ETM FAKLTES OK 405 OKUL NCESNDE KAYNATIRMA ETM

EĞİTİM FAKÜLTESİ OKÖ 405 OKUL ÖNCESİNDE KAYNAŞTIRMA EĞİTİMİ Öğr. Gör. Şerife ŞAHİN

KAYNAŞTIRMA MODELLERİ VE KRİTERLERİ 3. HAFTA

KAYNAŞTIRMA MODELLERİ Engelli çocuklar engel tipi ve derecelerine göre farklı eğitim modellerinde eğitim almaktadırlar. Bu eğitim modelleri, yatılı özel eğitim kurumları, özel eğitim okulları, özel sınıflar ve normal sınıflar olmak üzere en çok sınırlayıcı ortamdan en az sınırlayıcı ortama doğru değişebilmektedir. Engelli çocuklar eğitimlerinin hangi basamağında olursa olsunlar, kendilerini en az kısıtlayıcı bir çevrede eğitim alma hakkına sahiptirler.

KAYNAŞTIRMA MODELLERİ Engelli çocuğun ailesi ve akranları ile en fazla birlikte olabileceği ve aynı zamanda eğitim gereksinimlerinin en iyi şekilde karşılanabileceği ortam çocuk için en az kısıtlayıcı çevreyi ifade etmektedir. Başka bir deyişle «en az kısıtlayıcı ortam» ifadesi bir engelli çocuğun normal yaşıtlarıyla mümkün olduğunca bir arada olmasını hem de eğitim gereksinimlerinin en iyi şekilde karşılanmasını sağlayacak eğitim ortamına yerleştirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.

KAYNAŞTIRMA MODELLERİ Kaynaştırma modellerinden üç ana gruptan söz etmek mümkündür. 1 - Normal Çocuklarda Uygulanan Yakınlık/ Akran Modeli (Tersine Kaynaştırma) Bu model engeli olmayan çocukların özel eğitim okuluna yada özel sınıfa katılarak, engeli olan çocuklara model davranışlar sergilemesi ve öğretmene yardımcı olmasını içerir. Normal gelişen çocukların özel eğitim ortamlarını yerleştirilmesinin süresi ve şekli değişebilir. Bütün öğretim zamanlarında engelli akranlarıyla birlikte oldukları yerleştirme şeklinden, sadece bir etkinlik yada derste engelli akranlarıyla beraber çalıştığı yerleştirme şekline kadar geniş bir yelpaze şeklinde uygulanır.

KAYNAŞTIRMA MODELLERİ 2 - Engelli ve Normal Çocukların Birlikte Hareket ettikleri Birleşme ve Kooperatif Davranış Modeli Bu modelde yapılandırılmış özel davranışlar (eşli, grup oyunu veya yarışma gibi belli amaçları yerine getirmek, birlikte olumlu karşılıklı dayanışmayı gerektiren görevler içeren faaliyetler yapmak vb. ) için özel Birleştirmeler ve kooperatif yaşantılar sunulmaktadır.

KAYNAŞTIRMA MODELLERİ 3 - Sistematik Taklit Etme Modeli Bu modelde engelli çocuklara kazandırılmak istenen hedef davranışların seçilmesi için , normal çocuklara ipucu verilmekte ve sürekli desteklenip- ödüllendirilmekte, örnek davranışların engelli çocuklar tarafından taklit edilmesi sağlanmakta bu şekilde engelli çocukların gelişiminin hızlanacağı düşünülmektedir.

DAHİL ETME 1950’lerde başlayıp 1970’ li yıllarda yaygın olarak uygulanan kaynaştırma programlarının sonuçları alındıkça, 1990’ lı yıllarda kaynaştırmanın kapsamı genişletilmeye başlamış ve dahil etme kavramı ortaya atılmıştır. Dahil etme kavramı; eğitim ayrımı gözetmeksizin bütün çocukların normal eğitim kurumlarının bir parçası haline gelmesidir. Bunun sağlanabilmesi için gelişimsel kapasiteleri ve ihtiyaçları için uygun olabilecek eğitim ortamlarının oluşturulması gerekir.

KAYNAŞTIRMA PROGRAMLARINA KATILIM TİPLERİ 1 - Kaynaştırma Sınıfına Tam Zamanlı Katılım Özel gereksinimli bireylerin , akranları ile birlikte okul öncesi, ilk öğretim, orta öğretim ve yaygın eğitim kurumlarında aynı sınıfta eğitim görmesi ve sosyal açıdan bütünleşmesi için özel eğitim destek hizmetleri, özel araç gereç ve eğitim materyalleri sağlanarak yapılan tam zamanlı eğitimdir. Özel gereksinimli çocuğun kaydı genel eğitim sınıfında olup çocuk « tam gün» normal gelişim gösteren akranları ile birlikte eğitim alır. Kaynaştırma programına Kaynaştırma eğitimine devam eden çocuklar, yetersizliği olmayan akranları ile aynı sınıfta eğitim görmeleri halinde, kayıtlı bulundukları okulda uygulanan eğitim programlarını takip ederler. Çocukların takip ettikleri program temel alınarak özel gereksinimli çocuğa eğitim performansı ve ihtiyaçları doğrultusunda Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı hazırlanır ve uygulanır.

KAYNAŞTIRMA PROGRAMLARINA KATILIM TİPLERİ 2 - Kaynaştırma Sınıfına Yarı Zamanlı Katılım Özel eğitim sınıflarına devam eden çocukların kaynaştırma uygulaması yapılan sınıfların etkinliklerine katılması, kaynak oda, rehberlik ve araştırma merkezi ile özel eğitim kurumlarından destek eğitimi alması için gerekli düzenlemeler yapılarak uygulanan yarı zamanlı eğitimdir. Özel eğitim sınıfında kaydı olan bazı çocukların kaynaştırma uygulaması yapılan sınıfların etkinliklerine katılması için gerekli önlemler alınarak yapılır. Kaynaştırmaya yarı zamanlı katılan özel gereksinimli çocuklar özelliklerine göre hazırlanan özel eğitim programını takip ederler. Çocukların takip ettikleri program temel alınarak özel gereksinimli çocuğa eğitim performansı ve ihtiyaçları doğrultusunda bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlanır ve uygulanır ve eğitim ortamında gerekli düzenlemeler yapılır.

KAYNAŞTIRMA PROGRAMLARINA KATILIM TİPLERİ 3 - Kaynaştırma sınıfına tam zamanlı katılım ve bireysel özel eğitim: Engelli çocuğun okul zamanının tümünü normal akranları ile kaynaştırma sınıfında geçirip, engeline bağlı olarak yetersizliği olan alan ya da becerilerde ilgili uzmandan (konuşma terapisti, fizyoterapist, vb. ) kaynak odada ya da özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde, bireysel özel eğitim almasıdır. Uygulamalarda engelli çocuğun ihtiyaçlarının en üst düzeyde karşılanabildiği ideal kaynaştırma tipi, bu katılım şeklidir.

KAYNAŞTIRMA PROGRAMLARINA KATILIM TİPLERİ 4 - Özel eğitim sınıfına devam etme ancak belli etkinliklerde kaynaştırma sınıfına katılma: Engelli çocuğun okul zamanın çoğunu özel eğitim sınıfında geçirip yeterli ve becerili olduğu etkinliklerde ( müzik, resim, beden eğitimi vb. ) normal arkadaşları ile kaynaştırılmasıdır. Bu katılım tipi daha çok engeli ağır derecede ancak belli alanlarda beceri ve yetenek düzeyi normal akranlarınınkine yakın olanlar için uygulanabilir. Bunun yanı sıra kaynaştırma programına yerleştirilen engelli çocuğun göstereceği gelişmeye bağlı olarak katılım tipi belli aralıklarla değerlendirilmelidir.

KAYNAŞTIRMA PROGRAMLARINA KATILIM Kaynaştırma programına Yerleştirmede; • • • Bir kaynaştırma sınıfına aynı zamanda değişik tiplerde engelli çocuklar yerleştirilmemelidir. Kaynaştırma sınıfına çok sayıda engelli çocuk yerleştirmekten kaçınılmalıdır. Kaynaştırma sınıfı belli bir düzene oturmuş ve normal çocuklar ortama uyum sağlamış olmalıdır.

KAYNAŞTIRMA PROGRAMLARINA KATILIM Kaynaştırma Programlarına Katılım Tipi ve Normal Çocuk/ Engelli Çocuk Oranını Etkileyen Etmenler; Engelli Çocuğun Ø Engel tipi Ø Engelin şiddeti Ø Gelişim özellikleri Normal Çocukların Ø Yaşları / sınıf düzeyi Ø Sınıftaki çocuk sayısı

KAYNAŞTIRMA PROGRAMLARINA KATILIM Kaynaştırma Yapılacak sınıftaki Öğretmenin; Ø Kaynaştırma programları ve engelli çocuklara ilgili bilgi ve donanımı ve tecrübesi Ø Kaynaştırmaya karşı ilgisi ve gönüllük düzeyi Ø Aldığı destek kaynak düzeyi

KAYNAŞTIRMA PROGRAMLARINA KATILIM Sınıfın ve Okulun; Ø Fiziki koşulları Ø Çevre düzenlemesi Okul Yönetiminin kaynaştırma uygulamalarına ve engelli çocuklara bakış açısı Normal çocukların ve ailelerin kaynaştırma uygulamalarına ve engelli bireylere yaklaşımı

KAYNAŞTIRMA MODELİ EKİBİ 1 -Anne babalar (diğer aile bireyleri) a- Anne babalar uygulamanın planlama, problem çözme aşamalarında ekibin temel elemanıdır. b- Ailenin özellikleri, değer yargıları, çocuğun özellikleri, yetersizlikleri, ailenin öncelikleri gibi konularda ekibe bilgi verilir. 2 - Sınıf Öğretmeni a- Ekibin önemli elemanıdır. b- Özel gereksinimli öğrencinin kabulünü sağlayan ortam hazırlar. c- Diğer öğrencileri bilgilendirir ve akran etkileşimini artırır. d- Bireyselleştirilmiş eğitim planını hazırlanmasında en önemli rol öğretmenindir.

KAYNAŞTIRMA MODELİ EKİBİ e- proramın uygulanması ve değerlendirilmesinde sorumludur. f- Öğretim ortamı, yönetimi, materyalleri ayarlar. g- Programın planlanması, uyarlanması ve uygulanması aşamasında gerekli yardım ve destek ister. h- Okulda diğer öğretmenlere ve öğrencilere model olur. Ekiple işbirliği yapar. 3 - Yönetici/ Müdür, müdür yardımcısı a- Sınıf öğretmenini cesaretlendirir, destekler. b- Sınıf öğretmenin gerektiği durumlarda destek alabilmesini sağlar. c- Ekibin birlikte çalışabilmesi için sınıf öğretmenini ve rehber öğretmeninin programında düzenlemeler yapar.

KAYNAŞTIRMA MODELİ EKİBİ d- Okulda kaynaştırma ve kaynaştırma uygulamalarının Yürütülmesi için seminerler, çalıştaylar yapılmasını sağlar. e- Okulda rehber öğretmenle ile sınıf öğretmeninin anne baba ile birlikte çalışmalarını kolaylaştıracak düzenlemeler yapar. f- uygulama sırasında çıkan problemler için çözüm üretir. g- Okulda kaynaştırma ve özel gereksinimli öğrencilere yönelik olumlu tutumlar oluşturmasını sağlar. h- Öğretmen ve öğrencilere model olur.

KAYNAŞTIRMA MODELİ EKİBİ 4 - Rehber Öğretmen a- Anne baba ile görüşür, anne babaya destek olur, ailenin psikolojik destek gereksinimle ilgili olarak, gerekli durumlarda anne babayı uygun kurum ve kuruluşlara yönlendirir. b- Özel gereksinimli öğrenciyi, sınıf içi ve sınıf dışı ortamlarda gözleyerek ayrıntılı bilgi toplar. c- Uygulamalarda sınıf öğretmeni ile iş birliği yapar. d- Öğrenci hakkında topladığı bilgileri ekiple paylaşır ve alınan kararlara katılır. e- Diğer öğrencileri bilgilendirir. f- Okul içinde yapılması gereken uyarlamalar ve düzenlemelerle ilgili olarak ekiple iş birliği yapar.

KAYNAŞTIRMA MODELİ EKİBİ 5 - Yardımcı öğretmen a- Programın uygulanmasında öğretmeni destekler, öğretmenle işbirliği içinde çalışır. b- Özel gereksinimli öğrencinin diğerleriyle etkileşimini kolaylaştırır. c- Eğitimin planlanması, programın uygulanması ve problem çözümünde ekibin elamanıdır.

KAYNAKLAR • Metin, N. (2011). Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitim. Editör. Necate Baykoç. Eğiten Kitap. Ankara • Batu, S. ve Kırcaali İftar, G. 2007. Kaynaştırma. Kök Yayıncılık, Ankara. • Aral, N. 2011. Okul Öncesinde Kaynaştırma. Morpa Kültür Yayınları. İstanbul. • Sucuoğlu, B. 2006. Etkili Kaynaştırma Uygulamaları. Siyasal Kitapevi, Ankara