STRATEJK PLAN VE RSK YNETM ORDU NVERSTES 21

STRATEJİK PLAN VE RİSK YÖNETİMİ ORDU ÜNİVERSİTESİ (21 HAZİRAN 2018 -CUMHURİYET KAMPÜSÜ) Prof. Dr. Gürol ÖZCÜRE Ünye İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölüm Başkanı

2020 -2024 Stratejik Planı Yönetim Süreci • • • • Planın sahiplenilmesi Planlama sürecinin organizasyonu İhtiyaçların tespiti Zaman planı Hazırlık programı Kurumsal tarihçe Uygulanmakta olan stratejik planın değerlendirilmesi Mevzuat analizi Üst politika belgeleri analizi Faaliyet alanları ile ürün ve hizmetlerin belirlenmesi Paydaş analizi Kuruluş içi analiz Akademik faaliyetler analizi Yükseköğretim sektörü analizi GZFT analizi STRATEJİK PLAN HAZIRLIK SÜRECİ DURUM ANALİZİ Planlama sürecinin planlanması Neredeyiz?

• • • Misyon Vizyon Temeldeğerler Konum tercihi Başarı bölgesi tercihi Değer sunumu tercihi Temel yetkinlik tercihi Amaçlar Hedefler Performans göstergeleri Amaç ve hedeflere ulaşma yöntemleri • • • Performans hedefleri Performans göstergeleri Faaliyetler Projeler Maliyetlendirme Bütçeleme GELECEĞE BAKIŞ Nereye ulaşmak istiyoruz? FARKLILAŞMA STRATEJİSİ STRATEJİ GELİŞTİRME STRATEJİLER PERFORMANS PROGRAMI Gitmek istediğimiz yere nasıl ulaşabiliriz?

• Stratejik plan izleme raporu • Stratejik plan değerlendirme raporu • Stratejik plan gerçekleşme raporu • Faaliyet raporu • İç denetim İZLEME VE DEĞERLENDİRME Başarımızı nasıl takip eder ve değerlendiririz?

Stratejik Plan Çalışma Takvimi

RİSK NEDİR ? • Kurumsal yönetim yaklaşımının ayrılmaz bir parçası olan risk ve risk yönetimi; • Kurumların varlıklarını tehdit eden tehlikelerin değerlendirilmesi ve • Söz konusu tehlikelerden korunmak için yöntemler geliştirilmesi olarak tanımlanabilir.

KURUMSAL RİSK YÖNETİMİ NEDİR? Kurumsal Risk Yönetimi ise; v. Farklı misyon, vizyon ve temel değerlerle faaliyet gösteren kurumlarda, v. Stratejik amaç ve hedeflerin gerçekleştirmesini etkileyebilecek olay veya durumların bütünsel bakış açısı ile belirlenmesi, ölçülmesi, önceliklendirilmesi sürecidir. v. Bu sayede söz konusu olay veya durumların gerçekleşme olasılığının ve/veya gerçekleştiğinde ortaya çıkaracağı zararın azaltılması ve v. Ortaya çıkabilecek fırsatların etkin değerlendirilmesi için gerekli ve yeterli eylemlerin zamanında gerçekleştirilmesinin sağlanması amacıyla uygulanan kapsamlı ve sistematik bir yaklaşımdır.

KURUMSAL RİSK YÖNETİMİNİN KURUMLARA KATKILARI • Kurumun ortak risk algısının oluşmasını destekler. Böylece risklerin yönetiminde kişiye bağlılık azaltılır. • Potansiyel risklere yönelik eylemlerin önceden gerçekleştirilmesi ile kurum faaliyetlerinde süreklilik sağlanması makul seviyede güvence altına alınır. Verilen hizmet değeri artar. • Olası kayıpların etkilerinin kontrol altına alınması sayesinde kurumun katlanmak zorunda kalabileceği ilave maliyetler azalır. Kurum kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanımına katkı sağlanır.

• KURUMSAL RİSK YÖNETİMİNİN KURUMLARA KATKILARI • Kurumun maruz kalabileceği riskler önceden tanımlanacağı için Üst Yönetim anlık problemleri çözmekle vakit kaybetmek yerine, stratejik amaç ve hedeflere odaklanabilir. • Böylece, Üst Yönetimin etkinliği ve verimliliği artar. • İç kontrol ve iç denetim fonksiyonlarının etkinliğini arttırmaya yardım eder.

RİSK YÖNETİMİNİN AŞAMALARI Kurumsal risk yönetimi, idarenin hedeflerine ulaşması için makul bir güvence sağlamak üzere başarıyı olumsuz etkileyebilecek potansiyel olayları tanımlamak ve “risk kapasitesi” içinde yönetmek amacıyla tasarlanmış bir süreçtir. Bu çerçevede risk yönetiminin aşamaları: 1. Risklerin tanımlanması, 2. Risklerin değerlendirilmesi ve önceliklendirilmesi, 3. Risklere yönelik önlemlerin belirlenmesidir.

1. Risklerin Tanımlanması • Risklerin kurumsal olarak yönetilmesine risklerin tanımlanması ve idarenin karşılaşacağı risklerin tespit edilmesiyle başlanır. • Bu aşamada idarenin stratejik planının başarıya ulaşmasını engelleyen veya güçleştiren riskler belirlenir ve sınıflandırılır. • Belirlenen riskler mutlaka stratejik planda yer alan hedeflerle ilgili olmalıdır. • Riskler tanımlanırken stratejik planda belirlenen hedeflerin gerçekleştirilmesi üzerinde etkisi olabilecek sebeplerin ve olayların kapsamlı bir listesinin oluşturulması gerekmektedir. • Risklerin tespit edilmesi, bir idarenin risk profilinin oluşturulmasında atılacak ilk adımdır.

2. Risklerin Değerlendirilmesi ve Önceliklendirilmesi • Riskler tanımlandıktan sonra bu risklerin gerçekleşme olasılığı ve gerçekleştiğinde doğuracağı etki dikkate alınarak riskler değerlendirilir ve önceliklendirilir. • Bu değerlendirme hem riskin gerçekleşme olasılığı hem de risk gerçekleştiği takdirde ortaya çıkacak etki dikkate alınarak yapılmalıdır. • Her bir risk, gerçekleşme olasılığı ve etki düzeyi olarak yüksek, orta ve düşük şeklinde sınıflandırılarak Şekil 1’deki gibi bir risk haritasında gösterilir. • Bu sınıflandırma ihtiyaca göre önemsiz, az önemli, orta, önemli ve çok önemli şeklinde beşli düzeyde de yapılabilir. • Risklerin önem derecelerinin gösterilmesinde kırmızı, sarı ve yeşil renkler de kullanılabilir.

RİSK HARİTASI ETKİ Olasılık

3. Risklere yönelik önlemlerin belirlenmesi • Son aşamada ise idare tarafından önceliklendirilen ve analiz edilen risklerin etkisini azaltmak üzere idarenin risk iştahı çerçevesinde risklere cevap verilir. İdareler bu riskleri kabul edebilir, riske yönelik kontrol faaliyetleri gerçekleştirebilir, riski devredebilir veya risk yönetilemeyecek kadar büyükse ilgili faaliyet alanından çekilebilir. • İdareler tarafından risklerin analizinde ve yönetiminde stratejik planla bütünleşik bir sistemin kurulması, stratejik planda belirlenen hedeflerin referans noktası olarak alınması ve risk yönetim süreçlerinin de stratejik plandaki değişikliklere bağlı olarak uyumlaştırılması kurumsal performansı artıracak önemli unsurlardır. • Stratejik planlama bağlamında tamamıyla birime özgü hedefler için birim düzeyinde risk yönetimi yapılması uygunken, birden fazla birimi ilgilendiren hedeflere yönelik ise kurumsal risk yönetiminin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Kurumsal risk yönetimi, risklerin tüm etkileri açısından analizine imkân vererek bütüncül bakış açısı sayesinde stratejik planın başarısını artıracaktır. • Risk analizi ve yönetimi hakkında daha detaylı bilgilere Kamu İç Kontrol Rehberinde yer verilmiştir.

RİSK YÖNETİMİ VE STRATEJİK PLAN İLİŞKİSİ • Risk yönetiminin ana odağı, stratejik amaç ve hedeflere yönelik risklerin yönetimidir. Risklerin belirlenmesi süreci, stratejik planlama kapsamında amaç ve hedeflerin belirlenmesi süreci ile eş zamanlı olarak yürütülür. • Risk yönetimi, kurumun doğru strateji seçmesinde ve stratejik amaç ve hedeflere ulaşmasında önemli bir araçtır. • Üst Yönetimin “Gitmek istediğimiz yere nasıl ulaşabiliriz? ” sorusuna cevabını risk bilgisi ile birlikte cevaplamasını sağlar. • Risk yönetimi süreci, stratejik planın hazırlanması süreci ile başlar, izleme ve değerlendirme olarak stratejik planın uygulama aşamasında devam eder. • Risk yönetimi süreci sadece belirli birimin, yöneticinin ya da çalışanın görevi olmayıp kurum kültürü olarak tüm çalışanlar tarafından benimsenmelidir.

Risk Yönetimi Yaklaşımı Adımları

Risklerin Belirlenmesi • Risk Evreninin (Ana Risk Kategorilerinin) Belirlenmesi Dış Riskler, Stratejilerle İlişkili Riskler, Kurum İçinde Yönetilebilecek Riskler • Risklerin Stratejik Amaç ve Hedefler Seviyesinde Ele Alınması Stratejik Amaç ve Hedeflerin Yasal Düzenlemeler ve Üst Politika Belgeleri ile Uyumlu Olması Misyon, Vizyon ve Temel Değerlerini Yansıtması Risk iştahı (risk alma istekliliği), Risk Kapasitesi(En yüksek risk seviyesi) • Risklerin Birim, Faaliyet ve Süreçler Seviyesinde Ele Alınması

Örnek Risk Tanımlamaları Hatalı Risk Tanımlaması Doğru Risk Tanımlaması Hatalı yetki verilmesi Görev ve sorumluluk ile bağdaşmayan yetki verilmesi sonucu yetkisiz kişiler tarafından sistemde uygun olmayan/hatalı işlemlerin gerçekleştirilmesi Personel yetersizliği nedeniyle kurum operasyonlarında aksamaların yaşanması ve vatandaşa sunulan kamu hizmetinin kalitesinin düşmesi Kaynak/ödenek yetersizliği Kaynak yetersizliği sebebi ile gerekli ekipmanların alınamaması, sağlık eğitimlerinin etkin şekilde verilememesi sonucunda kalifiye sağlık görevlilerinin yetiştirilememesi ve vatandaşa sunulan sağlık hizmetinin kalitesinin düşmesi Personelin eğitim ihtiyaçlarının karşılanmaması sonucunda gerekli yetkinliklerin geliştirilememesi ve hizmetlerin istenen kalitede sunulamaması Kurum tarafından kullanılan araçlarda ya da makinalarda eksiklik olması sebebiyle operasyonlarda aksamaların yaşanması Laboratuvar, klinik ve poliklinik hizmetlerinin sürdürülmesinde yetersiz kalma olasılığı Laboratuvar, klinik ve poliklinik hizmetlerinin sürdürülmesinde yetersiz kalınması sonucu sağlık hizmetlerinin aksaması

RİSK İŞTAHI Her bir hedefle ilişkili riskler ve risk iştahı tanımlandıktan sonra, hedef bazında belirlenen risk iştahı ile risk seviyeleri karşılaştırılır. Risk iştahı seviyesi, risklere yönelik alınacak kararlar belirlenirken göz önünde bulundurulur.

KURUMSAL RİSK YÖNETİMİ ROL VE SORUMLULUK MATRİSİ TANIM AÇIKLAMA (G) GÖREVLİ Belirtilen iş adımını yürüten (S) SORUMLU Belirlenen iş adımının amacına uygun ve zamanında tamamlanmasından sorumlu olan (Onaylayan veya değerlendiren) (D) DANIŞILAN (B) BİLGİ VERİLEN (K) KOORDİNE EDEN Belirtilen iş adımındaki görevlerin yerine getirilmesinde, bilgileri inceleyen ve süreç veya içerik konusunda bilgi paylaşımında bulunan Belirtilen iş adımının ilerleyişi ve sonuçları hakkında bilgi verilen Belirtilen iş adımındaki görevlerin yerine getirilmesinde ilgili birimler arasındaki koordinasyonu sağlayan

Çalışanlar Risk Strateji Belgesinin oluşturulması Harcama Birimi SGB Kurul İç Denetim B G S B B S G/S K D - B S G/S K S D D S/D B G/S K S B B S/D G G/S K S D/B S/D G G/S K S B B S/B - - K B G B S/B G G/S K S B S/B B Amaç ve hedeflerin tam ve doğru olarak belirlenmesi B Amaç ve hedefleri etkileyebilecek risklerin belirlenmesi G Belirlenen risklerin değerlendirilmesi ve önceliklendirilmesi Risklere yönelik alınacak kararlarının belirlenmesi Belirlenen risklere yönelik eylem planlarının oluşturulması Eylem planlarının uygulamaya alındığının denetlenmesi Risklerin izlenmesi ve raporlanması İKİYK Üst Yönetici

Hedef Kartı Şablonu Örnek Amaç (A 1)* Hedef (H 1. 1)* Performans Göstergeleri PG 1. 1. 1* PG 1. 1. 2* PG 1. 1. 3* Sorumlu Birim İşbirliği Yapılacak Birim(ler) Riskler Stratejiler Maliyet Tahmini Tespitler İhtiyaçlar Hedefe Etkisi (%)** Plan Dönemi Başlangıç Değeri 1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl İzleme Raporlama Sıklığı**** Hedefin gerçekleşmesinden sorumlu olan tek birime yer verilir. Hedefin gerçekleşmesinden sorumlu birimin işbirliği yapacağı birim ve/veya birimlere yer verilir. Hedefin gerçekleşmesini etkileyebilecek en fazla beş temel riske yer verilir. Hedeflerin nasıl gerçekleştirileceğine yönelik en fazla üç stratejiye yer verilir. Hedefe ilişkin toplam tahmini maliyete yer verilir. Durum analizi sonucunda elde edilen ve hedeflere gerekçe oluşturacak bulgulardan en fazla beş tanesine maddeler halinde yer verilir. Üst politika belgeleri analizinden gelen ihtiyaçlar öncelikli olmak üzere tespit edilen sorun alanlarına ilişkin yapılması gerekenlere en fazla beş madde olmak üzere yer verilir. Burada yer verilen ihtiyaçlar hedefin gerekçesini oluşturur.

AMAÇ (A 2) Akredite eğitim programlarını artırmak ve nitelikli mezun vermek HEDEF (H 2. 1) Eğitimin kalitesini geliştirerek; akredite eğitim programlarının sayısının artırılması PERFORMANS GÖSTERGELERİ Hedefe Etkisi (%) Plan Dönemi Başlangıç Değeri (2017) 2019 2020 2021 2022 2023 İzleme Sıklığı Raporlama Sıklığı 2. 1. 1 Akredite olan eğitim programı sayısı (ulusal) 50 22 25 28 32 36 40 6 ayda bir Her yıl 2. 1. 2 Akredite olan eğitim programı sayısı (uluslararası) 50 2 3 4 6 8 10 6 ayda bir Her yıl • Eğitimden sorumlu Rektör Yardımcısı • • Fakülteler Enstitüler Meslek Yüksekokulları Yüksekokul Devlet Konservatuvarı Akreditasyon, Akademik Değerlendirme ve Kalite Koordinatörlüğü Stratejiler • • Birim ve programlarının önce ulusal sonra uluslararası akreditasyon alması için mali destek sağlanacaktır. Birimlerde akreditasyon sürecine (amaç, hedef belirleme, ölçme-değerlendirme vb) yönelik eğitimler düzenlenecektir. Maliyet Tahmini ₺ 1. 540. 571. 173, 34 Sorumlu Birim İşbirliği Yapılacak Birim(ler) Riskler Tespitler İhtiyaçlar • • • Akreditasyon çalışmalarıyla ilgili bilgi eksikliği Her alan için akreditasyon çalışmalarını denetleyecek bir üst değerlendirme kurulunun bulunmaması Hedeflenen biçimde öğretim programlarının niteliğinin artırılamamış olması Program yeterliklerinin, sahip olunan kapasiteyi aslıyla gösterir biçimde ifade edilmeyişi Ders kazanımları ile ders içeriklerinin tutarlılık göstermemesi Ulusal kalite belgelerine başvurulması Ulusal ve uluslararası akreditasyon süreçlerine başvurulması

Katılımınız ve Dinlediğiniz İçin, TEŞEKKÜRLER. Prof. Dr. Gürol ÖZCÜRE