Rorschach Mrekkep Lekesi Testi Rorschach testi deneklerin alglarn

Rorschach Mürekkep Lekesi Testi

Rorschach testi deneklerin algılarını mürekkep lekelerini kullanarak analiz eden psikolojik bir testtir. Bazı psikologlar, bir kişinin kişilik özellikleri ve duygusal işleyişini incelemek için bu testi kullanır. Özellikle hastalar kendi düşünme süreçlerini açıkça anlatmak için isteksiz olduğu durumlarda altta yatan düşünce bozukluğu tespit etmek için kullanılır. Test ismini yaratıcısı İsviçreli psikiyatrist Hermann Rorschach 'dan almıştır. Rorschach testi 1960'lı yıllarda en yaygın kullanılan projektif testtir. ABD'de ulusal bir araştırmada Rorschach testi ayaktan tedavide ruh sağlığı tesislerinde kullanılan psikolojik testler arasında sekizinci sırada yer aldı ve Kişilik Değerlendirme Derneği üyeleri tarafından ikinci en yaygın olarak kullanılan test bulundu. Adli tıp değerlendirmesi vakalarında da psikiyatristler tarafından % 25 oranında istenmiştir

Hermann Rorschach ve Testin Oluşumu İsviçreli psikiyatr Hermann Rorschach 1884 -1922 yılları arasında yaşamıştır. Ressam olan babasında etkilenen Rorschach psikiyatri eğitimi almadan önce babası gibi ressam olmak istiyordu. Bu yüzden de okulda arkadaşları tarafından kendisine Klex (mirekkep lekesi) lakabı takılmıştı. Psikiyatri çalışmalarını Eugen Bleuler’in Zurih’teki kliniğinde geliştiren, Jung’dan çok etkilenen ve psikanalize derin bir ilgi duyan Rorschach 1910 yılında birçok psikanalitik çalışma ve makale yayınlar. 1911’de ise mürekkep lekeleri ile ilgilenmeye başlar. Bunun nedeni Szymon Hens isimli araştırmacının E. Bleuler ile beraber mürekkep lekelerini hayal gücünü ölçmek için kullanması ve elde ettikleri sonuçları Rorschach’ın tezinin sonuçlarıyla ters düşmesidir. Rorschach bu olayın ardından zamanın büyük bir kısmını bu çalışmalara ayırır ve sonucunda 1921’de PSİKODİAGNOSTİK isimli başyapıtını yayınlar. Orijinal ismi “algılamaya dayalı tanısal test”ti (a diagnostic test based on perception)

• Testin Yapısı ve İçeriği • Rorschach Mürekkep Lekesi Tekniği (RMLT), iki taraflı simetrik mürekkep damlalarının basıldığı, 20 x 26 cm. büyüklüğünde 10 adet karttan oluşmaktadır. 5 kartta (I, IV, V, VI ve VII) siyah ve gri renkler; 2 kartta (II ve III) ek parlak kırmızı dokunuşlar ve kalan 3 kartta da (VIII, IX ve X) pastel renklerde ve gölgeler bulunmaktadır. Bunlardan X nolu kartta bazı ufak ayrıntılar grimsi renktedir. (Anastasi, 1997). Bu desenler, ortasına mürekkep damlatılmış bir kağıdın ortadan ikiye katlanarak, mürekkebin kağıda simetrik olarak yayılmasının sağlanmasıyla oluşturulmuştur. Böylece kağıt üzerinde simetrik, dış çizgileri az çok belirli, değişik şekillerde yorumlamaya elverişli desenler elde edilmiştir. Test için seçilen 10 desen, bu yöntemle hazırlanmış pek çok örnek arasından en anlamlıların seçilmesiyle oluşturulmuştur.

• Rorschach (Mürekkep lekeleri ) Testinde neler ölçülür? • Test, kişinin algılama, anlam oluşturma, kavrama, kontrol süreçlerini ortaya koyar. • Algılananların nasıl organize edildiği, gerçeklikle nasıl baş edildiği, içsel dünyanın uyaranlarının akıbetleri, kişinin kendini nasıl gördüğü, nasıl savunduğu, sıkıntılarla nasıl baş ettiğini, bedenini nasıl yaşadığını, duygusal süreçleri gelişimsel bakış açısı ile görmeyi sağlar. • Hem kişilikteki yapısal olanları hem de durumsal, değişken unsurları verir. Çoğunlukla kişinin kendinin de farkında olmadığı bilgiler ortaya çıkar. Mürekkep Lekeleri testi, bir anlamda buzdağının altında, görünmeyen, bilinçdışı olarak tanımlananı verir.

• İsveçli psikiyatrist Hermann Rorschach tarafından 1920'lerde hazırlanan mürekkep lekesi testi, psikolojide karakter analizi hakkında kullanılan en etkili yöntemlerden biri. Bilim adamları geçen yüzyılda nevrotik ev kadınlarından Nazi savaş suçlularına kadar pek çok kişiyi mürekkep lekesi testine tabi tuttu. Bu sayede onları bilinç altında böyle davranmaya iten duygusal nedenler belirlendi. • Çıkan sonuçlara göre uygulanan tedavide hastalar sağlıklarına kavuştu. Araştırmacılara göre mürekkep lekesi testi bulutlara bakıp şekil hayal etmek gibi değil. Anlamsız şekillere anlam yükleme işine giren beyin mantıktan değil duygulardan yardım alıyor. Yöntem, Albert Einstein ve Başkan Roosevelt gibi kişilerde denendikten sonra meşhur olurken, İngiliz Psikoloji Kurumu test için, "Zihinsel karışıklık ve duygusal acı kaynaklarını belirlemek için en işlevsel araç" diyor.

• Kimlere Uygulanmalıdır? • 7 -70 yaş arası herkese Rorschach testi verilebilir. Klinik çalışmalarda özellikle her yaş gurubundaki psikopatolojilerin daha iyi belirlenmesi için yapılan çalışmalara baktığımızda konuşabilen her insanın bu testen geçirilebileceğini belirtilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta çocuklarla yapılan testlerin yorumlarının erişkin yorumlarından ve değerlendirmelerinden farklı olmasıdır

• Test nerelerde kullanılır? • Çocuk ve ergenlerde önce Rorschach, sonrasında zeka testleri birlikte uygulanmakta ve sonuçlar bütün olarak değerlendirilmektedir. Özellikle ergenlik döneminde yaşanan krizin gidişatını, ergenin ruhsal süreçlerini görebilmek açısından yararlıdır. Tedavi sürecinin düzenlenmesi, uygun terapi müdahalelerinin yapılması için kullanılır. • Her türlü hastalıkta ve kişilik yapısında kullanılır. • Terapi öncesi ve sonrasında, değişimleri görmek amacıyla da uygulanmaktadır. Araştırmalarda da karşılaştırma amacıyla kullanılmakta. • Son yıllarda özellikle Geriatri ‘de de kullanılmaya başlamıştır. Bilişsel süreçlerdeki bozulmaların demans ya da depresyondan kaynaklanıp kaynaklanmadığını verir. • Mürekkep Lekeleri testi; insan kaynaklarında, işe alım ve yerleştirme süreçlerinde de kullanılan bir testtir. • Sürücü ehliyeti, silah kullanma ve taşıma ruhsatları, akli meleke tesbitinin gerektiği durumlarda da kullanılmaktadır • Askeriye ve adli tıpta da yaygın olarak kullanılır. • Çocuk, ergen ve yetişkin Rorschach testleri farklı değerlendirmeye alınır. Gelişimsel, bilişsel unsurlar da dikkate alınır.

• Testin veriliş Biçimi ve Ortamı • Bu test bireysel bir testtir ve testi alan kişinin testör ile yalnız başına olması gerekmektedir. Rahatsız edilmeyen bir ortamda ve zaman kısıtlaması olmaksızın testin uygulanması, izleyiciden uzak şekilde gerçekleştirilmesi şarttır. Test anında geçen her ayrıntı önemlidir. Kart testöre verilir, nasıl tuttuğu not edilir (Düz tutuyorsa ^ tersden bakıyorsa v şekli, yanlar içinse < veya > işareti kullanılır) çünkü test alan kişinin mürekkep lekesi kartı hangi düzlemde incelediği önemli bir ayrıntıdır. Ayrıca kartları döndürmek arzusuna yönelik sorulan soruya “evet” veya “hayır” tarzında yanıtlar değil “nasıl isterseniz” demek, serbest bırakmak açısından gereklidir.

• Test sırasında oturma şekli önemlidir, genelde yüze uygulanan bu testte hastanın tam karşısına oturmak sınav pozisyonunu çağrıştırabilmekte, dikkati hem teste hem de ister istemez testöre yöneltmektedir. Ayrıca yüze oturmak yakınlık sağlayacağı için kartların daha kolaylıkla önceden görünmesini sağlayacaktır. Çapraz bir oturma düzeni daha uygundur. • Test testör kişi tarafından ön görüşme yapılmadan ve önceki teşhislerine bakılmadan gerçekleştirilmelidir

• Testin Yönergesi • Hermann Rorschach’nın kitabından başlayarak günümüze değin yönergeler konusunda çeşitli biçimler önerilmiştir. H. Rorschach, hastaya testin verilişinde “Bu sizce ne olabilir” (What could this be? ) şeklinde cümle kullanılması gerektiğinden bahseder. Çeşitli okullarda, “Bu test 10 adet mürekkep lekesinden oluşmaktadır” tarzındaaçıklamaların da içinde bulunduğu bir dizi yaklaşım vardır. • Beck; “size art arda mürekkep lekelerinden oluşan 10 kart vereceğiz. Her birine ne kadar isterseniz bakın ve aklınıza ne geliyorsa söyleyin ve bitince de testöre verin” der. Kloper; “İnsanlar bu mürekkep lekelerinden birçok şey görmektedir. Şimdi siz bana ne gördüğünüzü söyleyin ve bunu size düşündüren nedir? ” Testörün yönerge içerisinde çağrışım kelimesini kullanmaması şarttır. Çağrışım birebir kelimeleri hatırlatabilir, neyi hatırlatıyor gibi sorularda sorulmamalıdır.

• Zaman Faktörü • Zamanı kontrol etmek için kronometreli bir saat yeterlidir. Zaman testin başlangıcı ve bitimini ölçmek için kullanıldığı gibi her bir kartın alınış ve bırakılış zamanı not edilmelidir. Genel olarak 20 -30 dakika bu testin ortalama alınış biçimidir. Bazı hastalar hemen bitirme eğilimindedir bazı hastalar ise dakikalarca kartlara bakıp yanıtlar verecektir. Testörün tüm bunlara izin vermesi gerekmektedir. Ağır pataolojilerde ortalama süre 80 -90 dakikaya kadar çıkabilir. • Dikkate alınması gereken zaman testin başlangıcı ile sonu arasında olduğu kadar her bir kartın alınış ve bırakılış zamanı ve kartın ele alınması ile ilk yanıtın verilmesi arasındaki anda kodlanmalıdır

• Tercih Edilen Kartlar • Test sona erdiğinde hastaya en çok beğendiği ve en hoşlanmadığı kartı söylemesi istenmektedir. Bu hastaların tutumlar üzerine bilgi vermekte ve duygusal yönelimlerini (koktu veya neşe) öne çıkarmaktadır. Özellikle de çocuklarla yapılan test çalışmaları için son derece eğitici bilgiler verebilmektedir.

• Popüler Yanıtlar – Şok Yanıtlar • Bir protokolde olması gereken popüler yanıtlar, kişinin herkes gibi olduğunu, gerçekle uyduğunu ve sosyalleştiğini göstermektedir. 25 -30 yanıt içeren bir testte 5 -6 banal yanıt verilmesi beklenmektedir. Fazla sayıda ban kişinin savunma düzeneklerinin güçlülüğünü ve korumacılığını, herkes gibi olma özelliklerine sığınarak orijinal düşüncelerini sakladığını gösterir. Şok yanıtlar, bu durum çeşitli şekillerde olabilir; kişinin kartı yanıtlamada 25 sn hareketsiz kalması. kartı yanıtlamayı reddetmesi, bekleme zamanını fazlasıyla uzun tutması, garip ve çocuksu yanıtların fazlalığı, içeriğin fakirleşmesi ve popüler yanıtların azalmasıdır.

• • NE GÖRÜYORSUNUZ 1. Göğüs filmi, koyu alan kalp, akciğerler ve kan 2. Beyaz saçlı çılgın profesör 3. Vatoz balığı, kanatlı balık ya da palen CEVAPLAR 1. Röntgen: iyi kalpli biri olarak anılmak istiyorsunuz, insanlara bunu göstermek için bazen haklı olduğunuz halde geri adım atmayı ya da sessiz kalmayı tercih ediyorsunuz. Hayır demeyi bilmiyorsunuz. 2. Profesör: Arkadaş canlısısınız. Olayları kuruyorsunuz. Önceliğiniz arkadaşlarınız. 3. Vatoz ya da paten: Önceliğiniz aileniz. Kendinizi her zaman ikinci sıraya koyuyorsunuz. Bu yüzden güçlü bir lider olmak yerine ikinci adam olmayı tercih ediyorsunuz. • NE GÖRÜYORSUNUZ 1. Deve kuşu 2. Böcek türü, muhtemelen yengeç gibi pençeleri var 3 Güneş gözlükleri, sutyen ya da sakal? • CEVAPLAR 1. Devekuşu: Gel-gitleri yaşıyorsunuz. Bazen kendinizi fazla ciddiye alıyor, birkaç dakika sonra varlığınızı önemsemiyorsunuz. 2. İri kanatlı böcek: Çok çalışkansınız. Başarılı olmak doğanızda var. Planlı hareket ediyorsunuz. 3. Güneş gözlüğü, sutyen veya sakal: İnsanların sizin için ne düşündüğü çok önemli. Bu yüzden anının tadını çıkarmak yerine hayatı ıskalamayı tercih ediyorsunuz. • • NE GÖRÜYORSUNUZ 1. Güçlü bir adam. Kol kaslarını mı esnetiyor? 2. Akrep 3. Rahim, fallop tüpleri • CEVAPLAR 1. Güçlü adam: Çok yeteneklisiniz. Elinizden her iş geliyor, kararlısınız. Doğa bu konuda size ödül vermiş. Gurur ve eşitlik konusunda da dengeyi kurmuşsunuz. 2. Akrep: Madalya almaya programlanmış sporcu gibisiniz. Bu yüzden diyet ve uyku sizin için problem olabiliyor. Fiziksel olarak çok hassas olmakla birlikte duygusal olarak durum tam tersi. 3. Rahim: Gerçeklerle yüzleşmek yerine kendinizi oyalıyorsunuz.

• Testin Faydaları nedir? • Kişiyi yakından tanımayı, • En uygun tedavi ve terapinin seçilmesini sağlar. • Hata olasılığını azaltır.

• Mürekkep Lekeleri testi güvenilir bir test midir ? Ülkemizdeki standardizasyon çalışmaları, İstanbul Üni. Edebiyat fak. Psikoloji Bölümünden Tevfika T. İKİZ ve arkadaşları tarafından yapılmış ve yayınlanmıştır. Rorschach Testi için, ergen normlarının standardizasyon çalışmaları 2006, yetişkin normları ise 2009 da tamamlanmıştır. Yaşlılara yönelik standardizasyon çalışmaları da 2013 yılında, B. P. Düşgör, E. Kalem, İrem, Tevfika İkiz tarafından yayınlanmıştır.