Erken Okuryazarlk Dr Gke Karaman Benli Ankara niversitesi

Erken Okuryazarlık Dr. Gökçe Karaman Benli Ankara Üniversitesi Temel Eğitim Bölümü Okul Öncesi Eğitimi Anabilim Dalı gokce_karaman@yahoo. com 1

Erken Okuryazarlık gelişimi ne zaman başlar? 2

Yeşeren / Gelişen /Filizlenen Okuryazarlık Okuma-Yazma doğumdan itibaren başlar, birbirinden ayrılamaz, bir bütündür, gelişimsel bir olaydır, çocuğun çevresiyle etkileşimi sayesinde gelişir, her kültür grubuna has özellikler taşır. 3 3

Okulöncesinde Okula Hazırlığa Temel Olan Alanlar Algı Sosyal ve duygusal etkenler Görsel Algı İşitsel Algı Dokunsal Algı El-göz koordinasyonu Dikkat kontrolü ve süresi 4

1. Tanıma ve farkında olma dönemi: Çocuk okuma-yazma araç-gereçlerini fark etmeye ve onlara farklı bir değer vermeye başlamıştır. 2 - Yalancı Okuma Dönemi: Bu dönem çocuğun taklit dönemidir. Çocuk yetişkinleri taklit etmeye başlar. Çocuklar, çevrelerinde bulunan gazete, kitap vb. yazılı dökümanları yetişkinleri taklit ederek okuyormuş gibi yaparlar ve kendilerinin içinden geçtiği gibi seslendirirler. 5

3 - Okuma Kurallarını Keşfetme: Çocuklar bu süreçte, okuma eyleminde, okurken gözün sağdan sola ve yukarıdan aşağıya doğru ilerlediğini, kitap ve gazete sayfalarının sol baştan sağa doğru çevrildiğini, doğal gözlem süreci içerisinde keşfederek yalancı okumayı bu yönde geliştirmeye başlarlar. 6

4 -Yazılanlardan Anlam Arama: Çocukların bu aşamaya gelmiş olmaları, okuma-yazma öğrenme sürecinde çok önemli bir aşamayı vurgular. Bundan böyle, karşılarına çıkan yazılı ve basılı dökümanlarda anlam aramaya başlamışlardır. Artık çocuk, ilkokumayazma öğretimi sürecinde ‘’Bu ne demektir? ’’ düzeyine gelmiştir. Bu durumdaki çocuklar , okumayazma öğrenmeye çok güçlü bir istek duyarak okula başlarlar. 7

5 -Tahmini Okuma: Bu tür okuma anne ve babanın çocuğu bilinçli olarak desteklemesi sonucunda oluşur. Bu tür okumada büyük resimli, az yazılı çocuk kitaplarından yararlanılmaktadır. Yetişkinler çocuklarına bu resimli kitapları, resimlerini de yorumlayarak birlikte okurlar. Çocuklar daha sonra aynı kitapları resimlerine bakarak, altındaki yazıyı tahmin etmek suretiyle defalarca okurlar. 8

Vygotsky’ ye göre çizmek, yazmaktır. Çocukların gün içerisinde yapacaklarını çizerek planlamaları onların ne yapacaklarını hatırlamalarını kolaylaştırır. 9

Yapı İskelesi Kurma Öğretmen çocukların öğrenmesini desteklemek için ipuçlarını verir, Ardından Bu desteğini yavaş geri çeker. Amaç; çocukların bağımsız bir şekilde performans gösterebilmesini sağlamaktır. 10

Jennifer okul döneminin başında kendi resmini çizip o gün nerede oynamak istediğini öğretmenine anlatıyor. Jennifer’ın sözel mesajı iki kelimelik. Öğretmen sayfada bırakılan boşluğa bu iki kelimeyi yazıyor. “Dramatik Play” 11

Jennifer’ın diğer bir resminde daha fazla ayrıntı bulunuyor. Resmindeki mesajı da diğer resmindekine göre daha olgunlaşmış. “ I am going to play with the farm. ” 12

Brandon 3 yaşında ve planında nerede oynamak istediği yer alıyor. Kendisini çizmeye çalışmış. Öğretmen çizgiler oluşturarak ne söylediyse yazıyor. “I am going art” 13

Brandon 4 yaşında. Kendini temsil eden bir resim çizmiş ve “scaffolded writing” (yazma için yapı iskelesi oluşturmayı) kullanmış. Her gün yazdığı sözcükleri hatırlamaya başladığı görülüyor. Bunlar; “I” , “to” Her bir sözcük için bir çizgi kullanmış. Brandon, başlangıç, son ve orta sesleri kullanmaya başlamış. “I am going to play with housekeeping. ” 14

Brandon 4, 5 yaşında. Küçük kas motor becerileri gelişmiş. Her bir kelime için bir çizgi kullanıyor ve kısa kelimeler için kısa çizgileri kullanıyor. “I am going to be a King” 15