OKUL NCESNDE KAYNATIRMA PROGRAMLARI DO DR HATICE BAKKALOLU

OKUL ÖNCESİNDE KAYNAŞTIRMA PROGRAMLARI DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU

DERS İÇERİĞİ ÜNİTE I. KAYNAŞTIRMA MODELİ VE ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUKLARIN ÖZELLİKLERİ ÜNİTE II. OKUL ÖNCESİNDE PERFORMANS DEĞERLENDİRME VE BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PLANLARININ HAZIRLANMASI ÜNİTE II. OKUL ÖNCESİNDE ÖĞRETİMİN BİREYSELLEŞTİRİLMESİ VE ÖĞRETİMSEL UYARLAMALAR ÜNİTE IV. OKUL ÖNCESİ SINIFLARDA SINIF YÖNETİMİ VE PROBLEM DAVRANIŞLARIN KONTROLÜ ÜNİTE V. OKUL ÖNCESİ KAYNAŞTIRMA ORTAMLARINDA DOĞAL ÖĞRETİM ÜNİTE VI. OKUL ÖNCESİ KAYNAŞTIRMA ORTAMLARINDA DİL VE KONUŞMANIN DESTEKLENMESİ ÜNİTE VII. OKUL ÖNCESİ KAYNAŞTIRMA UYGULAMALARINDA AİLELERLE İLETİŞİM VE İŞBİRLİĞİ DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 2

ÜNİTE II. OKUL ÖNCESİNDE PERFORMANS DEĞERLENDİRME VE BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PLANLARININ HAZIRLANMASI 1. KISIM: Değerlendirme Kavramı ve Değerlendirme Basamakları 1. Değerlendirme Nedir? 2. Değerlendirme Basamakları Nelerdir? 2. KISIM: Değerlendirme Basamaklarında İzlenecek Adımlar 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Basamak: İlk Belirleme Basamak: Gönderme Öncesi Süreç Basamak: Gönderme Süreci Basamak: Ayrıntılı Değerlendirme Süreci Basamak: Özel Eğitim Hizmetleri İçin Uygunluğuna Karar Verme Basamak: Bireyselleştirilmiş Eğitim Programının (BEP) Hazırlanması Basamak: Değerlendirme 3. KISIM: Örnek Olay DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 3

1. KISIM: Değerlendirme Kavramı ve Değerlendirme Basamakları Aklımıza gelen ilk soru ? ? SINIFIMIZDA ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİR ÇOCUK VARSA, İŞE NEREDEN BAŞLAYACAĞIZ VE HANGİ ADIMLARI İZLEYECEĞİZ? DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 4

1. Değerlendirme Nedir? q. Değerlendirme çocuk hakkında karar vermek için yapılan bilgi toplama sürecidir. q. Bu tanımın iki temel öğesi vardır. Bunlardan ilki KARAR VERME, ikincisi de SÜREÇ’tir. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 5

1. Karar Verme q. Hangi davranışları kazandıracağım? q. Buna karar vermek için öncelikle onların var olan performans düzeyini, q. Diğer bir deyişle neleri yapıp, neleri yapamadıklarını belirlemeniz gerekmektedir. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 6

2. Süreç q. Değerlendirme, sadece bazı testlerin verilmesi demek değildir. q. Yalnızca belli bir zaman aralığında gerçekleşen bir işlem değildir. qÇocuğun gelişimine göre yeni hedefler, uyarlamalar yapmayı gerektiren esnek bir süreçtir. q. Tek bir kişi tarafından (öğretmen, rehber öğretmen, psikolog), tek bir ortamda (sınıf ya da test odası), tek bir araçla (zeka testi, gelişim tarama testi ya da beceri değerlendirme araçları) gerçekleştirilen bir süreç değildir. Değerlendirme bir ekip tarafından gerçekleştirilen bir süreçtir. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 7

2. Değerlendirme Basamakları Nelerdir? q. Sınıfta gelişim problemi ya da engelli olduğundan şüphelenilen bir çocuk varsa, hemen bir uzman ya da doktora gönderilir. qÇocuğun kendisiyle benzer özellikleri olan çocuklarla birlikte özel eğitim okullarında daha iyi eğitim alacağı düşünülür. q. Yanlış inançlar: u. Ayrı okullarda eğitim gören özel gereksinimli çocuklar daha hızlı gelişir. u. Normal gelişen bir çocuk özel gereksinimli bir çocuktan olumsuz şekilde etkilenir. u. Okul öncesi eğitim için yetiştirilmiş öğretmenler, özel gereksinimli çocukların eğitiminde başarılı olamazlar. Asıl olan öğretmenliktir ve tüm çocuklarda öncelikli olarak çocuktur. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 8

Değerlendirme Basamakları I. Basamak: İlk Belirleme II. Basamak: Gönderme Öncesi Süreç III. Basamak: Gönderme Süreci IV. Basamak: Ayrıntılı Değerlendirme V. Basamak: Özel Eğitim Hizmetlerine Uygunluğuna Karar Verme VI. Basamak: Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Hazırlama VII: Basamak: Değerlendirme DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 9

2. KISIM: Değerlendirme Basamaklarında İzlenecek Adımlar 1. Basamak: İlk Belirleme 2. Basamak: Gönderme Öncesi Süreç 3. Basamak: Gönderme Süreci 4. Basamak: Ayrıntılı Değerlendirme Süreci 5. Basamak: Özel Eğitim Hizmetleri İçin Uygunluğuna Karar Verme 6. Basamak: Bireyselleştirilmiş Eğitim Programının (BEP) Hazırlanması 7. Basamak: Değerlendirme DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 10

1. Basamak: İlk Belirleme Hangi çocuklar programı izlemekte güçlük çekiyor? q. Engelli ya da risk durumunda olduğundan şüphe edilen çocukların öğretmenleri tarafından belirlenmesidir. qÖğretim yılının başında, olabildiğince hızlı yapılmalıdır. q. Gelişim alanlarında akranlarından farklı çocukları belirlemek amaçlanır. q. Her çocuk biricik ve farklıdır. q. Bu fark ne kadar? qÇocuk sınıfın programını izlemekte güçlük çekiyor, sınıfa uyumda güçlük yaşıyor, akranları ve öğretmeni iletişim kuramıyorsa; İLK BELİRLEME SÜRECİ başlatılmalıdır. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 11

Hangi çocukları belirleyeceğim? q. Duygusal-sosyal özellikleri yönünden akranlarından farklılık gösteren çocuklar (duyguları anlama, ifade etmede ve kontrol etmede zorluk, dışa dönük ya da içe dönük problemler yaşama gibi) q. Bilişsel özellikleri yönünden akranlarından farklılık gösteren çocuklar (dikkat toplama ve sürdürmede sorun, algılamada, sınıflamada, eşleştirmede, olaylar arasında bağlantı kurmada, problem çözmede güçlük gibi) q. Psikomotor becerileri yönünden akranlarından farklılık gösteren çocuklar (büyük ve 7 veya küçük kasları kullanmada güçlük, top oyunları, atlama, zıplama gibi etkinliklerde sorun yaşama gibi) q. Dil ve konuşma özellikleri yönünden akranlarından farklılık gösteren çocuklar (çevresindeki konuşmaları anlama, uygun yanıt verme, sözel ifade zorluk gibi) qÖzbakım Becerileri (kişisel bakım ve temizlik becerileri gibi) DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 12

Nasıl belirleyeceğim? q. Bunun için MEB Okul Öncesi Eğitim Programından (36 -72 Aylık Çocuklar İçin) yararlanabilirsiniz. q. Programı kontrol listesi olarak düşünüp çocuğa ilişkin yaptığınız gözlemleri (+) ya da (-) olarak kaydedebilirsiniz. q. TABLO 1 DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 13

DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 14

Hangi alanlarda gözlem yapacağım? q. Duygusal-Davranışsal Gözlemler q. Akademik Becerilere İlişkin Gözlemler q. Psikomotor Becerilere İlişkin Gözlemler q. Dil ve Konuşma Özelliklerine İlişkin Gözlemler qÖzbakım Becerilerine İlişkin Gözlemler DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 15

Duygusal-Davranışsal Gözlemler uduygularını ifade ve kontrol etme ubaşladığı bir etkinliği sürdürme ve bitirme uarkadaşlarının duygularını anlama ve onları dinleme usınıf içinde grup çalışmalarında grupla birlikte görev başında kalma uarkadaşları ile oyun oynama uyönergeleri anlama ve yerine getirme uoyuncakları paylaşma ukendisine uygun gelmeyen istekleri uygun biçimde geri çevirme uverilen bir görev ile meşgul olabilme uengellendiğinde uygun biçimde tepki verme uyardım isteme uözür dileme u izin alma, vb. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 16

Akademik Becerilere İlişkin Gözlemler uçevresindeki nesnelerin özelliklerini algılama ubüyüklük, renk, yer-yön, şekil, mekan, vb. kavramları öğrenme ueşleştirme ukavramlar arasında ilişki kurma ugruplama, olaylar arasında bağlantı kurma ugördüklerini ve yaşadıklarını hatırlama ubunları oluş sırasına göre aktarma usayılar ve sayılarla ilgili basit işlemleri yapma uneden sonuç ilişkisi kurma uproblem çözme, vb. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 17

Psikomotor Becerilere İlişkin Gözlemler ubüyük-küçük kaslarını kullanarak belli hareketleri yapma udenge ve el-göz koordinasyonunu uince motor hareketleri uparmaklarını etkili biçimde kullanma, kalem tutma, boyama, yırtma, yapıştırma ve kesme, vb. ukovalamaca, top oyunları, atlama-zıplama gerektiren oyunlar DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 18

Dil ve Konuşma Özelliklerine İlişkin Gözlemler uçevresinde geçen konuşmaları anlama ukonuşmanın anlaşılırlığı uyaşına uygun sözcük dağarcığı, vb. ukonuşulanlara uygun cevap verme uduygularını, düşüncelerini, isteklerini sözel olarak anlatma DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 19

2. Basamak: Gönderme Öncesi Süreç Çocuğun bulunduğu sınıfa katılımını artırmak için neler yapmalıyım? q. Bu süreç, sosyal-duygusal, bilişsel, dil ve konuşma ile psikomotor becerilerde akranlarından farklı özellikler gösteren ve akranlarının izlediği programı izlemekte güçlük çeken çocukları qtanılanmaları için hastanelerin Çocuk Ruh Sağlığı Merkezleri (ÇRSM) ile Rehberlik Araştırma Merkezlerine (RAM) göndermeden önce qsınıfa katılımlarını sağlamak için çeşitli düzenlemelerin ya da uyarlamaların yapıldığı süreçtir. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 20

Gönderme öncesi süreçte yapmanız gerekenler 1. Bilgi toplama a) b) c) d) Çocuğun Sağlık Durumuna İlişkin Bilgi Çocuğun Ailesi Hakkında Bilgi Çocuğun Önceki Eğitim Geçmişi Çocuğun Sınıf İçinde Yaşadığı Güçlükler Hakkında Bilgi 2. Müdahale programı hazırlama a) b) c) d) Program hedeflerinde Öğretimsel süreçlerde Sınıf yönetiminde Çevre düzenlenmesinde 3. Müdahale programını uygulama ve değerlendirme DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 21

1. Bilgi toplama a) Çocuğun Sağlık Durumuna İlişkin Bilgi qçocuğun doğumdan başlayarak geçirdiği hastalıklar q kazalar ve travmalar ve bunları gidermek için alınan önlemler qsüreğen/kronik hastalığının olup olmadığı q ilaç kullanıp kullanmadığı gibi bilgiler DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 22

1. Bilgi toplama b) Çocuğun Ailesi Hakkında Bilgi qçocuğun sınıf içinde sergilediği davranışlarla ev ortamında sergilediği davranışların tutarlılık gösterip göstermediği qaile okul arasında tutarlılık olup olmadığı qailenin nasıl davrandığı qailenin çocuğa ayırdığı zaman ve kalitesi DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 23

1. Bilgi toplama c) Çocuğun Önceki Eğitim Geçmişi qeğer çocuk daha önce bir eğitim kurumuna devam etmiş ise çocuğun burada sergilediği performansı, qbenzeri problemlerin yaşanıp yaşanmadığı, yaşandı ise çözümüne ilişkin alınan önlemler hakkında bilgi DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 24

1. Bilgi toplama d) Çocuğun Sınıf İçinde Yaşadığı Güçlükler Hakkında Bilgi q. Programa Dayalı Değerlendirme (PDD) q. Sınıfta izlenen programı çocukların psikomotor, sosyal-duygusal, dil ve konuşma, özbakım ve bilişsel alanlarında ne kadar izlendiğinin belirlenmesi q. Bunun için MEB Okul Öncesi Eğitim Programı temel alınarak PDD aracı olarak hazırlanmış olan kontrol listesini kullanın ve çocuğu her alanda değerlendirin q. TABLO 2 DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 25

DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 26

Formun doldururken dikkat edilecek noktalar q. Beceri çocuk tarafından bağımsız olarak (yardım almadan) gerçekleştiriliyorsa (+) şeklinde işaretleyiniz. q. Beceri çocuk tarafından bağımsız olarak gerçekleştirilmiyorsa (yardım alarak gerçekleştiriliyorsa), (-) şeklinde işaretleyiniz. q. Beceri çocuk tarafından bağımsız olarak gerçekleştirilmiyorsa, çocuğa beceriyi gerçekleştirmesi için yardım ediniz. q. Böylece çocuğun ne kadar destekle o beceriyi gerçekleştirdiğini görmüş olacak ve çocuk hakkında daha çok bilgiye sahip olacaksınız. qÇocuğa sunabileceğiniz üç tür yardım (ipucu) vardır. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 27

Yardım Türleri 1 q. Sözel İpucu-Sİ: Çocuğun bir beceriyi nasıl yapacağını ona sözel olarak açıklamaktır. qÖrneğin, “Atılan topu yakalar. ” becerisini değerlendirirken çocuk topu yakalayamıyorsa, çocuğa “Kollarını öne doğru avuçların yukarı bakacak şekilde aç. ” yönergesi verilerek değerlendirme yapmanız sözel ipucudur. q Forma Sİ şeklinde kaydedilir. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 28

Yardım Türleri 2 q. Model olma-MO: Çocuğun bir beceriyi nasıl yapacağını ona model olma yoluyla açıklamaktır. qÖrneğin, “Atılan topu yakalar. ” becerisini değerlendirirken çocuk topu yakalayamıyorsa, çocuğa “Bana bak ve benim gibi yap. ” deyip model olmanız, model olma yoluyla yardımdır. q. Forma MO şeklinde kaydedilir. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 29

Yardım Türleri 3 q. Fiziksel yardım- FY: Çocuğun bir beceriyi nasıl yapacağını ona birlikte yaparak göstermektir. qÖrneğin, “Atılan topu yakalar. ” becerisini değerlendirirken çocuk topu yakalayamıyorsa, çocuğun arkasına geçerek kollarını nasıl açacağını ve topu nasıl yakalayacağını göstermek, çocuğun ellerinden tutarak topu birlikte yakalamak fiziksel yardımdır. q. Forma FY şeklinde kaydedilir. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 30

2. Müdahale programı hazırlama a) Amaç Belirleme q. Müdahale programı hazırlamak için öncelikle çocuğa hangi davranışları kazandıracağınıza karar vermelisiniz. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 31

Gönderme öncesi süreçte amaç belirlerken; q Çocuğun tüm gelişim alanlarında (psikomotor, sosyal-duygusal, dil gelişimi, bilişsel, öz bakım) yapamadığı becerileri / davranışları belirleyin, dikkatinizi yalnızca bir alana vermeyin. q. Her alana ilişkin gereksinimlerini öncelik sırasına göre sıralayın. qÖncelik sırasını oluşturmak için gelişimsel sıraya, becerinin / davranışın işlevselliğine, diğer beceri / davranışlar için önkoşul oluşturmasına dikkat edin. q. Belirlediğiniz gereksinimler diğer bir deyişle çocuğun yapamadığı beceriler arasından 2 -3 aylık süre içinde destekleyebileceğinizi düşündüğünüz becerileri / davranışları amaç olarak seçin. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 32

2. Müdahale programı hazırlanma b) Öğretimsel Süreçler-Öğretim Yöntemi ve Araçlar q. Bu aşamada belirlediğiniz amaçları çocuğa nasıl kazandıracağınıza karar vermelisiniz. q. Bu konuları sonraki bölümde ayrıntıları ile konuşacağız. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 33

2. Müdahale programı hazırlanma c) Sınıf Çevresinin Düzenlenmesi qÖncelikle çocuğun hangi çalışmada/etkinlikte nerede oturacağını belirleyin. Bu yer çocuğa kolay ulaşacağınız, çocuğun dikkatini yapılan çalışma üzerinde yoğunlaştırabileceği bir yer olmalıdır. q. Sınıf içinde diğer çocukların ulaştığı tüm araç-gereçlere özel gereksinimli çocuğun da ulaşmasını hedefleyin. Örn; çocuğun görme engelinden ya da bedensel engelinden dolayı sınıf içinde araç gereçlere ulaşımda engelle karşılaşmamasına dikkat edin. qÇocuğa birlikte çalışacağı ve ona olumlu model olacak bir arkadaş seçin. q. TABLO 3 DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 34

DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 35

3. Müdahale programını uygulama ve değerlendirme q. Hazırladığınız müdahale programını nasıl, nerede ve kadar süreyle uygulayacağınıza karar vermeniz gerekmektedir. q. Bunun için belirlenen amaçlar doğrultusunda özel gereksinimli çocukla yapacağınız çalışmaları günlük plana işlemeniz, gelişmenin izlenmesi konusunda size yardımcı olacaktır. q. TABLO 4 DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 36

DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 37

Gönderme öncesi süreçte yapılması gerekenler q. Müdahale programını uygulama ve değerlendirme aşamasında süreyi belirlemek için; Øsöz konusu davranışların ortalama bir çocuk tarafından ne kadar sürede kazanılacağını, Øbu davranışların kazanılması için çocuğa ayıracağınız zamanı, Øailenin desteğini ne kadar sağlayacağınızı, Øsınıfta bulunan çocuk sayısını göz önünde bulundurunuz. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 38

3. Müdahale Programını Uygulama ve Değerlendirme q. Uyguladığınız müdahale programı sonrasında; uçocuk belirlenen hedeflere ulaşmış ise, çocuğun kendi sınıfında eğitimine devam etme kararı, uçocuk belirlenen hedeflere ulaşmamış ise, bu durumun nedenini araştırmak ve özel eğitim desteğine gereksinim duyup duymadığını belirlemek için önce çocuğu Øtıbbi değerlendirme için üniversite ya da devlet hastanelerinin ÇRSM’ne yönlendirmesi ardından da Øhastanelerce gerçekleştirilen tanılama işlemi sonrasında çocuğun bulunduğu bölgedeki RAM’a ayrıntılı değerlendirme için gönderilmesi kararı verilir. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 39

3. Basamak: Gönderme Süreci Çocuk gönderme öncesi süreçte gelişme gösterdi mi? q. Gönderme süreci, gönderme öncesi süreçte özel gereksinimli olarak belirlenen çocuklara yönelik uygulanan müdahale programının etkili olmadığı durumlarda başlatılan bir süreçtir. q. Gönderme sürecinin temel amacı, çocuğun özel eğitim hizmetleri için uygun olup olmadığına karar vermektir. q. Bu süreçte Gönderme Raporunun (Eğitsel Değerlendirme İsteği Formu) hazırlanması gereklidir. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 40

Gönderme Raporu qÖğrenci hakkında sahip olduğunuz endişelerin betimlenmesi, q. Problemlerin/güçlüklerin ne zaman (gün ve zaman), nerede (Örn; bahçede ya da sınıfta) ve hangi etkinlik sırasında (Örn; küçük grup çalışmasında ya da işbirliği etkinliklerinde) ortaya çıktığının yazılı açıklaması, q. Yaptığınız uyarlamaların, kullandığınız stratejilerin ve problemi çözmek için uyguladığınız müdahalelerin (sonuçları) yazılı kaydı, q. Müdahale programının oluşturulmasına yardım eden, uygulayan ve/veya müdahale planını izleyen bireylerin (Örn; okuldaki uzman personel, yardımcı öğretmen, aile ve akran) isimleri, q. Başarıyla uygulanan ve başarısız olan müdahalelerin neler olduğunun yazılı açıklaması. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 41

4. Basamak: Ayrıntılı Değerlendirme Süreci Çocuğun tanılanmış bir engeli var mı? qÜniversite ya da devlet hastanelerinin (ÇRSM) ve q. Rehberlik Araştırma Merkezi (RAM) tarafından değerlendirme DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 42

5. Basamak: Özel Eğitim Hizmetleri İçin Uygunluğuna Karar Verme Çocuk özel eğitim hizmetleri için uygun mu? qİki soruya yanıt aranır: 1. Hastaneler tarafından tanılanmış yetersizlik durumu çocuğun eğitsel performansını olumsuz etkiliyor mu? 2. Belirlenen yetersizliğin çocuğun öğrenmesi üzerindeki olumsuz etkileri basit düzenleme ve uyarlamalarla ortadan kaldırılabilir mi? DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 43

6. Basamak: Bireyselleştirilmiş Eğitim Programının (BEP) Hazırlanması Çocuğun BEP’ini nasıl hazırlayacağım? q. BEP, her özel gereksinimli çocuk için ayrıntılı değerlendirme verilerine dayalı olarak, çocuğun ailesi ile uzmanların birlikte hazırladıkları yazılı bir dokümandır. q. BEP’te özel gereksinimli çocuğa kazandırılacak davranışların neler olduğu, bu davranışların nerede, nasıl, kimler tarafından, hangi yöntemlerle ve ne kadar sürede kazandırılacağı belirtilir. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 44

BEP’in İçeriğinde Neler Yer Alır? 1. Çocuğun şimdiki/varolan eğitsel performans düzeyinin ifadesi, 2. Uzun dönemli hedefler (yıllık hedefler) ve kısa dönemli hedefler, 3. Öğretim yöntemleri ve materyaller, 4. Hedefler için ayrılan zaman, 5. Değerlendirme yöntemi ve ölçütleri, 6. Çocuğa sağlanacak ek özel eğitim hizmetleri DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 45

1. Performans Düzeyi qÇocuğu her bir kazanıma ilişkin değerlendirin. Bu değerlendirmeyi yaparken doğru karar verebilmeniz için her kazanım için çocuğu en az dört ayrı ortamda, etkinlikte ya da görevde gözlemeye çalışın. qÖrneğin, “Atılan nesneleri yakalar. ” kazanımının var ya da yok olduğuna karar vermek için tek bir durum değil de dört ayrı durumda gözlemledikten sonra eğer en az çocuk 4 denemenin 3’ünde davranımı sergiliyorsa varlığına daha az oranda sergiliyorsa yokluğuna karar verin ve değerlendirme sonucunuzu (+ ) ya da (-) olarak kaydedin. q. TABLO 5 q(-) olarak belirlediğiniz beceriler için, daha fazla bilgi toplamak amacıyla sözel ipucu (Sİ), model olma (MO) ve fiziksel yardım (FY) yardım türlerinden birini kullanın, bu bilgileri Form 5’de görüldüğü gibi kaydedin. q. Değerlendirdiğiniz kazanımlarda (-) olanları her gelişim alanının altına sıralayın. Bunlar sizin desteklemeniz yani BEP’de amaç olarak almanız gereken becerilerdir. q. Belirlediğiniz beceriler arasından öncelikli becerileri seçin. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 46

DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 47

Öncelikli Beceriler qÇocuk için işlevsel beceriler olmalıdır. qİşlevsel beceriler, çocuğun içinde bulunduğu gruba, sınıfa katılımını kolaylaştıracak becerilerdir ve bu beceriler genellikle akranları tarafından günlük rutin içinde sıklıkla kullanılan becerilerdir. qÇatal kullanma ya da suluboya ile resim yapma becerisi? qÖncelikli becerileri seçerken becerileri öncelik sırasına yerleştirme işini her alan için ayrı yapın. q. Program hedeflerini oluştururken de her alandan dengeli bir biçimde beceri seçmeye özen gösterin. qÖn koşul becerileri öncelikli beceri olarak seçiniz. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 48

Performans Yazım İlkeleri q. Performans düzeyini değerlendirme verilerine (değerlendirme sonuçlarına) göre oluşturmalısınız. q. Performans düzeyi yazarken çocukların yapamadıkları ile birlikte yapabildiklerini de yazmalısınız. q. Performans düzeyini ölçülebilir ve gözlenebilir şekilde ifade etmelisiniz. q. Performans düzeyini uzun ve kısa dönemli hedefler oluşturmaya olanak verecek şekilde yazmalısınız. q. Performans düzeyi ifadelerinde çocuğun şimdiki durumunu yansıtmalısınız. q. TABLO 6 DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 49

DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 50

2. Uzun Dönemli Hedefler (Yıllık Hedefler) q. Bir yılın sonunda çocuğun kazanmasını beklediğiniz davranışlardır. qÇocuğun ulaşabileceği ve gerçekçi hedefler qÖncelikli hedeflerin belirlenmesinde ◦ anne-baba ◦ çocuğun eğitiminden sorumlu olan diğer kişilerin görüşleri ◦ işlevsel olması ◦ çocuğun sınıfta başarılı olmasına yardımcı olacak hedefler DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 51

UZUN DÖNEMLİ HEDEF ÖRNEKLERİ PSİKOMOTOR ALAN UDH 1. Buse bir akademik yılın sonunda sözel yönergelere uygun olarak yürür. UDH 2. Buse bir akademik yılın sonunda sözel yönergelere uygun olarak koşar. UDH 3. Buse bir akademik yılın sonunda belirli bir yüksekliğe merdivenle çıkar. SOSYAL DUYGUSAL ALAN UDH 1. Buse bir akademik yılın sonunda kendi fiziksel özelliklerini söyler. UDH 2. Buse bir akademik yılın sonunda belli başlı duyuşsal özelliklerini söyler. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 52

2. Kısa Dönemli Hedefler q. Kısa dönemli hedefler bireyin var olan performans düzeyi ile uzun dönemli hedefler arasındaki (uzun dönemli hedeflere ulaşabilmesi için kazanması gereken) ölçülebilir ara basamaklardır. qÖgeleri; ◦ 1. birey ◦ 2. davranış ◦ 3. koşul ◦ 4. ölçüt DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 53

UZUN VE KISA DÖNEMLİ HEDEF ÖRNEKLERİ PSİKOMOTOR ALAN UDH 1. Buse bir akademik yılın sonunda sözel yönergelere uygun olarak yürür. KDH a. Buse kendisinden yavaş yürümesi istendiğinde 4 denemenin 3’ünde yavaş yürür. KDH b. Buse kendisinden hızlı yürümesi istendiğinde 4 denemenin 3’ünde hızlı yürür. KDH c. Buse kendisinden geri yürümesi istendiğinde 4 denemenin 3’ünde geri yürür. KDH d. Buse kendisinden yan yürümesi istendiğinde 4 denemenin 3’ünde yan yürür. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 54

UZUN VE KISA DÖNEMLİ HEDEF ÖRNEKLERİ UDH 2. Buse bir akademik yılın sonunda sözel yönergelere uygun olarak koşar. KDH a. Buse kendisinden yavaş koşması istendiğinde 4 denemenin 3’ünde yavaş koşar. KDH b. Buse kendisinden hızlı koşması istendiğinde 4 denemenin 3’ünde hızlı koşar. KDH c. Buse kendisinden geri koşması istendiğinde 4 denemenin 3’ünde geri koşar. KDH d. Buse kendisinden yan koşması istendiğinde 4 denemenin 3’ünde yan koşar. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 55

UZUN VE KISA DÖNEMLİ HEDEF ÖRNEKLERİ SOSYAL DUYGUSAL ALAN UDH 1. Buse bir akademik yılın sonunda fiziksel özelliklerini söyler. KDH a. Buse sorulduğunda 4 denemenin 3’ünde saç rengini söyler. KDH b. Buse sorulduğunda 4 denemenin 3’ünde göz rengini söyler. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 56

UZUN VE KISA DÖNEMLİ HEDEF ÖRNEKLERİ UDH 2. Buse bir akademik yılın sonunda belli başlı duyuşsal (neleri sevdiğini, neleri sevmediğini, hangi durumlarda üzüldüğünü, ve sevindiğini gibi) özelliklerini söyler. KDH a. Buse sorulduğunda 4 denemenin 3’ünde sevdiği yiyecekleri söyler. KDH b. Buse sorulduğunda 4 denemenin 3’ünde sevdiği oyuncakları söyler. KDH c. Buse sorulduğunda 4 denemenin 3’ünde sevmediği yiyecekleri söyler. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 57

3. Öğretim Yöntemleri ve Materyaller q. BEP hazırlanırken kısa dönemli hedeflerle birlikte, bu hedeflere ulaşmada kullanılacak öğretim yöntemleri ve materyalleri de belirlenir. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 58

4. Hedefler İçin Ayrılan Zaman q. Kısa dönemli hedeflere ulaşmak için gerekli zaman; ◦ çocuğun var olan performansına, ◦ geçmişteki başarı düzeyine, ◦ içinde yaşadığı çevrenin ve ailenin özelliklerine, ◦ çocuğun ek özel eğitim desteği alıp almamasına ve ◦ eğitim gördüğü sınıfın özelliklerine göre belirlenmelidir. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 59

5. Değerlendirme Yöntemi q. Gözlem, programa dayalı olarak oluşturulmuş kontrol listeleri, çalışma örneği analizi gibi informal değerlendirme teknikleri, ◦ ilk belirleme ya da öğrencilerin performans düzeylerini belirlemede kullanıldıkları gibi aynı zamanda ◦ hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığını belirlemek için de kullanılan tekniklerdir. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 60

6. Ek Hizmetlerin Planlanması qulaşım, qkonuşma terapisi, qfizyoterapi, qiş-uğraşı terapisi, qdanışmanlık ve qtıbbi hizmetler özel gereksinimli çocuğa sağlanacak ek hizmetler arasında yer almaktadır. DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 61

7. Basamak: Değerlendirme Gelişmeyi nasıl değerlendireceğim? q. Sürekli gözden geçirerek BEP’in düzenlenmesidir. q. TABLO 7 DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 62

DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 63

DOÇ. DR. HATICE BAKKALOĞLU 64