YNETMDE ADA YAKLAIMLAR PROF DR EROL EREN PROF

YÖNETİMDE ÇAĞDAŞ YAKLAŞIMLAR PROF. DR. EROL EREN PROF. DR. CEMAL ZEHİR YÖNETİM VE ORGANİZASYON ABD.

AÇIK SİSTEM GÖRÜSÜ Ø Kapalı sistem içinde ele alınan beşeri ilişkiler yaklaşımı 1960 yılına kadar devam etmiştir. Ø 1960 yılında=>C. I. BARNARD , H. SİMON’ A GÖRE; Beşeri ilişkiler yaklaşımı, çevrelerinden etkilenen açık sistemler olarak organizasyonlarda ele alınabilir. Ø Rasyonellik, çevresel etkileşimlerle, amaçların maksimizasyonu şeklinde değil, optimizasyonu şeklinde gerçekleştirilebilir. Ø Yöneticiler, örgüt yapılarını, yetki, işbölümü dağılımını oluştururken yapıyı çevre koşullarına adapte etmek gerektiğini unutmamalıdırlar. Ø Ancak bu düşünürler “Çok da rahat olmamak gerekir” diyorlar. Dolayısıyla otoriteyi göz önünde bulundurmak gerektiğini düşünüyorlar. 2

SİSTEM GÖRÜSÜ Ø Ø Chester Barnard Churchman G. Homans => sistem yaklaşımını savunmuştur. P. Selznick Ø =>Bu görüşte ; Ø Ø Çevre koşulları önemlidir. Maksimizasyon değil. Optimizasyon vardır. Belirsizlik koşulları vardır. Her şey kontrol altında olamaz. Her sistem eskir ve sonunda ölüme mahkum olur. 3

YÖNETİMDE SİSTEM YAKLAŞIMI Sosyal birimlerde sistem yaklaşımı en geniş anlamı ile sosyal hayatın dinamizmi açısından ele alınabilir. Çünkü sosyal hayatın bütün yönleri birbiriyle ilişkili bir bütün teşkil eder. Ø Toplum kendi içinde birbiriyle bağlı elemanların bir sistemi olarak incelendiğinde daha iyi anlaşılabileceklerdir. Ø Ø Her sosyal davranış, sosyal yapının ve sosyal kültürün bir ürünüdür. 4

AÇIK SİSTEM OLARAK ORGANİZASYONLAR Ø Açık sistemler, sürekli çevreleri ile ilişki halindedirler. Bir taraftan çalışma ve enerji dönüşümü kapasitesini korurken bir taraftan sabit bir durum ya da statik bir denge sağlar. Malzeme => Enerji => Bilgi => Girdiler Dönüşüm sistemleri Çıktılar Geri besleme 5

SİSTEM YAKLAŞIMI Ø İşletmeyi açık ve sosyo-teknik bir sistem olarak görüp, bu sistemin bütün alt sistemlerini de dikkate alarak aralarındaki etkileşim üzerinde durur. 6

ORGANİZASYON SİSTEMİ Hedef ve değerler alt sistemi GİRDİLER teknik alt sistem Y. A. S Psiko sosyal Alt sistem ÇIKTILAR Yapısal alt sistem 7

AÇIK SİSTEMİN ÖZELLİKLERİ Ø Ø Sosyal örgütler yapay sistemlerdir ve doğal sistemlerde ki mükemmellikten yoksundurlar Sosyal sistemlerin sınırları vardır. Organizasyonun faaliyetleri ve görevleri bu sınırları saptar. Sosyal sistemler arasında hiyerarşi vardır. Açık sistemlerde onu dengesizlikten ve yıkımdan koruyan olumsuz entropi vardır. Tüm sistemler, gittikçe düzensizliğe ve bozulmaya maruzdur. Buna entropi gücü denir. Kapalı sistemlerde entropideki değişim olumlu yönde olduğu için bir gün yıpranacaktır. Ancak açık sistemler, daha mükemmel organizasyon, kaynakların yenileştirilmesi ile entropiden uzaklaşabilir. Çünkü entropiye gidişi durdurmak için kullanılan madde, bilgi enerji gibi kaynaklar çevreden sağlanır. 8

. . . AÇIK SİSTEMİN ÖZELLİKLERİ Açık sistemlerde dinamizm ve sürekli dengeyi koruma hali vardır. Ø Bir örgüt, çevresindeki değişikliklere uyum sağlamaya ve kendi durumunu korumaya sürekli olarak sahiptir. Ø Sosyal örgüt, dengesini muhafaza etmesini ve girdi akımındaki ve çevre gereksinimlerindeki değişikliklerin bir kısmını gidermesine yardımcı olacak kaynakları biriktirme yoluna gidebilir, faaliyetlerini çeşitlendirir. Ø Açık sistemlerde geri besleme mekanizması vardır Geri besleme, bir işletmenin kendinden veya algıladığı çevresinden aldığı bilgilerle kendisini ayarlaması ve düzenlemesi imkanını verir. Ø Açık sistemlerde koruma ve uyum mekanizması vardır. Ø Açık sistemler, kendi içlerinde büyüyerek gelişirler. Ø Açık sistemlerde bir eş sonuçluluk vardır. Ø Ø 9

AÇIK SİSTEM YAKLAŞIMINDA YÖNETİCİNİN ÇÖZECEĞİ SORUNLAR Uygun bir faaliyet ve teknoloji seçimi. Ø Teknolojik düzeyi belirsizlikten koruyucu tedbirler Alma. Ø Yakın görev çevresiyle sıkı ilişkisi olan bir yönetim biçimi oluşturma. Ø Teknolojiye ve görev çevresine uygun bir organizasyon yapısı oluşturma. Ø Rutin faaliyetler ile olağanüstü yenilikçi rol ve görevleri belirleme. Ø Bireyleri bu iki rol çerçevesinde motive etmek. Ø Devamlı çevresel araştırma ve onun ihtiyaçlarına göre ürün ve pazar çeşitlendirme. Ø 10

Açık Sistemler Bakımından İşletme Örgütleri Özellikleri Ø İşletmeler, zaman ve mekan içinde bir insan kaynak sistemidir. Ø İşletme örgütlerinin çevreleri ile çeşitli etkileşimleri vardır. Ø İşletme örgütlerinde örgüt içi ve örgüt dışı uzmanlaşma ve çatışma ilişkileri vardır. Ø Örgüt içinde ve dış çevrede çeşitli düzeylerde güç geliştirme ve bunları kullanma özelliği vardır. Ø İşletmeler geleceğin başarısı için geçmiş ile ilgili bilgi ve tecrübeleri kullanan geri besleme sistemidir. 11

. . . Açık Sistemler Bakımından İşletme Örgütleri Özellikleri Ø İşletmelerde dinamik kavramlardan statik kavram türetilmektedir. Ø İşletmeler, kendi içlerinde alt sistemlere bölünmüşlerdir. Ancak işletmelerin de bağlı bulundukları bir veya birkaç üst sistem vardır. Diğer bazı sistemlerle de çapraz ilişkilerde bulunurlar. Bu bakımdan işletmeler, karmaşık sistemler grubuna girerler. Ø Her işletme, belirli sınırlar içinde bağımsız, kısmen denetlenebilen ve iyi birleştirilmemiş parçalardan oluşan gevşek bir sistemdir. Ø İşletmeler, kısmi belirsizliğe sahip oldukları gibi kısmen optimize edilebilen sistemlerdir. 12

İŞLETMELERİN FONKSİYONEL ALT SİSTEMLERİ Ø Sınır alanı (Destekleyici. )alt sistemler => a)Tedarik sistemi b)Satış alt sistemi Ø Üretim veya teknik sistem Ø Uyumlayıcı alt sistem Ø Varlığı koruma alt sistemi Ø Yönetsel alt sistemi 13

İŞLETMELERİN FONKSİYONEL ALT SİSTEMLERİ Ø Sınır alanı (Destekleyici) alt sistemler a)Tedarik alt sistem ilgilidir : Çevreden girdi temini ile b)Satış alt sistem : Çıktıyı elden çıkarma 14

Üretim veya Teknik Alt Sistemin ana işlevi girdileri belirli teknoloji kullanarak çıktılara dönüştürmektir a)Zincirleme teknoloji : Belli bir üretimin başarılmasında sırayla bazı işlemleri yapmak zorunlu ise Örn: Montaj b)Aracı teknoloji : Birbiri ile bağımlı olmak isteyen iki çevresel elemanı bir araya getirme Örn: P. T. T c) Yoğun teknolojı : İstenen bir değişim işlevini yapmak için birbirinden farklı teknolojiler kullanmak ve bunları uyumlaştırmak. Örn: Hastane ---- Teşhis—tedavi-ameliyat 15

Uyumlayıcı Alt Sistem Ø İşletme, sürekli değişen bir çevrede faaliyette bulunur. Ø İşletme örgütü dışındaki bu çevrenin değişimlerini izlemek ve onun arzu ve isteklerindeki gelişmelere ayak uydurma , kendini adapte etmek zorundadır. 16

Varlığı Koruyan Alt Sistem Ø Çıktıların üretilmesinde kullanılan maddi ve beşeri üretim unsurlarının korunmasına yönelmiştir. Ø Üretim elemanı olan maddi araç veya donanımlarda beşeri araçların uygunluğu sağlanır. 17

Yönetsel Alt Sistem Ø Diğer alt sistemlerin çalışması için ilke ve kurallar geliştiren, Ø Kaynakların iyi kullanımı için politikalar oluşturan Ø Alt sistemler arasında koordinasyonu sağlayan, Ø Alt sistemlerle çevre arasındaki ilişkileri yönlendiren, Ø Alt sistemlerin çalışmalarını denetleyen faaliyetler bütünüdür. 18

SİSTEM YAKLAŞIMINA GÖRE; Ø Sistem yaklaşımı soyut kavramlara dayanır. l l l Ø Genellemeye dayanır. Tüm işletmeler için uygulanabilecek genelleştirilmiş ilke ve kurallar vardır. Başarı için her işletme bunları uygulamak zorundadır. Sistem yaklaşımının esas amacı , l l Sonuç alınamayan konulara tüm bilim dallarının etkilerini kapsayan genel formüller geliştirme, Kolay anlaşılabilir ortak noktalar bulmaktır. 19