TAINMAZ GELTRME UZAKTAN ETM TEZSZ YKSEK LSANS PROGRAMI

TAŞINMAZ GELİŞTİRME UZAKTAN EĞİTİM TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

Ünite 2 Finansal Araçlar (Menkul Değerler) Prof. Dr. Vedat CEYHAN

MENKUL DEĞERLER Finansal varlıkların özellikleri Ø Kolayca paraya çevrilebilirler (likiditeleri yüksektir), Ø Çok küçük parçalara bölünebilirler, Ø Finansal varlıkların bir vadesi vardır, Ø Belirli dönemler itibariyle bir getirisi vardır, Ø Yatırım riski yönetilebilir. 2. Ünite

Menkul kıymetlerin sınıflandırılması Ø Getirisine göre Sabit getirili menkul kıymetler Değişken getirili menkul kıymetler Ø Piyasa itibariyle Para piyasası menkul kıymetleri Sermaye piyasası menkul kıymetleri Ünite

Getirisine göre menkul kıymetler Ø Sabit getirili menkul kıymetler (tahvil, bono vb. ) Ø Değişken getirili menkul kıymetler (hisse senetleri, türev ürünler vb. ). 2. Ünite

Getirisine göre menkul kıymetler 2. Ünite

Tahvil Ø Bir borçlanma aracıdır. Ø Belli vadelerde faiz ödemesi yapılır. Ø Tahvilin vadesi dolduğunda ise yatırımcıya başlangıçta alınan anapara geri ödenir. Ø Düşük riskli bir yatırım aracıdır. 2. Ünite

Tahvil TAHVİL PARA 2. Ünite

Tahvil örnek uygulama (1) 2. Ünite Ø Bir şirketin 100. 000 TL para ihtiyacı için tahvil ihraç etme kararı aldığını varsayalım. Ø Şirket piyasaya nominal değeri 1. 000 TL olan, 3 ayda bir faiz ödemeli ve %20 kupon faizli 2 yıllık 100 adet tahvil ihraç eder. Ø Her yatırımcı şirkete 1. 000 TL öder ve tahvili satın alır.

Tahvil örnek uygulama (2) 2. Ünite Ø 2 yıl boyunca her üç ayda bir yatırımcı tahvilin üzerindeki kuponu şirkete götürür ve tahvilin nominal değeri (1. 000 TL) üzerinden % 20 faiz ödemesi (1. 000 *0. 2=200 TL) alır. Ø Tahvilin vadesi dolduğunda yatırımcı başlangıçta şirkete ödedikleri 1. 000 TL’yi alırlar.

Hisse senetleri Ø Şirket sermayesinin belli bir bölümünü temsil eden kıymetli evraktır. Ø Hisse senedi satın alan yatırımcılar satın aldıkları hisse oranında şirkete “ortak” olurlar. Ø Değişken getirili bir menkul kıymettir. 2. Ünite

Hisse senedi kazançları Ø Sermaye kazancı Ø Kar payı ödemesi (Temettü) 2. Ünite

Sermaye kazancı 2. Ünite Ø Yatırımcılar satın aldıkları hisse senetlerini borsalarda satabilme imkanına sahiptirler. Ø Satın alınan hisse senedinin daha sonra daha yüksek bir fiyattan satılması halinde aradaki pozitif fark “sermaye kazancı” olarak adlandırılmaktadır.

Kar payı (temettü) ödemesi Ø Firmalar dönemler itibariyle elde ettikleri karları ortakları arasında dağıtmaktadır. Ø Hisse senedi sahiplerinin şirketin dağıttığı kardan kendilerine düşen paylar ise kar payı (temettü) olarak adlandırılmaktadır. 2. Ünite

Piyasalar itibariyle menkul kıymetler 2. Ünite

Para piyasası menkul değerleri Ø Para piyasalarında işlem gören ve vadeleri bir yıldan daha kısa olan menkul değerlerdir. Ø Para piyasası menkul değerlerinin riskleri ve faiz oranları, sermaye piyasası menkul değerlerine oranla düşüktür. 2. Ünite

Para piyasası menkul değerleri Ø Ø Ø Hazine ve kamu bonoları Finansman bonoları Mevduat sertifikaları Banka kabulleri Banka bonoları Banka garantili bonolar 2. Ünite

Hazine ve kamu bonoları Hazine veya kamu kurumları tarafından ihraç edilen ve vadeleri üç ay, altı ay, maksimum bir yıl olan borç senetleridir. 2. Ünite

Finansman bonoları 2. Ünite Ø Piyasada büyük olan muteber firmaların kısa vadeli nakit ihtiyaçlarını karşılamak için düzenledikleri borç senetleridir. Ø Vadeleri 1 - 270 gün arasında değişir (maksimum 360 gün) Ø Faiz oranları, banka kredi faiz oranlarından biraz düşüktür.

Mevduat sertifikaları Ø Ticari veya tasarruf bankaları tarafından düzenlenen ve vadelerinde üzerlerinde yazılı miktarların ödenmesini taahhüt eden senetlerdir. Ø Vadeleri 6 ay ile 5 yıl arasındadır. 2. Ünite

Banka kabulleri Ø İhracatçılar veya ithalatçılar tarafından kullanılır. Ø Kısa vadeli kredi sağlayan senetlerdir. 2. Ünite

Sermaye piyasası menkul değerleri Ø Vadeleri bir yıldan fazladır. Ø Firmalar veya hazine tarafından ihraç edilen tahvil/hisse senetleri/diğer menkul değerlerdir. 2. Ünite

Tahviller Ø Firmalar tarafından ihraç edilen, vadeleri bir yıldan uzun (Türkiye’de maksimum 7 yıl) olan, faiz ödemeli ve vadesinde anapara geri ödemeli borç senetleridir. Ø Tahviller yıllık faiz ödemelidir. Faiz ödemeleri 3 ayda bir veya 6 ayda bir de yapılabilir. 2. Ünite

Hisse senetleri Ø Anonim şirketlerde, firmanın sermayesini temsil etmek üzere çıkarılan, ibareleri birbirine benzeyen ve mülkiyeti temsil eden evraklardır. Ø Ortaklığı temsil eder ve sahibine ortaklık hakları sağlar. 2. Ünite

Hisse senedi çeşitleri Ø Adi hisse senetleri Ø İmtiyazlı hisse senetleri Ø İntifa hisse senetleri Ø Oydan yoksun hisse senetleri Ø Katılma hisse senetleri 2. Ünite

Varlığa dayalı menkul kıymetler (VDMK) Bankalar, finansman şirketleri ve kiralama şirketleri tarafından aktif varlıkları teminat gösterilmek suretiyle ihraç edilirler ve herkes tarafından alınıp satılabilirler. 2. Ünite

Gelir ortaklığı senetleri Ø Devlet tarafından köprü, baraj, yol vb. varlıkların gelirleri teminat gösterilmek suretiyle ihraç edilirler. Ø Getirisi faiz oranlarından bir iki puan yüksektir. 2. Ünite

İmtiyazlı hisse senetleri Anonim şirketlerin ihraç ettikleri ve bir yönüyle tahvile diğer yönüyle adi hisse senetlerine benzeyen, genellikle süreli olarak ihraç edilen ortaklık senetleridir. 2. Ünite

Türev ürünü menkul değerler Ø Değeri başka bir menkul kıymetin değerinden doğan menkul kıymettir. Ø Gelecek pazarlarında veya spot pazarlarda alınıp satılırlar. *Spot pazarlar, varlıkların hemen alınıp satıldığı ve el değiştirdiği pazarlardır. 2. Ünite

Türev ürünler Ø Swap Ø Opsiyon sözleşmeleri Ø Forward (vadeli) sözleşmesi Ø Gelecek sözleşmeleri 2. Ünite

Swap İki tarafın, ödemelerini önceden belirlenmiş kurallar çerçevesinde karşılıklı olarak değiştirmelerini sağlayan finansal bir tekniktir. 2. Ünite

Opsiyon sözleşmeleri Bir finansal varlığın belirlenmiş bir tarihte veya bir zaman süreci içinde, belirli bir prim karşılığında, önceden belirlenmiş bir fiyattan satma veya satın alma hakkını veren bir sözleşmedir. 2. Ünite

Forward (vadeli) sözleşmesi Belirli bir miktar mal, menkul değer ya da dövizin gelecekte belirli bir tarihte, işlemin yapıldığı tarihte belirtilen bir fiyattan alımının veya satımının taahhüt edildiği sözleşmelerdir. 2. Ünite

Gelecek sözleşmeleri Belirli nitelikteki ve belirli miktardaki finansal varlığın, sözleşme tarihinde belirlenmiş bir fiyattan gelecekte belirli bir tarihte alımını veya satımını hükme bağlayan finansal bir sözleşmedir 2. Ünite

Menkul Kıymet Yatırımlarında Risk ve Getiri Risk: Beklenen durumun gerçekleşmeme ihtimalidir. Menkul kıymet yatırımlarında risk: Yatırımcının beklediği getiri oranından daha az kazanma ihtimalini ifade etmektedir. **Her yatırımcının risk tercihi farklıdır. 2. Ünite

Risk tercihini etkileyen faktörler Ø Gelir Ø Yaş Ø Medeni durum Ø Cinsiyet vb. 2. Ünite

Risk-Getiri ilişkisi 2. Ünite Yatırımın riski ile getirisi arasındaki ilişki pozitif yönlüdür. Yatırım riski Getiri

Beklenen Getiri ve Risk Beklenen Getiri Oranı % 2. Ünite i Hisse Senetleri Tahviller Riskli getiri oranı, hazine tahvilleri gibi. Risk

Risk Tercihi ve Getiri Risk seven yatırımcı Riskten kaçınan yatırımcı Riski yöneten yatırımcı 2. Ünite yüksek risk yüksek getiri düşük risk düşük getiri optimum risk istikrarlı getiri Her yatırımcı kendine uygun bir risk ve getiri düzeyinde menkul kıymetlere yatırım yapmaktadır.

TEŞEKKÜRLER Prof. Dr. Vedat CEYHAN Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü vceyhan@omu. edu. tr