Erken Okuryazarlk Etkinlik rnekleri Ar Gr Gke Karaman

Erken Okuryazarlık Etkinlik Örnekleri Arş. Gör. Gökçe Karaman Ankara Üniversitesi İlköğretim Bölümü Okul Öncesi Eğitimi Anabilim Dalı gokce_karaman@yahoo. com 1

Erken Okuryazarlık Bileşenleri Sözlü Dil Farkındalığı Yazılı Dil Farkındalığı 2 2

Eğer çocukların çevrelerinin esiri olduğunu gözlemleyebilen dikkatli bir öğretmenseniz uygun çevre düzenlemeleri yapabilirsiniz. 3 3

1. Beni Taklit Et Çocuklar iki büyük gruba ayrılır. Birbirlerinin karşılarına geçerler. ☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻ 4

Öğretmen dikdörtgen halinde kesilmiş kartonlara üçerli resimler yapıştırır. Bu resimlerden ikisi aynı sesle başlayan resimlerdir. Diğeri ise farklı sesle başlar. Öğretmen sırayla her grubun arkasına geçerek bu kartonlara yapıştırılmış üçlü resimleri gruplara gösterir. Bu resimlerin altında isimleri de yazılıdır. Öğretmen çocuklardan üçlü resimler arasından farklı sesle başlayanın hangisi olduğunu bulmalarını ister. Farklı sesle başlayan resimler komik sözcüklerden ya da o günkü kavramlarla ilgili olabilir. Örneğin; ağaç palet ayakkabı terlik balon toka vb… Farklı sesle başlayan sözcüklerin olduğu resimleri bulan grup o resim neyse taklidini yaparlar. Sırayla iki grup da bu süreçten geçer. 5

6

2. Çizgiler Şehri Çocuklara çizgiler şehrine gidecekleri söylenir. Sınıfın uygun bir duvarına beyaz büyükçe bir karton yapıştırılır. Öğretmen çocuklara çizgiler şehrindeki çizgileri oluşturacakları söylenir. Farklı özellikteki kalem veya boyalardan beyaz kartonun yanına konulur. Her çocuk kendi çizgisini çizer ve vücudunu çizdiği çizgi gibi şekle sokar. Bu süreçte her çocuğa fırsat verilir. 7

3. Bizim Şehrimiz Çocuklar sınıfa gelmeden önce sınıfın pencerelerine çeşitli çizgiler çizilmiş kağıtlar ve üstlerine de bu kağıtlarla üste gelecek şekilde beyaz kağıtlar yapıştırılır. Öğretmen sınıfındaki pencere ve çocuk sayısına göre bir pencereye kaç kağıt yapıştıracağını ve bir kağıt üzerinde kaç çocuğun çalışacağını hesaplar. Çocuklara çizgilerden bir şehir yaratacaklarını söyler. Her çocuğa renkli gazlı kalemler verilir. Çocuklar pencerenin dış tarafındaki çizgileri, üzerinden geçerek iç taraftaki beyaz kağıda kopya ederler. 8

Ardından öğretmen tarafından çocuklara verilen farklı yer resimlerini pencerelerin camları üzerindeki bu çizgilerin üzerine istedikleri gibi yapıştırırlar. Bu yer resimleri okul, park, köprü, sokak lambasının altı, evler, vb…olabilir. Bu yerlerin nereleri olduğu hakkında sıra konuşmaya gelmiştir. Öğretmen “Elbisem” isimli şiiri söyleyerek şiirin sonundaki sorusunu çocuklara yöneltir. 9

Elbisem Beyaz şeritli olan yeşil elbisem Onu bir güzel temizlesem Sonra ütüleyip Üzerime giysem Hımmmmm işte Çok şık oldum desem Yeşil elbisemle nereye gitsem? 10

Nerelere gideceğini çocuklar söyler ve öğretmen o yer resimlerinin olduğu pencerelere yönelerek sınıf içinde mekanını değiştirir. Öğretmenin rolünü bir çocuklar da oynayabilir. 11

4. Çiftliğimiz Öğretmen arka fon olarak bir çiftlik görünümü yaratmaya çalışır. Bu çiftliğin diğer çiftliklerden farklı bir özelliği olduğunu söyler. Bu çiftlikte sadece /k/ ile başlayan hayvanların yaşadığını belirtir. Örneğin kuzu. Kuzu resmini alır ve çiftlikte istediği bir yere koyar. Ardından çocuklardan /k/ ile başlayan hayvanları bulmalarını ister. 12 12

Koyun, kedi, köpek, kuş, kurbağa, karınca, kurt, köstebek, kuzgun, kirpi, kaz, kuğu, kaplan, vb… resimleri çiftliğe yerleştirilir. 13 13

5. Taksi 14

6. Son Ses Oyuncak Kutusu • Öğretmen oyuncak kutusundan bir oyuncak seçer. Öğretmenin yanında oturan çocuk seçilen oyuncak hangi sesle bitiyorsa o sesle başlayan başka bir sözcük bularak söyler. • Oyun son çocuğa kadar devam eder. Eğer bu oyunu çocuklar ilk kez oynuyorsa sözcük bulamadıklarında sırası gelen çocuk oyuncak kutusundan başka bir oyuncak seçer. • Çocuklar oyunu oynamaya alıştıkça bir kum saatiyle süre tutulmaya ve daire içerisindeki tur, tutulan süre içinde tamamlanmaya çalışılır. 15 15

7. Adamın Yüzü Rene Francois Ghislain Magritte’nin yaptığı “Adamın Oğlu” isimli resim çocuklara gösterilir. Çocuklara “bu resmi yapan ressam çok komik bir şey yapmaya çalışmış. Yüzünü görmeyelim diye yüzünün ortasına bir elma çizmiş. Peki acaba biz olsak /e/ ile başlayan başka nelerle yüzünü kapatabiliriz? 16 16

Resimli öykü kitapları temelde okumak içindir. Bir öğretmen sınıfındaki resimli öykü kitaplarını okumak dışında bir erken okuryazarlık etkinliği olarak nasıl kullanabilir? 17

8. Renkli Sözcükler Renkli Zarflar Kutusu Önceden öğretmen tarafından içine renkli kağıtların olduğu bir kutu hazırlanır. Çocuklardan biri bu kutudan bir kağıt seçer. 18

bardak muz kalem Seçilen kağıt hangi renkse önceden hazırlanıp sınıf duvarlarına asılmış aynı renkli zarfı açar. Zarfların içinde çeşitli nesne resimleri bulunmaktadır. Örneğin; kalem, bardak, vb…Bu resimlerin arkasına da zarfların renklerinden herhangi birinin rengiyle boyanır ya da renkli kağıt yapıştırılır. eldiven Çocuk zarftaki resim hangi sesle başlıyorsa aynı sesle başlayan başka bir sözcük bulur. Sonra resmi istediği bir arkadaşına verir. İkinci çocuk resmin arkasındaki renk neyse o zarfı açar. Oyun bu şekilde devam eder. Öğretmen çocuk sayısı kadar farklı renkte zarf kullanırsa oyunu oynamak kolaylaşır. 19

9. Arkadaşına Okuma Materyaller: Kitaplar, Dudak ve Kulak Nasıl? 20

Her çocuk bir kitap seçer. Öğretmen çocukları eşleştirir. Birine bir kulak resmi, diğerine de bir dudak resmi verir. Dudak resmi alanlar okur. Kulak resmi alanlar dinler. Sonra roller değişir. Etkinlik çocukların her birinin birbirine seçtikleri kitapları anlatmalarıyla sona erer. 21

22

10. Farklı Yollar Çeşitli harflerin şekilleriyle bir platform hazırlanır. Örneğin; ‘’Z’’ harfi için zikzak yürüme, ‘’B’’ harfinden çift ayakla geçme, ‘’O’’ harfinin içinden geçme, vb… Her platformun başına da ne olduğu isimlendirilerek yazılabilir. Çocuklar gösterilen hareketlerle platformları geçerler. Her platformun yanında içinde çeşitli nesnelerin olduğu bir sepet bulunur. Bu nesnelerden örneğin her üç platformda farklı bir yönerge verilerek sepetteki nesneleri toplamaları istenir. Örneğin ‘’B’’ platformundan geçen çocuk sepetten sadece meyve resimlerinden bulup alır, ‘’Z’’ platformunda ise sadece kıyafet resimleri toplanır, ‘’O’’ platformunda sadece taşıt resimleri toplanır ve platformun sonundaki meyvekıyafet-taşıt panolarına yapıştırılarak gruplandırılır. Bu etkinlik 2006 mezunlarımızdan Gülin Çelik’e aittir. 23

Çocuk ailesiyle bir bütündür. Aileler çocuklarının erken okur-yazarlık becerilerini desteklemek için neler yapabilir? 24

Paylaşımlı/Birlikte Kitap Okuma Paylaşımlı/birlikte kitap okumanın sözel ve yazılı dil gelişimine katkıları şu şekilde özetlenebilir: 25

· Görsel dikkati geliştirir, nesne tanımaya yardımcı olur ve imgelemi uyarır. · Etkileşimli bir bağlam sağlar ve bu yolla çocuğun ilgisini çeker. Okumaya motive eder. · Yazı bilincini destekler. 26

· Okunan metin hakkında nasıl sorulabileceğini öğretir ve sorulara alınan cevaplarla kavramsal bilgi ve akıl yürütme becerilerinin gelişimine katkıda bulunur. · Çocukların etkileşim sırasında daha sık konuşmalarını ve sözdizimsel olarak daha karmaşık ifadeler kullanmalarını sağlar. · Çocuğun sözel dil becerilerini, sözcük dağarcığını geliştirir ve ortalama sözce uzunluğunu artırır. 27

· Harfleri tanımayı ve sesbilgisel farkındalık kazanımını destekler; harf isimlerini, şekillerini, seslerinin öğretimini ve yazılı materyaldeki sözcüklerin harfleri temsil ettiği ayrı seslerden oluştuğu bilgisinin kazanımını ve yazıbirimsesbirim ilişkisi kurulmasını kolaylaştırır. · Dinlemeyi öğretir. · Okuryazarlık kavramlarının (okumanın yönü, vb. ) kazanımını destekler. 28

Okuma-yazmanın hiç eksik olmadığı yarınlar dilerim. 29