2020 2021 GZ DNEM TEMEL LEMLERI DEZENFEKSYON Prof

2020 -2021 GÜZ DÖNEMİ TEMEL İŞLEMLER-I DEZENFEKSİYON Prof. Dr. Yüksel ARDALI

DEZENFEKSİYON Dezenfeksiyon, atık sudaki patojen organizmaları yok etmek için uygulanır. Dezenfeksiyonun etkinliği, dezenfeksiyon yapılmasından sonra kalan koliform bakteri belirleyici grubu ile ölçülebilir. Çoğu atık suda arıtma işlemleriyle gerçekleştirilen virüs uzaklaştırılması tam değildir ve insan kullanımına sunulacak arıtılmış atık suların dezenfeksiyonu bir gerekliliktir. Özellikle arıtılmış atık su, tarımsal sulamada kullanılacaksa bu husus daha da önem kazanmaktadır.

DEZENFEKSİYON Kullanılacak dezenfektanın alıcı ortamdaki canlılara ve akış yönünde suyu kullanan insanlar için zehirleyici etki oluşturmayacak şekilde seçilmesi gerekmektedir. Genelde kullanılan yöntemler sıvı-gaz klor, hipokloritler, klordioksit, ozon ve ultraviole sistemlerdir. Evsel atık suların arıtma işleminden sonra tekrar kullanılması, su miktarının giderek azaldığı dünyamızda oldukça önem kazanmaktadır. Özellikle dünyanın kurak bölgelerinde arıtımlı atık sular, en fazla tarımsal sulama ve arazi sulamada kullanılmaktadır.

DEZENFEKSİYON Dezenfektan seçimi; Bir dezenfektanın büyük ölçekte, içme ve kullanma suyu dezenfeksiyonunda kullanılabilmesi İçin bazı Özellikleri taşıması gerekmektedir, 1 - Dezenfektan, arıtılacak suyun bileşimi ve miktarında beklenen değişik durumlarda, beklenen sıcaklık aralığında ve sağlanan temas süresinde patojen, organizmaların uzaklaştırılması için uygun olmaktadır,

DEZENFEKSİYON 2 - Dezenfektan makul bir fiyatla kolaylıkla elde edilebilmeli, uygulaması doğru ve güvenli bîr şekilde yapılabilmelidir, 3 - Dezenfektan, uygulanan dozlarında, toksîk ya da estetik yönden istenmeyen özellikler göstermemelidir. 4 - Dezenfektan, su dağıtımı sırasında yeniden kirlenme ihtimaline karşı dayanıklı olmalıdır. 5 - Arıtma süresinin kontrol altında tutulabilmesi ve dezenfeksiyon etkinliğinin belirlenebilmesi için dezenfektanın kolay, doğru ve pratik bir biçimde analizi mümkün olmalıdır,

KİMYASAL DEZENFEKSİYON Dezenfektan olarak kullanılan kimyasal maddeler şunlardır : Klor ve klor bileşikleri, brom, iyot, ozon, fenollü bileşikler, alkoller, ağır metaller ve tuzları, boyalar, sabunlar ve sentetik deterjanlar, kuaterner amonyum bileşikleri, hidrojen peroksit, çeşitli asitler ve alkaliler.

KLOR İLE DEZENFEKSİYON 20. yüzyılın başlarından itibaren yaygın olarak kullanılan metotlarından biri klor ve klor bileşikleriyle yapılan dezenfeksiyondur. Kullanılan klor bileşikleri normal şartlarda tabiatta bulunmayan ve kimyasal olarak üretilen bileşiklerdir. Yaygın kullanımında klorun ucuz bir dezenfeksiyon sistemi olmasının yanı sıra, kalıcı etkiye sahip olması da önemli bir etkendir. Klorun öldüremediği birçok mikroorganizma da (aeromanas, legionella vb. ) bulunmaktadır. Fakat klorun öldürebildikleri öldüremediklerinden daha çok olduğu için klor hâlâ başarılı bir dezenfektan olarak kabul edilmektedir.

KLOR İLE DEZENFEKSİYON Türkiye'de, işletmelerde klor üç şekilde kullanılmaktadır. Bunlar; 1 - SIVI KLOR (Sodyum Hipoklorit), 2 - GAZ KLOR ( Saf Klor ) 3 - TOZ KLOR ( Kalsiyum Hipoklorit). Bu üç tür klorlu maddeden biri, dezenfeksiyon maksadı ile suya verildiğinde, hangisi kullanılırsa kullanılsın, su içinde Hipokloröz Asit (HOCl) oluşur ve bu asit içindeki "OCl-" iyonu bir oksitleyici olarak dezenfeksiyon görevini yapar.

KLOR İLE DEZENFEKSİYON “Aktif Klor" olarak da anılan Hipoklorik Asit (HOCI)'in nasıl oluştuğunu görelim: Sıvı klor (Sodyum Hipoklorit) suya girdiğinde aşağıdaki kimyasal reaksiyon oluşur: (Sıvı Klor) Na. CIO + H 2 0 = (Aktif Klor) HOCl + (Kostik) Na. OH Görüldüğü gibi, aktif klor ile beraber kostik (Na. OH) de oluşuyor , bu nedenle suya sıvı klor verildiğinde suyun p. H derecesi yükselir.

KLOR İLE DEZENFEKSİYON Gaz klor suya girdiğinde aşağıdaki kimyasal reaksiyon oluşur: (Gaz Klor) Cl 2 + H 2 0 = (aktif klor) HOCl + (Hidroklorik Asit) HCl Görüldüğü gibi, aktif klor ile beraber hidroklorik asit (HCl) de oluşuyor , bu nedenle gaz sıvı klor verildiğinde suyun p. H derecesi azalır.

KLOR İLE DEZENFEKSİYON Kalsiyumlu toz klor suya girdiğinde aşağıdaki reaksiyon oluşur: (Toz Klor) Ca(CIO) 2 + 2 H 2 0 = (Aktif. Klor) 2 HOCl + (Kalsiyum Hidroksit) Ca(OH) 2 Bu reaksiyon sonucunda istenen aktif klor ve kalsiyum hidroksit oluşur , suyun p. H derecesi değişmez.

KLOR İLE DEZENFEKSİYON • • Klorun Sudaki Dezenfeksiyon Etkisi Dört Unsura Bağlıdır: Suda bulunan aktif klor miktar (mg/lt cinsinden); Suyun p. H derecesi; Serbest klorun sudaki temas süresi Suyun sıcaklığı. Düşük p. H derecesinde serbest klor yüksek dezenfeksiyon gücüne sahipken, suyun p. H derecesi 7, 5'in üzerine çıktığında dezenfeksiyon gücü % 50'nin altına düşer. Bir işletmede yalnızca sudaki kloru ölçmek klorun etkisini öğrenmek için yeterli değildir , suyun p. H derecesi de aynı anda ölçülmeli ve daha sonra yorum yapılmalıdır.

KLOR İLE DEZENFEKSİYON Collins Klorlama Modeli Collins modelinde indikatör bakterilerin miktarı, temas süresi ve klorlama sonrası bakteri sayısı matematiksel olarak şöyle ifade edilmiştir;

KLOR İLE DEZENFEKSİYON Kırılma Noktası Klorlaması Klorla dezenfeksiyon yönteminde atıksuya eklenen klor ile ölçülen serbest klor değerleri farklılıklar gösterecektir. Bunun temel nedeni eklenen klorun atıksuda çeşitli reaksiyonlara girmesidir. Dolayısıyla eklenen klorun bir kısmı kullanılacaktır. Tüm bu reaksiyonların gerçekleşmesinden sonra atıksuya eklenecek olan klor ile serbest klor doğrusal olarak artış gösterecektir. Eklenen klora karşılık atıksu içerisindeki serbest klor ölçüldüğünde bir kırılma noktası oluştuğu gözlenir. Buna kırılma noktası klorlaması adı verilir. Şekil 1’de kırılma noktası klorlaması gösterilmektedir.

KLOR İLE DEZENFEKSİYON Kırılma Noktası Klorlaması Şekil 1. Kırılma Noktası

KLOR İLE DEZENFEKSİYON Kırılma Noktası Klorlaması Klor dozlanmaya başladığında önce suda bulunan organik maddeler klorla reaksiyon vererek yükseltgenir ve kloru klorür iyonuna indirgerler. A bölgesinin sonundan itibaren suda sadece amonyak kalmıştır. Bu noktadan itibaren klor dozlaması devam ettirildiğinde kloraminlerin oluşumu başlar ve bu oluşum klor / amonyak mol oranının 1 olduğu B bölgesi sonuna kadar devam eder. Bu noktaya kadar oluşan kloraminler monokloramin ve dikloramindir. Bunların oranı p. H ve monokloramindir. sıcaklığa bağlı olmakla birlikte hâkim olan bileşik

KLOR İLE DEZENFEKSİYON Kırılma Noktası Klorlaması C Bölgesi süresince klor dozlanmaya devam edildiği takdirde ortamdaki artık klor (serbest hazır klor ve bağlı hazır klor toplamı ) azalmaya başlar. Bu azalmanın nedeni kloraminlerin klor ile ve kendi aralarında verdikleri reaksiyonlardır. Kırılma noktasında(C noktası bitişi), ortamdaki mono ve dikloramin pratik olarak tamamen uzaklaştırılmıştır. Kırılma noktasının ötesinde klor dozlanmaya devam edildiğinde klor, ortamda ancak eser miktarda kalan dikloramin ile trikloramin dışında serbest klor halinde ilave edildiği miktarda artar.

KLOR İLE DEZENFEKSİYON Kırılma Noktası Klorlaması D noktasında ise kullanılacak tüm klor kullanılmış olup, eklenen klor miktarı kadar bir artış gözlemlenecektir. Yani klor artışı artık eklenen klor artışına paralel olarak aynı oranda artacaktır. E kısmı ise, suda serbest halde bulunana klor miktarını göstermektedir. Kırılma noktası klorlamasında suda, yukarıda belirtilen kolayca oksitlenen inorganik ve organik maddeler, örneğin azot içeren organik maddeler hemen oksitlenmez ve kırılma noktası eğrisinin şeklini etkiler. Bazı azot içeren organik maddeler, örneğin amino asitler klorla tamamen parçalanmaz.

KLOR İLE DEZENFEKSİYON Kırılma Noktası Klorlaması Kısaca bu olayın açıklanması gerekirse yeterli miktarda klor, inorganik bileşikler ve azotlu bileşikler ile reaksiyona girmesi için ilave edilirse, ilave klor, en yüksek dezenfeksiyon gücüne sahip olan ‘Serbest Bakiye Klor’ şeklinde bulunacaktır. Bu durum, azotlu bileşikler içeren atık sularda nadiren meydana gelir. Bu nedenle kırılma noktası klorlaması atıksudaki klor ihtiyacını belirlememize yardımcı olur. • Klor dozu = Klor ihtiyacı + Klor bakiyesi • Klor bakiyesi = Bağlı klor formları + Serbest klor formları

KLOR İLE DEZENFEKSİYON Klor ile dezenfeksiyonun etkili olabilmesi için dikkat edilecek hususlar; • Klorun dezenfeksiyona tabi tutulacak suya homojen bir şekilde dağılmasını sağlamak. • Klorlamaya kesiksiz devam etmek. • Suyun özelliğine göre gerekli klor dozunu belirlemek • Klorlamayı sıhhi ve hoş bir tüketim suyu sağlayacak şekilde kontrollü yapmak.

KLOR İLE DEZENFEKSİYON Sular çözünmüş halde birçok madde içerirler ve bu maddelerin bir kısmı klorlama üzerine etkide bulunabilirler, bunlar; 1) Asılı katı maddeler klor tüketimine neden olacakları için bakterilerin tahrip edilmesini önler, 2) Organik maddeler klorla reaksiyona girerler, bu nedenle klorun dezenfektan etkisini azaltırlar, 3) Sulu ortamdaki amonyak klorla kloromin bileşiklerin oluştururlar. 4) p. H'sı 7. 2'den düşük olan suların dezenfeksiyonu p. H'sı 7, 6 dan büyük olan sulardan daha kolaydır,

KLOR İLE DEZENFEKSİYON 5) Suda bulunabilecek nitritler serbest klorla birleşirler ve kalıntı klor (ortotolidin) testinde aldatıcı bir renge sahip olurlar. 6) Sulu ortamda bulunabilecek mangan bileşikleri ortotolidin testinde aldatıcı bir renk verir arsenik ilavesi île test düzeltilir 7) 1 ppm'den fazla demir, ortotolidin testinde yanlış sonuçlara neden olur, Mangan ve demirin tuzlan da serbest klorla birleşerek dezenfeksiyon için gerekli klor sarfiyatını arttırırlar.

KLOR İLE DEZENFEKSİYON KLOR KALINTISININ UZAKLAŞTIRILMASI (DEKLORi. NASYON) Deklorinasyon, klorlama sonrasında atık suların alıcı sulara deşarjını veya tekrar kullanımını sağlayabilmek için suda bulanabilecek toplam kombine klor kalıntısının toksit etkilerinin azaltılması işlemidir. Klorlama sırasında atık suyun bazı organik bileşenlerin klor ile reaksiyona girerek toksit organik klorlu bileşikleri oluşturur. Bu toksit kalıntıların çevre üzerindeki potansiyel etkilerini minimuma indirmek için deklorinasyon işlemi gereklidir. Deklorinasyon amacı ile en fazla kükürtdioksİt kullanılmaktadır. Aktif karbon da bu amaçla kullanılabilir. Bu amaçla kullanılabilecek diğer bileşikler sodyum sülfit ve sodyum metabisülfittir.

OZON İLE DEZENFEKSİYON OZON; Oksijenin allotropik bir şekli olan ozon, 3 atom oksijenin birleşmesi ile meydana gelir. Ozon stabil olmayan bir gazdır ve karakteristik bir koku su vardır. Soluk mavi renkli ve tahriş edici bir gazdır. Çok az bir enerji gereksinimi ile ozon 112°C 'de koyu mavi renge dönüşerek sıvılaşır. Ozonun en ayırt edici özelliği, çok keskin kokusudur.

OZON İLE DEZENFEKSİYON . Ozon oksijenden üretilen bir gazdır. Üretiminde temel prensip, saf oksijenin veya havanın, besin gazı hazırlama ünitesinden geçirilip, ozon jeneratöründe elektrik akımına maruz bırakılıp reaksiyona girmesidir.

OZON İLE DEZENFEKSİYON Yapılan çalışmalar ozonun, oksijene göre çözünürlüğünün 13 kat daha fazla olduğunu göstermiştir. Ozonun başka maddelerle çok reaktif reaksiyonlara girmesi özelliğinden dolayı çözünürlüğünü net saptamak zordur. Dolayısıyla yapılan deneylerde suyun içerisinde hiçbir madde bulunmamasına özen gösterilmiştir. Ozon flor gazından sonra ikinci güçlü oksitleyici gazdır. Su içindeki virüsler ve sporlar dahil tüm mikroorganizmaların hücre zarının ve/veya hücrelerini oksitlemek yoluyla bertaraf eder ve kesin bir dezenfeksiyon elde edilir.

OZON İLE DEZENFEKSİYON Suda ozonun ne miktarda çözüleceği temel olarak şu şartlara bağlıdır: 1. Suyun Sıcaklığı: Suyun sıcaklığı azaldıkça ozonun çözünme miktarı artar (Ozon soğuk suda daha fazla çözünebilir). 2. Suyun Kirlilik Oranı: Ozonun suda çözünür çözünmez tüketilmesi, daha fazla oranda çözünmesine zemin oluşturur.

OZON İLE DEZENFEKSİYON 3. Ozonun Suya Tatbik Şekli: Dağıtım sistemleri; venturi enjeksiyonu, diftizyon taşı, statik karıştırma kuleleri veya temas odaları şeklinde olabilir. Bu sistemlerden herhangi biri doğru tesis edildiği takdirde ozonun hemen tamamı su içerisine aşılanabilir. 4. Ozon Jeneratörünün Ürettiği Ozon Gazının Konsantrasyonu: Havadan elde edilen ozon konsantrasyon oranı arttıkça sudaki konsantrasyon oranı da aynı derecede artar. İyi tasarlanmış bir dağıtım sistemine sahip bir tesiste, sabit bir sıcaklığa kadar ısıtılmış suda ne miktarda ozonun çözünebileceğini iki faktör tayin eder; sudaki oksijen ihtiyacı ve ozon gazı konsantrasyonu. Herhangi bir oksidan ihtiyacı olmadan, çözünmüş maksimum konsantrasyon, ozon jeneratörü gazı konsantrasyonu ile sınırlıdır.

OZON İLE DEZENFEKSİYON Suyun Ozonlu Hava ile Teması Bir metreküp suyu dezenfekte etmek için 0, 5 -2 gr ozon gereklidir. Bu miktar, su ve ozonun temas süresine ve suyun özelliklerine bağlıdır. Oldukça renkli veya organik madde içeriği zengin suların arıtımı için daha fazla ozona ihtiyaç vardır. Tüm virüslerin giderimi için genellikle kalıntı ozon konsantrasyonunun 0, 3 -0, 4 g/m 3 olması istenir. Minimum temas süresi 4 dakikadır. Ozon suda çok az çözündüğünden ozon ile suyun temasının iyi bir şekilde sağlanması gerekir. Optimum çalışma noktası 12 -5 gr ozon/m 3 hava ile sağlanır. Suyun sıcaklığı arttıkça ozonun çözünme verimi azalır.

OZON İLE DEZENFEKSİYON Suyun Ozonlu Hava ile Teması Bir metreküp temiz suyu dezenfekte etmek için 0, 5 -2 gr ozon gereklidir. Bu miktar, su ve ozonun temas süresine ve suyun özelliklerine bağlıdır. Oldukça renkli veya organik madde içeriği zengin suların antımı için daha fazla ozona ihtiyaç vardır. Tüm jerm ve virüslerin giderimi için genellikle kalıntı ozon konsantrasyonunun 0, 3 -0, 4 g/m 3 olması istenir. Minimum temas süresi 4 dakikadır. Ozon suda çok az çözündüğünden ozon ile suyun temasının iyi bir şekilde sağlanması gerekir. Optimum çalışma noktası 12 -5 gr ozon/m 3 hava ile sağlanır. Suyun sıcaklığı arttıkça ozonun çözünme verimi azalır.

OZON İLE DEZENFEKSİYON Ozonun Etkinliği Ozon çok kuvvetli oksitleyicidir. Bakterial etkinliğinin doğrudan hücre duvarını tahrip etmesinden kaynaklandığı sanılmaktadır, Ozon ayrıca çok etkin viriisittir ve klordan daha fazla etkin olduğu düşünülmektedir. Ozon çözünmüş katılar oluşturmaz ve amonyum iyonundan etkilenmez. Bu nedenlerden ötürü ozon klorlamaya özellikle bunlardan sonra deklorizasyonun gerektiği durumlara karşı en güçlü alternatif olmaktadır.

OZON İLE DEZENFEKSİYON Ozonla Dezenfeksiyonda Göz Önüne Alınacak Hususlar Ozonun yüksek oksidasyon potansiyeli nedeniyle, dezenfeksiyon ve oksidasyon amaçları için kısa temas süresi ve dozajlar gerekir. Bir flokülasyon yardımcısı olarak ozon, hızlı karıştırma adımından önce veya hızlı karıştırma sırasında eklenir ve devamında koagülasyon ve filtrasyonla devam edilir. Yüksek dozajlarda; demir, mangan, nitrit, arsenik gibi istenmeyen organik maddeleri okside etmek için veya tat, renk, koku, THM oluşturmadan sorumlu organik maddeleri arıtmak için kullanılır.

OZON İLE DEZENFEKSİYON Ozonla Dezenfeksiyonda Göz Önüne Alınacak Hususlar Ozon direkt olarak halojenli organik maddeler üretmez. Ama ham suda bromid iyonu varsa indirekt olarak üretebilir. Ozon bromid iyonunu hipobromus asidine (hypobromous acid) çevirir. Bu hipobromus asidi, daha sonra bromlu organik maddeler oluşturabilir. Ozonlamanın başlıca ürünleri; aldehit, keton, alkol ve karboksilik asitlerdir.

OZON İLE DEZENFEKSİYON Ozonla Dezenfeksiyonda Göz Önüne Alınacak Hususlar Ozonlama ile oksidasyondan sonra organik maddeler daha kolay ayrışabilir hale gelirler. Bundan dolayı biyolojik filtrasyon süresince kolay şekilde mineralize edilebilirler. Yavaş kum filtrelerine beslenen suyun ön ozonlaması, organik maddelerin ayrışmasını kolaylaştırır ve granüler aktif karbon filtrasyonu süresince organik madde uzaklaştırılmasını teşvik eder. Granüler aktif karbon (GAC) adsorplama verimi artar çünkü sadece adsorplamakla yükümlü olurlar. ozonla ayrıştırılamayan organik maddeleri

ULTRAVİYOLE IŞINLARI İLE SULARIN DEZENFEKSİYONU Ultraviyole ışık kaynağından yayınlanan radyasyon su kaynaklarının dezenfeksiyonu amacıyla ilk kez uygulandığı 1900’lü yıllardan beri oldukça sınırlı kullanıma sahiptir. Önceleri ancak yüksek kaliteli su temininde kullanılmıştır. Son yıllarda atık su arıtımında kullanımı da Önem kazanmaktadır, Yeterli dozlaradaki ultraviyole radyasyonun herhangi bir toksit bileşik oluşturmadan bakterisit ve virüsit olarak kullanılabileceği belirlenmiştir.

ULTRAVİYOLE IŞINLARI İLE SULARIN DEZENFEKSİYONU Tablo 3. UV Işınları Dezenfektan Etkisi

ULTRAVİYOLE IŞINLARI İLE SULARIN DEZENFEKSİYONU Tablo. 3’deki “hücre ölüm eğrisinden” görüldüğü gibi, mikroorganizmaların DNA’sı üzerinde en fazla tahribata yol açan UV ışınları 240 ila 280 nm aralığındaki UV-C ışınlarıdır. Eğrinin pik noktasında yaklaşık 253 - 256 nm dalga boylu ışınlar için etki en üst noktaya ulaşır.

ULTRAVİYOLE IŞINLARI İLE SULARIN DEZENFEKSİYONU Bu etki kısaca şöyle açıklanabilir: Yaklaşık 254 nm dalga boylu yüksek enerjiye sahip UV-C ışınları mikroorganizmaların hücre zarından içeri süzülür ve DNA’yı oluşturan başta “Timin” adlı nükleik asitler tarafından absorbe edilir. Bu enerji transferi sonucu DNA zinciri bir çok noktasından tahrip olur. DNA’sı bozulan canlının üreme dahil tüm hücre faaliyetleri durur ve hücre ölümü gerçekleşir (Şekil 2. )

ULTRAVİYOLE IŞINLARI İLE SULARIN DEZENFEKSİYONU Şekil 2. UV Işınları Dezenfektan Etkisi

ULTRAVİYOLE IŞINLARI İLE SULARIN DEZENFEKSİYONU UV Lambaların UV Işınları Üretimi Dayanıklı kuvarstan imal cam tüp şeklindeki UV lambanın içinde özel inert bir gaz ve katı formda civa mevcuttur (gelişmiş UV lambalarda “amalgam” veya “indium-amalgam” alaşımları vardır). Lambanın her iki ucunda elektrodlar bulunur ve özel tasarım enerji kaynakları (elektronik balast) ile beslenir. Öncelikle inert gaz ısıtılır, civanın buharlaşması ve iyonlaşarak tüp içine dağılması sağlanır. Ardından elektrodlar elektron yaymaya başlar.

ULTRAVİYOLE IŞINLARI İLE SULARIN DEZENFEKSİYONU İki elektrod arasındaki potansiyel farkı (volt) ile elektronlar tüp içinde bir elektrodtan diğerine ve akış yönü sürekli değiştirilerek (AC frekans) yüksek hız ve yoğunlukta hareket etmeye başlar (elektron bombardımanı). Elektronlar civa iyonları ile çarpışarak enerji seviyelerini yükseltir. Civa iyonları aldıkları enerjiyi 254 nm dalga boylu UV-C ışınları yayarak deşarj ederler ( Şekil 3. )

ULTRAVİYOLE IŞINLARI İLE SULARIN DEZENFEKSİYONU UV Lambaların UV Işınları Üretimi Şekil 3. UV Lambaların 254 nm Dalgaboylu UV Işın Üretimi

ULTRAVİYOLE IŞINLARI İLE SULARIN DEZENFEKSİYONU Şekil 4. Çok lambalı UV sistemi Şekil 5. UV Cihazı Basit En kesit

ULTRAVİYOLE IŞINLARI İLE SULARIN DEZENFEKSİYONU UV DOZU UV cihazlarının su debisine bağlı dezenfeksiyon gücünün sayısal bir değer olarak verilmesi gerekir. B sayısal değer “UV dozu” olarak adlandırılır ve ölçüsü “Joule/m 2”dir. BİR UV CİHAZININ SUYA VERECEĞİ UV DOZU, İÇİNDEN AKAN SUYUN DEBİSİ ARTTIKÇA DÜŞER, AZALDIKÇA YÜKSELİR.

ULTRAVİYOLE IŞINLARI İLE SULARIN DEZENFEKSİYONU Bir UV cihazının sağlayabileceği UV dozu temelde aşağıdaki parametrelere bağlıdır; 1 -Reaktördeki UV ışın yoğunluğu: UV reaktörü içinde “ortalama UV ışın yoğunluğu” yeterince yüksek seviyede olmalı ve mümkün olduğunca homojen bir şekilde dağılmalıdır. UV ışın yoğunluğu, birim yüzey alana düşen UV-C 254 nm enerjisidir ve W/m 2 birimiyle ölçülür. Merkezi tek UV lambalı bir cihazın reaktör enkesiti düşünülürse (Şekil 6. ), UV lambaya yaklaştıkça UV ışın yoğunluğu artarken, uzaklaştıkça azalır. Lambadan en uzak nokta olan UV reaktörü cidarında UV ışın yoğunluğu en düşüktür.

ULTRAVİYOLE IŞINLARI İLE SULARIN DEZENFEKSİYONU 2. Temas süresi: UV reaktörü içinden akan suyun reaktör içinde yeterince kalması, böylece mikroorganizmaların UV ışınlarına “yeterli süreyle temas etmesi” gerekir. Bu nedenle reaktörde ihtiyaca uygun net hacim bulunmalıdır. Temas süresi “saniye” cinsinden belirtilir. Dezenfeksiyon için, UV ışın yoğunluğundan bağımsız, en az 1 saniye temas süresi gereklidir denilebilir. UV dozu [Joule/m 2] = UV ışın yoğunluğu [Watt/m 2] x Temas süresi [saniye]

ULTRAVİYOLE IŞINLARI İLE SULARIN DEZENFEKSİYONU Eğer yeterli UV dozu uygulanmazsa, UV cihazı çıkışından alınan su numunelerinde önce “öldüğü” görülen bazı mikroorganizmaların sonradan DNA’larını enzimler yoluyla onararak tekrar “canlandığı” gözlenmiştir. Bu olaya “fotoreaktivasyon” adı verilmiştir. Yapılan araştırmalar, 40. 000 mikro. Watts/ cm² (=400 J/m 2) UV dozunun fotoreaktivasyon ihtimalini ortadan kaldırdığını göstermiştir. Fotoreaktivasyon sorununa karşı için UV cihazlarının en az 400 J/m 2 UV dozu verebilecek şekilde seçilmesi gerekir.

ULTRAVİYOLE IŞINLARI İLE SULARIN DEZENFEKSİYONU UV Dezenfeksiyon Uygulamaları Atıksu dezenfeksiyonu Üzerinde birçok çalışma yapılmış ve yapılmaktadır. Sonuçta ultraviyole uygulamalarının hayli etkin olduğu ve klor kullanımı ile rekabet edileceği kararına varılmıştır. Diğer taraftan ultraviyolenin ozonlamadan daha az masraflı ancak klorlamadan daha pahalı olduğu, fakat pratik olduğu ve atık bırakmaması nedeniyle klorlama / deklorlama ile rekabet edilebilir bir uygulama olduğu da belirlenmiştir.

ULTRAVİYOLE IŞINLARI İLE SULARIN DEZENFEKSİYONU UV Radyasyonun Çevresel Etkileri UV radyasyonun kimyasal bir ajan olmaması nedeniyle suda toksit bir kalıntı oluşturması söz konusu değildir. Buna rağmen sudaki bazı bileşikler UV radyasyonla değişikliğe uğrayabilmektedirler. Ancak bunlarında daha sonra zararsız formlara dönüştüğü düşünülmektedir, Bu nedenlerle UV radyasyonun çevresel etki açısından fayda ve zararları dengelenmektedir.

DEZENFEKTANLARIN TEMEL ÖZELLİKLERİNİN KARIŞILASTIRILMASI Rezidüel koruma; su sisteme verildikten sonraki mikrobiyolojik bulaşmalar sonucu suya geçebilecek mikroorganizmaların üremesinin engellenmesidir.

TEŞEKKÜRLER…