FUNGUSLAR Hcre yaplar Mantarlar fotosentetik olmayan karyotik mikroorganizmalardr

FUNGUSLAR

Hücre yapıları • Mantarlar, fotosentetik olmayan ökaryotik mikroorganizmalardır.

• Fungal hücre duvarları doku olarak bitki hücre duvarlarına benzerken kimyasal yönleriyle farklılık gösterirler. Fungusların çoğunun hücre duvarları bir glukoz türevi olan N-asetilglukozaminden yapılmış kitin içerir.

• Bazı fungal hücre duvarlarında kitin yerine mannanlar, galaktozanlar ve kitozanlar gibi diğer polisakkaritler bulunur.

• Belirgin bir çekirdek zarı ile çevrili çok kromozomlu bir çekirdekleri ve çekirdekçikleri vardır. • Sitoplazmik zarlarında sterol bulunur. • Sitoplazmanın içinde çeşitli granüller (glikojen, volutin, yağ vb. ), mitokondriler, golgi aygıtı ve endoplazmik retikulum bulunur. • Ayrıca sitoplazmik zarın dışında hücre çeperi vardır.

• Fungal hücre duvarları tipik olarak %80 -90 oranında polisakkarit olup proteinler, lipitler, polifosfatlar ve inorganik iyonlar hücre duvarının çimento matriksini yaparlar. • Fungusların biyoteknolojik kullanımı • Fungusların araştırma ve endüstriyel amaçlar için sınıflandırılması

• Funguslar kemoorganotroftur. • Birçok fungus düşük p. H veya yüksek ısı (620 C’ye kadar) derecelerindeki çevre şartlarında çoğalabilir. • Bu nedenle bu organizmalar besin ürünlerinin, mikrobiyal kültür ortamlarının ve yüzeylerin yaygın kontaminantı olarak karşımıza çıkar.

Habitat • Fungusların habitatları oldukça çeşitlidir. Bazı funguslar akuatik olup tatlı sularda yaşar. Bazıları ise denizlerde bulunur. • Ancak fungusların çoğu karasaldır. Bunlar toprak veya ölü bitki materyali üzerinde yaşarlar ve organik karbonun mineralizasyonunda önemli roller oynarlar.

• Özellikle bazidiyomiset üyeleri başta olmak üzere birçok fungusun esas ekolojik aktivitesi doğal kaynaklardan elde edilen odun, kağıt, elbise ve diğer ürünlerin dekompozisyonudur. • Bu ürünleri kullanan bazidiyomisetler bunlardaki selüloz veya lignini karbon ve enerji kaynağı olarak kullanabilirler.

• karasal bitkilerin parazitleri ve • İnsan dahil hayvanların parazitleri olabilirler.

Üreme • Mantarlarda üreme sporlar ile olmaktadır. • Hücre nükleusları arasında birleşme olmaksızın oluşan sporlara eşeysiz sporlar, hücre nükleusları arası birleşmeden sonra oluşan sporlara eşeyli sporlar adı verilir.

• Eşeyli sporlar; Zigosporlar, Askosporlar, Bazidiosporlar, Oosporlar’dır. • Eşeysiz sporlar; Artrosporlar, Blastosporlar, Klamidosporlar, Konidiosporlar, Sporangiosporlar’dır.

Rhizopus sp. - sporangia

Rhizopus sp. -zygosporangia

• Mikrobiyolojik mantarlar gösterirler: 1 - Küf 2 - Maya iki tür yapı

Küfler (filamentli funguslar) • Küfler filamentli funguslardır. • Bunlar doğada yaygın olup daha çok ekmek, peynir veya meyveler üzerinde bulunurlar. • Küflerin çoğu zorunlu aerobdur. • Her filament uçtaki hücrenin uzamasıyla büyür.

• Küflerin vejetatif biçimlerinin temel elementi hiflerdir (hypha). • Yaklaşık 2 -10 μm eninde iplikçiklerdir. Penicillum sp.

• Hifler bölmelere ayrılmışlarsa bölmeli hif (septalı hif); uzun ve bölmelere ayrılmamışlarsa bölmesiz (septasız) hif adını alır. • Bölmeler arası boşlukla sitoplazma ilişkisi sağlanır. • Bölmesiz hiflerde birçok nükleus bulunur (sönositik hif).

• Mantar türlerine bağlı olarak çeşitli şekillerde hifler oluşabilir. • Bunlar raket hifler, modüler şekilli hifler, taraksı cisimler, spiral şekiller ve köksü cisimlerdir.

• Uygun ortamda çoğalan küflerin gözle görülen sınırlı kitlelerine miselyum (mycelium) adı verilir. • Küflerin katı besiyerinde çoğalma şekillerine göre farklı miselyumlar oluşur.

• Miselyumlar bulundukları seviyenin üstüne, havaya doğru gelişirlerse hava miselyumu adını alırlar. • Bazı hava miselyumlarında mantarların çoğalmasını ve yayılmasını sağlayan sporlar bulunur. Bunlara çoğalma miselyumu (reprodüktif miselyum) adı verilir. • Bazı mantarlar bulundukları ortamın derinliğine doğru gelişerek vejetatif miselyum (besleyici miselyum) denilen şekilleri oluşturur. Vejetatif miselyum, mantarın bulunduğu ortama tutunmasını ve ortamdan besinleri almasını sağlayan rizoid denen yapılara sahiptir.

• Fungal miselyumdan diğer hifsel dallar uzanıp yüzeyde hava ile temas edebilir ve bu havalı dallar üzerinde konidia adı verilen sporlar oluşur. • Konidialar eşeysiz sporlardır ve çoğu zaman pigmentli olup kuraklığa dayanıklıdırlar.

Penicillum sp. - conidia

• Konidialar fungusların yeni habitatlara yayılışında görev yaparlar. • Bunlar oluştuğu zaman miselyumun beyaz rengi değişerek konidiaların siyah, mavi-yeşil, kırmızı, sarı veya kahverengi renkleri ortaya çıkar. • Bu sporların varlığı miselyal mata oldukça tozlu bir görünüm kazandırır.

• Bazı küfler eşeyli sporlar da üretirler. • Sporlar ya tek hücreli gametlerin veya gametangia adı verilen özelleşmiş hiflerin kaynaşması ile oluşurlar. • İki haploit hücrenin birleşip bir diploit hücre oluşturmalarından ve daha sonra onun mayoz ve mitoza uğrayarak bireysel sporları oluşturmalarından da köken alabilir.

Gametangia

• Farklı tipte eşeyli sporlar vardır. Kapalı bir kese (askus) içinde oluşan sporlara askosporlar, çomak şekilli bir yapının (bazidium) ucunda oluşanlara ise bazidiosporlar adı verilir. • Sporlar havada dağılıp düştükleri yerde çimlenir ve yeni fungal miseller oluştururlar. Askospor Bazidiospor

• Fungusların eşeyli sporları tipik olarak kuraklığa, ısıya, donmaya ve bazı kimyasal ajanlara dirençlidir. • Ancak fungal eşeyli sporlar ısıya bakteriyal endosporlar kadar dirençli değildir. • Eşeyli veya eşeysiz olarak bir fungus sporu çimlenebilir ve yeni bir hif ve miselyuma gelişebilir.

• Küf yapıları çok çabuk bozulabildiğinden, küflerle çalışırken özel teknikler kullanılır. Küfün spor tipine, biçimine, sporangium tipine, misel tipine bakılarak tanımı yapılır. Aspergillus niger

• Mantar enfeksiyonlarının teşhisi

• Muayene maddesi olarak deri, kıl, tırnak, saç, balgam, beyin-omurilik sıvısı, cerahat, idrar, dışkı, kan, kemik iliği, biyopsi parçaları incelenir. • Mantarların mikroskobik incelenmesinde, hazırlanan preparatlar yaygın olarak Giemsa, laktofenol-pamuk mavisi gibi boyalarla boyanırlar. • Çoğu kez direkt mikroskobik inceleme yeterli değildir. Bunun yanında izole edilen mantarların tanısı için spor şekilleri, fizyolojik ve biyokimyasal özellikleri de incelenmelidir.

• Mantarların izolasyonunda en çok kullanılan besiyerleri Sabouraud’un glukozlu jeloz besiyeri, malt jelozu ve mısır unlu jeloz’dur. • Bakteri üremesini engellemek için besiyerlerine kloramfenikol, penisilin, streptomisin gibi antibiyotiklerin ilave edilmesi gerekir. • Mantarlar aerop koşullarda, oda ısısında çok yavaş ürerler. Bu bakımdan en az 3 hafta beklenmelidir. • Bazı mantarlar difaziktir (çift fazlı), ortam koşullarına göre maya ya da hif şeklinde görülebilirler.