Kasaysayan ng Sikolohiyang Pilipino Kahalagahan ng Kasaysayan Ayon

Kasaysayan ng Sikolohiyang Pilipino

Kahalagahan ng Kasaysayan • Ayon kay Pe-Pua (1985), – Mahalaga na magsulat ng bagong kasaysayan ang Sikolohiyang Pilipino. • Ang papel ng kasaysayan sa SP: – Pag-establish ng legitimacy – Pagtiyak ng pagkakaiba

Pre-Hispanic 1521 Philippine History Arrival of Spaniards 1565 1730 Spanish rule 1872 1896 1900 Propaganda Katipunan Rebulusyon American Occupation Academic. Scientific Academic. Philosophical Ethnic Psychology 1950 1974 WWII UP and other American Tradition Schools UST; Jesuit and Thomisic Philosophy, medicine and psychology A. Katutubong sikolohiya: Kinagasnang sikolohiya - Indigenous psychology in the sense of: (a) common to the Filipinos who often times are unaware of it: this frame of orientation can be culled principally from language and literature, but only as principles. Katutubong sikolohiya – Psychological systems worked out by Filipinos with indigenous elements as basis. Lagda Jose Rizal, Kartilya ng Hermano Pule, Katipunan Isabelo Delos Reyes B. Sikolohiya ng mga Pilipino: Based mainly on Western system of thought: Chao Ju Kua Pigaffeta, Morgan, Collin Gaspar de san Agustin (1720) Psycho. Medical System 1920 Worcester, Beyer, Barton Post WWII Socioanthropoligists Based on observations of Filipinos; can be culled from language, art, stray comments; expression of own ideas Pule, Fr. Delgado, Dagohoy, Basi, Rizal, C. Practices of Psychology by Filipinos Enculturation/socialization. Indigenous techniques or as affected by Christianity or Islam; their survival up to our days (rearing techniques; use of lit, beliefs, legends, myths, etc. for social control, etc Ancient techniques of tagapayo, manghuhula, use of dreams, poetry and chants, and their survival Babaylan or Katalonan Messianic movements Spiritista Cults Faith Healing

APAT NA TRADISYON NG KAISIPANG SIKOLOHIKAL SA PILIPINAS • Akademiko-siyentipiko (western psychology) -UP • Akademiko-pilisopiko (sinulong sa UST ng mga monghe, prayle and heswita) • Sikolohiyang etniko –(pangunahing batayan) • Sikomedikal na tradisyon-Sistema sa papanampalataya at relihiyon (Salazar, 1985)

Akademiko Siyentipiko Mga dimension ng sikolohiyang pag-iisip • Pananaw ukol sa tao – Siyentipiko: maaaring pag-aaralan ang tao sa makaagham na pamamaraan • Panahon ng pag-usbong – UP (1910) • Setting o konteksto – akademiko • Access – Mga nag-aaral

Sikolohiyang Etniko • Pananaw ukol sa tao – Ang tao ay maliit na bahagi ng sandaigdigan, kailangang matutong makipag-ugnayan sa iba • Panahon ng pag-usbong – Di tiyak • Setting o konteksto – Awit, epiko, kuwentong bayan • Access – lahat

Sikomedikal na Tradisyon • Pananaw ukol sa tao – Ang tao ay may katawan at kaluluwa • Panahon ng pag-usbong – Di tiyak • Setting o konteksto – Mga kaalaman at praktis ng katutubong panggagamot • Access – Babaylan/katalonan/baki; albularyo

APAT NA TRADISYON NG SIKOLOHIKAL NA PAG-IISIP Pananaw Ukol sa Tao Panahon ng Pag-usbong Setting o Konteksto Access Akademiko – Siyentipiko: maaaring pagaaralan ang tao sa maka-agham na pamamaraan UP (1910) Akademiko Mga nag-aaral Akademiko – Rasyunal Ang tao ay rasyunal; paniniwala sa paghihiwalay ng katawan at ispiritu UST (1500 s) Akademiko Mga nag-aaral Sikolohiyang Etniko Ang tao ay maliit na bahagi ng sandaigdigan, kailangang matutong makipag-ugnayan sa iba Di tiyak Awit, epiko, kuwentong bayan Lahat Sikomedikal na Tradisyon Ang tao ay may katawan at kaluluwa Di tiyak Mga kaalaman at praktis ng katutubong panggagamot Babaylan/katalo nan/baki; albularyo

APAT NA TRADISYON NG SIKOLOHIKAL NA PAG-IISIP Akademiko. Siyentipiko “Opisyal” na kasaysayan ng sikolohiya sa Pilipinas Akademiko-Siyentipiko Akademiko-Pilosopikal Sikolohiyang Etniko Sikomedikal na Tradisyon Kasaysayan ng Sikolohiyang Pilipino

APAT NA TRADISYON NG SIKOLOHIKAL NA PAG-IISIP Pormal na disiplina na dala ng mga Amerikano “Opisyal” na kasaysayan ng sikolohiya sa Pilipinas Akademikong Disiplina Sikolohiyang Isinasabuhay Kasaysayan ng Sikolohiyang Pilipino

BATAYAN SA KASAYSAYAN AT KULTURA • • Kinagisnang Sikolohiya Tao at sa kanyang Diwa Panahon ng Pagbabagong-isip Panahon ng Pagpapahalaga sa Kilos at Kakayahan ng Tao • Panahon sa Pagpapahalaga sa Suliranin ng Lipunan • Wika, Kultura at Pananaw ng Pilipino

PAMAMARAAN • Tinipon ang mga nakalathalang papel • Namahagi ng mga palatanungan • Nagsagawa ng panayam

Talambuhay ni Dr. Virgilio Enriquez at ang Kasaysayan ng Sikolohiyang Pilipino

Bago ang Sikolohiyang Pilipino • Ang mahabang panahon na tayo ay sinakop ng mga Kastila at Amerikano ay nagbunga ng pag laganap ng Kanluraning Sikolohiya sa ating bansa. – Kolonyal na edukasyong mula sa mga Amerikano – Pagtatalaga ng Ingles bilang wikang panturo

Bago ang Sikolohiyang Pilipino • Malaki ang kinalaman ng karanasan natin sa kolonisasyon sa ating pagtingala sa Kanluraning sikolohiya. • Ang totoong layunin ng kolonisasyon ay dominasyon ng kanluraning na kultura.

Bago ang Sikolohiyang Pilipino Kano Pinoy

Bago ang Sikolohiyang Pilipino

Bago and Sikolohiyang Pilipino • Natutuhan nating ituring ang kulturang Amerikano bilang modelo • Natutuhan natingalain ang mga sikolohistang taga-Kanluran bilang superyor sa atin.

Sa Paanong Paraan? • Pag-asa sa mga tests na gawa sa labas • Paggamit ng mga aklat na galing sa Amerika • Paggiit sa Ingles bilang wika ng disiplina

Bago ang Sikolohiyang Pilipino • Nagpatuloy ang ganitong kalakaran hanggang dekada 60 nang unti-unti nang napapansin ng mga Pilipinong iskolar at intelektwal ang mga limitasyon at pagiging di-angkop ng mga Kanluraning lapit sa sikolohiya.

Bago ang Sikolohiyang Pilipino • Halibawa, ang mga pag-aaral na ginawa ng mga taga- Kanluran: – Hiya bilang shame (Sibley) – Utang na loob bilang debt of gratitude o reciprocity (Kaut) – Pakikisama bilang smooth interpersonal relationship (SIR) (Lynch) – Bahala na bilang fatalism (Bostrom) – Pag-aaral sa pagkatao – ambiguity in communication as dishonety (Lawless)

Dekada 70 • Kahit may pagtanto na sa pagiging di angkop ng Kanluraning modelo, walang maliwanag na tangka na tutulan at baguhin ang tradisyunal na pag-aaral at pagtuturo ng sikolohiya… • Kababalik lamang si Virgilio G. Enriquez noong 1971 mula sa Amerika nang tangkain niyang ayusin ang sitwasyon sa larangan ng sikolohiya.

Sino si Virgilio Gaspar Enriquez? • Kilala rin bilang “Doc E” • Pinanganak sa Santol Balagtas(dating Bigaa), Bulacan noong Nobyembre 24, 1942 kina Arsenio "Amang“ Libiran Enriquez at Rosario "Inang“ Galvez Gaspar.

Sino si Virgilio Gaspar Enriquez? • Bakit siya interesado sa wika? • Mula pagkabata, siya ay sinanay na maging mahusay sa pagpapahayag at pagsasalita sa sariling wika ng kanyang ama, kung kaya’t naging interesado siya sa wika. – Binabasa ang dyaryong nasa Ingles sa Filipino kung kaya’t nasanay siya na ang nababasa sa Ingles ay isinasalin sa Filipino. – Maging ang disertasyong doktoral niya ay kinailangang ipaliwanag sa kanyang ama sa wikang Filipino.

Sino si Virgilio Gaspar Enriquez? • Bakit siya interesado sa wika? – Nang siya ay nagtayo ng English speaking club sa high school, kinagalitan siya ng kanyang kapatid, aniya “ Ang wika sa Pilipinas ay Filipino. ” – Naimpluwensiyahan siya ng makabayang pananaw ng kanyang Tatay at 2 kapatid.

Sino si Virgilio Gaspar Enriquez? • Nagtapos ng high school sa Colegiode San Juan de Letran, • Nagtapos ng Pilosopiya sa Unibersidad ng Pilipinas noong 1961, at tinapos niya ito nang 3 ½ na taon. • Makaraan ang dalawang taon ay nag-umpisang magturo sa nasabing unibersidad. • Noong 1966, umalis ng bansa at tumungo sa Estados Unidos, bilang Rochefeller Foundation Scholar, upang mag-aral ng masterado na kanyang natapos noong 1970 at • Pagkatapos nito, doktorado sa Sikolohiya (Social Psychology) sa Northwestern University na kanya namang natapos noong 1971.

Sino si Virgilio Gaspar Enriquez? • Habang nasa Amerika, sinubaybayan niya ang pag-igting ng aktibismo ng mga estudyanteng Pilipino at sumasamang kondisyong ng pulitika at lipunan. • Nakikipagsulatan siya kay Alfredo Lagmay, na kasalukuyang Puno ng Departamento ng Sikolohiya sa U. P. nang panahon iyon. • Nakarating sa kanya na usapin na ang pagtuturo sa wikang Filipino.

Sino si Virgilio Gaspar Enriquez? • Sa kanyang pagbalik noong 1971, imbis na igiit sa kanyang mga kasama at estudyante ang bitbit niyang kaalamang Kanluranin, lalung tumibay ang kanyang oryentasyong Pilipino sa pananaliksik at pagtuturo sa Sikolohiya • Itinatag niya ang Philippine Psychology Research House (PPRH), nakilala na ngayon bilang Philippine Psychology Research & Training House (PPRTH), isang aklatan ng mga materyales sa Sikolohiyang Pilipino.

1975 • Habang Asso. Prof. sa Sikolohiya sa UP, at presidente ng PAP, pinamunuan niya at itinanghal ang Unang Pambansang Kumperensya sa Sikolohiyang Pilipino sa UP Abelardo Auditorium sa Diliman, Quezon City noong Nob. 6 -11, 1975. • Ilan sa mga kasama nya sina Alfredo Lagmay, Armando Bonifacio, Prospero Covar, at Zeus Salazar

1975 • Ito ay sinundan ng pagtatatag ng Pambansang Samahansa Sikolohiyang Pilipino (PSSP) na nagsusulong ng kamalayang Pilipino, noong 19 Disyembre 1975, at nairehistro noong 23 Enero 1976.

Virgilio G. Enriquez • Nanungkulan bilang Tagapangulo ng UPDP from 1977 -1982, hinikayat niya ang mga mag-aaral na magsulat sa wikang Filipino upang makapag linang ng mahahalagang konsepto. • Lumaganap ang kanyang impluwensya sa labas ng UP at nakapagturo siya sa DLSU, PLM, UST, at CEU

Virgilio G. Enriquez • Nakapag turo din siya bilang Panauhing Propesor sa mga unibersidad sa ibayong dagat tulad sa University of Hawaii, Tokyo University, University of Malaya, and at the University of Hong Kong • Masig at prolipikong manunulat, mayakda siya ng mga publikasyon sa katutubong sikolohiya, pagkataong Pilipino, sikolohiyang kros-kultural, sikolohiya at politikang wika at Pilipinolohiya

Virgilio G. Enriquez • Ilan sa kanyang mahahalagang publikasyon ay ang sumusunod: – “Filipino Psychology in the Third World”, – “Indigenous Psychology: A Book of Readings”, – “From Colonial to Liberation Psychology: the Philippine Experience” and – “Pagbabangong-Dangal: Indigenous Psychology and Cultural Empowerment” • Bumuo din siya ng katutubong panukat: – Panukat ng Ugali’t Pagkatao (PUP)

Virgilio G. Enriquez • Bilang pagkilala sa kanyang ambag sa Sikolohiyang Pilipino, tumanggap siya ng maraming parangal, isa sa pinaka-mahalaga ang parangal ang pagiging Outstanding Young Scientist of the Philippines mula sa National Academy of Science & Technology noong 1981.

Virgilio G. Enriquez • Siya ay pumanaw noong Agosto 31, 1994 sa San Francisco sa Amerika sa edad na 51. • Matapos niyang pumanaw, binigyan siya ng post humous award na National Achievement in the Social Sciences ng National Research Council bilang pagbibigay pugay sa kanyang natatanging kontribusyon sa agham panlipunan sa bansa.

Virgilio G. Enriquez • Kung kaya’t siya ngayon ay kinikilalang “Ama ng Sikolohiyang Pilipino”

Mga Anyo ng Sikolohiya sa Kontekstong Pilipino (Enriquez, 1976) • Sikolohiya sa Pilipinas – Bunga ng sunod na kaalamang may kinalaman sa sikolohiya sa bansang Pilipinas • Skolohiyan ng mga Pilipino – Bawat teyorya ng sinumang nais mag-aral tungkol sa kalikasang sikolohikal ng mga Pilipino; palasak at pinakakaraniwan – Nahahati sa dalawa: may kinalaman at walang kinalaman sa mga Pilipino • Sikolohiyang Pilipino – Ang nilalayong anyo ng Sikolohiya sa kontekstong Pilipino; bunga sa karanasan, kaisipan at oryentasyong Pilipino

Ang Sikolohiyang Pilipino • Mahalagang malaman na: – Ang SP ay isa sa pinakauna, kung hindi man pinakaunang katutubong sikolohiya na umusbong. – Ang SP ay kakaiba sa ibang mga kilusan dahil ito ay nagmula sa akademya; di tulad ng iba na nagmumula sa labas bago makarating sa akademya.

Ang Sikolohiyang Pilipino • Mula noong 1975, taunang idinaraos ang Kumperensya sa Sikolohiyang Pilipino tuwing Nobyembre ng taong; sa Maynila at sa ibang probinsya.

END