Prezentacja raportu z bada i analiz Zapotrzebowanie przedsibiorstw

Prezentacja raportu z badań i analiz: „Zapotrzebowanie przedsiębiorstw na kadry przemysłowe oraz ich współpraca ze szkolnictwem zawodowym, ze szczególnym uwzględnieniem SSE EURO‑PARK Mielec, Tarnobrzeskiej SSE EURO‑PARK WISŁOSAN oraz parków przemysłowych i inkubatorów technologicznych zlokalizowanych na terenie województw podkarpackiego i śląskiego”

Źródła wykorzystywanych danych Badania przeprowadzone wśród przedsiębiorców Badaniem objęto pracodawców i inwestorów funkcjonujących w SSE i parkach (181 podmiotów) oraz 100 losowo wybranych pracodawców i inwestorów prowadzących działalność poza strefami/parkami (grupa porównawcza) Badane SSE i parki: SSE EURO-PARK MIELEC, Tarnobrzeska SSE EURO-PARK WISŁOSAN, Mielecki Park Przemysłowy, Żorski Park Przemysłowy, Śląski Park Przemysłowy, Górnośląski Park Przemysłowy, Jaworznicki Park Przemysłowy, Częstochowski Park Przemysłowy, Bytomski Park Przemysłowy, Bielski Park Technologiczny, Beskidzki Inkubator Technologiczny, Rybnicki Inkubator Technologiczny, Euro. Centrum Park Przemysłowy, Piekary Śląskie Park Przemysłowy Analizy na danych wtórnych, tj. materiałach zastanych, dokumentach, danych gromadzonych przez statystykę publiczną.

Cel przygotowania raportu i układ poruszonych zagadnień Cel przygotowania raportu i układ poruszonych w nim zagadnień Ocena funkcjonujących obecnie na terenie poszczególnych województw programów współpracy ze szkolnictwem zawodowym oraz programów doskonalenia zawodowego Trendy rynku pracy na wskazanych obszarach i przyszłe zapotrzebowanie pracodawców na pracowników (z określeniem wymaganych kwalifikacji i poziomu praktycznego przygotowania do wykonywania zawodu) w perspektywie krótkoterminowej Określenie wpływu sytuacji gospodarczej (w skali makro, mezo i mikroekonomicznej) na zapotrzebowanie pracodawców na pracowników o określonych kwalifikacjach

Cel przygotowania raportu i układ poruszonych zagadnień Określenie długości trwania procesu przygotowania praktycznego i merytorycznego pracowników o unikatowych kwalifikacjach (deficytowych) przy współpracy z pracodawcami i inwestorami Określenie grupy pracodawców posiadających możliwości oraz zainteresowanych współfinansowaniem szkoleń i procesu kształcenia w szkolnictwie zawodowym Określenie gotowości podjęcia współpracy pracodawców i potencjalnych inwestorów ze szkolnictwem zawodowym w procesie rekrutacji pracowników Ocena gotowości wykorzystania przez pracodawców możliwości współpracy ze szkolnictwem zawodowym oraz ośrodkami doskonalenia zawodowego przy planowaniu działań dotyczących dalszego rozwoju

Ocena funkcjonujących obecnie na terenie poszczególnych województw programów współpracy ze szkolnictwem zawodowym oraz programów doskonalenia zawodowego, w tym organizowanego bądź współfinansowanego ze środków UE 6

Liczba szkół i uczniów, którzy realizowali praktyczną naukę zawodu (zajęcia praktyczne i praktyki zawodowe) u pracodawców Województwo Liczba uczniów realizujących Liczba uczniów odbywających szkół zajęcia praktyczne praktyki zawodowe Rok szkolny 2006/2007 podkarpackie 88 5 113 12 126 śląskie 387 16 763 14 989 Rok szkolny 2007/2008 podkarpackie 150 8 357 17 661 śląskie 457 21 292 17 126 Rok szkolny 2008/2009 podkarpackie 159 8 715 17 335 śląskie 311 32 239 27 650 7

Pozytywne opinie dotyczące prorozumień i programów współpracy pomiędzy szkołami a przedsiębiorcami możliwości odbywania zajęć praktycznych u pracodawców, możliwość uzyskania informacji o wolnych miejscach i możliwościach realizacji przygotowania zawodowego (bazy danych), z uwzględnieniem możliwości lokalnego rynku pracy, zwiększanie się zainteresowania pracodawców udziałem w kształceniu zawodowym młodzieży i dorosłych. 8

Negatywne oceny dotyczące porozumień i programów współpracy pomiędzy szkołami a przedsiębiorcami brak środków finansowych ze strony pracodawców na realizację porozumień, brak obowiązku zrzeszania się pracodawców, brak nadzoru kształcenia praktycznego ze strony pracodawców, brak rozszerzonej informacji na temat porozumień, podmioty, których dotyczą porozumienia nie posiadają swoich oddziałów w miejscowościach, gdzie znajdują się szkoły kształcące uczniów w określonych zawodach, zdecydowanie za krótki okres funkcjonowania porozumień, szkoły najczęściej same poszukują miejsc kształcenia praktycznego w lokalnych zakładach i firmach, znikome zainteresowanie ze strony pracodawców zrzeszonych, treść zawartych porozumień jest bardzo ogólna, brak zachęt finansowych dla pracodawców. 9

Opinie dyrektorów szkół Czynniki ograniczające udział szkół w porozumieniach z pracodawcami: ograniczona liczba przyjęć uczniów na realizację szkolenia praktycznego, trudności w egzekwowaniu od pracodawcy pełnej realizacji programu szkolenia, wykonywanie przez uczniów czynności pomocniczych, nieprzestrzeganie przez pracodawców przepisów kodeksu pracy, brak przygotowania pedagogicznego opiekunów praktyk, konieczność dojazdów uczniów, brak unormowań prawnych umożliwiających szkole kontrolę kształcenia zawodowego u pracodawcy, często niewielkie zainteresowanie młodzieży kształceniem zawodowym, niedostosowanie bazy dydaktycznej niektórych zakładów pracy do potrzeb wynikających z realizowanych programów kształcenia zawodowego, brak środków finansowych, brak w kuratoriach oświaty informacji o rodzaju i zakresie działalności lokalnych pracodawców. 10

Opinie pracodawców Problemy napotykane przez pracodawców uczestniczących w programach współpracy: trudności prawne i finansowe, szeroki zakres tematyczny zajęć praktycznych oraz braki w wyposażeniu dydaktycznym, skomplikowany i kosztowny sprzęt niezbędny do przeprowadzenia zajęć praktycznych, słaby poziom przygotowania ogólnego młodzieży, powodujący trudności w realizacji programu zajęć praktycznych, niedostosowanie programów nauczania do sytuacji na rynku pracy, trudności w zakresie przygotowania uczniów do egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe. 11

Określenie wpływu sytuacji gospodarczej (w skali makro, mezo i mikroekonomicznej) na zapotrzebowanie pracodawców na pracowników o określonych kwalifikacjach 12

Branże rozwojowe i potencjalnie rozwojowe W województwie podkarpackim: • branże rozwojowe: przemysł meblarski, produkcję metalowych wyrobów gotowych, produkcję wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych, przemysł chemiczny, metalowy, przemysł drzewny, maszynowy, pojazdów mechanicznych, przemysł lotniczy. • branże potencjalnie rozwojowe: produkcja maszyn i aparatury elektrycznej, informatyka, przemysł papierniczy i przemysł wyrobów niemetalicznych. W województwie śląskim: • branże rozwojowe: przemysł petrochemiczny, produkcja pojazdów mechanicznych, maszyn i aparatury elektrycznej, metalowych wyrobów gotowych, a także przemysł skórzany (w mniejszym stopniu). • branże potencjalnie rozwojowe: produkcja wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych, produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych, optycznych, produkcja wyrobów z surowców niemetalicznych, przemysł spożywczy, RTV, metalowy, maszynowy i komputerowy. 13

Branże stagnacyjne w województwie podkarpackim i śląskim W województwie podkarpackim: przemysł skórzany, włókiennictwo, przemysł odzieżowy, spożywczy, poligraficzny, precyzyjny, a także przemysł petrochemiczny i gospodarka odpadami. W województwie śląskim: przemysł odzieżowy, chemiczny, drzewny, papierniczy, produkcja pozostałego sprzętu transportowego, tytoniowy, a także wytwarzanie i zaopatrywanie w energię, gaz i wodę. 14

Zawody o największym wzroście zapotrzebowania Biznes: menadżerowie ds. marketingu, menadżerowie ds. rozwoju biznesowego, badacze rynku, specjaliści ds. zasobów ludzkich, specjaliści ds. PR, usługi finansowe, specjaliści ds. marketingu internetowego, specjaliści od reklamy, sprzedawcy, zaopatrzeniowcy, agenci nieruchomości Edukacja: nauczyciele (nauczyciele matematyki i fizyki); pomocnicy nauczycieli, trenerzy dorosłych, Technologie informacyjne: analitycy systemów komputerowych, inżynierowie komputerowi, specjaliści web i zajmujący się rozwojem stron www, technicy wsparcia sieciowego, programiści JAVA, menadżerowie IT, administratorzy baz danych, inżynierowie sieci Technologia: inżynierowie elektrycy, naukowcy biolodzy, technicy elektronicy, operatorzy CAD, projektanci produktów, inżynierowie sprzedaży, inżynierowie zastosowań, inżynierowie ds. marketingu produktu, menadżerowie wsparcia technicznego; Prawnicy – radcy prawni, specjaliści prawa finansowego i podatkowego, prawa własności intelektualnej; Rozrywka: tancerze, producenci, aktorzy, kreatorzy zawartości – scenarzyści etc. , muzycy, artyści w tym komercyjni (graficy, plastycy), pisarze techniczni, reporterzy, dziennikarze; Ochrona zdrowia: chirurdzy, dentyści i ich pomocnicy, pielęgniarki, terapeuci, pomoc medyczna w domu, lekarze pierwszego kontaktu, technicy ratownictwa, technicy laboratoriów medycznych, technicy radiologii, fizykoterapeuci; Usługi: weterynarze, opiekunowie dzieci, pracownicy społeczni, fryzjerzy, poradnictwo zawodowe, piekarze, architekci krajobrazu, kucharze, kelnerzy, kateringowcy, menadżerowie restauracji i hoteli, doradcy; Sport : atleci, trenerzy, sędziowie; Rzemiosło: stolarz, hydraulik, elektryk; Podróże i transport: kurierzy, urzędnicy lotów, taksówkarze i kierowcy. 15

Plany zatrudnienia pracowników w perspektywie krótkoterminowej Czy firma planuje zatrudnić w okresie najbliższych 12 miesięcy nowych pracowników? firmy działające w strefach/parkach 1. Tak 2. Nie Brak danych Ogółem N 85 96 0 181 % 47, 0% 53, 0% 100, 0% 42 57 1 100 42, 0% 57, 0% 100, 0% N 127 153 1 281 % 45, 2% 54, 4% 100, 0% firmy działające poza N strefami/parkami % Ogółem 16

Liczba planowanych do zatrudnienia osób w strefach / parkach a typ własności firmy Ogółem firmy zadeklarowały zatrudnienie 912 osób (w tym na terenie stref i parków 638). Łącznie na Podkarpaciu w podmiotach ze stref/parków zostanie utworzonych 460 miejsc pracy, zaś na Śląsku 178. 17

Zapotrzebowanie na kadry w badanych firmach (na poziomie tzw. grup wielkich KZi. S) grupa wielka zgodnie z KZi. S N % 17 1, 9% 128 14, 0% technicy i inny średni personel 88 9, 6% pracownicy biurowi 67 7, 3% pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 60 6, 6% 217 23, 8% 121 13, 3% 214 23, 5% 912 100, 0% wyżsi urzędnicy i kierownicy specjaliści robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 3 1 operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń pracownicy przy pracach prostych Ogółem 2 18

Zawody, na które zgłaszane będzie największe zapotrzebowanie na terenie stref / parków oraz poza nimi Firmy działające w strefach Pakowacz Robotnik budowlany Programista Magazynier Monter wyrobów z tworzyw sztucznych Szwaczka Operator obrabiarek sterowanych numerycznie Modelarz odlewniczy N % Firmy działające poza strefami 150 23, 5% Pracownik ochrony mienia i osób 50 7, 8% Pracownik biurowy 38 6, 0% Tokarz w drewnie 22 3, 4% Inżynier sprzedaży 20 3, 1% Tokarz N 40 18 14 12 12 % 14, 6% 6, 6% 5, 1% 4, 4% 13 13 2, 0% Magazynier Technik elektryk 11 10 4, 0% 3, 6% 12 1, 9% 3, 6% Spawacz ręczny łukiem elektrycznym Eguterzysta 12 1, 9% Pozostali pracownicy usług ochrony 10 gdzie indziej niesklasyfikowani Murarz 10 11 1, 7% 10 3, 6% Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki metali 11 1, 7% Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle Handlowiec 8 2, 9% 3, 6% 19

Wymagany poziom wykształcenia Kod wykształcenia N % 151 16, 6% policealne / pomaturalne 5 0, 5% średnie ogólnokształcące 15 1, 6% wyższe 3 średnie zawodowe (technikum) 2 189 20, 7% zasadnicze zawodowe 1 363 39, 8% niepełne podstawowe, podstawowe lub gimnazjalne 2 189 20, 7% 912 100, 0% Ogółem 20

Wymagany poziom wykształcenia a stanowisko pracy – grupy wielkie KZi. S Wykształcenie grupa wielka zgodnie z KZi. S wyższe policealne/p omaturalne średnie ogólnokszt. średnie zawodowe N % 5 100, 0% 0 , 0% 0 , 0% 5 100, 0% N % 75 75, 8% 20 35, 1% 0 , 0% 1 1, 8% 1 1, 0% 2 3, 5% 2 2, 0% 18 31, 6% 6 6, 1% 14 24, 6% 15 15, 2% 2 3, 5% 99 100, 0% 57 100, 0% N pracownicy usług osobistych i sprzedawcy % robotnicy przemysłowi N % i rzemieślnicy 3 10, 3% 1 20, 0% 0 , 0% 4 13, 8% 0 , 0% 20 69, 0% 1 20, 0% 2 6, 9% 3 60, 0% 0 , 0% 29 100, 0% 5 100, 0% 2 1, 5% 0 , 0% 34 25, 0% 100 73, 5% 0 , 0% 136 100, 0% operatorzy i monterzy N % maszyn i urządzeń pracownicy przy pracach N % prostych N Ogółem 0 , 0% 26 25, 2% 56 54, 4% 21 20, 4% 103 100, 0% 0 , 0% 54 26, 5% 150 73, 5% 204 100, 0% 106 16, 6% 1 , 2% 7 1, 1% 101 15, 8% 235 36, 8% 188 29, 5% 638 100, 0% wyżsi urzędnicy i kierownicy specjaliści technicy i inny średni personel pracownicy biurowi % zasadnicze gimnazjalne zawodowe lub niższe Ogółem 21

Wymagany poziom przygotowania praktycznego (ogółem) Minimalny poziom praktycznego przygotowania na danym stanowisku 12 miesięcy pracy w zawodzie (nie licząc stażu) 6 miesięcy pracy w zawodzie (nie licząc stażu) 2 3 po stażu po praktykach uczniowskich /studenckich bez doświadczenia – sam go przygotuję Ogółem 1 N % 279 30, 6% 142 15, 6% 64 7, 0% 62 6, 8% 365 40, 0% 912 100, 0% 22

Najczęściej wymagane kwalifikacje (ogółem) Niezbędne kwalifikacje umiejętność obsługi komputera Doświadczenie - ogólnie uprawnienia budowlane uprawnienia do obsługi wózków widłowych licencja pracownika ochrony umiejętność obsługi wózka widłowego posiadanie predyspozycji manualnych doświadczenie w pracy przy linii produkcyjnej prawo jazdy – ogólnie umiejętność szycia znajomość języka – angielski cechy osobowe – miła aparycja cechy osobowe – lojalność cechy osobowe – rzetelność wykształcenie kierunkowe – ogólnie znajomość rysunku technicznego N 74 49 49 48 40 27 25 20 20 20 19 17 16 16 15 15 % 8, 1% 5, 4% 5, 3% 4, 4% 3, 0% 2, 7% 2, 2% 2, 1% 1, 9% 1, 8% 1, 6% 23

Najczęściej wymagane kwalifikacje przez firmy działające w strefie / parku a stanowisko pracy grupa wielka zgodnie z KZi. S technicy pracownicy pr-cy usług robotnicy operatorzy pracownicy i inny średni biurowi osobistych przemysłowi i monterzy pracach personel i sprzedawcy i rzemieśln. maszyn prostych wyżsi urzędnicy i kierownicy specjaliści Niezbędne kwalifikacje ogółem N % posiadanie odpowiedniego poziomu N % wykszt. 1 5, 9% 6 4, 7% 19 14, 8% 0 , 0% 2 2, 3% 1 1, 5% 0 , 0% 11 18, 3% 0 , 0% 10 4, 6% 0 , 0% 3 2, 5% 0 , 0% N % 9 52, 9% 5 29, 4% 31 24, 2% 36 28, 1% 27 30, 7% 12 13, 6% 0 , 0% 1 1, 5% 10 16, 7% 0 , 0% 21 9, 7% 4 1, 8% 19 15, 7% 7 5, 8% 0 , 0% % N % 6 35, 3% 4 23, 5% 7 5, 5% 6 4, 7% 4 4, 5% 12 13, 6% 1 1, 5% 23 34, 3% 1 1, 7% 40 66, 7% 0 , 0% 23 10, 6% 0 , 0% 33 27, 3% 0 , 0% 0 , 0% 3 5, 0% 4 1, 8% 0 , 0% % N % 1 5, 9% 0 , 0% 6 4, 7% 12 9, 4% 11 12, 5% 15 17, 0% 22 32, 8% 50 74, 6% 6 10, 0% 2 3, 3% 0 , 0% 18 8, 3% 4 3, 3% 58 47, 9% 0 , 0% % N % N % 1 5, 9% 2 11, 8% 3 17, 6% 0 , 0% 24 18, 8% 9 7, 0% 0 , 0% 22 25, 0% 4 4, 5% 6 6, 8% 0 , 0% 1 1, 5% 0 , 0% 10 16, 7% 0 , 0% 1 1, 7% 0 , 0% 57 26, 3% 0 , 0% 14 6, 5% 8 6, 6% 0 , 0% 0 , 0% 150 70, 1% znajomość prawa doświadczenie zawodowe znajomość spec. oprogramowania komputerowego N znajomość języków obcych posiadanie uprawnień certyfikatów, licencji N ukończenie kursów spec. % (zawodowych) posiadanie spec. cech osobowych N umiejętność obsługi spec. maszyn i urz. posiadanie spec. umiejętności zaw. N posiadanie prawa jazdy znajomość branży brak wymagań 24

Stanowiska, na które pracodawcy prognozują największe problemy z rekrutacją (ogółem) – grupy wielkie Największa trudność z rekrutacją Liczba stanowisk Liczba pracowników N % wyżsi urzędnicy i kierownicy 9 8, 2% 10 3, 2% specjaliści 25 2 22, 7% 69 technicy i inny średni personel 19 3 17, 3% 38 pracownicy biurowi 10 9, 1% 49 pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 3 2, 7% 6 robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 27 24, 5% 93 operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 15 13, 6% 38 12, 0% pracownicy przy pracach prostych 2 1, 8% 14 4, 4% 110 100, 0% 317 100, 0% Ogółem 1 2 21, 8% 12, 0% 3 15, 5% 1, 9% 1 29, 3% 25

Najliczniejsze stanowiska, na które pracodawcy w SSE/PT/PP prognozują problemy z rekrutacją Największa trudność z rekrutacją Suma % Programista Magazynier Modelarz odlewniczy Szwaczka Pozostali formierze odlewniczy i pokrewni Spawacz ręczny gazowy Operator maszyn do produkcji papieru i tektury falistej Spawacz ręczny łukiem elektrycznym Pracownik biurowy 27, 00 22, 00 12, 00 10, 00 9, 00 6, 00 12, 3% 10, 0% 5, 5% 4, 5% 4, 1% 2, 7% Inżynier elektronik Inżynier mechanik – maszyny i urządzenia przemysłowe Elektromonter lotniczy Monter instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych - telemonter Krawiec 5, 00 5, 00 2, 3% 2, 3% 26

Średna długość trwania przygotowania praktycznego i merytorycznego pracowników na stanowiska o największych problemach w rekrutacji Największa trudność z rekrutacją Średnia długość trwania przygotowania praktycznego i merytorycznego w miesiącach Firmy działające w SSE/PPT Firmy działające poza SSE/PPT Ogółem wyżsi urzędnicy i kierownicy 1 31, 50 4, 57 10, 56 specjaliści 3 10, 00 5, 50 8, 92 5, 36 4, 88 11, 50 1, 25 pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 1, 00 7, 50 robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 4, 32 3, 71 operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 4, 78 3, 20 4, 21 pracownicy przy pracach prostych 1, 00 Średni okres praktycznego przygotowania 7, 47 4, 18 6, 25 technicy i inny średni personel pracownicy biurowi 2 2 3 1 5, 16 7, 40 5, 33 4, 15 27

Stanowiska o największych problemach w rekrutacji, o najdłuższej średniej długości trwania przygotowania praktycznego i merytorycznego w SSE/PT/PP Największa trudność z rekrutacją Średnia długość trwania przygotowania praktycznego w m-cach Zastępca prezesa, dyrektora ds. finansowo‑administracyjnych 60, 00 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki metali Inżynier automatyki i robotyki Pozostali inżynierowie mechanicy Pracownik biurowy Inżynier budownictwa – budownictwo ogólne Inżynier mechanik – maszyny i urządzenia przemysłowe Technik elektronik Księgowy – samodzielny Specjalista do spraw marketingu i handlu – sprzedaży Inspektor bezpieczeństwa i higieny pracy 24, 00 21, 00 16, 75 13, 50 12, 00 12, 00 28

Określenie gotowości pracodawców do podjęcia współpracy ze szkolnictwem zawodowym (w procesie rekrutacji, w procesie kształcenia itp. ) 29

Gotowość przedsiębiorców do zatrudnienia absolwentów 30

Powody niechęci do zatrudnienia absolwentów 31

Czynniki decydujące o chęci zatrudnienia absolwentów 32

Czynniki utrudniające rekrutację – wg. przedsiębiorców 33

Zainteresowanie współpracą ze szkołami w zakresie rekrutacji nowych pracowników 34

Współpraca ze szkołami w zakresie rekrutacji pracowników w zależności od liczby osób zatrudnionych w firmie Czy Pana(i) firma współpracuje ze szkołami (w zakresie rekrutacji pracowników lub czy byłaby gotowa taką współpracę podjąć? Tak już współpracujemy Nie, ale bylibyśmy gotowi podjąć taka współpracę Nie współpracujemy i nie będziemy zainteresowani współpracą Tak współpracujemy, ale nie jesteśmy zainteresowani jej kontynuowaniem Trudno powiedzieć Ogółem Liczba osób pracujących w firmie zarówno w strefie/parku jak i poza strefą/parkiem Do 9 Od 10 do Od 50 do 250 49 249 i więcej Ogółem N=59 N=62 N=48 N=10 N=179 10, 2 14, 5 10, 4 20, 0 12, 3 16, 9 14, 5 31, 3 20, 0 20, 1 67, 8 61, 3 37, 5 40, 0 55, 9 0, 0 2, 1 10, 0 1, 1 5, 1 9, 7 18, 8 10, 0 10, 6 100, 0% 100, 0 35

Zakres dotychczasowej współpracy ze szkołami Odpowiedzi % z odpowiedzi w kolumnie Organizowanie praktyk 16 59, 3% Organizowanie staży 9 33, 3% Organizowanie warsztatów 4 14, 8% Organizowanie szkoleń Selekcja pracowników 2 4 7, 4% 14, 8% Inne 5 18, 5% Jeżeli już współpracuje to na czym ta współpraca polega? 36

Zakres ewentualnej przyszłej współpracy ze szkołami Jeżeli planuje taką współpracuje to na czym miałaby ona polegać? Odpowiedzi % z N w kolumnie Organizowanie praktyk 31 52, 5% Selekcja pracowników 12 20, 3% Organizowanie staży 11 18, 6% 7 11, 9% 5 8, 5% 7 11, 9% Pomoc w dostosowaniu programu nauczania do potrzeb rynku Inne Brak danych 37

Przyczyny braku chęci współpracy ze szkołami Dlaczego firma nie zamierza podejmować współpracy ze szkołami Odpowiedzi % z N ważnych zawodowymi? w kolumnie Brak potrzeb Zbyt mała firma Brak zainteresowania Konieczność zatrudnienia pracowników z doświadczeniem Potrzeba specjalistycznych kwalifikacji Brak potrzeby zatrudniania nowych pracowników Brak czasu Brak wiedzy i doświadczenia na temat możliwości współpracy ze szkołami Brak klas o odpowiednim profilu Brak możliwości technicznych i personalnych do współpracy ze szkołami Absolwenci nie spełniają oczekiwań Brak inicjatywy ze strony szkół 48 30 14 13 9 8 8 7 6 4 4 3 26, 7% 16, 7% 7, 8% 7, 2% 5, 0% 4, 4% 3, 9% 3, 3% 2, 2% 1, 7% 38

Zatrudnienie uczniów lub studentów w ramach praktyk lub warsztatów Obszar działania Firmy działające poza w strefach/par strefami/parka kach mi Tak Nie, bo nikt nie był zatrudniany Nie, chociaż zatrudnialiśmy już pracowników Nie wiem Ogółem N=179 30, 7 21, 8 43, 6 3, 9 100, 0 N=86 41, 9 38, 4 16, 3 3, 5 100, 0 Ogółe m N=265 34, 3 27, 2 34, 7 3, 8 100, 0 39

Zatrudnienie uczniów lub studentów w ramach praktyk lub warsztatów Czy w trakcie działalności w SSE/PP/PT zatrudniał Pan(i) uczniów/studentów na praktyki lub warsztaty szkolne? Ogółe m do 1994 roku od 1995 od 2000 po 2004 do 1999 do 2004 roku doku Okres powstania firmy Tak 34, 6 37, 5 46, 7 14, 7 30, 7 Nie, bo nikt nie był zatrudniany 26, 9 27, 5 4, 4 27, 9 21, 8 Nie, chociaż zatrudnialiśmy już pracowników 30, 8 32, 5 46, 7 52, 9 43, 6 7, 7 100, 0 2, 5 100, 0 2, 2 100, 0 4, 4 3, 9 100, 0 Nie wiem Ogółem 40

Zatrudnienie uczniów lub studentów w ramach praktyk lub warsztatów Czy w trakcie działalności w SSE/PP/PT Obroty firmy Ogółem zatrudniał Pan(i) uczniów/studentów do 100 od 1 powyżej na praktyki lub warsztaty szkolne? tys. PLN tys. do mln do 10 mln PLN PLN Tak 13, 3 16, 2 31, 1 48, 8 30, 7 Nie, bo nikt nie był zatrudniany 33, 3 40, 5 17, 8 11, 6 23, 6 46, 7 40, 5 48, 9 34, 9 42, 1 6, 7 100, 0 2, 2 100, 0 4, 7 100, 0 3, 6 100, 0 Nie, chociaż zatrudnialiśmy już pracowników Nie wiem Ogółem 41

Zatrudnienie uczniów lub studentów w ramach praktyk lub warsztatów Czy w trakcie działalności w SSE/PP/PT zatrudniał Pan(i) uczniów/studentów na praktyki lub warsztaty szkolne? Liczba osób pracujących w firmie Ogółe m zarówno w strefie/parku jak i poza strefą/parkiem Do 9 Od 10 Od 50 250 do 49 do 249 i więce j Tak 16, 9 29, 5 39, 6 Nie, bo nikt nie był zatrudniany 37, 3 19, 7 10, 4 40, 7 47, 5 45, 8 Nie, chociaż pracowników Nie wiem Ogółem zatrudnialiśmy już 5, 1 100, 0 80, 0 30, 9 21, 9 20, 0 43, 3 4, 2 3, 9 100, 0 42

Zamiar zatrudnienia uczniów lub studentów w ramach praktyk lub warsztatów 43

Motywy skłaniające przedsiębiorców do organizowania praktyk lub warsztatów Proszę wskazać najważniejszy motyw obecnego bądź przyszłego udziału Pana(i) firmy w praktycznym przygotowaniu uczniów/studentów Okazja do sprawdzenia potencjalnych pracowników, dostęp do przeszkolonych potencjalnych pracowników Refundacja części kosztów zatrudnienia Chęć przekazania wiedzy młodzieży Możliwość otrzymania dofinansowania z gminy po zdanym przez młodocianego egzaminie zawodowym Sezonowe zwiększone zapotrzebowanie na siłę roboczą Budowanie dobrego wizerunku firmy (PR) Możliwość wykorzystania, jako długoterminowego narzędzia rekrutacyjnego Własne doświadczenia, ponieważ sam(a) kiedyś byłem(am) uczniem młodocianym Odpowiedzi % z N w kolumnie 51 45, 9% 45 35 23 40, 5% 31, 5% 20, 7% 22 20 18 19, 8% 18, 0% 16, 2% 13 11, 7% 44

Czynniki zniechęcające przedsiębiorców do organizowania praktyk lub warsztatów Proszę wskazać najważniejsze utrudnienia, które są lub mogą się pojawić w wyniku udziału firmy w praktycznym przygotowaniu uczniów/studentów? Brak podstawowych umiejętności wśród uczniów Spadek wydajności pracy na skutek zaangażowania pracowników w praktyczne przygotowanie uczniów/studentów Konieczność pogodzenia przez uczniów/studentów pracy z nauką w szkole (brak dyspozycyjności) Obawa o solidność i wydajność pracy uczniów/studentów Nikt nie zwrócił się z taką prośbą (brak chętnych) Brak instytucji pomagającej w nawiązywaniu kontaktów szkół z przedsiębiorstwami Brak wystarczającego zaplecza kadrowego Brak zaplecza technicznego Liczebność % z N w kolumnie 96 34, 2% 73 26, 0% 62 22, 1% 54 48 19, 2% 17, 1% 46 16, 4% 46 46 16, 4% 45

Czynniki wpływające na zwiększenie zainteresowania przedsiębiorców organizacją praktyk lub warsztatów Proszę wskazać najważniejszy czynnik, który może wpłynąć na Liczebność % z N zwiększenie zaangażowania Pana/i firmy w zakresie odbywania w kolumnie praktyk i staży uczniowskich i studenckich Częściowa refundacja wynagrodzeń uczniów/studentów 192 68, 3% Ulgi podatkowe 188 66, 9% 96 34, 2% 75 26, 7% 52 18, 5% 46 16, 4% 31 11, 0% Możliwość oceny umiejętności uczniów/studentów przed przyjęciem na praktyki, staż Sfinansowanie szkoleń dla pracowników w zakresie opieki i nadzoru nad uczniami/studentami w pracy Możliwość przekazania funkcji koordynatora i administratora praktyk zewnętrznej organizacji Możliwość kształtowania programów praktycznej nauki zawodu Dostęp do materiałów dydaktycznych wspomagających praktyczną naukę zawodu w firmie 46

Współpraca pomiędzy przedsiębiorcami a szkołami 47

Współpraca pomiędzy przedsiębiorcami a szkołami Czy Pana(i) firma nawiązała współpracę ze szkołami (ZSZ, Technikum, Szkoła Pomaturalna lub Szkoła Wyższa)? Tak Nie Ogółem lokalny (gmina, powiat) Zasięg działania firmy Ogółe regionalny ogólnop międzynar m (województ olski odowy wo) 26, 3 17, 4 7, 6 24, 6 16, 3 73, 7 82, 6 92, 4 75, 4 83, 7 100, 0 100, 0 48

Współpraca pomiędzy przedsiębiorcami a szkołami Czy Pana(i) firma Obroty firmy do 100 tys. od 1 mln powyżej 10 nawiązała PLN do 1 mln do 10 mln PLN współpracę ze PLN szkołami (ZSZ, Technikum, Szkoła Pomaturalna lub Szkoła Wyższa)? Ogółem Tak 6, 7 2, 7 17, 4 30, 2 16, 3 Nie 93, 3 97, 3 82, 6 69, 8 83, 7 100, 0 100, 0 Ogółem 49

Współpraca pomiędzy przedsiębiorcami a szkołami Czy Pana(i) firma nawiązała współpracę ze szkołami (ZSZ, Technikum, Szkoła Pomaturalna lub Szkoła Wyższa)? Tak Nie Ogółem Liczba osób pracujących w firmie zarówno w strefie/parku jak i poza strefą/parkiem Do 9 Od 10 do 49 Od 50 do 250 249 i więcej Ogółe m 6, 7 19, 4 18, 8 40, 0 16, 1 93, 3 80, 6 81, 3 60, 0 83, 9 100, 0% 100, 0 50

Deklaracje gotowości do nawiązania współpracy ze szkołami w celu wsparcia procesu edukacyjnego 51

Preferowane przez przedsiębiorców formy wsparcia procesu edukacyjnego Liczebność Zorganizowanie nieodpłatnych praktyk zawodowych dla uczniów/studentów Zorganizowanie odpłatnych praktyk zawodowych dla uczniów/studentów refundowanych pracodawcom Umożliwienie pracownikom firmy nauki zawodu w szkołach na koszt szkoły po godzinach pracy Promesa zatrudnienia najlepszych uczestników praktyk po zakończeniu nauki Pomoc szkole w dostosowaniu programów zajęć praktycznych/praktyk zawodowych do warunków zakładu pracy oraz zmieniających się potrzeb rynku pracy Wspieranie i wynagradzanie pracowników opiekujących się praktykami i stażami uczniowskimi/studenckimi Umożliwienie nauczycielom przedmiotów zawodowych odbycia praktyki w zakładzie pracy Współpraca z powiatową lub wojewódzką radą zatrudnienia w ocenie otwieranych i zamykanych kierunków kształcenia Przekazywanie szkołom i placówkom dydaktycznym informacji o nowościach technicznych i technologicznych Preferencje w zatrudnieniu dla absolwentów lokalnych szkół Organizowanie dni otwartych dla uczniów/studentów Przekazanie na rzecz szkół produkowanych przez firmę wyrobów do wykorzystania w procesie dydaktycznym Udział w organizowaniu dodatkowych zajęć w formach pozaszkolnych dla uczniów, słuchaczy lub studentów ostatnich lat, zwiększających szansę ich zatrudnienia po ukończeniu szkoły Odwiedzanie uczniów/studentów w szkołach z informacjami na temat kariery zawodowej Umożliwienie pracownikom firmy nauki zawodu w szkołach na koszt pracodawcy po godzinach pracy Opieka ekspercka dla nauczycieli w rozwoju, implementacji i ocenie projektów uczniowskich Umożliwienie pracownikom firmy nauki zawodu w szkołach na koszt szkoły w godzinach pracy Finansowe wsparcie zakupu materiałów dydaktycznych niezbędnych do praktycznej nauki zawodu, np. doposażenie warsztatów szkolnych Zorganizowanie odpłatnych praktyk zawodowych dla uczniów/studentów fundowanych przez pracodawców Umożliwienie pracownikom firmy nauki zawodu w szkołach na koszt pracodawcy w godzinach pracy 110 96 93 86 % z N w kolumn ie 76, 9% 67, 1% 65, 0% 60, 1% 80 55, 9% 69 68 68 64 61 58 52 48, 3% 47, 6% 44, 8% 42, 7% 40, 6% 36, 4% 42 29, 4% 38 37 36 34 26, 6% 25, 9% 25, 2% 23, 8% 30 21, 0% 17 16 11, 9% 11, 2% 52

Możliwość współpracy ze szkołami w planowaniu działań dotyczących rozwoju firmy 53

Podsumowanie wybranych dotyczących współpracy pomiędzy firmami a szkolnictwem Zainteresowanie firm współpracą z instytucjami edukacyjnymi nie jest duże. Występująca współpraca związana jest przede wszystkim z organizowaniem praktyk zawodowych, które postrzegane są przez pracodawców głównie jako forma rekrutacji oraz możliwość wykorzystania stosunkowo taniej siły roboczej. Najczęściej zatrudnianie uczniów/studentów w ramach praktyk/warsztatów szkolnych deklarują firmy: • powstałe między 2000 a 2004 rokiem, • osiągające wyższe obroty, • zatrudniające większą liczbę osób. Czynniki wpływające na zwiększenie zainteresowania praktyk/warsztatów mają charakter finansowy: • refundacja kosztów wynagrodzenia uczniów/studentów. • wprowadzenie odpowiednich zachęt podatkowych. organizacją 54

Wybrane rekomendacje Lepsze rozpoznanie potrzeb lokalnych rynków pracy, na poziomie gmin i powiatów, które umożliwi zastosowanie metod prognostycznych i realizację działań wyprzedzających. Wypracowanie i wdrożenie odpowiedniej metodologii zbierania, analizowania oraz upowszechniania informacji o bieżącym i perspektywicznym zapotrzebowaniu na zawody i specjalności. Adresowanie działań do uczniów, już od momentu podejmowania nauki w gimnazjum. Stosowanie zachęt, w tym finansowych - m. in. stypendia dla uczniów podejmujących naukę w zawodach deficytowych. Przygotowanie się do ograniczenia zatrudnienia w przemyśle, szczególnie pracochłonnym, przez zmianę kierunków kształcenia na dziedziny, w których prognozowane jest zapotrzebowanie. Stymulowanie przedsiębiorczości osób, ponieważ wiele z zawodów przyszłości to usługi, które mogą być świadczone w oparciu o działalność gospodarczą os. fizycznej. Lepsze kształcenie w zakresie nauk ścisłych w programach edukacyjnych, ponieważ branże wysokiej techniki mogą być lokomotywami rozwoju regionów. 55

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Cweti Czyżycka Dyrektor Departamentu Innowacyjnej Gospodarki Agencja Rozwoju Przemysłu S. A. +22 460. 35. 75 cweti. czyzycka@arp. com. pl www. arp. com. pl 56