WIKA q Katuturan q Katangian q Kahalagahan q

WIKA q. Katuturan q. Katangian q. Kahalagahan q. Kasaysayan q. Teorya q. Tungkulin q. Kaantasan

KATUTURAN � Ayon kay Henry Gleason: “Ang wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na isinaayos sa paraang arbitraryo. Ang mga tunog ay hinugisan/binigyan ng mga makabuluhang simbolo (letra) na pinagsama-sama upang makabuo ng mga salita na gamit sa pagpapahayag. ”

Ayon kay Webster (1974, pahina 536) “Ang wika ay isang sistema ng komunikasyon sa pagitan ng mga tao sa pamamagitan ng mga pasulat o pasaling simbulo. ” Ayon kay Archibald A. Hill “Ang wika ang pangunahin at pinakaelaboreyt na anyo ng simbolikong pantao. ”

�Ang wika ay isang bahagi ng pakikipagtalastasan. Kalipunan ito ng mga simbolo, tunog, at mga kaugnay na batas upang maipahayag ang nais sabihin ng kaisipan. � Dagdag naman nina Mangahis et al (2005): “Ang wika ay mahalagang papel na ginagampanan sa pakikipagtalastasan. Ito ang midyum na ginagamit sa maayos na paghatid at pagtanggap ng mensahe na susi sa pagkakaunawaan. ”

� Wika mula sa wikang Malay. � Sa Kastila ang isa pang katawagan sa wika: ang salitang lengguwahe. � Nagmula ang salitang lengguwahe o lengwahe sa salitang lingua ng Latin, na nangangahulugang "dila".

LINGUA FRANCA Pagkakaroon ng wikang maguugnay sa dalawa o higit pang tao o grupo ng tao na may kanya-kanyang sariling wika. Ang malinaw na halimbawa nito ay ang wikang Ingles na ngayo’y tinuturing na lingua franca ng mundo.

TEORYA NA PINAGMULAN NG WIKA

TORE NG BABEL Teoryang nahalaw mula sa Banal na Kasulatan. Nagkaroon ng panahon kung saan ang wika ay iisa lamang. Napag-isipang magtayo ng isang tore upang hindi na magkawatak-watak at nang mahigitan ang Panginoon. Nang malaman ito ng Panginoon, bumababa Siya at sinira ng tore. Nang nawasak na ang tore, nagkawatak-watak na ang tao dahil iba-iba na ang wikang kanilang binibigkas kaya nagkanya-kanya na sila at kumalat sa mundo.

TEORYANG BOW -WOW Ginagaya nila ang tunog na nililikha ng mga hayop gaya ng tahol ng aso, tilaok ng manok at huni ng ibon. Ginagaya naman daw ng tao ang tunog ng kalikasan at paligid gaya ng pagtunog ng kampana, patak ng ulan at langit ng kawayan.

TEORYANG YOO HE YO Pwersang pisikal Nakakalikha ng tunog sa tuwing nagpapakita ng pwersa

TEORYANG POOH -POOH Nakalilikha ng tunog sanhi ng bugso ng damdamin. Gamit ang bibig, napabubulalas ang mga tunog ng pagdaing na dala ng takot, lungkot, galit, saya at paglalaan ng lakas.

TEORYANG TA -TA v Salitang Pranses na nangangahulugang paalam. v Ginagaya ng dila ang galaw o kumpas ng kamay ng tao na kanyang ginagawa sa bawat partikular na okasyon tulad ng pagkumpas ng kamay ng pababa at pataas tuwing nagpapaalam.

TEORYANG DING DONG q May sariling tunog na kumakatawan sa lahat ng bagay sa kapaligiran. q Halimbawa: tsug- tsug ng tren, tik- tak ng orasan

TEORYANG TA – RA –BOOM DE -AY Ang wika ng tao ay nag –ugat sa mga tunog na kanilang nilikha sa mga ritwal. Halimbawa: pagsayaw, pagsigaw at incantation o mga bulong na ginagawa tuwing makikidigma, pagtatanim at iba pa.

MAKABAGONG TEORYA

Teoryang Mama q Nagmula ang wika sa mga pinakamadadaling pantig ng pinakamahahalagang bagay. q Pansinin nga naman ang mga bata. Sa una’ y hindi niya masasabi ang salitang motherngunit dahil ang unang pantig ng nasabing salita ang pinakamahalaga diumano, una niyang nasasabi ang mama bilang panumbas sa salitang mother.

Teoryang Sing-song Ø Iminungkahi ng linggwistang si Jesperson na ang wika ay nagmula sa paglalaro, pagtawa, pagbulong sa sarili, panliligaw at iba pang mga bulalas-emosyunal. Ø Iminungkahi pa niya na taliwas sa iba pang teorya, ang mga unang salita ay sadyang mahahaba at musikal, at hindi maiikling bulalas na pinaniniwalaan ng marami.

Teoryang Hey you! Iminungkahi ng linggwistang si Revesz na bunga ng interpersonal na kontak ng tao sa kanyang kapwa tao ang wika. Ayon kay Revesz, nagmula ang wika sa mga tunog na nagbabadya ng pagkakakilanlan (Ako!) at pagkakabilang (Tayo!). Napapabulalas din tayo bilang pagbabadya ng takot, galit o sakit (Saklolo!). Tinatawag din itong teoryang kontak.

Teoryang Coo Ang wika ay nagmula sa mga tunog na nalilikha ng mga sanggol. Ang mga tunog daw na ito ang ginaya ng mga matatanda bilang pagpapangalan sa mga bagay-bagay sa paligid, taliwas sa paniniwala ng marami na ang mga bata ang nanggagaya ng tunog ng mga matatanda.

Teoryang Babble Lucky Ang wika raw ay nagmula sa mga walang kahulugang bulalas ng tao. Sa pagbubulalas ng tao, sinuwerte lamang daw siya nang mga hindi sinasadya at walang kabuluhang tunog na kanyang nalikha ay naiugnay sa mga bagay sa paligid na kalaunan ay naging pangalan ng mga iyon.

Teoryang Hocus Pocus Ayon kay Boeree (2003), maaaring ang pinanggalingan ng wika ay tulad ng pinanggalingan ng mga mahikal o relihiyosong aspeto ng pamumuhay ng ating mga ninuno. Maaari raw kasing noo’y tinatawag ng mga unang tao ang mga hayop sa pamamagitan ng mga mahikal na tunog na kalaunan ay naging pangalan ng bawat hayop.

Teoryang Eureka! Sadyang inimbento ang wika ayon sa teoryang ito. Maaari raw na ang ating mga ninuno ay may ideya ng pagtatakda ng mga arbitraryong tunog upang ipakahulugan sa mga tiyak na bagay. Nang mga ideyang iyon ay nalikha, mabilis na iyong kumalat sa iba pang tao at naging kalakaran sa pagpapangalan ng mga bagay-bagay (Boeree, 2003)

Teoryang Yum Katulad ng teoryang ta-ta, pinag-uugnay ng teoryang ito ang tunog at kilos ng pangangatawan. Katulad halos ng teoryang ta-ta ang paliwanag ng mga proponent ng teoryang ito sa pinagmulan ng wika.

KASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA

TAGALOG Oktubre 27, 1936 – Paglikha Surian ng Wikang Pambansa na ang layuning makapgpaunlad at makapgpatibay ng isang wikang panlahat na batay sa isang wikang umiiral. Enero 12, 1937 – Hinirang ni Pangulong Manuel L. Quezon ang mga kagawad na bubuo ng Suriang Wikang Pambansa. Disyembre 30, 1937 – Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 ipinahayag ng Pangulong Quezon ang Wikang Pambansa ng Pilipinas na batay sa TAGALOG.

Hunyo 18, 1937 – Pagbibigay ng mga dahilan sa pagpahayag na ang Tagalog ang Wikang Pambansa: Tagalog ang wikang pambansa sa dahilng ito’y nahahawig sa maraming wikain ng bansa. 2. Ang bilang ng mga salitang wikang banyaga ay matatagpuan din sa lahat halos na talatinigan ng inang wikain sa Pilipinas. 3. Mayaman ang Tagalog sapagkat sa pamamagitan ng paglalapi at pagtatambal ay dumarami ang mga salita. 4. Napakadali pag –aralan ng Tagalog. 1.

Setyembre 23, 1955 – Nilagdaan ni Pangulong Ramon Magsaysay ang Proklama Blg. 186. Ipinahayag na ang pagdiriwang ng Linggo ng Wikang Pambansa taun –taon simula ika - 13 hanggang ika -19 ng Agosto. Napakaloob sa panahong saklaw ang pagdiriwang ng kaarawan ni Quezon (Agosto 19).

PILIPINO Agosto 13, 1959 – Pinalabas ng Kalihim Jose E. Romero ng Kagawaran ng Edukasyon. Tinutukoy nito na nag Wikang Pambansa ang salitang Pilipino. Octubre 24, 1967 - Nilagda ni Panglung Marcos ng isang kautusan na ang Pilipino ang gagamitin ng mga opisina at mga gusali ng pamahalaan.

FILIPINO Pebrero 2, 1987 – Pinagtibay ng Bagong Kostitusyon ng Pilipinas sa Artikulo XIV, seksyon 6 -9 na nagsasaad na ang Wikang Pambansa ng Pilipinas ay Filipino.

TUNGKULIN NG WIKA

Ayon kay Michael A. K. Halliday Pang – Interaksyunal o. Pakikipagtalakayan o. Pakikipagbiruan o. Pakikipagtalo o. Pagsasalaysay o. Liham - pangkaibigan

Pang - Instrumental o. Tumutugon sa mga pangangailangan o. Paggawa ng liham pangangalakal o. Pakikiusap o. Pag -uutos Halimbawa: Patalastas sa isang produkto

Regulatori o. Pagkontrol sa ugali o asal ng isang tao. o. Pagbibigay ng direksyon, paalala o babala Halimbawa: o. Pagbibigay ng instruksyon sa mga artistang gumaganap sa drama.

Personal �Sariling kuru-kuro �Nakakapagpahayag ng sariling damdamin Halimbawa: �Pagsulat ng talaarawan at journal �Pormal o Di –Pormal na talakayan

Imajinativ ØMalikhaing guni-guni ØNakakapagpahayag ng imahinasyon sa malikhaing paraan Halimbawa: • • • Tula Maikling kuwento Dula Nobela Sanaysay

Heuristik ØPaghahanap ng impormasyon Halimbawa: o. Pag-iinterbyu o. Pakikinig sa radyo o. Panood sa telebisyon o. Pagbabasa

Informativ o. Nagbibigay ng mga impormasyon o datos Halimbawa: o. Pamanahong papel o. Tesis o. Panayam o. Pagtuturo

KAANTASAN NG WIKA A. PORMAL B. IMPORMAL

A. PORMAL � Ito ang mga salitang istandard dahil kinikilala, tinatanggap at ginagamit ng higit na nakakarami lalo na ng mga nakapag – aral ng wika.

1. PAMBANSA � Ang mga salitang karaniwang ginagamit sa mga aklat pangwika/ pambalarila sa lahat ng mga paaralan. � Ito rin ang wikang kadalasang ginagamit ng pamahalaan at itinuturo sa mga paaralan. �Halimbawa: Asawa, Anak, Tahanan

2. Pampanitikan o Panretorika � Ito naman ang mga salitang ginagamit ng mga manunulat sa kanilang mga akdang pampanitikan. � Ito ang mga salitang karaniwang matatayog, malalim, makukulay at masining. �Halimbawa: Kahati sa buhay Bunga ng pag-ibig Pusod ng pagmamahalan

B. IMPORMAL � Ito ay antas ng wika na karaniwan, palasak, pang araw-araw, madalas gamitin sa pakikipag-usap at pakikipagtalastasan

1. Lalawiganin � Ginagamit ito sa mga partikular na pook o lalawigan lamang. � Makikilala rin ito sa pagkakaroon ng kakaibang tono o ang tintawag ng marami na punto. � Halimbawa: Papanaw ka na ? (Aalis ka na? ) Nakain ka na? (Kumain ka na? ) Buang! (Baliw!)

2. Kolokyal � Ito’y mga pang – araw –araw na saita na ginagamit sa mga pagkakataong inpormal. �Maaring may kagaspangan ng kaunti ang salita ngunit maari rin itong refinado ayon sa kung sino ang nagsasalita. � Ang pagpaaikli ng isa, dalawa o higit pang salita lalo na sa pasalitang komunikasyon ay mauuri rin sa antas nito.

Halimbawa: � Nasan, � pa`no, � sa’kin, �Kelan � Meron ka bang dala?

3. Balbal � Ito ang tintawag sa Ingles na slang. �Nagkakaroon ng sariling codes, mababa ang antas na ito; ikalawa sa antas bulgar. Halimbawa: Chicks (dalagang bata pa) Orange (beinte pesos) Pinoy (Pilipino)

Karaniwang paraan ng pagbuo ng salitang balbal: 1. Paghango sa mga salitang katutubo Halimbawa: Gurang (matanda) Bayot (bakla) Barat (kuripot) 2. Panghihiram sa mga wikang banyaga Halimbawa: Epek (effect) Futbol (naalis, natalsik) Tong (wheels)