Eitimde llen zellikler Bilisel Duyusal ve Devinisel renmelerin

Eğitimde Ölçülen Özellikler Bilişsel, Duyuşsal ve Devinişsel Öğrenmelerin Ölçülmesi 1/61

Öğrenilmiş davranışlar bilişsel, duyuşsal, devinişsel olarak sınıflandığı gibi, her alan da kendi içinde basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan soyuta ve birbirinin önkoşulu olacak şekilde aşamalı olarak sıralanmıştır. İstendik davranışların basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan soyuta, birbirinin ön koşulu olacak şekilde aşamalı sıralanmasına Taksonomi denir. 2/61

DAVRANIŞ ALANLARI Bilişsel Alan Bilme Kavrama Uygulama Analiz Sentez Değerlendirme Duyuşsal Alan Alma Tepkide bulunma Değer verme Örgütleme Kişilik/ Kendine Mal etme Devinişsel Alan Uyarılma Kılavuzla yapma Beceri Duruma uydurma Yaratma Değişik alanlarda öğrenilmiş davranışlar, birbirlerinden kopuk değildir. Tersine aralarında yatay ve dikey anlamlı ve sıkı bir ilişki vardır. Bu, biri olmadan diğeri olamaz anlamına gelebilir. 3

BİLİŞSEL ALAN 4/61

Bilişsel Alan • Kişinin öğrenilmiş davranışlardan zihinsel yönü ağır basanlar bu kapsamın içindedirler. Böyle olmakla birlikte öğrenilmiş hiçbir davranış tek bir alana girmez. Örnek: Fen Bilgisi dersinde kanın yapısını ve görevlerini açıklamada bilişsel davranışlar daha ağır basarken, kan ihtiyacı olan birine kan verme, canlıları sevme, trafik kurallarına uyma, saygılı olma gibi davranışlarda duyuşsal yön ağırlık gösterir. 5/61

Bilişsel Alan Basamakları Değerlendirme ru ğ o D a ar K n e t t ğ ı ş ma Sentez Analiz i s Ba Uygulama Bilgi Uygulama Kavrama Kavrama Bilgi Bilgi 6/61

Kazanım Alanı Bilgi. Hatırlama Göstergeler Örnekler Söyler, yazar, hatırlar, bilir, tanır, tekrarlar, belirtir, seçer, yerleştirir, sınıflar, isimlendirir, listeler, sıraya koyar, eşleştirir, sıralar, gösterir, işaretler vb. w. Bilgisayar dersi ile ilgili temel kavramları bilir. w. Sesli okuma tekniklerini bilir. w. Beden eğitimi dersinin sağlığımız için önemi söyler. 7

Bloom Taksonomisine Göre Soru Hazırlama • Bilgi Basamağında Sorular: Söyleme, yazma, seçip işaretleme, görünce tanıma gibi davranışları içerir. Öğrencinin belleğini sınar. Bilginin, tanıma ve ezberlemeye dayalı zihinsel süreç yoluyla basit olarak hatırlanmasıdır. • Öğrencinin bir konu veya kavramla ilgili bilgisi, sadece hatırlama ve gerektiğinde bunları aynen verebilme düzeyindeyse öğrencinin bu kavram ve konu hakkındaki bilgisi, bilişsel öğrenmesi bilgi basamağı düzeyindedir. • Bu basamağa ait bilişsel öğrenmeyi ölçmeye yönelik sorular (Ne, nerede, ne zaman, kim? ) gibi soru sözcükleri ile ya da (tanımlayın, yazın) gibi emir cümleleriyle kurulur. • Böylece bu sorular düşünme ve yorumlamayı gerektiren cevapları değil, ezberlenen bilgileri geri istemektedir. Bilgi düzeyindeki öğrenmeler ezbere dayandığı için kısa sürelidir. İşlevsel değildir. 8/61

Bilgi Basamağındaki Davranışları Ölçmede Kullanılan Soru Örnekleri • Aşağıdakilerden hangisi elementtir? • Aşağıdakilerden hangisi Lale Devrinin ünlü şairidir? • Samanoğulları, Karamanoğulları, Büyük Selçuklular devletlerinden hangisinin yada hangilerinin resmi dili Türkçeydi? • Eğitim kavramını tanımlayınız? • Ölçme nedir? 9/61

Kazanım Alanı Kavrama Göstergeler Açıklar, özetler, tahmin eder, örnek verir, anlamını değiştirmeden kendi cümleleriyle ifade eder, ana fikrini çıkarır, tablo ve grafikle bir fikri özetler, tablo ve grafikle gösterir, çevirir vb. Örnekler w. Bilgisayar dersi ile ilgili temel ilkeleri açıklar. w. Sesli okumanın önemini kavrar. w. Beden eğitimi dersinin önemini kavrar. 10

Kavrama Basamağında Sorular • Bu düzeyde öğrencilerin öğrendiklerini yani karşılan bir problem veya olayı, onun asıl anlamını bozmadan yeniden başka bir ifadeyle açıklaması, anlatması ve böylece kendine mal edebilmesi söz konusudur. • Bilgi basamağından sonra gelen basamaktır. Bu düzeyde öğrenci olguyu, ilişkiyi, prensibi kendi ifadeleriyle yeniden yorumlar ve anlamlaştırır. • Olayı veya olguyu öğrencinin kendi kelimeleri, sembolleri, şekilleri veya gösterimleriyle verebilmesi veya özetleyebilmesidir. • Bilgi düzeyinde verilen tanımı, bir başka şekil üzerinde veya bir başka örnekle açıklayabilmesidir. 11/61

Kavrama Basamağındaki Davranışları Ölçmede Kullanılan Soru Örnekleri • İyonlaşma enerjisinin periyodik cetvelde nasıl değiştiğini açıklayınız? • ………………… (Bir metin verilir) Bu metnin parçanın ana fikrini yazınız veya aşağıdakilerden hangisidir? 12/61

Kazanım Alanı Uygulama Göstergeler Bilgi ve kavrama basamağındaki edinimleri uygular, ilke ve düşünceleri kullanır, problem çözer, ilke ve düşünceden yararlanır, herhangi bir düzeneği hazırlar vb. Örnekler w. Bilgisayar dersiyle ilgili temel kavramları bilgisayarda kullanır. w. Sesli okuma tekniklerine uygun bir metni sınıfta okur. w. Beden eğitimi dersinde öğrendiği bir hareketi günlük yaşamında doğru kullanır. 13

Uygulama Basamağında Sorular • Sorun çözme, ilke, kural, kuram ve kanunları yeni durumlarda kullanma süreciyle ilgili sorulardır. • Bu düzeyde öğrenci, bilgi birikimini kendisine sunulan yeni durumları anlama ve yeni problemleri çözmek için kullanır. • Burada önemli olan kavramla veya olayla ilgili durumun ya da problemin yeni olmasıdır. Örnek: Merkezi (3, 4) noktası olan çembere (2, 1) noktasında teğet olan doğrunun eğimini bulunuz. 14/61

Uygulama Basamağındaki Davranışları Ölçmede Kullanılan Soru Örnekleri • Aşağıda verilen denklemleri denkleştiriniz? – CH 4 + F 2 CF 4 + HF – Al (OH)3 + …. . • Bir otobüs, aralarındaki mesafenin 300 km olduğu A ve B şehirleri arasını 5 saatte alıyorsa, bu otobüsün hızı nedir? 15/61

Kazanım Alanı Analiz Göstergeler Örnekler Analiz eder, öğelerine ayırır, ilişkileri saptar, ayrıntıları görür, bağıntıları tespit eder, bölümler arası ilişkileri fark eder vb. w. Bilgisayarı oluşturan parçaları belli ölçütlere göre öğelerine ayırır. w. Noktalama işaretleriyle sesli okuma arasındaki ilişkiyi saptar. w. Beden eğitimi dersinin temel amaçlarını saptar. 16

Analiz Basamağında Sorular • Öğrencilerin bir bütünün örüntülerini ve bunlar arasındaki ilişkiyi görebilmesini gerektiren sorulardır. • Bir bütünün parçalarını ve bu öğeler arasındaki ilişkileri bir araya getirebilme becerilerini kapsar. • Burada analiz düzeyinde öğrenmeye sahip öğrenci parçacıkları tanıyabilmekte, onlar arasındaki ilişkileri belirleyebilmekte ve son olarak parçacıklar cinsinden bütünü açıklayabilmektedir. • Öğrenci olaylarla, olgularla ilgili, teoremlerle çözüm yollarıyla ilgili parçaları ayırt eder. Bütünle ilişkisini kurar. 17/61

Analiz Basamağındaki Davranışları Ölçmede Kullanılan Soru Örnekleri • Demir, tuz, talaş, kum içeren bir karışımı nasıl bir yol izleyerek bileşenlerine ayırırsınız? • Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belgisiz zamir cümlenin öznesi durumundadır? • Gazlarla ilgili PV=n. RT denklemi verildiğine göre; – A) Sıcaklıkla Hacmin nasıl değiştiğini, – B) Sıcaklıkla basıncın nasıl değiştiğini – C) Hacimle basınç arasındaki ilişkiyi açıklayınız? 18/61

Kazanım Alanı Sentez Göstergeler Yeni bir şey hazırlar, özgün olarak ortaya çıkarır, yeni bir şey önerir, belli ilişkilere göre bütünleştirir, sonuç çıkarır, öneride bulunur, üretir, fikir ya da düşünceleri yeniden düzenler vb. Örnekler w. Bilgisayar kullanımına yönelik öneride bulunur. w. Sesli okumada nefesi doğru kullanabilmeyle ilgili fikirler sunar. w. Beden eğitimi dersinin önemine ilişkin özgün bir fikir üretir. 19

Sentez Basamağında Sorular • Sentez düzeyinde bilgiye sahip olan öğrenci ilgili kavram veya olayı kullanarak özgün çözümler ortaya koyabilir. • Sentez düzeyinde öğrenme; ilişkileri belirleme, onlara göre yorum yapma, soyut ilişkiler kurma, özgün çözüme ulaşma, çözümü soyutlaştırma etkinliklerini içerir. • Parçalar ve elemanlar bir araya getirilerek anlamlı bir bütüne ulaşılır. Öğrenci karşıt önerilerde bulunabilir, kritik yapabilir, olgu veya ilişkiyi yeniden düzenlenebilir, formüle edebilir. 20/61

Sentez Basamağındaki Davranışları Ölçmede Kullanılan Soru Örnekleri • Sıcaklığı ölçmek için termometreye alternatif bir araç geliştiriniz? • Boyle-Mariotte ve Charles yasalarını kullanarak İdeal gaz denklemini çıkarınız? • Gazın cinsinin kaldırma kuvvetine etkisini incelemek isteyen bir öğrenci aşağıdaki düzeneklerden hangi ikisini kullanmalıdır? 21/61

Kazanım Alanı Değerlendirme Göstergeler Belli ölçütlere göre eleştirir, değerlendirir, yargıda bulunur vb. Örnekler w. Bilgisayar kullanımını belli ölçütlere göre değerlendirir. w. Sesli okumanın, anlama üzerinde etkisi olup olmadığına yönelik değerlendirmelerde bulunur. w. Beden eğitimi dersinde yapılan hareketlerin sağlığımız açısından önemini değerlendirir. 22

Değerlendirme Basamağında Sorular • Öğrencilerin herhangi bir konuya ilişkin yargıda bulunmasını ve değer biçmesini gerektiren sorulardır. • Hüküm ya da karar verebilme, daha önce öğrenilenleri bir başka şartta yeniden ele alma, onlardan yararlanabilme ve onları başka ortamlara taşıyabilmesi, yeni varsayımlarda bulunulmasını ve çeşitli durumlarda geçerli olup olmadığının araştırabilmesini içerir. 23/61

Değerlendirme Basamağındaki Davranışları Ölçmede Kullanılan Soru Örnekleri • Radyoaktivitenin insan sağlığı üzerindeki etkilerini değerlendiriniz? • Asit yağmurlarının canlılar üzerindeki etkisini değerlendiriniz? • Besin döngüsünde “çürükçül canlıların” olmaması dünya üzerindeki yaşamı nasıl etkilerdi, değerlendiriniz? 24/61

Bilişsel Öğrenmelerin Ölçülmesi • Bilişsel öğrenmeler, daha çok sorulan sorulara verilen tepkiler ve verilen cevaplar izlenerek ölçülmeye çalışılır. • Öğretmen, öğrencilerinin bilişsel seviyelerini ölçmede değişik soru tiplerinden yararlanabilir. Bunlar; doğruyanlış, çoktan seçmeli, eşleştirme, yorum ve boşluk doldurma tipinde sorular olabilir. Bir sınavda bu soru tiplerinin bir veya bir kaçı aynı anda sorulabilir. • Etkili bir ölçme yapma için değişik soru çeşitleri kullanmanın yanında, yazılı cevap gerektiren düşündürücü sorulara da özel bir önem verilmelidir. 25/61

• Bloom taksonomisi göz önüne alındığında bilgi düzeyinde öğrenmenin ölçülmesi amacıyla, hatırlamaya dayalı sorular sorulur. Boş yerleri doldurma, doğru-yanlış, çoktan seçmeli sorulardan oluşan sınavlar gibi. • Öğrencinin öğrendiği yeni bir ilke veya özelliği yeni durumlarda kullanma gücünü belirlemek amacıyla uygulama ve araştırma türünden soruların oluşturduğu bir sınav hazırlanmalıdır. 26/61

Bilişsel davranışların yoklanmasında kullanılacak sınav maddelerinin özellikleri • Bilişsel davranışın veya onun göstergelerinin belirtilmesiyle ilgili tüm sınırlar açık, kolay anlaşılır ve doğrudan bir anlatımla verilmelidir. Bunu yaparken, – Nelerden yararlanılabileceği, nelerden yararlanılamayacağı, ilave bilgilerin nerelerden sağlanabileceği öğrenciye açıklanmalıdır. Soruların cevaplanma süresi belirtilmelidir. – Yoklanacak davranışın görülmesini zorlaştıracak ya da tümden imkânsızlaştıracak engeller ortadan kaldırılmalıdır. Ör: Seviyenin çok üstünde ya da çok altında soruların sorulması bunun gibi sonuçları doğuracaktır. – Bunun yanında istenilen davranışların gözlenmesini olumsuz yönde etkileyecek (ısı, ışık, zaman, gürültü, öğretmenin sınav öncesi öğrencinin moralini bozması gibi) dış etkiler de söz konusudur. 27/61

Bilişsel davranışların yoklanmasında kullanılacak sınav maddelerinin özellikleri • Öğrenciden nelerin beklenmekte olduğu soru maddelerinde açık, kolay, anlaşılır ve doğrudan bir anlatımla belirtilmelidir. • Soru maddeleri veya soruların oluşturduğu durumlar geçerlik ve güvenirlik yönünden denenmeli ve elverişlilik dereceleri saptanmalı. • Soruların amacı dersin ya da ünitelerin içeriği ve hedef davranışları ile paralellik göstermeli. • Derste geliştirilmesi hedeflenmeyen bir bilişsel davranışın ölçülmesi yoluna gidilmemeli. • Sorulan sorular, dersin hedefleri doğrultusunda Bloom taksonomisinin değişik seviyeleriyle uygunluk göstermeli. • Soruların zorluk dereceleri iyi belirlenmeli, kolaydan zora doğru bir yol izlenmeli ya da basitten karmaşığa doğru soruların dağılımı yapılmalı. 28/61

Soru: Bilişsel öğrenmelerle ilgili aşamalı sınıflamada, "uygulama" basamağının içerdiği süreç aşağıdakilerden hangisidir? (KPSS 2002) A) Öğrenilenleri ilk kez karşılan bir durumda kullanma B) Ortaya konmuş bir ürünün öğelerini belirleme C) Ortaya konmuş bir üründeki ilişkileri belirleme D) Yeni ve özgün bir ürünü ortaya koyma E) Bir ürünün, belli ölçütlere uygunluğunu belirleme Soru: Aşağıdakilerden hangisinin, "noktalama işaretlerini doğru kullanabilme" hedefine erişmiş olan öğrencileri diğerlerinden ayırma gücü en azdır? (KPSS 2001) A) Verilen bir yazıda eksik bırakılmış noktalama işaretlerini doğru olarak tamamlama B) Bir yazıda, hatalı konulmuş olan noktalama işaretlerini saptama C) Noktalama işaretlerinin cümledeki görevlerini yazma D) Noktalama işaretleri kusursuz olan cümleler yazma E) Noktalamanın bir yazıdaki anlama nasıl etki ettiğini gösteren örnekler bulma Soru: Verilen hedef davranışın başta verilen hedef düzeyi için uygun bir örneği aşağıdakilerden hangisidir? (KPSS 2003) Hedef Düzeyi Hedef Davranış A) Bilgi Öğelere Ayırabilme B) Analiz Özgün bir bütün meydana getirebilme C) Kavrama Başka bir biçimde ifade edebilme D) Alma Saygı duyma E) Değerlendirme Yordama 29/61

Soru: Türkçe dersinde, anlatım üzerinde durulurken bir öğrencinin özgün bir öykü yazması, aşağıdaki davranış düzeylerinin hangisine örnek olabilecek bir düzeye eriştiğini gösterir? (KPSS 2002) A)Kavrama B) Hatırlama C) Değerlendirme D) Analiz E) Sentez Soru: Aşağıdaki davranışlardan hangisi "suyun buharlaşması olayının kavrama düzeyinde öğrenildiğini” gösteren bir kanıt olamaz? (KPSS 2001) A)Olayı değişik bir örnekle açıklama B)Olayı kendi ifadesiyle açıklama C)Olayın kitaptaki tanımını söyleme D)Olayı kendi çizdiği bir şema ile gösterme E)Olayı resmederek ifade etme 30/61

Soru: Aşağıdaki sorulardan hangisinin, bilişsel alan sınıflamasına göre diğerlerinden daha yüksek düzeydeki bir hedef davranışı ölçmeye yönelik olduğu söylenebilir? (KPSS 2004) A)ATP ne demektir? B)Kök hücre çalışmaları neler getirebilir? C)Doku çeşitleri nelerdir? D)Biyoloji biliminin konuları nelerdir? E)Biyolojinin alt alanları nelerdir. Soru: Aşağıdakilerden hangisi "kavrama" düzeyinde bir hedef alanı değildir? A)Bir konuyu resim yaparak açıklama B)Bir cümlenin anlamını açıklama C)Okuduğu bir hikayenin sonucunu tahmin etme D)Okuduğu bir şiiri bölümlerine ayırma E)Verilen bir grafiği yorumlama 31/61

6. “Küreselleşmenin eğitim üzerindeki etkileri” konusunda özgün bir kompozisyon yazma çalışması yapan Pınar’ın, bilişsel alanın hangi düzeyinde beceriler geliştirmesi beklenir? A) Kavrama B) Sentez C) Değerlendirme D) Analiz E) Bilgi 15. Öğretme - öğrenme sürecinde, aşağıdakilerden hangisi yapılırsa bireyin bilişsel gelişimine en fazla hizmet edebilir? A) Öğretmen öğrencilere yeni bilgileri vermeden önce eski bilgileri özetlerse B) Dışsal uyaranlardaki aşırılıktan kaçınılır, içsel uyaranlar kontrol edilirse C) Öğrenciler farklı düşünmeye ve çoklu bakış açısı geliştirmeye yönlendirilirse D) Sınıfta sessiz bir ortam yaratılarak öğrenciler öğrenme konusunda uyarılırsa E) Öğrenilenler konusunda alıştırmalar yaptırılarak öğrenme pekiştirilirse 32/61

DUYUŞSAL ALAN 33/61

Duyuşsal Öğrenmeler (Tutumlar) • Duyuşsal öğrenmeler, bir nesne, bir olay, bir konuya karşı ilgi, tutum, tavır ve duygu gibi davranış eğilimleri içerir (tercih, hoşlanma ya da hoşlanmama, yaklaşma ya da kaçınma eğilimleri gibi). • Bu davranışların öğrencilerin öğrenmesinde ve sosyalleşmesinde önemli rol oynadıkları araştırmaların sonucunda ortaya konulmuştur. • Bu nedenle ölçme değerlendirme sürecinde duyuşsal alanla ilgili öğrenmeler ihmal edilmemelidir. • Duyuşsal amaçların bir başka özelliği, genelde öğretim sonunda değerlendirilmelerinin zor olmasıdır. • Duyuşsal öğrenmeler, bilişsel veya psikomotor davranışların kazanılmasını destekler. 34/61

Duyuşsal Öğrenme • Çoğu duyuşsal özellikler, doğrudan gözlenemeyen özelliklerdir. • Kişinin doğal ortamlarda gözlenebilmesiyle ancak o kişide bu özelliklerin olup olmadığına karar verilebilir. • Duyuşsal alanla ilgili davranışların doğası ve gelişimi açıkça bilinmediğinden, bunlarla ilgili kazanımların okul koşullarında nasıl ölçülebileceği tam olarak kestirilememektedir. • Duyuşsal davranışların eğitim yoluyla öğrencilere kazandırılması sırasında öğrencilerin beden ve ruh sağlıklarının zarara uğratılmaması ve sosyo-ekonomik şartların elverişli olması çok önemlidir. 35/61

Duyuşsal Alan Basamakları ru ğ o D a ar K n e t t ğ ı ş ma i s Ba Tepkide Bulunma Alma Kişilik Örgütleme Değer Verme Tepkide Bulunma Alma 36/61

1. Alma: • Söz konusu kavram, olgu veya herhangi bir uyarıcıya karşı bireyin dikkatini yöneltmesi, farkında olması. • Belirli bir fikir, olay ya da uyarıcıya dikkat etme • Bunlara karşı hoşgörülü olma • Belirli uyarıcıları diğerlerinden ayırarak seçme • Öğrenci bu aşamada karşılaştığı olayların, olguların, değerlerin, özelliklerin, kuralların farkında olur. Örnek: Amaç: Trafik kurallarına uymanın farkında oluş *Trafik kurallarını bilme *Kuralları uymada itina gösterme *Kurallara ihlal durumunun farkında olma 37/61

2. Davranımda (Tepkide) Bulunma: • Uygun davranışı gösterme isteğinde bulunmak, uyarıcıya karşılık vermek • Belirli uyarıcılarla ilgilenme • Onlara belli biçimlerde tepkilerde bulunma Bu aşamada öğrenci farkında olduğu olayı, olguyu, ilişkiyi değeri kabul eder, ona yönelik tepkide bulunur, karşılık verir ve bunların sonuçlarını gözler. Sonuç olumlu ise davranımdan zevk alır, mutluluk duyar. Örnek: • Trafik kuralarına uymada isteklilik gösterme • Fiziğe karşı zevk duyma 38/61

3. Değer Verme • Kabullenme, taraftar olma, adanma (Doğru olduğuna inanma ve başkalarını da uyarma), telkinde bulunma. • Bir davranış, olay ya da olguya önem verme • Bir değeri diğerlerine tercih etme • Bir değere kendini adama Eğer bir önceki aşamada uygulamalar ve tercihler olumlu sonuç vermiş ise kıymet biçme/değer verme aşamasında birey farkında olduğu değer, yargı veya olguyu benimser, tercih eder ve onun savunucusu olur. Onların doğru olduğuna inanır. Ancak onlarla ilgili mantıklı gerekçeler henüz gelişmemiştir. Örnek: Trafik kurallarına uymaya çalışma, Her türlü eleştiriye açık olma 39/61

4. Yeniden Düzenleme (Örgütleme) • Değer, olgu, yargı veya kavramla ilgili tercihlerde hisler yerini mantığa bırakır. Öğrenci daha önceki inançları ile tutum ve davranışları ile yenilerini karşılaştırır, ilişkiler kurar, uzlaşma yolları arar. Örnek: Trafik kurallarına her zaman uyma, Başarısını artırmak için yeni yöntem geliştirmede kararlılık gösterme 40/61

5. Kendine Mal Etme (Kişileştirme) • Duyuşsal alanın en üst seviyesidir. Öğrenci vardığı sonuçları, yaptığı tercihleri değerlendirir ve genelleyebilir. Onları davranış biçimine dönüştürebilir. • Özümsenen değerlerle tutarlı bir yaşam felsefesi ya da dünya görüşü geliştirme Örnek: * Trafik kurallara uygulaması gerektiğini her platformda savunma, * Trafik kurallarına uymayanları şikayet etme, * İnsanları hiçbir zaman kandırmama, * Her zaman düzenli olarak derslerini çalışma, 41/61

Kazanım Alanları Göstergeler Alma Farkında olur, dönük olur, ilgi duyar, eğilim gösterir, dikkatli olur vb. Tepkide Bulunma Razı olur, gönüllü olur, onaylar, istekli olur, zevk alır vb. Örnekler w. Bilgisayar hakkında konuşanı dikkatlice dinlemeye dönük olur. w. Sesli okumanın öneminin farkına varır. w. Beden eğitimi dersinin sağlığımız açısından öneminin farkında olur. w. Arkadaşlarıyla birlikte bilgisayarda çalışma yapmaya istekli olur. w. Okuma metinlerini sesli okuma tekniklerine uygun okumaya istekli olur. w. Beden eğitimi dersinde gösterilen hareketleri yapmaya istekli olur. 42

w. Bilgisayar kullanılmasının Değer Verme Takdir eder, açık olur, adanır, kendini verir, önemser, değer verir vb. önemini, eğitim-öğretim için takdir eder. w. Sesli okumayla ilgili yeni fikirlere açık olur. w. Beden eğitimi dersinin insan sağlığındaki önemine değer verir. Kararlı olur, değerler oluşturur, özgün davranır, tutarlı olur, kendini gösterir vb. w. Bilgisayar kullanma konusunda Kişilik Haline Alışkanlık haline getirir, Getirme kişiliğe sahip olur, kişilik haline getirir, karaktere (Değerler sahip olur, sürekli aynı Bütünüyle Nitelenmişlik) davranışlarda bulunur w. Bilgisayar kullanmayı alışkanlık Örgütleme vb. kendini yargılamada kararlı olur w. Sesli okurken kurallara uymada kararlı olur w. Kendine beden sağlığı içinde spor olan bir yaşam planı oluşturur haline getirir. w. Sesli okumayı alışkanlık haline getirir. w. Sağlık için spor yapmaya alışkanlık haline getirir. 43

Duyuşsal Öğrenmelerin Ölçülmesi • Duyuşsal alanla ilgili öğrenmeler bilişsel alandakiler gibi doğrudan gözlenemez. • Ancak, duyuşsal davranışlar da devinişsel davranışlar gibi bireyin belli durumlar karşısında bırakılmasıyla gözlenebilir. Bu gözlemler uzun süreli olmalıdır. • Gözlemler doğal ortamı bozmadan yapıldığında, daha doğru sonuçlar sağlar. • Uzun süreli gözlem yapma zorunluluğu eğitim-öğretim süreci içinde fazla kullanışlı olmamaktadır. Bunun yerine her konu alanı için tutum ölçekleri geliştirilmeye çalışılmıştır. • Tutum ölçekleri net sonuç vermezler. Bu nedenle, ölçeklerin sonuçları sınırlı bazı gözlemlerle de desteklenmelidir. 44/61

Duyuşsal Alandaki Davranışları Ölçmede Kullanılan Ölçekler • Tutum Anketleri – X dersi benim için ilgi çekicidir. – X dersine girmeden önce sıkıntı duyarım. – X dersindeki konuları severim. – X dersiyle ilgili konuları arkadaşlarımla tartışmaktan hoşlanıyorum. – ……………. • Gözlem Çizelgeleri 45/61

DEVİNİŞSELPSİKOMOTOR ALAN 46/61

DEVİNİŞSEL ALAN q Kişinin kaslarını, organlarından bir veya birkaçını kullanarak kazandığı becerilerdir. Genellikle fiziksel özellik taşırlar. Belirli hareketlerin basitten karmaşığa doğru bir sıra izlenerek belirlenen standartlara uygun olarak yapılmasıdır. q Bisiklete binme, yüzme, bir müzik aleti çalma, bir şekil çizme, on parmak daktilo yazma, bir otomobilin lastiğini değiştirme gibi hareketler devinişsel alana giren davranışlardır. q Diğer davranışlar gibi aşamalılık gösterirler. Kişi bu alanla ilgili bir davranışı öğrenirken Øönce o davranışı gözler, Øsonra aynı davranışı tekrarlamaya çalışır, Øsonra beceri haline getirir. ØElde ettiği bu beceriyi yeni durumlara uygular. ØEn üst basamakta da bu becerileri kullanarak yeni ürünler ortaya çıkarmaya çalışabilir. q Becerilerin edinilmesinde genelde bir kılavuz vardır. Bazı beceriler işlem yapraklarından da öğrenilebilir. 47/61

Devinişsel Alan Basamakları Yaratma ru ğ o D a n e t it r Ka ğ ı ş ma s a B Beceri Kılavuzlama Uyarılma Duruma Uydurma Uyarılma Kılavuzlama Uyarılma Beceri Duruma Uydurma Beceri Kılavuzlama Uyarılma 48/61

1. Gözlem ( Uyarılma): Devinişsel öğrenme alanını ilk basamağı gözlem basamağıdır. Bu basamakta yapılan iş gözlenir, yada izlenecek yolla ilgili işlem basmakları, yönergeler, talimatlar okunur. Örnek: *Fen bilgisi dersinde deney yapmak için hazır duruma gelme *Araba sürmek için vücudu hazır duruma getirme *Pasta yapmak için hazır olma 49/61

2. Taklit Basamağı (Kılavuz Denetiminde Yapma) Bu aşamada öğrenci yönergeleri izler. İzlediği veya seyrettiği basamakları bilinçli bir biçimde fakat acemice uygulamaya çalışır. Gördüğü hareketleri benzetir, aynısını yapmaya çalışır. Örnek: Fen bilgisi dersinde deney yapılışını adım taklit ederek yapma Arabayı kılavuz denetiminde adım çalıştırma ve kullanma Pastanın yapılışını gözleyerek adım yapma 50/61

3. Uygulama Basamağı(Otomatikleştirme) Taklit edilen veya uygulaması yapılmaya çalışılan işin, ödevin işlem basmaklarının bütününü yapabilecek düzeyde ustalaşmak ve alışkanlık kazanmak pekiştirmek bu düzeyin göstergesidir. Öğrenilenin otomatik olarak ustalıkla icra edebilmesi söz konusudur. Örnek: Fen bilgisi dersinde deney tam olarak yapma Arabayı hatasız bir şekilde çalıştırma, hareket ettirme ve kullanma Pastayı istenilen düzeyde yapma 51/61

4. Yeni Duruma Uydurma (Özümseme) Öğrenci işleme veya gerekli olan işlem basamaklarına kendi yorumlarını katar. Bu düzeye gelebilmesi için işlemi gözlemesi gerekir. Ancak bu aşamalardan sonra işlemi yeniden yorumlayarak kendi özgün tarz geliştirebilir. Örnek: Fen bilgisi dersinde yeni bir deney düzeneği hazırlayabilme Arabayı kendi stiline göre kullanma Kendine özgü orijinal bir pasta yapabilme 52/61

5. Yeni Beceri Geliştirme/Oluşturma Bu basamak, özellikle bilişsel alanın «sentez» , bir dereceye kadar da duyuşsal alanın «kendine mal etme» basamaklarıyla iç içedir; fakat burada devinişsel alanla ilgili nitelikler ağırlık taşır. Yeni beceri geliştirme, yeniden ortaya koyma, benzeri olmayanı yapma, devinişsel özelikleri ağır basan orijinal, benzersiz, yeni davranış oluşturma işidir. Örnek: • Yeni ve orijinal bir beste yapabilme • Duygu ve düşünlerini anlatan özgün bir resim yapabilme 53/61

Hedef/Kazanım Alanları Uyarılma Kılavuz Denetiminde Yapma Göstergeler Örnekler Duyu organlarıyla tanır, izler, gözlem yapar, bir beceriyi algılar, bir beceriyi yapmak için vücudu hazır duruma getirir vb. w. Bilgisayar kullanabilmek için, Kılavuz yardımıyla yapar, kılavuz ile örneğini yapar, kılavuz denetiminde kendi başına yapar vb. wÖğretmenin yardımıyla vücudu hazır duruma getirir w. Sesli okuma için vücudu hazır hale getirir w. Beden eğitimi dersinde hareketlerin nasıl yapıldığını izler bilgisayar kullanır w. Sesli okuma çalışmalarında öğretmen yardımıyla vurgu ve tonlamayı ayarlar wÖğretmenin yardımıyla gösterdiği hareketleri yapar 54

Beceri Haline Getirme Kılavuz olmadan kendi başına istenilen nitelikte yapar, belli nitelikte bir işi gerçekleştirir, istenilen nitelikte ve belli sürede yapar, istenilen nitelikte, sürede ve yeterlikte yapar vb. Duruma Uydurma Edinilmiş bir beceriyi benzer duruma uyarlar, transfer eder, becerisel genellemede bulunur vb. w. Bilgisayara benzer teknolojileri Yeni beceri geliştirme (Oluşturma/ya ratma) Özgün bir iş yapar, özgün bir eser oluşturur, yeni bir eser tasarlar, yeni bir şey üretir vb. w. Kazanılan beceriler ve bilgiler w. Bilgisayarı, verilen nitelikte zorlanmadan kullanır. w. Bir metni kimseden yardım almadan vurgu ve tonlamasına dikkat ederek sesli okur. w. Gösterilen hareketleri yapmayı beceri haline getirir. kullanır. w. Sesli okumada kazanılan teknikleri sessiz okumaya uydurur. wÖğrendiği hareketlerle benzer özellikler taşıyan bir hareketi farklı bir duruma uyarlar. ışığında yeni deney düzeneği geliştirir/hazırlar. w. Kendisine özgü bir deney geliştirir. 55

Devinişsel Öğrenmelerin Ölçülmesi • Bütün bu aşamaları ölçmek ve değerlendirmek amacıyla eğitimciler yöntemler geliştirmek zorundadır. • Bu alanı ölçmek için geliştirilen ölçekler daha çok izleme çizelgeleri ve gözlem formları hazırlanarak yapılmaktadır. • Şekillerle ilgili testler, yap-bozlar bu amaçla kullanılan ölçeklerden bazılarıdır. 56/61

Devinişsel öğrenmeyle ilgili becerilerin ölçülmesinde göz önünde tutulacak noktalar 1. Yoklanacak davranışlar nelerse bireyi o davranışları kullanma durumunda bırakan bir düzen(ek) veya ortam düşünülmelidir. 2. Düşünülen düzen veya ortam, bireyin her zaman için aynı davranışları kullanmasını gerektiren bir düzen veya ortam olmalıdır. 3. Bu ortam veya düzen öyle olmalıdır ki, belli düzeyde beceriye sahip olmayan birey bu ortamda yoklanacak davranışı gösterememeli (Ortam ayırt edici olmalı) 4. Kullanılacak düzen veya ortam öğrenilen davranışın gösterilmesi zorunluluğu ile öğrenciyi karşıya getirmelidir. 57/61

Devinişsel Alandaki Davranışları Ölçmede Kullanılan Ölçekler • Gözlem Çizelgeleri – Denge hareketleri: • • • Denge tahtasında yürüyor Denge tahtasında dönüş hareketi yapıyor Denge tahtasında çömeliyor Denge tahtasında öne takla atıyor Denge tahtasında arkaya takla atıyor – Atlama becerileri: • • Çömelik duruşta sıçrıyor Bacakları açık sıçrıyor ……………… 58/61

Soru: Aşağıdakilerden hangisi eğitim hedefleriyle ilgili sınıflamada duyuşsal alan içinde yer alır? (KPSS-2002) A) Bir müzik aleti çalma B) Toplama işlemi becerisi C) Bilgisayarda “kelime işlem” programını kullanma D) Topluluk karşısında konuşma E) Fen Bilgisi dersine yönelik tutum. Soru: I. Farkı öğrencilere hoşgörülü olma. II. Demokratik ilkelere uyma eğilimi gösterme. III. Düşünceleri yansıtan bir kompozisyon yazma. IV. Bu pateninde yeni bir hareketi kolayca uygulama V. Eğitim için yeni bir eğitim modeli geliştirme. Yukarıdakilerden hangileri, duyuşsal alanla ilgili hedeflere örnektir? (KPSS-2003) A) I ve II B) II ve III C) IV ve V D) I, II, ve III D) III, IV ve V 59/61

Soru: Devimsel(psikomotor) becerilerin öğretilmesinde, aşağıdaki öğretim tekniklerinden hangisinin en etkili olması beklenir? A) Düz anlatım B) Örnek olay incelemesi C) Örneğini göstererek yaptırma D) Soru-Cevap E) Küçük grup tartışması 60/61

6. Türk Millî Eğitimi yurttaşlarına, w topluma karşı sorumluluk duyma, w geniş bir dünya görüşüne sahip olma, w hür ve bilimsel düşünce gücüne sahip olma genel hedeflerini kazandırmak istemektedir. Yukarıda belirtilen davranışlar, Bloom’un taksonomisine göre aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak sıralanmıştır? (KPSS-2008) A) Duyuşsal - duyuşsal - bilişsel B) Duyuşsal - bilişsel - psikomotor C) Duyuşsal - bilişsel - duyuşsal D) Bilişsel - duyuşsal - psikomotor E) Bilişsel - bilişsel - duyuşsal 61/61