NEKROPOLA U ULICI TADEUA KOUKA SINGIDUNUM Rimsko vojno

NEKROPOLA U ULICI TADEUŠA KOŠĆUŠKA

SINGIDUNUM: - Rimsko vojno utvrđenje sa kraja 1. i početka 2. veka. Ovde je stacionirana legija IV Flavia. - Civilno rimsko i germansko naselje. - Prodor Huna 440/447. godine. - Teodorih Veliki ga osvaja 471. godine. - Justinijanova obnova tokom 6. veka. Otkriveno je malo pokretnih nalaza romejskog porekla. - Avarsko osvajanje 584. godine. Tom prilikom stanovništvo je bilo na polju i ubiralo letinu. - Prestanak opticaja novca početkom 7. veka u vreme vladavine Foke (602 -610). - Naseljavanje Slovena. Prvi pisani pomen Beograda 876. godine.

- Tokom tetrarhije (kraj. 3. i početak 4. veka) u Singidunumu i dalje funkcioniše pravougaono utvrđenje. -Jugoistočno od utvrđenja nalazi se naselje, a zapadno od utvrđenja glavna nekropola. -Nemamo podataka o tome šta se dešava tokom i posle hunskog prodora sredinom 5. veka.

nekropola naselje Singidunum, 3 -4. vek

- Još uvek je nejasno šta se dešava u Singidunumu tokom 6. veka. Pokretni romejski nalazi iz ovog perioda su izuzetno malobrojni, poput jedne keramičke lampe Maloazijskog tipa. -Marko Popović smatra da je u vreme Justinijanove obnove došlo do redukcije bedema i da je podignut novi jugoistočni bedem, negde u liniji današnje Sahat kapije. Istovremeno, dolazi do nastanka naselja na savskoj padini.

Na teritoriji Singidunuma do sada su otkrivene ukupno četiri nekropole, dok se po svemu sudeći na prostoru Zelenog venca nalazila još jedna, ali ona nije arheološki potvrđena. - Nekropola I – porodična nekropola, 16 grobova. - Nekropola II – porodična nekropola, 15 grobova. - Nekropola III – je nekropola u ulici Tadeuša Košćuška (u pitanju je poljski general), na kojoj je otkriveno 105 grobova. - Nekropola IV – 3 groba, od kojih je jedan ratnički.

NEKROPOLA III: - Zauzima prostor izmedju ulica Tadeuša Košćuška, Gospodar Jovanove i Rige od Fere. - Iskopavana je 1991. i 1993. godine. - Otkrivena je antička građevina, nekropola iz perioda seobe naroda, srednjovekovni sloj, tursko kupatilo (aman) i građevina iz turskog perioda.

Situacioni plan nekropole

- Nekropola III ima 106 grobova, od kojih je jedan iz turskog perioda. Korišćena je od kraja 4. do kraja 6/početka 7. veka. - Nedaleko od nekropole je 1954. godine otkriveno još 14 grobova prilikom radova, tako da nisu publikovani. - Centralni deo nekropole je najviše korišćen, dok je zapadni uništen kasnijom graditeljskom delatnošću. - Različiti tipovi grobova, kao i veliki broj pokretnih nalaza.

deo pokretnih nalaza

- Prilikom sahranjivanja praktikovana je ihnumacija, a pokojnici su orijentisani u pravcu zapad-istok, mada ima pokojnika sahranjenih sa glavom na istoku (grobovi 63, 96, 103 i 105), dok ima i grobova sa glavom na jugu. Izdvaja se zona u severozapadnom delu nekropole (grobovi 11, 23, 27, 46, 48, 70, 76), kao i u južnom delu nekropole (grobovi 56, 58, 97). Sahranjuje se uglavnom po jedna individua u grobu, mada imamo i grobove sa dvojnim sahranama. - Antropološka analiza skeletnih ostataka obuhvatila je 84 individue iz 76 grobova. Najveći broj sahranjenih preminuo je izmedju 30 i 40 godine života, a svega tri su dostigle starost od 60 godina. Pol je utvrdjen kod 43 jedinke, od čega su 22 žene i 21 muškarac. Prosečna visina žena bila je 156, 9, a muškaraca 171, 3 cm.

Situacioni plan nekropole

- Šarenolikost se osim kod orijentacije pokojnika javlja i u izgledu grobnog mesta. Najčešće su jednostavne grobne rake (52 %), posle čega se javljaju rake sa konstrukcijom (48 %), koje se javljaju u većem broju tipova i varijanti. One se ogledaju u načinu na koji su grobne rake bili popločane, ozidane ili pokrivene uz pomoć opeka ili crepa. Poseban vid grobnog mesta čine konstrukcije od kamenih blokova koji imitiraju sarkofag (tip 8).

Prilikom publikovanja nekropole korišćena je centralnoevropska hronologija epohe seobe naroda

NEKROPOLA III - hronologija: - I horizont – kraj. 4. ili početak. 5. veka. - II horizont – horizont Smolin 430/440 -460/470. godina. - III horizont – poslednja trećina 5. i početak 6. veka. - IV horizont – 6. vek. - V horizont – kraj 6. i početak 7. veka (grob 82).

Nekropola je korišćena duži vremenski period, tako da je izdvojeno više horizonata. Najstarijem, horizontu I, opredeljenom u 4. i početak 5. veka pripadaju grobovi (19 a, 28, 59 i 79) u kojima se pored ogrlica javljaju i krstobrazne fibule koje se vezjuju za rimske oficire. Naš nalaz pripada tipu Keler 3 -4).

Krstasta fibula, grob 78, kraj 4, početak 5. veka Ogrlica od staklenih perli, grob 28, kraj 4, početak 5. veka

Naredni, horizont II je okarakterisan kao Smolin faza ili period D 2/D 3, koja se datuje u 430/440 -460/470. godinu (grobovi 12, 13, 63, 75, 79, 85, 88, 99, 103, 105). To je materijalna kultura podunavskih Germana, bez bliže etničke atribucije. Iz grobova ovog horizonta potiču ogrlice od staklene paste, zlatni privesci, srebrne fibule, ogledala i delovi ratničke opreme.

Grob 79, privezak od zlatnog lima i ogrlica od staklenih perli Grob 84, pticolika srebrna fibula, najverovatnije golub Grob 84, ogledalo od bronze

Grob 103, umbo (metalni deo štita) tipa Verand ili Libenau

Sledećem, horizontu III pripada manji broj grobova (grobovi 1, 2, 8, 16, 38, 55). Na osnovu pokretnih nalaza opredeljeni su u period od poslednje trećine 5. veka do početka 6. veka (period D 3/E). Nalazi fibula tipa Ređo-Emilija, kao i velikih italoostrogotskih kopči sa okovom i naušnice sa poliedarskom jagodom karakteristične su pre svega za Ostrogote, mada se sporadično javljaju i kod Gepida. Stoga možemo zaključiti da je oko 500. godine u Singidunumu boravila jedna heterogena grupa varvara.

Grob 1, grobni inventar i položaj nalaza u grobu

Grob 1, fibula tipa Ređo-Emilija Grob 55, fibula tipa Arčar-Histria

Grob 2, fibula tipa Jakovo. Kormadin Grob 8, fibula tipa Cifer-Pac

Grob 1, kopča sa okovom, italsko-ostrogotska grupa B Grob 6, kopča sa trnom čija je baza u obliku štita. Može pripadati i Smolin fazi.

Grob 2, ogrlica od staklenih perli Grob 38, kružna pločasta bronzana fibula sa predstavom jelena i natpisom CERVUS

Sledećem, horizontu IV pripada veći broj grobova, koji su široko datovani u 6. vek. Ove grobove karakterišu hronološki neosetljivi nalazi, popur keramičkih posuda, koje su korišćene duži vremenski period.

Keramički materijal 6. veka. Posude ukrašene glačanjem. Grob 57 Grob 61 Grob 85 Grob 106

Poslednjem, horizontu V pripada grob 82 sa romejskim nalazima poput lučne fibule sa posuvraćenom stopom i trakaste narukvice otvorenog tipa sa krajevima u vidu zmijske glave. On se vezuje za kasni 6. i možda početak 7. veka. Ovom horizontu pripada i nalaz kopče tipa Pečuj, koja je otkrivena van grobova

Grob 82, grobni inventar

Kopča tipa Pečuj (prednja i zadnja strana), nalaz izvan grobova

Nekropola je korišćena duži vremenski period, najpre kao mesto gde su sahranjivani federati, a potom i, po svemu sudeći, vladajući sloj Singidunuma krajem 5. i početkom 6. veka. U završnoj fazi nekropole, ovde se ponovo sahranjuju federati. Izgled grobnih mesta, kao pojedini nalazi romejskog porekla (češljevi, fibule i sl. ) ukazuju da su germani koji su se ovde sahranjivali bili izloženi procesu romanizacije.