PENOLOGIJA PREDAVANJA PROF DR HANA KORA V ASS

PENOLOGIJA PREDAVANJA PROF. DR HANA KORAĆ V. ASS LEJLA ŠAĆIROVIĆ IV GODINA VIII SEMESTAR RAZVOJ KAZNI

Teorije o kazni Kaznom se bavi više različitih nauka koje se prožimaju: penologija, socijologija, psihologija, filozofija.

Idealističke teorije o kazni su stanovišta da je cilj države apsolutna pravda, samim tim pravni osnov kažnjavanja učinioca krivičnih djela izvlači iz uspostavljanja pravde nakon što je krivičnim djelom narušena. Po stavovima Teorije društvenog ugovora, građani sami su se odrekli prava da kažnjavaju zlikovce u korist države nakon što su uvidjeli da sami to više i ne mogu da vrše.

Apsolutne teorije o kazni vide opravdanje i smisao kazne u odmazdi, i ispaštanju prema osobi koja se kažnjava. Prema ovim teorijama, osnovni cilj kazne je u vraćanju zla učiniocu koji je svojim djelom nanio zlo drugima, tj. kazna je sama sebi cilj, neovisno kako se daje i posmatra, da li na osnovu zakonske (Hegel kao zastupnik teorije zakonske pravde, smatrao je da je svrha kažnjavanja uspostavljanje zakona koji je narušen krivičnim djelom, a kazna kao negacija negacije, „(krivično djelo negacija je zakona”, predstavlja dijalektičku nužnost). Odmazda je racionalna mjera kojom se želi ostvariti pravednost u odnosu na razmjernost kazne i djela koje je učinjeno.

Relativne teorije o kazni Relativne teorije određuju kaznu u odnosu na učinke koji se njom postignu. Kada je u pitanju kazna i kažnjavanje, prilaze sa preventivnog stanovišta, gdje su prisutna nastojanja društva u vraćanju učinioca krivičnog djela u društvenu zajednicu i tokove koje je imao prije nego je učinio krivično djelo. Kazna nije, po ovoj teoriji, odmazda, nego prevencija zločina, te povratak učinioca u društvo. Relativne teorije govore o društvenom promišljanju koji se tiče sprečavanja i suzbijanja kriminaliteta pa se tako napušta ideja osvete i u kazni prepoznaje način zaštite društva od kriminaliteta. Relativne teorije su teorije koje su usmjerene na budućnost : kažnjava se da se u budućnosti ne bi griješilo. Stav relativnih teorija je posmatranje prevencije kroz individualnu i opću prevenciju, tj. specijalnu i generalnu prevenciju. U grupu teorija specijalne prevencije spadaju: 1. teorija zastrašivanja putem izvršenja kazne, 2. teorija starateljstva, 3. teorija popravljanja

TEORIJA RESOCIJALIZACIJE U grupu teorija generalne prevencije spadaju: 1. teorija općeg zastrašivanja predviđanjem kazne, 2. teorija općeg zastrašivanja izvršenjem kazne, 3. teorija opomene. Ovdje možemo posmatrati teorije specijalne i generalne prevencije, ovisno od toga na koga se teži uticati, da li na samog prestupnika kao individuu koja je učinila određeno krivično djelo ili se utiče na građane uopće. Kazna daje određene rezultate na više načina: za vrijeme izdržavanje kazne onemogućava učinioca da učini isto ili slično djelo, zastrašivanje učinioca se dešava samim izricanjem i izvršenjem kazne, primjenom odgovarajućeg tretmana u fazi prevaspitanja i resocijalizacije se dešava preodgajanje (popravljanje) učinioca.

Mješovite (eklektičke) teorije Mješovite teorije u principu spajaju elemente apsolutnih i relativnih teorija, smatrajući da kazna treba imati više ciljeva. Nastale su početkom 20 vijeka. Mješovite teorije od apsolutnih teorija prihvataju pravedne ili zaslužene kazne, ali takvu kaznu više ne smatraju svrhom po sebi, nego sredstvom generalne ili specijalne prevencije. Kod preventivno mješovite teorije, prevencija je svrha kazne, dok je krivnja samo sredstvo za ograničavanje kazne.