STANDART MODEL ve TES YASEMN ATMACA Trk retmen

  • Slides: 23
Download presentation
STANDART MODEL ve ÖTESİ YASEMİN ATMACA (Türk Öğretmen Çalıştayı )TTP 8 OCAK 2018

STANDART MODEL ve ÖTESİ YASEMİN ATMACA (Türk Öğretmen Çalıştayı )TTP 8 OCAK 2018

� 20. yy başlarına kadar atomlar maddenin parçalanamayan temel yapı taşları olarak düşünülüyordu. �

� 20. yy başlarına kadar atomlar maddenin parçalanamayan temel yapı taşları olarak düşünülüyordu. � 20. yy başlarındaki keşifler, atomun temel parçacık olmadığını proton, nötron ve elektron gibi yapı taşlarına sahip olduğunu gösterdi. 2

� 1945 yılının başlarıyla birlikte bilinen bu parçacıkların yüksek enerjili çarpışma deneylerinde bir takım

� 1945 yılının başlarıyla birlikte bilinen bu parçacıkların yüksek enerjili çarpışma deneylerinde bir takım yeni parçacıklar keşfedildi. 3

DÖRT TEMEL KUVVET 4

DÖRT TEMEL KUVVET 4

ATOM ALTI PARÇACIKLARIN SINIFLANDIRILMASI FOTONLAR MADDE HADRONLAR MEZONLAR (ORTA AĞIR) LEPTONLAR BARYONLAR (AĞIR) 5

ATOM ALTI PARÇACIKLARIN SINIFLANDIRILMASI FOTONLAR MADDE HADRONLAR MEZONLAR (ORTA AĞIR) LEPTONLAR BARYONLAR (AĞIR) 5

HADRONLAR BARYONLAR (SPİN=1/2, 3/2, . . KESİRLİ) MEZONLAR PROTON (EN HAFİF) (SPİN=0) (En kararlı)

HADRONLAR BARYONLAR (SPİN=1/2, 3/2, . . KESİRLİ) MEZONLAR PROTON (EN HAFİF) (SPİN=0) (En kararlı) Pİ-MEZON (PİON) ∏+ , ∏ 0 , ∏- NÖTRON SİGMA LAMBDA K-MEZON (KAON) K+ , K - KSİ OMEGA 6

LEPTONLAR • Şuan bilinen 6 lepton vardır. • Zayıf etkileşimde bulunan parçacık grubudur. •

LEPTONLAR • Şuan bilinen 6 lepton vardır. • Zayıf etkileşimde bulunan parçacık grubudur. • Madde parçacıkları olduklarından spinleri ½ değerindedir. • Leptonların herhangi bir yapısı olmayan(yani nokta gibi olan )temel parçacıklardır. 7

Elektron nötrinosu Müon nötrinosu Tau nötrinosu Gizemli parçacıklar 1956’da deneysel olarak keşfedilmiştir. NÖTRİNO YÜKSÜZ

Elektron nötrinosu Müon nötrinosu Tau nötrinosu Gizemli parçacıklar 1956’da deneysel olarak keşfedilmiştir. NÖTRİNO YÜKSÜZ 1930 Pauli tarafından öngörülmüştür. Ø Yapay olarak NÜKLEER REAKTÖRLERDE Ø GÜNEŞ Ø YILDIZLARDA FÜZYON TEPKİMELERİ SONUCU elde edilir. 8

ATOM ALTI PARÇACIKLARDAN ATOM OLUŞUMU Araştırmaların derinleşmesi baryon olarak bilinen proton ve nötronlardan daha

ATOM ALTI PARÇACIKLARDAN ATOM OLUŞUMU Araştırmaların derinleşmesi baryon olarak bilinen proton ve nötronlardan daha temel parçacıkların varlığını ortaya çıkardı. BU MODELE GÖRE ; HADRONLAR KUARK ADI VERİLEN İKİ YADA ÜÇ TEMEL BİLEŞENİN BİRARAYA GELMESİYLE OLUŞUR. 9

ATOM ALTI PARÇACIKLARDAN ATOM OLUŞUMU İSİM SEMBOL KÜTLE ELEKTRİK YÜKÜ SPİN Yukarı (EN HAFİF)

ATOM ALTI PARÇACIKLARDAN ATOM OLUŞUMU İSİM SEMBOL KÜTLE ELEKTRİK YÜKÜ SPİN Yukarı (EN HAFİF) u(up) 0, 005 2/3 1/2 aşağı d(down) 0, 01 -1/3 1/2 tılsım c(charm) 1, 5 2/3 1/2 garip s( strange) 0, 2 -1/3 1/2 üst t(top) 170 2/3 1/2 Alt (EN AĞIR) b(bottom) 4, 7 -1/3 1/2 10

Kuarklar; Kuarklar tek başına gözlenemezler Hadronların içerisine hapsolmuşlar dır. Elektron yükünün kesirli katlarına sahiptir

Kuarklar; Kuarklar tek başına gözlenemezler Hadronların içerisine hapsolmuşlar dır. Elektron yükünün kesirli katlarına sahiptir 11

Tüm kuarklar bozunarak u ve d ye dönüşür. s u c d b t

Tüm kuarklar bozunarak u ve d ye dönüşür. s u c d b t u ve d kuarkları 12

Up ve Down (u-d) güçlü nükleer etkileşimlerin etkisiyle proton ve nötron bileşik parçacıkları oluşur.

Up ve Down (u-d) güçlü nükleer etkileşimlerin etkisiyle proton ve nötron bileşik parçacıkları oluşur. +2/3 -1/3 13

Bütün kuarklar spinleri ½ olmasından dolayı Pauli dışarlama ilkesine uyarlar. 14

Bütün kuarklar spinleri ½ olmasından dolayı Pauli dışarlama ilkesine uyarlar. 14

STANDART MODEL TEMEL PARÇACIKLAR v KENDİSİNDEN DAHA ALT PARÇACIKLARA AYRIŞMAYAN PARÇACIKLAR ETKİLEŞİM(ALAN)PARÇACIKLARI v ALAN

STANDART MODEL TEMEL PARÇACIKLAR v KENDİSİNDEN DAHA ALT PARÇACIKLARA AYRIŞMAYAN PARÇACIKLAR ETKİLEŞİM(ALAN)PARÇACIKLARI v ALAN PARÇACIKLARININ ETKİLEŞMESİNE ARACILIK EDEN KUVVETLER. VE GRAVİTON 15

Kütle çekimine aracılık eden graviton hariç, diğer alan parçacıklarının tamamı deneysel olarak saptanmıştır. AYAR

Kütle çekimine aracılık eden graviton hariç, diğer alan parçacıklarının tamamı deneysel olarak saptanmıştır. AYAR BOZONLARI KUARKLAR u c T d S b LEPTONLAR e μ τ νe νμ νt 16

ÇEKİRDEK KUVVETİND E ESAS SORUMLU KUARKLARI BİR ARADA TUTAN GLUON PROTONLARI , NÖTRONLARI VEYA

ÇEKİRDEK KUVVETİND E ESAS SORUMLU KUARKLARI BİR ARADA TUTAN GLUON PROTONLARI , NÖTRONLARI VEYA MEZONLARI OLUŞTURAN 17

EVRENİN DAYANDIĞI TEMEL YAPININ BETİMLENMESİ A NY N DÜ O R M KT AN.

EVRENİN DAYANDIĞI TEMEL YAPININ BETİMLENMESİ A NY N DÜ O R M KT AN. TÜ LE VE KT UR R T E UA UŞ İK M İK LUŞ O 18

STANDART MODEL’İN ÖTESİ q Standart model’e sahip olunca, bir bütün olarak evren hakkındaki yeni

STANDART MODEL’İN ÖTESİ q Standart model’e sahip olunca, bir bütün olarak evren hakkındaki yeni soruları sorabiliyoruz. q. Standart Model’in kendisi, Higgs fiziğinin ihtiyaç duyduğu şekilde üreten yada açıklayan bir mekanizma sağlayamamaktadır. q. Standart model’in ötesinde yeni bir fizik zorunludur. q. Bu yeni fiziği süpersimetri sağlayabiliyor. Ve şuan bilinen tek yol bu. 19

STANDART MODEL’İN ÖTESİ Øİnsanlar, gezegenler, yıldızlar proton ve nötronlardan oluşmuşlar fakat proton ve nötronların

STANDART MODEL’İN ÖTESİ Øİnsanlar, gezegenler, yıldızlar proton ve nötronlardan oluşmuşlar fakat proton ve nötronların karşı parçacıklarından değil. ØStandart model ilkin parçacıklar , karşı parçacıklar arasında simetrik olarak bir evrenle başlayıp ama sonra nasıl olupta gözlenen simetrisizliği verecek şekilde evrildiğini açıklayacak bir mekanizma sağlamamaktadır. 20

Kısaca; 1. HİGGS FİZİĞİNDEN SORUMLU BİR MEKANİZMAYA DUYULAN İHTİYAÇ 2. MADDE-KARŞI MADDE SİMETRİSİZLİĞİ 3.

Kısaca; 1. HİGGS FİZİĞİNDEN SORUMLU BİR MEKANİZMAYA DUYULAN İHTİYAÇ 2. MADDE-KARŞI MADDE SİMETRİSİZLİĞİ 3. NÖTRİNO KÜTLELERİ 4. KARANLIK MADDE Yeni ilkelerle anlamaya çalışacağımız gerçek verilere dayanan STANDART MODELİ’ içeren genişletilmiş bir kuram. 21

Kaynaklar -Türk Öğretmen Çalıştayı Eğitmenlerinin hazırladığı dökümanlar. -Süpersimetri, Gordon KANE -En küçüğü keşfetme macerası,

Kaynaklar -Türk Öğretmen Çalıştayı Eğitmenlerinin hazırladığı dökümanlar. -Süpersimetri, Gordon KANE -En küçüğü keşfetme macerası, Sezen SEKMEN -Meraklısına Hızlandırıcı ve Parçacık Fiziği http: //info-ttp. web. cern. ch/info-ttp/TTP/Belgelik. html 22

Teşekkürler… 23

Teşekkürler… 23