dostosowaniem sposobu komunikowania się z uczniem (np. mówienie z odpowiednim natężeniem głosu, formułowanie wypowiedzi i pytań o prostej konstrukcji, powtarzanie pytań lub instrukcji, udzielanie dodatkowych wyjaśnień, naprowadzanie pytaniami pomocniczymi, zwracanie się wprost do ucznia); • zachowaniem właściwego dystansu (np. w przypadku dziecka niewidomego należy stanąć blisko, dotknąć go dłonią, aby wiedziało, że jest słuchane lub że do niego kierowane jest pytanie, natomiast dla niektórych dzieci z zespołem Aspergera czy z autyzmem dotyk będzie zbyt silnym bodźcem pobudzającym); • wydłużeniem czasu pracy (np. w sytuacji odpytywania podczas zajęć, pracy klasowej, zajęć manualnych); • stosowaniem zróżnicowanych kart zadań do samodzielnego rozwiązania (rozdawane dzieciom powinny zawierać zadania o różnym stopniu trudności); .

• powtarzaniem reguł obowiązujących w klasie oraz jasnym wyznaczaniem granic i egzekwowaniem ich przestrzegania • zmianą form aktywności (stosowanie naprzemiennie metod podających i aktywizujących); • dzieleniem materiału nauczania na mniejsze partie, zmniejszeniem liczby zadań do wykonania, zwiększeniem liczby ćwiczeń i powtórzeń materiału; • częstym odwoływaniem się do konkretu; • stosowaniem metody poglądowości – umożliwieniem poznawania wielozmysłowego; • dostosowaniem liczby bodźców związanych z procesem nauczania (np. ;

• zastosowaniem dodatkowych środków dydaktycznych i środków technicznych (w niektórych przypadkach nauczyciel będzie musiał dostosować je do możliwości ucznia, np. włączając film powinien opatrzyć obraz tekstem pisanym, jeśli w grupie jest dziecko niesłyszące, albo powtarzać tekst, jeśli ten uczeń potrafi czytać z ust; • powtarzaniem reguł obowiązujących w klasie oraz jasnym wyznaczaniem granic i egzekwowaniem ich przestrzegania.

Jak pracować z uczniem wykazującym trudności w nauce w świetle nowej podstawy programowej? Część praktyczna

IPET Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny www. ore. edu. pl

WOPFU www. ore. edu. pl

ZA WSPÓŁPRACĘ KONTAKT tel : 733 799 411 e-mail: razem. stowarzyszenie@wp. pl