ETM FAKLTES OK 405 OKUL NCESNDE KAYNATIRMA ETM

EĞİTİM FAKÜLTESİ OKÖ 405 OKUL ÖNCESİNDE KAYNAŞTIRMA EĞİTİMİ Öğr. Gör. Şerife ŞAHİN

KAYNAŞTIRMADA DEĞERLENDİRME

Kaynaştırmaya karar vermede değerlendirme çok önemlidir. Değerlendirmede yer alan basamaklar;

• İlk Belirleme: Çocuk ciddi derecede bir yetersizlik yaşıyor ise belirlemenin kolay olduğu fakat hafif düzeyde yetersizlik gösteriyorsa belirlemede güçlük yaşandığı belirtilir.

Hafif düzeyde yetersizlik gösteren çocukların belirlenmesi genellikle zorunlu eğitim öğretim döneminde yapılabilir.

Sınıf ortamında, akademik, duygusal ve davranışsal alanlarda başarısızlık ve farklılık gösteren çocuklar diğer çocuklara oranla daha fazla desteğe gereksinim duyarlar.

• Gönderme öncesi süreç; özellikle erken çocukluk döneminde çocuğun tıbbi tanılaması yapılmış ve özel eğitime gereksinim duyduğu belirlenmiş ise, eğitsel ihtiyaçlarını belirlemek üzere özel eğitim değerlendirme kuruluna gönderilmelidir.

Çocuk eğer zorunlu eğitim öğretim yaşında ise, ayrıntılı değerlendirmeye göndermeden önce eğitim öğretim faaliyetlerinin düzenlenmesi ve müdahale programlarının uygulanması gerekir.

Bu müdahale programının amacı çocuğun sınırlılık yaşadığı alanları azaltmaktır. Bu süreçte çocuğun güçlü ve zayıf yanları belirlenir, ailesi hakkında kapsamlı bilgi edinilir ve sağlık problemleri ile ilgili bilgiler toplanır.

• Gönderme süreci; Yapılan müdahalelere rağmen çocuk eğitim ve öğretimden yararlanamıyorsa çocuk hakkında toplanan bilgiler ve yapılan müdahaleler raporlaştırılır.

Bu süreçte çocuk hakkında endişeler, problemin ortaya çıkışı, yapılan müdahale ve uyarlamaların yazılı kaydı, süreçte hizmet veren bireylerin isimleri, başarılı ve başarısız olunan müdahaleler neler olduğu yazılır.

• Ayrıntılı değerlendirme sürecinde; Türkiye’de Rehberlik Araştırma Merkezleri bünyesinde faaliyet gösteren Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu ayrıntılı değerlendirme yapar.

Bu süreçte formal ve in formal değerlendirme araçları kullanarak çocuk hakkında çok yönlü bilgiye ulaşılır.

• Özel eğitim hizmetleri için uygun olduğunun kararının verilmesi için çocuğun engelli olarak tanılanmış olması gerekir. Bununla birlikte yetersizliğin olumsuz etkiye yol açması, çocuğun gereksinimlerini karşılamak için özel olarak düzenlenmiş programlara ve hizmetlere ihtiyaç duyulması gerekir.

• Bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP) • İzleme ve değerlendirme, çocuğun bağlı olduğu okulun sınıf geçme ve sınavlarla ilgili hükmüne göre yapılır. Ancak değerlendirmede çocuğun bireyselleştirilmiş eğitim programı esas alınır.

KAYNAŞTIRMA UYGULAMALARIINDA AİLE EĞİTİMİ Aile eğitimi; tüm eğitim kademelerinde bireyin eğitimine katkı sağlamak amacıyla aileye verilecek her türlü rehberlik ve danışmanlık hizmetlerini içeren bir eğitim sürecidir.

• 5378 Sayılı Özürlüler Kanununda; Özürlülere yönelik olarak alınacak kararlarda ve verilecek hizmetlerde özürlülerin ve ailenin katılımının sağlanması ve aile bütünlüğünün korunması gerektiği belirtilmektedir.

Aile Eğitimini Kim Uygular? • Rehberlik ve araştırma merkezleri, özel eğitim okul/kurumları ve kaynaştırma uygulamaları yapılan okullar tarafından aile eğitim programları hazırlanır ve uygulanır. • Okulda idareciler ve tüm öğretmenler aile eğitim programının hazırlanmasından ve uygulanmasından sorumludur.

Aile Eğitimi Nasıl Uygulanır? • Bireysel, grup ya da uzaktan eğitim şeklinde uygulanır. • Bireyin yetersizliği, gelişim özellikleri, eğitim ihtiyaçları ve ailenin ihtiyaçlarına uygun olarak hazırlanır ve uygulanır. • Aile eğitim programları ailenin katılımı ile bir yıllığına planlanır ve her yıl geliştirilerek yeniden uygulanır.

Aile Eğitiminin Yararları Nelerdir? • Anne-baba eğitime aktif katılır. • Eğitimde okul-ev paralelliği sağlanır. • Anne-babalar kendilerini daha yeterli hissederler ve çocuklarına daha olumlu yaklaşırlar.

• Programda grup çalışmalarına yer verilerek ailelerin birbirleriyle etkileşime girmelerine, deneyimlerini ve anlatılan konularla ilgili bilgilerini birbirleriyle paylaşmalarına, karşılaştıkları problemler karşısında yalnız olmadıklarını görmelerine fırsat verilir.

• Anne-babalar çocuklarına gerekli becerileri nasıl öğreteceklerini öğrenirler. • Öğretmen öğrencinin eğitime aileyi de dahil ederek ve aileyle iş birliği yaparak eğitim sürecinde başarıya daha hızlı ulaşır.

• Ailenin desteği ile yapabildiği becerileri artan kaynaştırma öğrencisinin sınıfında ve diğer ortamlarda sosyal kabulü kolaylaşır. • Diğer öğrencilerin ailelerin kaynaştırma eğitimi uygulamalarına yönelik olumsuz tutumları azalır.

AİLENİN YAŞADIĞI DUYGU DURUMUMLARI NELERDİR VE ÖĞRETMEN AİLYE NASIL DESTEK OLMALIDIR?

• Bir baba bu konudaki duygularını şöyle ifade etmiştir. “ Bu öylesine rahatsız ediciydi ki inanmak kabullenmek hiç mümkün değildi. Hele ki bizim ailede böyle bir çocuğun olması akıl alır gibi değil. Gözümü kapatıp açtığımda her şey düzelecek diye bekliyorum. Dayısı da zaten geç konuşmuştu. Benim çocuğum normal. Hiçbir sıkıntı yok”

İyi bir gözlemci öğretmen; • Böyle bir konuşmayla karşılaştığında anne/ babanın durumu inkar ettiğini ve çocuğu için yapılması gerekenleri hayata geçirmeyi ertelediğini görür. • Anne- babanın gerçekçi beklentiler oluşturmasına yardımcı olmak zorunda olduğunu bilir.

• Zamanla çocuğunun yapabildiklerini akranlarının davranışlarıyla karşılaştıran anne baba inkar aşamasından çıkıp depresyon ve hayal kırıklığı yaşadığı aşamaya gelebilir.

Bu durumda öğretmen; • Aileyi dinlemeli, • Ailenin duygularını anladığını göstermeli, • Bu duyguların normal olduğunu, bu duygularla başa çıkabilmek için neler yapılması gerektiğini aileye anlatmalı, • Ailenin çocuğun durumunu kabullenmesine yardımcı olmalı,

• Olumlu ve gerçekçi beklentiler oluşturmasına katkıda bulunmalı, • Aileyi psikolojik destek alması için yönlendirmelidir.

• Bir süre sonra anne-babalar suçluluk, kızgınlık, öfke, utanma gibi duyguları yaşayabilirler. Bu duyguları çevrelerindeki diğer bireylere (öğretmen, uzman, hekim, diğer bireylere vb. ) yansıtabilirler.

Bu durumda öğretmen • Ailenin bu duygusal süreçlerinin farkında olarak bu tepkilere hazırlıklı olmalıdır. • Bu tepkilerin kendisine yönelik olmadığını bilmelidir. • Eğitim programını sistemli ve tutarlı bir şekilde uygulamaya devam etmelidir.

• Anne- baba zamanla çocukları ile daha olumlu ilişkiler kurabileceklerini fark eder. Artık ” ne yapabiliriz? ” diye düşünmeye çocuk için ve çocukla birlikte neler yapabileceğini planlamaya başlar. • Böylece kabul ve uyum sürecine girmiş olur.

Bu durumda öğretmen; • Aileyi çocukları konusunda neler yapabilecekleri konusunda bilgilendirmeli, • Ailenin ve öğrencinin gereksinimlerini dikkate alarak aile birlikte aile eğitim programını iyi planlamalı ve uygulamalı, • Ailenin eğitim sürecine katılımını artırmalıdır.

• Aile eğitiminde amaç; anne-babanın çocukları için öğretmen rolü üstlenmesi değil, çocukların gerekli becerileri doğal bir süreç içersinde nasıl öğreteceklerini kazandırmaktır.

AİLE EĞİTİM PROGRAMLARI • Ailenin gereksinimlerine göre ev merkezli aile eğitim programları, okul merkezli aile programları veya ev-okul merkezli aile programları hazırlanabilir.

KAYNAKLAR • • • Şahin, S. Yaban, H. ve Acar, E. Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitim. Editör. Necate Baykoç. Eğiten Kitap. Ankara MEB. 2010: MEB Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Okullarımızda 3 Neden, Nasıl, Niçin Kaynaştırma. Yönetici – Öğretmen- Aile Klavuzu. Ankara. Kargın, T. (2013). Okul Öncesinde Öğretimin Bireyselleştirilmesi ve Öğretimsel Uyarlamalar. Okul Öncesinde Kaynaştırma (Edit: Sucuoğlu, B ve Bakkaloğlu), Kök Yayıncılık, Ankara. Batu, S. ve Kırcaali İftar, G. (2007). Kaynaştırma. Kök Yayıncılık, Ankara. Aral, N. (2011). Okul Öncesinde Kaynaştırma. Morpa Kültür Yayınları. İstanbul. Özyürek, M. (2012) Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Geliştirme Ve Temelleri. Kök Yayıncılık. Ankara