MHENDSLK FAKLTES ENDSTR MHENDSL YNETM VE ORGANZASYON Prof

MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ YÖNETİM VE ORGANİZASYON Prof. Dr. Nuray E. KESKİN

yönetim süreci/yöneticinin işlevleri

Örgütün büyüklüğü � 8 personeli bulunan yerel bir matbaa � 1200 personeli bulunan ulusal bir matbaa Sınıflandırma ölçütü? � Personel sayısı � Yıllık satış miktarı � Toplam varlıklar � Yönetim biçimi � Hukuki statüsü

Küçük işletme Robbins, vd. , Yönetimin Esasları, 2013’e göre küçük işletme tanımı: « 500’den az çalışanı bulunan, yeni ya da yenilikçi uygulamaları benimsemesi gerekmeyen, kendi endüstri alanında fazla bir etkisi olmayan bağımsız bir kuruluş» Türkiye’de benimsenen işletme büyüklüğü tanımı için bakınız: KOBİ Stratejisi ve Eylem Planı (2015 -2018)

Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin tanımında değişiklik yapılmasına dair yönetmelik, 24 Haziran 2018 �- Mikro İşletmeler: 10 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hâsılatı veya mali bilançodan herhangi biri 3 milyon TL aşmayan işletmeler, mikro işletme olarak adlandırılmaktadır. �- Küçük İşletmeler: 50 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık satış hâsılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 25 milyon Türk Lirasını aşmayan işletmeler küçük işletme olarak adlandırılmaktadır. Daha önceden 8 milyon TL olan satış hâsılatı veya mali bilanço üst limiti 25 Milyon TL’ye yükseltilmiştir. �- Orta Büyüklükteki İşletmeler: 250 çalışandan az istihdam rakamı ve yıllık satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 125 milyon TL’yi aşmayan işletmeler, orta büyüklükte işletme olarak adlandırılmaktadır. Daha önceden 40 milyon TL olan satış hâsılatı veya mali bilanço üst limiti 125 Milyon TL’ye yükseltilmiştir.

Ulusal KOBİ Tanımı Çalışan bilanço Mikro İşletme Küçük İşletme Orta Büyüklükteki İşletme < 10 10 -49 50 -249 Kaynak: RG: 24 Haziran 2018 Yıllık Ciro/Mali ( < 3 milyon TL) ( < 25 milyon TL) ( < 125 milyon TL)

Koç Holding � Türkiye’nin en büyük sanayi grubu � Çalışan sayısı: 94. 000 � Müşteri veri tabanı: 27 milyon � Net aktif değer: 51. 3 milyar dolar

Milli Eğitim Bakanlığı (Devlet Okulları) � Öğretmen sayısı: 880. 673 � Öğrenci sayısı: 15 milyon � Bütçe ödeneği (2018): 92. 5 milyar lira

OMÜ � Personel sayısı: 4119 (2443 akademik, 1676 idari personel) � Bütçe Ödeneği (2018): 436 milyon 261 bin � Öğrenci: 54. 326

Çok uluslu şirket (ÇUŞ) � Birden � Çok fazla ülkede faaliyet gösteren her türden şirket merkezli şirket � Küresel şirket (köken ülkede merkezileşmiş) � Ulus-üstü (transnasyonel)

Yönetim? Küçük işletmeyi yönetmek ile büyük işletmeyi yönetmek? Yöneticiler, temel olarak aynı faaliyetleri yaparlar, ancak � bu faaliyetlere ayırdıkları zaman � ve faaliyetleri ele alış biçimleri farklıdır

farklılıklar � Planlama (biçimsel/biçimsel olmayan) � Planlama (düzenli ritüel/el yordamıyla) � Örgüt tasarımı (karışık/basit) � Denetim (bilgisayarlı gözetim/doğrudan gözlem)

Yönetimin temeli: Planlama � Örgütün uzun dönemli amaçları nelerdir? � Bu amaçlara ulaşmayı sağlayacak stratejiler nelerdir? � Örgütün kısa vadeli amaçları neler olmalıdır?

Planlama � Planlama, iki zaman boyutundaki (geçmiş ve bugün) bilgilerle üçüncü bir zaman boyutuna (gelecek) müdahalede bulunma, bugünden yarına bir yön verme çabası � Bireysel – bir dil öğrenmek � Örgütsel – daha fazla tüketiciye ulaşmak � Toplumsal – nüfus artış hızını düşürmek � Ekonomik – işsizliği azaltmak � Ulusal – kalkınmak

Planlama: Yol haritası � Çabaların eşgüdümlü olmasını sağlar –etkin yönetim � Tüm personele yol gösterir � Değişen çevrede belirsizliği azaltır, öngörülebilirliği artırır � Kaynakların rasyonel kullanımını sağlar � Denetimi kolaylaştırır -hesapverebilirlik

MÖ 3000 -2500 100 binden fazla insanın tek bir piramidi inşa etmesi 20 yıl sürmüş Birinin yapılması gerekenleri, insanları ve kullanılacak malzemeleri örgütlemeyi planlaması işçilerin çalıştığından ve her şeyin planlandığı gibi yapıldığından emin olmak için bazı denetimler uygulaması

Planlama � Antik dönemde Mısır, Nil nehrinin sularının yönünü değiştirmeyi ve bu suların tarımda kullanılmasını sağlayan «bölgesel planlama» olmadan varlığını uzun süre koruyamazdı… � Savaş, hükümet, hukuk ve mühendislikle ilgili olarak planlama Roma İmparatorluğu’nun başarısında önemli bir rol oynamıştır…

planlama Planlama, amaçların tanımlanması, politikaların saptanması, bunların gerçekleştirilmesinde izlenecek yöntem ve stratejilerin kararlaştırılmasıdır Planlamanın bütünlük, süreklilik, kesinlik ve esneklik özelliklerine sahip olması beklenir

Planlama � Bütünlük - örgütteki tüm birimlerin amaçlarının tek bir çatı altında kaynaştırılmış olması � Süreklilik - planın kısa dönemli eylemler kadar uzun dönemli eylemleri içermesi � Esneklik - planın değişen şartlara göre uyarlanabilir olması � Kesinlik - planın eylemlerini kesin olarak belirlemesi

Plan türleri � Stratejik plan � Taktik plan � Yönlendirici plan � Özel plan

Çevrelediği alana göre � Kentsel – İmar planları � Bölgesel � Ulusal – Bölgesel gelişme planları – Beş Yıllık Kalkınma Planı

Kapsadığı Süreye Göre Yıllık planlar veya uygulama planları (bir yıl) Kısa dönemli planlar (2 -3 yıl süreli) Orta dönemli planlar (4 -7 yıl süreli) Uzun dönemli/perspektif planlar (10 -20 yıl süreli)

Örnek: Yerleşimi planlamak «Bu şehri nasıl yapmışlar böyle üste? Ne gökyüzü koymuşlar, ne günaydın. Ne buldularsa getirmişler. " Turgut Uyar

Stratejik planlama Örgütün iç ve dış çevrenin tüm özelliklerinin analiz edilerek; � örgüt vizyonunun, � uzun dönemli bir örgüt misyonunun � ve örgütü bu misyona ulaştıracak araçların, yöntemlerin, kaynakların belirlenerek harekete geçirildiği bir planlama türü

strateji Strateji, örgütün çevresi ile arasındaki ilişkileri düzenlemesi ve rakiplerine üstünlük sağlayabilmek amacıyla kaynaklarını harekete geçirmesi � askeri bir kavram

SP süreci Neredeyiz? (durum analizi) Nereye ulaşmak istiyoruz? (vizyon, misyon, amaç ve hedefler) Gitmek istediğimiz yere nasıl ulaşabiliriz? (strateji, faaliyet ve projeler) Başarımızı nasıl takip eder ve değerlendiririz? (izleme, ölçme ve değerlendirme)

Durum Analizi � Tarihi gelişim � Mevzuat analizi � Faaliyet alanı analizi � Paydaş analizi � Kurum içi analiz � Çevre analizi (dünya, ülke, bölge…faaliyet alanı) � SWOT Analizi

Vizyon (özgörüş) � Sözlük anlamıyla rüya, hayal edilen şey � Arzu edilen gelecek � Yönetim alanına taşındığında, bir örgütün gelecekte bulunmak istediği konumu, gerçekleştirmiş olmayı istediği durumu anlatmakta � bir yandan çalışanları ve karar alıcıları ilerlemeye teşvik etmeli, diğer yandan da ulaşılabilir olmalıdır

Misyon (özgörev) � “işimiz � Her nedir ve ne yapılmalıdır? ” örgütün, yaptığı işi ve amaçlarını belirleyen bir misyonu vardır � Misyon tanımı, yönetimi örgütün hizmet alanını açıkça belirlemeye zorlar � Misyon bir örgütün varlık sebebidir

OMÜ Vizyon Bilim ve teknolojide yeniliğin, eğitim ve öğretimde niteliğin, hizmette paydaş memnuniyetinin üst düzeyde olduğu, özenilen bir üniversite olmaktır. Misyon Araştıran, öğrenen, çözümleyen, öncü, girişimci ve değerlere bağlı bireyler yetiştirmek; bilimsel araştırmaların niteliğini ve yenilikçi özelliğini artırmak; paydaşlara üst düzeyde hizmet sunmaktır.

Temel değerler Örgütün kurumsal ilkeleri ve davranış kuralları ile yönetim biçimini ifade eder � Kişiler: Örgüt çalışanlarına ve paydaşlarla ilişkilere yönelik değerler � � Süreçler: Örgütün yönetim, karar alma ve hizmet üretimi sürecine ilişkin değerler � � Performans: Örgütün ürettiği hizmet ve/veya ürünlerin kalitesine yönelik beklentiler

Amaç ve hedefler � Orta vadede ulaşılacak amaçlar � Kesin, somut ve ölçülebilir hedefler � Amaçlar örgütün ulaşmayı hedeflediği sonuçların kavramsal ifadesidir � Hedefler, amaçların gerçekleştirilebilmesine yönelik spesifik ve ölçülebilir alt amaçlardır. � Hedeflerin miktar, maliyet, kalite ve zaman cinsinden ifade edilebilir olması gerekmektedir

Örnek: KGM Amaç: Yol ağımız üzerindeki trafik güvenliğini sürekli olarak artırmak � Hedef 1: 2010 yılına kadar yol ağımızda kar ve buzla mücadele uygun malzeme ve çağdaş ekipman kullanılarak yapılacaktır � Hedef 2: Yol bakım, onarım ve trafik güvenliği hizmetlerinin standartları her mevsimde konforlu ve güvenli ulaşımı sağlayacak şekilde yükseltilerek 5 yıl içerisinde müşteri memnuniyeti %20 artırılacaktır � Hedef 3: Karayollarından kaynaklanan ölümlü ve yaralanmalı kazalar 5 yıl içerisinde %40 azaltılacaktır

stratejiler � Büyüme stratejisi � İstikrar stratejisi � Yenileme stratejisi � Rekabet stratejisi � Farklılaşma stratejisi � Maliyet liderliği stratejisi � Odaklanma stratejisi � İşlevsel strateji

Başarımızı nasıl takip ederiz? � İzleme: İzleme, stratejik plan uygulamasının sistematik olarak takip edilmesi ve raporlanması � Performans ölçme ve değerlendirme: Değerlendirme ise, uygulama sonuçlarının amaç ve hedeflere kıyasla ölçülmesi ve söz konusu amaç ve hedeflerin tutarlılık ve uygunluğunun analizi � Geri besleme � yaşayan plan

Kalite Güvence Sistemi Misyon Vizyon Stratejik Amaçlar ve Hedefler Performans Göstergeleri İç kontrol sistemi belirlemek, izlemek ve iyileştirmek üzere kullandığı tanımlı bir süreci bulunmalı �

Yönetim Sistemi � Yönetim kadrosunun gerekli yapıcı liderliği üstlenmesi � Kadroların gerekli yetkinliğe sahip olması � Personelin eğitim ve liyakatlerinin, üstlendikleri görevlerle uyumunun gözetilmesi � Tüm kaynakların (insan, mali, taşınır-taşınmaz) amaca uygun ve verimli kullanılması