EVRESEL FAALYETLERDE KALTE YNETM SSTEMLER KALTE KAVRAMI STANDART

ÇEVRESEL FAALİYETLERDE KALİTE YÖNETİM SİSTEMLERİ KALİTE KAVRAMI STANDART VE STANDARZİSAYON PROF. DR. YÜKSEL ARDALI

TANIMLAR Kalite; Yapısal karakteristikler kümesinin şartları yerine getirme derecesi (TS EN ISO 9000: 2007) Kullanıma uygunluktur. (Juran) Şartlara uygunluktur. (Crosby) İhtiyaçların karşılanabilme oranıdır. Bir ürün ya da hizmetin belirlenen veya olabilecek ihtiyaçları karşılama kabiliyetine dayanan özelliklerinin toplamıdır. (ISO 8402). En kısa tanımıyla KALİTE, bir ürün ya da hizmet hakkında müşteri ya da kullanıcıların yargısı olup, beklentiler ve gereksinimlerin karşılanmasına olan inançların ölçüsüdür.

TANIMLAR ü SİSTEM: Birbirleriyle ilişkili veya etkileşimli elemanlar takımı. ü YÖNETİM SİSTEMİ: Politika ve hedefleri oluşturma ve bu hedefleri başarma sistemi. ü KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ: Düzenlenmiş sorumlulukları, yetkileri ve ilişkileri olan insanlardan oluşan bir kuruluşun kaliteyle ilgili, organizasyonu yönlendiren ve kontrol eden yönetim sistemi (ISO 9001: 2000)

Kalite Kavramını İyi Anlamak !

Kaliteyi etkileyen faaliyetleri madde ortaya koyarsak en genel anlamda şunlar ortaya çıkmaktadır: • • • Tasarım Satınalma Yönetim Çalışma düzeni İş Tanımları Denetleme ve Test etme Raporlama Düzeni Politika ve Prosedürler Kayıt İzleme Düzeni Stok Kontrol Sistemleri • • • Eğitim Müşteriler Teknolojiler Kaynak Düzeyi Planlama Yöntemleri Üretim Süreci Nakliyat Süreçleri Haberleşme Düzeni Hizmeti Sunma Yöntemleri Çalışanların bilgisi ve becerisi

Standardizasyon nedir? Standardizasyon, mevcut ve olası problemler dikkate alınarak, belirli bir konuda ortak ve tekrar eden kullanımlar için en uygun düzeyde bir düzen gerçekleştirilmesi amacıyla gerekli hükümlerin oluşturulması faaliyetidir (TS EN 45020).

Standardizasyon nedir? Standardizasyon, Uluslararası Standardizasyon Teşkilatı (ISO) tarafından şöyle tarif edilmektedir; Standardizasyon, belirli bir faaliyetle ilgili olarak ekonomik fayda sağlamak üzere bütün ilgili tarafların yardım ve iş birliği ile belirli kurallar koyma ve bu kuralları uygulama işlemidir. Standardizasyon, aslında toplumun kalite ve ekonomikliği arama çalışmalarının sonucu olarak ortaya çıkan bir faaliyettir.

Standardizasyonun Amaçları q Çeşitliliğin kontrolü q Kullanılabilirlik q Uyumluluk q Birbirinin yerine geçebilirlik q Sağlık, güvenlik, çevrenin korunması q Ürünün korunması q Ticari engellerin aşılması q Teknolojik işbirliğinin kolaylaşması

Standardizasyonun Paydaşları

Standart nedir? Standardizasyon çalışması sonucu ortaya standart adı verilmektedir. § § § çıkan belge, doküman veya esere Ortak ve tekrarlanan kullanımlar için hazırlanmış, Tüm ilgili tarafların katılımıyla geliştirilmiş, Üzerinde uzlaşma sağlanmış, Yetkili bir kurumca onaylanmış, Uygulaması zorunlu olmayan dokümandır.

Niçin Standart Hazırlanır? ü Ürün, hizmet ve tesisler için güvenlik ve kalite gereklerini oluşturmak, ü İmalat süreçlerini iyileştirmek, ü Teknoloji kullanımını yaygınlaştırmak, ü Ticari engelleri kaldırmak ve yeni pazarların açılmasını sağlamak, ü Çevreyi ve sağlığı korumak için standart hazırlanır.

Teknik Düzenleme Nedir? v Ürünlerin özelliklerine veya işlem ve üretim yöntemlerine ilişkin, uyulması zorunlu belgelere, yasal düzenlemelere "teknik düzenleme“ denir. v Teknik düzenlemeler, terminoloji, semboller, etiketleme vb. şekillerde karşımıza çıkabilir. ambalajlama, işaretleme,

Standartlar-Teknik Düzenlemeler Standartlar • Gönüllülük esasına dayalıdır; Teknik Düzenlemeler • Mecburidir; • Tüm paydaş gruplarının katılımına açıktır; • Yasama yetkilileri tarafından hazırlanır; • Tam bir fikirbirliğini yansıtır; • Fikir birliği aranır; • Tam şeffaflık ilkesine dayalıdır. • Şeffaflık ilkesine dayalıdır.

Standardizasyonun Tarihi Gelişimi Tarihin her döneminde, insanoğlu yaşadığı ortamda ve ihtiyaçlarını karşılayacak mal ve hizmetlerde var olan karışıktan kurtulma ve belirli bir düzen tesis etme gayreti içinde olmuştur. Bu ihtiyaç tarihsel süreç içerisinde standart ve standardizasyon kavramları ve anlayışı insanlık tarihi kadar eskilere dayanmaktadır. Yeryüzünde kıt olan iktisadi kaynakların en optimal bir şekilde değerlendirilmesi çabalarının bir sonucu olan standardizasyon, insanlık için özellikle günümüzde bir lüks olarak değil, tam tersine “olmazsa olmaz” bir gereklilik olarak kabul edilmektedir. Günümüzde, uluslar arası pazarlarda rekabet edebilmenin yolu standartlara uygun ve kaliteli mal ve hizmet üretiminden geçmektedir.

Standardizasyonun Tarihi Gelişimi Ülkemizde her türlü mal ve hizmetlerde standartları yapmak ve geliştirmek amacıyla 18. 11. 1960 tarih ve 132 sayılı kanunla Türk Standartları Enstitüsü (TSE) kurulmuştur. TSE’nin başlıca görevleri kanunda şu şekilde sayılmaktadır. ü Her türlü standardı hazırlamak ve hazırlatmak ü Enstitü bünyesinde veya hariçte hazırlanan standartları tetkik etmek ve uygun bulduğu takdirde Türk standartları olarak kabul etmek. ü Standartlara uygun ve kaliteli üretimi teşvik edecek çalışmalar yapmak bunlarla ilgili belgeleri düzenlemek

Standardizasyonun Tarihi Gelişimi ü Kabul edilen standartları yayımlamak ve ihtiyari olarak uygulanmalarını teşvik etmek, ü Mecburi olarak yürürlüğe konmalarında fayda görülenleri ilgili bakanlığın onayına sunmak. ü Standartlarla ilgili araştırma yapmak ve ihtiyari standartların uygulanmasını kontrol etmek için laboratuarlar kurmak, kamu sektörü veya özel sektörün isteyeceği teknik çalışmaları yapmak ve rapor vermek. ü Standart işlerini yetiştirmek ve geliştirmek için elemanlar yetiştirmek ve bu amaçla kurslar açmak ve seminerler düzenlemek.

Standardizasyonun Tarihi Gelişimi Türk Standartları Enstitüsü’nün (TSE) kuruluş kanunu ile her türlü mal ve hizmetlere ilişkin standartlarının hazırlanması görevi Türk Standartları Enstitüsü’ne verilmiş olup, yalnız TSE tarafından hazırlanan Standartlar, TÜRK STANDARDI adını almaktadır. Türk Standartları, uluslar arası standart hazırlama ilkelerine paralel olarak tüm ilgili tarafların yardım ve işbirliği ile hazırlanmaktadır. Uluslararası Standardizasyon Teşkilatı (ISO), 143 ülkenin milli standart kuruluşunun üye olduğu 1947 yılında kurulmuş bir federasyondur. ISO’nun amacı, milletlerarası mal ve hizmet değişimini hızlandırmak, entelektüel, bilimsel, teknolojik ve ekonomik faaliyetler alanında işbirliğini geliştirmektedir. TSE, ISO’ya 1955 yılında üye olmuştur. ISO, dünya genelinde ulusal standardizasyon kuruluşlarının oluşturduğu birliktir. ISO’nun Konusu; her türlü standardizasyon alanını kapsamaktadır.

Standart ile İlgili Kavramlar Ø Sadeleştirme Ø Spesifikasyon Ø Basitleştirme Ø Değişebilirlilik Ø Şartname Ø Birleştirme Ø Kalite-Kalite Kontrolü

Standardizasyonun Sağladığı Faydalar Standardizasyonun sağladığı birçok yararlar bulunmaktadır. Bu yararlar dikkate alındığında, bugün bu alandaki çalışmaların ne kadar önemli olduğu daha iyi anlaşılabilir. Bu yararlar; üreticilere olan yararlar, tüketicilere olan yararlar ve ekonomiye olan yararları başlıkları altında toplanabilir. ÜRETECİYE OLAN YARARLARI Üretimin belirli plan ve programlara göre yapılmasına yardımcı olur. Uygun kalite ve seri imalata imkân sağlar. Kayıp ve artıkları asgariye indirir. Verimliliği ve hâsılayı arttırır. Depolamayı ve taşımayı kolaylaştırır, stokların azalmasını sağlar. Maliyeti düşürür.

Standardizasyonun Sağladığı Faydalar TÜKETİCİYE OLAN YARARLARI • Can ve mal güvenliğini sağlar. • Karşılaştırma ve seçim kolaylığı sağlar. • Fiyat ve kalite yönünden aldanmaları önler. • Ucuzluğa yol açar. • Ruh sağlığını korur, stresi önler. • Tüketicinin bilinçlenmesinde etkili rol oynar.

Standardizasyonun Sağladığı Faydalar ÜLKE EKONOMİSINE OLAN YARARLARI • Kaliteyi teşvik eder, kalite seviyesi düşük üretimle meydana gelecek emek, zaman ve hammadde israfını ortadan kaldırır. • Sanayi belirli hedeflere yöneltir. • Üretimde kalitenin gelişmesine yardımcı olur. • Yanlış anlamaları ve anlaşmazlıkları ortadan kaldırır. • İhracatta ve ithalatta üstünlük sağlar. • Yan sanayi dallarının kurulması ve gelişmesine yardımcı olur. Rekabeti geliştirir. • Kötü malı piyasada kalmasını engeller.

Standardizasyonun Amaçları • Sadeleştirme (Basitleştirme) • Herkesin aynı dili konuşması (Anında iletişim) • Bütün olarak Ekonominin İyileştirilmesi • Emniyet, Sağlık ve Hayatın korunması • Tüketicinin ve Toplum çıkarlarının korunması • Ticari engellerin elimine edilmesi

Standardizasyonun Çeşitleri İktisadi ve sosyal hayatın çeşitli düzlemlerinde kullanılan standartlar, kullanıldıkları yer, konu ve zorunluluk durumu gibi çeşitli kriterler bakımından sınıflandırılır. Yapı karakterlerine Göre Standartlar Madde Uygulama Şekillerine Göre Standartlar İhtiyari(İsteğe bağlı) Mamul Mecburi Uygulama Alanlarına Göre Standartlar İşletme Endüstriyel Mahsul Milli (TS, DIN vb. ) Usul (Metot) Bölgesel (EN vb. ) Hizmet Uluslar arası (ISO, IEC)

Standardizasyonun Çeşitleri Yapı Karakterlerine Göre Standartlar Madde Standartları: Bu standart ürünün üretilmesinde kullanılan fakat henüz üretim sürecine girmemiş hammaddelere ilişkin standartları ifade eder. Mamul Standartları: Üretilmiş ürüne ait standartlardır. Ürünün standart olması, ilgili spesifikasyonları karşılaması ile ölçülür. Mahsul Standartları: Genellikle tarım ürünleri için kullanılan standartlardır. . . Usul (metot) Standartları: Bir mal veya hizmetin üretilme veya ortaya konma biçimi, herhangi bir işlemin veya denetimin yapılış koşullarını belirleyen standartlardır. Hizmet Standartları: Hizmetin sunulma biçimi, yeri zamanı ve karşılıklı iletişim ve etkileşimi de dikkae alır tarzda, hizmet kalitesinin müşteri tatmini sağlayacak şekilde belirlenmesi ile ilgili olarak düzenlenen standartlardır.

Standardizasyonun Çeşitleri Uygulama Şekillerine Göre Standartlar – İsteğe Bağlı Standartlar: Standardizasyon konusunda görevli kuruluşlar tarafından hazırlanıp yürürlüğe konulan, ancak uygulanmasına ilişkin hiçbir yasal zorunluluk olmayan standartlardır. Ulusal Standartlar Enstitüleri tarafından düzenlenirler. – Zorunlu Standartlar: İlgili kuruluşlar tarafından hazırlandıktan sonra, resmi yetkililerce zorunlu olarak uygulamaya konulan standartlardır, Bu şekilde hazırlanan standartlara uyulmadığında, yasal yaptırımlarla karşılaşılmaktadır.

Standardizasyonun Çeşitleri Uygulama alanlarına göre standartlar – İşletme standartları : Belirli iş yerlerinin, yine belirli ihtiyaçları için düzenledikleri standartlardır. Bunlar çoğu defa gizli tutulur ve yerine göre reçete adı da verilir. – Endüstriyel standartlar : Aynı malı üreten sanayi kuruluşlarının mamullerine uygulanan standartlardır. – Milli standartlar : Kanunlarla görevlendirilmiş kuruluşların milli sınırlar içinde uygulanmak üzere yaptıkları standartlardır. – Bölgesel standartlar : Komşu birkaç ülkenin ortak konularda faydalanmak amacıyla aralarında anlaşarak düzenledikleri ve birlikte uyguladıkları standartlardır. – Uluslararası standartlar : Uluslararası kuruluşlarda, üye ülkelerin, faaliyet sonunda üretici ve tüketici ülkelerin anlaşarak düzenledikleri ve dünya piyasalarında geçerli olan standartlardır.

TEŞEKKÜRLER