Kolegji Gjilani Mikroekonomia Detyra testi Ass Mr sc

Kolegji “Gjilani” Mikroekonomia Detyra testi Ass. Mr. sc. Burim BERISHA

Kurba e kerkeses – ka pjerrtesi negative

Faktoret që ndikojn në kërkesë: § Të ardhurat e konsumatorëve § Çmimet e mallrave të lidhura (zëvendësuese dhe plotesuese) § Pritjet e konsumatoreve lidhur me të ardhurat. § Numri i konsumatorëve § Shijet dhe preferencat e konsumatorëve.

Kurba e ofertes – ka pjerrtesi pozitive

Faktoret kryesor që ndikojn në ofert • Çmimet e faktorëve të prodhimit • Teknologjia e përdorur • Çmimet e mallrave të lidhur • Pritjet e ofertuesve • Numri i ofertuesve

Ekuilibri i tregut § Paraqet një gjendje të till në të cilën si blersit ashtu edhe shitësit nuk kanë arsye të ndryshojn sjelljen e tyre. Ekuilibri i tregut ndodh atëher kur kërkesa dhe oferta janë të barabarta dhe priten në një pikë. § Çmimi ekuiliber përfaqson çmimin për të cilin sasia e kërkuar dhe ajo e ofruar është e barabartë.

Disekuilibri i tregut § Gjendja e tregut në të cilin shitësit dhe bleresit nuk kanë ndonjë arsye të ndryshojnë sjelljet e tyre, pra gjendja e ekuilibrit të tregut nuk arrihet menjëher § Themi se në një treg egziston disekuilibri kur sasia e kërkuar nuk është e barabart me sasin e ofruar.

Kërkesa

Oferta

Kërkesa për grurë Situata Nivelet e kërkesës për grurë (1) Çmimi (00/€/kv) (2) Sasia e kërkuar (000/kv/muaj) A 5 9 B 4 10 C 3 12 D 2 15 E 1 20

Kurba e kërkesës P A 5 4 3 2 1 B 5 C D 9, 10 12 15 D` E 20 D D`` Q

Oferta e grurit Situata Nivelet e ofertës për grurë Çmimet e mundshme (00/€/kv) Sasia e ofruar nga shitësit (000/kv/muaj) A 5 15 B 4 14 C 3 12 D 2 7 E 1 0

Kurba e ofertës P S A 5 B 4 C 3 2 1 S` D E 5 10 15 20 Q

Ekuilibri i tregut Situata Nivelet e kërkesës dhe ofertës së grurit Çmimet e mundshme (00/€/kv) Sasia e kërkuar (000 kv) Sasia e ofruar (000/kv/muaj ) Ndikimi mbi çmimin (1) (2) (3) (4) A 5 9 15 Ulje B 4 10 14 Ulje C 3 12 12 - D 2 15 7 Ngritje E 1 20 0 Ngritje

Ekuilibri i tregut P S Tepricë 5 4 E 3 2 D Mungesë 1 5 10 15 20 Q

Ndikimi i një takse në mekanizmin konkurrencial P S` E` E D 5 10 15 q` q* 20 Q S

Elasticiteti • Elasticiteti shpreh nivelin e reagimit të agjentëve ekonomik (konsumatorët dhe prodhuesit) ndaj ndryshimit të faktorëve të tregut (çmimi, të ardhurat, çmimi i produkteve të lidhura, koston e prodhimit).

Shembull! § Ta ilustrojmë këtë me një shembull të thjeshtë: Pika A çmimi= 2$; sasia e kërkuar = 60 kg Pika B çmimi= 3$; sasia e kërkuar = 40 kg § Shembulli na tregon se për të mirën X me çmim 2$, sasia e kërkuar është 60 kg, me rritjen e çmimit të të njetës të mirë në 3$, sasia e kërkuar zvoglohet në 40 kg. Të themi që tani ta llogarisim elasticitetin e kërkesës, duke kaluar nga pika A në pikën B. § Ndryshimi i çmimit prej 2$ në 3$, faktikisht dmth, rritje e çmimit për 50% (50% prej 2 është 1). Ndryshimi i sasisë së kërkuar prej 60 kg në 40 kg thërret zvoglimin për 33% (33% prej 60 kg është 20 kg) sipas asaj, kofecienti i elasticitetit në këtë rast, i llogaritur sipas formulës së mësipërme, do të jetë 0. 66 (33 50=0, 66). E kundërta, kur kalon nga pika B kah pika A, çmimi zvogëlohet për 33%kurse sasia e kërkuar rritet për 50%. Koeficienti i elasticitetit do të jetë 1. 5 (50 33=1. 5). Përmes praktikës është e njohur se kërkesa për të mira të ndryshme, ndryshe reagon në ndrshimin çmimeve të tyre. Për të mirat e domosdoshme të jetës, psh: buka, vaji sheqeri, etj ndryshimet e çmimeve thjeshtë kanë vëmendje të vogël për ndryshimin e sasisë së kërkuar.

§ Ta ilustrojmë këtë me një shembull të thjeshtë: Pika A çmimi= 2$; sasia e kërkuar = 60 kg Pika B çmimi= 3$; sasia e kërkuar = 40 kg • Të llogarisim elasticitetin e kërkesës nga pika A në B 2 3 ku kemi 3 -2=1/2=0. 50 x 100=50% rritj të çmimit Kurse ndryshimi në sasi nga 60 kg në 40 kg grurë kemi një zbritje të përqindjes në kg si më posht: 60 -40=20/60=0. 33 x 100=33% zbritje Ku koeficienti i elasticiteti sipas këtyre rezultatve është: Ed=33/50=0. 66 • Kurse nëse e llogarisim elasticitetin nga B në A atëherë kemi: 3 2 ku kemi 3 -2=1/2=0. 33 x 100=33% rënje të çmimit. Kurse ndryshimi në sasi nga 40 kg - 60 kg=20/40=0. 50 x 100=50% rritje Ku koeficienti i elasticitetit sipas këtyre rezultateve është: Ed= 50/33=1. 51

Shembull! § Ta ilustrojmë këtë me një shembull të thjeshtë: Pika A çmimi= 3$; sasia e kërkuar = 80 kg Pika B çmimi= 5$; sasia e kërkuar = 45 kg § Shembulli na tregon se për të mirën X me çmim 3$, sasia e kërkuar është 80 kg, me rritjen e çmimit të të njetës të mirë në 5$, sasia e kërkuar zvoglohet në 45 kg. Të themi që tani ta llogarisim elasticitetin e kërkesës, duke kaluar nga pika A në pikën B. § Ndryshimi i çmimit prej 3$ në 5$, faktikisht dmth, rritje e çmimit për 66%. Ndryshimi i sasisë së kërkuar prej 80 kg në 45 kg thërret zvoglimin për 43. 75% (43. 75% prej 80 kg është 35 kg) sipas asaj, kofecienti i elasticitetit në këtë rast, i llogaritur sipas formulës së mësipërme, do të jetë 0. 66 (43. 75 66=0, 6628). E kundërta, kur kalon nga pika B kah pika A, çmimi zvogëlohet për 43. 75%, kurse sasia e kërkuar rritet për 66%. Koeficienti i elasticitetit do të jetë 1. 5085 (66% 43. 75=1. 5085). Përmes praktikës është e njohur se kërkesa për të mira të ndryshme, ndryshe reagon në ndyrshimin çmimeve të tyre. Për të mirat e domosdoshme të jetës, psh: buka, vaji sheqeri, etj ndryshimet e çmimeve thjeshtë kanë vëmendje të vogël për ndryshimin e sasisë së kërkuar.

Elasticiteti i kërkesës ndaj çmimit

Elasticiteti lidhur me çmimin

Grafiku: Elasticiteti i kërkesës KËRKESA JOELASTIKE =0. 419 JOELASTIKE KËRKESA ELASTIKE =7 ELASTIKE

Formula për llogaritjen e elasticitetit Përqindja e ndryshimit të sasisë (q 2 -q 1) Ed= ------ x 100 (q 2+q 1)/ 2 Përqindja e ndryshimit të çmimit (p 2 -p 1) Ed= ------ x 100 (p 2+p 1)/ 2 Përqindja e ndryshimit të sasisë Llogaritja e elasticitetit: Ed= ----------------------Përqindja e ndryshimit të çmimit

Lakorja e kërkesës dhe elasticiteti i kërkesë ndaj çmimit

Kërkesa me elasticitet jotëplotë

Kërkesa me elasticitet të plotë

Elasticiteti i Ofertes

Elasticiteti i Ofertes

Lakorja e Ofertes se tregut dhe elasticiteti i Ofertes ndaj çmimit

Rastet extreme: Oferta me elasticitet te plote

Rastet extreme: Oferta me joelasticitet te plote

Rritja në kërkesë rrit çmimin ekuilibrues

Cka është Kosto Oportune? • Ndryshe quhet edhe kosto alternative – kjo kuptohet si sakrificë e bërë për heqjen dorë nga një e mirë dhe zgjedhja e një të mire të prodhuar më të vlefshme. Kjo rrjedh nga radhësia e burimeve dhe domosdoshmëria e zgjedhjes. Përshembull, një person ka dy mundësi ose dy oferta. Njëra është të vazhdojë studimet e larta dhe tjetra është të gjejë një punë e cila paguan mirë por është me orë të gjata. Nëse personi zgjedh të vazhdojë shkollën atëhere ai në të njejtën kohë dorzon ose hedh tutje zgjedhjen e dytë, (punen) Atëhere mund të themi se kostoja oportune e të shkuarit në shkollë është fillimi i një pune. • Cilat janë metodat e Studimit ekonomik? • NDUKSIONI – fillon me mbledhjen, përpunimin e më pas analizimin e të dhënave ekonomike dhe vazhdon me zbulimi e lidhjeve te variablat e studiuara dhe të nxirret një përfundimkonkluzion-hipotezë të caktuar. Pra cdo informat e marrë ndahet dhe studiohet e detajizuar. • DEDUKSIONI – është verifikimi empirik i përfundimeve të nxjerra e cila shërbehet me teoremën APRIORISTIKE, e cila duket e arsyeshme e bazuar në ide të natyrshme dhe nuk janë rrjedh drejtpërdrejtë nga evidencat statistikore, e kjo teorem demostrohet logjikisht në kontekstin e një modeli ekonomik si një paraqitja të thjeshtëzuar të realitetit ekonomik të ndërtuar mbi supozime-konkluzioneve. Pra, prej informatave analitike bashkohen që të formohet kjo metodë -Deduksioni.

Çka shpreh elasticiteti? Shpreh shkallen e reagimit të subjekteve ekonomike (Prodhuesit dhe Konsumatorit) ndaj dryshimeve të kushteve ekonomike të tregut. § Cilat janë llojet e elasticitetit? Ø Ø Ø Elasticiteti i kërkesës lidhur me të ardhurat. Elasticiteti i tërthort i kërkeses. Elasticiteti i ofertes lidhur me çmimin. § Raporti në mes të përqindjes së ndryshimit në kërkesë dhe përqindjes së ndryshimit në çmim shpreh? Elasticitetin e kërkeses lidhur me çmim.

• Nëse koeficienti i elasticitetit të tërthort është pozitiv kjo tregon se? Të mirat janë zëvendësuese të njëra tjetrës. § Nëse koeficienti i kërkeses lidhur me të ardhurat është negativ kjo tregon se? Të mirat janë inferiore. § Elasticiteti i kërkeses lidhur me çmim për një produkt është më i madh në cilen periudh? Në periudha të gjata kohore. • Raporti në mes të përqindjes së ndryshimit në kërkesë dhe përqindjes se ndryshimit në të ardhura shpreh? Shpreh elasticitetin e kërkesës lidhur me të ardhurat.

§ Ta ilustrojmë këtë me një shembull të thjeshtë: Pika A çmimi= 2$; sasia e kërkuar = 60 kg Pika B çmimi= 3$; sasia e kërkuar = 40 kg • Të llogarisim elasticitetin e kërkesës nga pika A në B 2 3 ku kemi 3 -2=1/2=0. 50 x 100=50% rritj të çmimit Kurse ndryshimi në sasi nga 60 kg në 40 kg grurë kemi një zbritje të përqindjes në kg si më posht: 60 -40=20/60=0. 33 x 100=33% zbritje Ku koeficienti i elasticiteti sipas këtyre rezultatve është: Ed=33/50=0. 66 • Kurse nëse e llogarisim elasticitetin nga B në A atëherë kemi: 3 2 ku kemi 3 -2=1/2=0. 33 x 100=33% rënje të çmimit. Kurse ndryshimi në sasi nga 40 kg - 60 kg=20/40=0. 50 x 100=50% rritje Ku koeficienti i elasticitetit sipas këtyre rezultateve është: Ed= 50/33=1. 51 Përmes praktikës është e njohur se kërkesa për të mira të ndryshme, ndryshe reagon në ndrshimin e çmimeve të tyre. Për të mirat e domosdoshme të jetës, psh: buka, vaji sheqeri, etj ndryshimet e çmimeve thjeshtë kanë vëmendje të vogël për ndryshimin e sasisë së kërkuar.

Përqindja e ndryshimit të çmimit Përqindja e ndryshimit të sasisë (p 2 -p 1) Ed= ------ x 100 (p 2+p 1)/ 2 (q 2 -q 1) Ed= -----x 100 (q 2+q 1)/ 2 Ç 5 4 1 A 3 2 B 1 10 20 30 40 60 20 S

§ Ta ilustrojmë këtë me një shembull të thjeshtë: Pika A çmimi= 2$; sasia e kërkuar = 60 kg Pika B çmimi= 3$; sasia e kërkuar = 40 kg • Të llogarisim elasticitetin e kërkesës nga pika A në B 2 3 ku kemi 3 -2=1/2=0. 50 x 100=50% rritj të çmimit Kurse ndryshimi në sasi nga 60 kg në 40 kg grurë kemi një zbritje të përqindjes në kg si më posht: 60 -40=20/60=0. 33 x 100=33% zbritje Ku koeficienti i elasticiteti sipas këtyre rezultatve është: Ed=33/50=0. 66 • Kurse nëse e llogarisim elasticitetin nga B në A atëherë kemi: 3 2 ku kemi 3 -2=1/2=0. 33 x 100=33% rënje të çmimit. Kurse ndryshimi në sasi nga 40 kg - 60 kg=20/40=0. 50 x 100=50% rritje Ku koeficienti i elasticitetit sipas këtyre rezultateve është: Ed= 50/33=1. 51 Përmes praktikës është e njohur se kërkesa për të mira të ndryshme, ndryshe reagon në ndrshimin e çmimeve të tyre. Për të mirat e domosdoshme të jetës, psh: buka, vaji sheqeri, etj ndryshimet e çmimeve thjeshtë kanë vëmendje të vogël për ndryshimin e sasisë së kërkuar.

Përqindja e ndryshimit të sasisë (q 2 -q 1) Ed= -----x 100 (q 2+q 1)/ 2 110 90 Përqindja e ndryshimit të çmimit (p 2 -p 1) Ed= ------ x 100 (p 2+p 1)/ 2

§ Ta ilustrojmë këtë me një shembull të thjeshtë: Pika A çmimi= 90$; sasia e kërkuar = 240 kg Pika B çmimi= 110$; sasia e kërkuar = 160 kg • Të llogarisim elasticitetin e kërkesës nga pika A në B 90 110 ku kemi 110 -90=20/90=0. 22 x 100=22% rritj të çmimit Kurse ndryshimi në sasi nga 240 kg në 160 kg grurë kemi një zbritje të përqindjes në kg si më posht: 240 -160=80/240=0. 33 x 100=33% zbritje Ku koeficienti i elasticiteti sipas këtyre rezultatve është: Ed=33/22= 1. 5 Kurse nëse e llogarisim elasticitetin nga B në A atëherë kemi: 110 90 ku kemi 110 -90=20/110=0. 18 x 100=18% rënje të çmimit. Kurse ndryshimi në sasi nga 160 kg - 240 kg=80/160=0. 50 x 100=50% rritje Ku koeficienti i elasticitetit sipas këtyre rezultateve është: Ed= 50/18=2. 77

Ku në fillim kemi 2 -2. 2=-0. 20, tani 0. 20/2=0. 1 X 100=10% ku kemi një rritje prej 10% të çmimeve. Kurse sasit e kërkuara kanë këtë ndryshim. 10 -8=2, tani kemi 2/10=0. 2 X 100=20%, ku këtu kemi një rënje të sasis së kërkuar prej 20%. Ed=Q/P=20%/10%=2

§ Ta ilustrojmë këtë me një shembull të thjeshtë: Pika A çmimi= 4$; sasia e kërkuar = 80 kg Pika B çmimi= 5$; sasia e kërkuar = 60 kg • Të llogarisim elasticitetin e kërkesës nga pika A në B 4 5 ku kemi 4 -5= - 1/ 4 =0. 25 x 100=25% rritj të çmimit Kurse ndryshimi në sasi nga 80 kg në 60 kg, grurë kemi një zbritje të përqindjes në kg si më posht: 80 -60=20/80=0. 25 x 100=25% zbritje Ku koeficienti i elasticiteti sipas këtyre rezultatve është: Ed=25/25= 1 Kurse nëse e llogarisim elasticitetin nga B në A atëherë kemi: 5 4 ku kemi 5 -4=1/5=0. 20 x 100=20% rënje të çmimit. Kurse ndryshimi në sasi nga 60 kg - 80 kg=20/60=0. 33 x 100=33% rritje Ku koeficienti i elasticitetit sipas këtyre rezultateve është: Ed= 33/25=1. 32 ndryshme, ndryshe reagon në ndrshimin e çmimeve të tyre. Për të mirat e domosdoshme të jetës, psh: buka, vaji sheqeri, etj ndryshimet e çmimeve thjeshtë kanë vëmendje të vogël për ndryshimin e sasisë së kërkuar.

§ Ta ilustrojmë këtë me një shembull të thjeshtë: Pika A çmimi= 3$; sasia e kërkuar = 60 kg Pika B çmimi= 7$; sasia e kërkuar = 50 kg • Të llogarisim elasticitetin e kërkesës nga pika A në B 3 7 ku kemi 3 -7= 4/ 3 =1. 33 x 100=133. 33% rritj të çmimit Kurse ndryshimi në sasi nga 60 kg në 50 kg, grurë kemi një zbritje të përqindjes në kg si më posht: 60 -50=10/60=0. 16 x 100=16% zbritje Ku koeficienti i elasticiteti sipas këtyre rezultatve është: Ed=16/133= 0. 120 Kurse nëse e llogarisim elasticitetin nga B në A atëherë kemi: 7 3 ku kemi 7 -3=4/7=0. 57 x 100=57% rënje të çmimit. Kurse ndryshimi në sasi nga 50 kg - 60 kg=10/50=0. 2 x 100=20% kemi rritje. Ku koeficienti i elasticitetit sipas këtyre rezultateve është: Ed= 20/57=0. 35

Rast Studimi Elasticiteti i kërkesës Hulumtimi për këtë temë është bërë në “INTEREX” në Gjilan, ku për të qenë sa më të sakët dhe të përafërt në llogaritjen e elasticitetit të çmimit të kërkesës për këtë produkt ne kemi marrur 2 muaj të vitit 2013 respektivisht muajin janar që ishte çmimi 0. 40 cent dhe shkurt 0. 50 cent, keta dy muaj i kemi krahasuar me muajt janar dhe shkurt të vitit 2012 me çmim 0. 30 cent, ku nga të dhënat e marruara kemi: Viti Muaji Sasia Çmimi Bukë 2012 Janar 4500 0. 30 Bukë 2012 Shkurt 3800 0. 30 Bukë 2013 Janar 4340 0. 40 Bukë 2013 Shkurt 4000 0. 50

§ Ta ilustrojmë këtë me një shembull të thjeshtë: Pika A çmimi= 2$; sasia e ofruar = 100 kg Pika B çmimi= 2. 2$; sasia e ofruar = 120 kg • Të llogarisim elasticitetin e ofertës nga pika A në B 2 2. 2 ku kemi 2 -2. 2=0. 20/2=0. 10 x 100=10% rritj të çmimit Kurse ndryshimi në sasi nga 100 kg në 120 kg grurë kemi një rritje të përqindjes në kg si më posht: 100 -120=20/100=0. 20 x 100=20% rritje Ku koeficienti i elasticiteti ofertës sipas këtyre rezultatve është: Ed=20/10= 1 Kurse nëse e llogarisim elasticitetin nga B në A atëherë kemi: 2. 2 2 ku kemi 2. 2 -2=0. 2/2. 2=0. 090 x 100=9. 09% kemi rënje të çmimit. Kurse ndryshimi në sasi nga 120 kg - 100 kg=20/120=0. 16 x 100=16% ku gjithashtu kemi rënje të ofertës. Ku koeficienti i elasticitetit sipas këtyre rezultateve është: Ed= 16/9. 09=1. 76