Podela terpena Prekursori terpena Monoterpeni geranilpirofosfat GPP Seskviterpeni

Podela terpena

Prekursori terpena Monoterpeni: geranilpirofosfat, GPP Seskviterpeni: farnezilpirofosfat, FPP Diterpeni: geranillpirofosfat, GGPP Sisterterpeni: geranilfarnezilpirofosfat, GGPP triterpeni: skvalen (rep-rep farnezil-farnezil)

Prekursori tetraterpena je fitoen koji se dobija kondenzacijom dva molekua geranilpirofosfata Phytoene (FY-toe-een) is a 40 -carbon intermediate in the biosynthesis of carotenoids. [1] The synthesis of phytoene is the first committed step in the synthesis of carotenoids in plants. Phytoene is produced from two molecules of geranyl pyrophosphate (GGPP) by the action of the enzyme phytoene synthase. [2] The two GGPP molecules are condensed together followed by removal of diphosphate and proton shift leading to the formation of phytoene.

Biosinteza tetraterpena

Biosintezageranilpirofosfata

Izoprensko pravilo Otto Wallach, 1910 godine Nobelova nagrada za hemiju za otkriće izoprenskog pravila: terpeni nastaju povezivanjem izoprenskih jedinica glava- rep ili rep-rep.

Biogenetsko izoprensko pravilo Leopold Ružička je 1939. godine dobio Nobelovu nagradu za hemiju za otkriće biogenetskog izoprenskog pravila MVA put (A): Biosinteza preko mevalonske kiseline se odvija u citoplazmi i mitohondrijama i tim putem nastaju seskviterpeni i steroli preko triterpena. DXP put (B): Ovim putem nastaju monoterpeni, diterpeni i tetraterpeni i ovaj put biosinteze se odvija u plastidima Kuplovanjem IPP i DMAPP nastaju terpenoidi. iregularni monoterpeni nastaju povezivanjem dve DMAPP jedinice

↓ – glucose ranunculin (maceration, enzymatically) protoanemonin ↓ dimerization (air or water contact) anemonin ↓ hydrolyzation

Monoterpeni - neisparljivi - iridoidi (heterozidi) - isparljivi - sastojci etarskih ulja valepotrijati Seskviterpeni - iregularni - piretrini npr. - neisparljivi - seskviterpenski laktoni heterozidi, alkaloidi Diterpeni - isparljivi - sastojci etarskih ulja - neisparljivi - sastojci smola heterozidi, alkaloidi Triterpeni - isparljivi - retki sastojci etarskog ulja - neisparljivi - sastojci smola kiseline, alkoholi i ugljovodonici sapogenoli, saponozidi Tetraterpeni - neisparljivi - karotenoidi Politerpeni - neisparljivi - gutaperka, kaučuk

Neisparljivi monoterpeni 1. Iridoidi i iridoidni heterozidi 2. Poliestri epoksi polihidroksilnih iridoida - valepotrijati European Union definicija isparljivih organskih jedinjenja (VOC): A VOC is any organic compound having an initial boiling point less than or equal to 250 °C (482 °F) measured at a standard atmospheric pressure of 101. 3 k. Pa

1. Iridoidi i sekoiridoidi 1. Pravi iridoidi U okviru pravih iridoida javlja se nekoliko osnovnih tipova strukture: • tip iridana, • tip iridodiala sa otvorenim piranskim prstenom, • tip nepetalaktona s keto-grupom na položaju C 1 i formiranim laktonskim prstenom. Prefiks seko označava strukturu u kojoj je došlo do raskidanja veze u odnosu na roditeljsku strukturu U prirodi se javlja nekoliko tipova sekoiridoida: • tip sekologanina s vinil-grupom na C 9, • tip genciopikrozida - dolazi do laktonizacije, • tip oleozida sa eti. Iidenskom ili hidroksietilidenskom grupom na C 9.

Heterozidi nastaju vezivanjem šećera preko hidroksilne grupe na C 1 aglikona. Najčešći su glukozidi (D-glukoza). Ovakvi heterozidi su uglavnom zastupljeni u biljkama famiije Gentianaceae. Oligosaharidi su retki i uglavnom se sreću u iridoidnim heterozidima. Može doći do dimerizacije aglikonskih komponenata (centaurin kod kičice) ili acilovanja šećernog dela molekula (amaro jedinjenja kod lincure).

2. Valepotrijati su estri epoksi polihidroksilnih alkohola ciklopentanopirana. Ovakva jedinjenja su uglavnom zastupljena u vrstama roda Valerijana, najviše Valeriana officinalis

Fizičko – hemijske osobine Iridoidni heterozidi se rastvaraju u vodi i alkoholima. Iz ekstrakata se mogu izdvojiti i prečistiti preparativnim hromatografskim tehnikama. Kada su u čistom stanju, kristalne su strukture i izuzetno su gorki. Heterozidi su nestabilni. Hidrolizom se osobađaju monoterpenski aglikoni. To se vidi po pojavi tamnog obojenja droge. Aglikoni su manje gorki. Rastvaraju se u nepolarnim organskim rastvaračima. Najveći broj iridoida je nestabilan, zbog njihove laktonske strukture. Otvaranjem laktonskog prstena, dolazi do destrukcije molekula.

Farmakološko delovanje i primena Droge koje sadrže monoterpenske heterozide, primenjuju se kao gorka sredstva (Amara pura). Zbog njihovog gorkog ukusa, dolazi do pojačane sekrecije u digestivnom traktu i do: • povećanog osećaja gladi, • boljeg i kompletnijeg varenja hrane. Gorke droge tako, nisu samo sredstva za poboljšanje apetita, nego i tonici i roboransi jer jačaju organizam (naročito je to primetno kod dece, starijih i bolesnih osoba). Potvrđena je antimikrobna, antiinflamatorna, antipiretička, kao i spazmolitička aktivnost genciopikrozida, aukubina i drugih monoterpenskih heterozida. Terapijska efikasnost najvećeg broja droga koje sadrže ovakva jedinjenja, nije potvrđena i dokumentovana. Valepotrijati doprinose sedativnom delovanju odoljena.

verbenalin