YARATICILIK NDEKLER Yaratclk Nedir Yaratclk ve Zeka likisi

YARATICILIK

İÇİNDEKİLER Yaratıcılık Nedir? ØYaratıcılık ve Zeka İlişkisi § Yaratıcı Kişilik Özellikleri § Yaratıcı Düşünme Yetenekleri § Yaratıcı Düşünme Süreci ØAşamalı Yaratıcılık Modelleri ØAlgı Değişikliği Olarak Yaratıcılık §

Yaratıcılık Nedir? Yaratıcılığa ilişkin tanımlama genellikle insanların yaratıcı yönlerinin yanı sıra bilgisel, eğitimsel, düşünsel (zeka) kişiliği üzerinde yoğunlaşmıştır. Kişiden kişiye farklılık gösteren bu özellik çok yönlü bir düşünce ürünüdür. �

Torrance Yaratıcı Düşünme Testi El Kitabı’nda yaratıcılığın tanımını şu şekilde yapmaktadır.

“Yaratıcılık; sorunlara, bozukluklara, bilgi eksikliğine, kayıp öğelere, uyumsuzluğa karşı duyarlı olma, güçlüğü tanıma, çözüm arama, tahminlerde bulunma yada eksikliklere karşı denenceler geliştirme, bu denenceleri değiştirme yada yeniden sınama, daha sonra da sonucu başkalarına iletmektir.

Yaratıcılık bir düşünme biçimidir ve hayal gücüyle çok yakın bir ilişkisi vardır. Yaratıcılık tüm duygusal ve zihinsel etkinliklerde her türlü çalışma ve uğraşın içinde vardır.

Yaratıcılık her düzeyde var olan ve insan yaşamının her evresinde ortaya çıkan bir yeti, gündelik yaşamdan bilimsel çalışmalara kadar uzanan alanda yapıtların ortaya çıkmasında neden olan süreçlerin bütünü ve ayrıca bir tutum ve davranış biçimidir.

Ana yoldan ayrılma, deneye açık olma ve kalıplardan kurtulma yaratılıcılığı tanımlamada kullanılan anahtar kavramlardır. Yaratıcılık bazen akıcı düşünme yeteneği olarak da tanımlanmaktadır.

Yaratıcılık ve Zeka İlişkisi Hep şu sorular sorulmuş ya da sorulmaktadır: *Yaratıcılığın zekâ ile özellikle ilişkisi nedir? *Kişi zekâya sahip olmadan yaratıcı olabilir mi? *Kişi, yaratıcılıkla hiç ilgisi olmayan yüksek bir zekâ seviyesi gösterebilir mi?

*Daha da önemlisi, yaratıcılık ve zekâ, birisi olmadan değerlendirilebilir mi? *Kişi yeni bir bilgiyle karşılaştığında, bu bilgi zeki bir şekilde mi yoksa yaratıcı bir şekilde mi alınır ve çözümlenir?

Zekâ ile yaratıcılık, hele sanatsal yaratma söz konusu olduğunda, hep ayrı davranışlar olarak düşünülmüştür. “Bir kişinin yüksek zekâsı yoksa bile, özel yeteneği var” cümlesi, sözel ya da sayısal olmayan zihin karakteristiklerinin, zekâdan daha aşağıda “yetenek” olarak tanımlandığını göstermektedir.

Zekâ ve yaratıcılığı incelemek amacıyla çocuklar üzerinde yaptıkları bir araştırmada, geliştirdikleri yaratıcılığı ölçme testinden elde edilen sonuçlarla zekâ testinden elde edilen sonuçları karşılaştırmışlar ve çocukları dört gruba ayırmışlardır.

· Zekâ ve yaratıcılık düzeyi yüksek olanlar, · Zekâ ve yaratıcılık düzeyi düşük olanlar, · Zekâ düzeyi yüksek, fakat yaratıcılık düzeyi düşük olanlar, · Yaratıcılık düzeyi yüksek, fakat zekâ düzeyi düşük olanlar

Bugüne kadar yapılan bilimsel araştırmaların ışığında denilebilir ki, zekâ ve yaratıcılığın, farklı alanlarda farklı işleyiş biçimleri, farklı yaklaşımları, farklı değerlendirmeleri ve sonuçları vardır; her ne kadar belirli bir seviyede zekâ gerekli ise de, zekâ ile yaratıcılık arasında doğrudan bir bağıntı yoktur

Yurdum İnsanından Yaratıcı Kareler. .

YARATICI KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ Araştırmalar yaratıcı insanların motivasyon açısından hırslı , başarıya yönelmiş başat ve kaderci olduklarını göstermektedir. Onlar heyecansal olgun tehlikeyi göze alan kendine yeterli , duygulu ve güzelliklere karşı duyarlı kişilerdir.

Literatüre bakıldığında çok sayıda özellik var ama bu özelliklerin herbiri yaratıcı bireyde olmayabileceğinin altı çizilmektedir. Bazı yaratıcı kişilik özellikleri şunlardır;

*Kendine güvenen ve risk alan *Yüksek enerjili ve maceracı *Meraklı *Oynamayı seven, şakacı ve mizahçı *İdealist

*Kendi başına olmayı seven *Artistik ve estetik ilgilere sahip *Yeniliklere düşkün , acayip , gizemli, ve kompleks şeyleri seven *Düşünerek veya düşünmeden ani davranan

YARATICI DÜŞÜNME YETENEKLERİ § § § § Akıcılık Esneklik Özgünlük Açımlama Sorunlara karşı duyarlılık Sorunları tanımlayabilmek İmgeleme

§ § § § Çocuk gibi olmak Anolojik düşünme Değerlendirme Analiz Sentez Dönüştürme Sınırları aşma Sezgi

§ § § § Tahmin Yarım bırakmama Konsantre olma Mantıksal düşünme Sıra dışı bağlantılar kurma Spontan Belirsizliklerden korkmama Özerklik

Yaratıcılığın Önündeki Engeller § § Algısal engeller Kültürel engeller Duygusal engeller Eğitsel engeller

YARATICI DÜŞÜNME SÜRECİ Meşhur Fransız Matematikçi Poincare’nin fuchsian functions olarak bilinen teorisinin gelişim süreci yaratıcı süreci en güzel özetleyen örneklerden biri olarak kabul edilir.

Aşamalı Yaratıcılık Modelleri Wallas Modeli § Hazırlık: Birey sorun hakkında bilgi toplar. § Kuluçka: Gündelik yaşantısına, o sorun üzerinde odaklaşmadan devam eder.

§ Aydınlanma: Bireyin aniden “buldum” dediği andır. § Doğrulama ( değerlendirme aşaması): Çözümler sınanır, aksaklıklar giderilir, eksikler tamamlanır.

Yaratıcı Sorun Çözme Modeli Parnes (1981) tarafından geliştirilen model beş basamaktan oluşur: Gerçeği bulma Problemi bulma Fikir bulma Çözüm bulma Kabul bulma

*Gerçeği bulma: Problem hakkındaki bilinen her şeyin bir listesinin çıkarıldığı aşamadır. *Problemi bulma: Bu evrede, asıl problem ve onu oluşturan alt problemlere alternatif tanımların getirildiği bir liste çıkarılır.

*Fikir bulma: Kabul edilen problem tanımlarının her biri için değişik düşüncelerin serbestçe üretildiği beyin fırtınası evresidir. *Çözüm bulma: Ortaya konan fikirlerin değerlendirileceği evredir. *Kabul bulma: Hareket palanının hazırlandığı basamaktır.

Yaratıcı Sorun Çözme Modeli II, Hermann Modeli Hermann, yaratıcı problem çözmenin beynin tüm bölümlerinin ortak fonksiyonu olduğunu kabul etmektedir. Ona göre, yaratıcı problem çözmede altı değişik zihinsel melekeye ihtiyaç vardır.

§ Mühendis § Yargıç § Kaşif § Dedektif § Sanatçı § Prodüktör

Görüldüğü gibi Hermann’da yaratıcı problem çözme, beynin her iki yanının da kullanılmasını gerekli kılmaktadır. Sol yan ile üretilen sezgisel, imgesel ve yenilikçi fikirler sağ yan ile değerlendirilip seçilmekte ve uygulamaya aktarılmaktadır.

Sağ Beyin - Sol Beyin İnsan, beynin her iki tarafını kullanır; Ancak genellikle bir taraf daha baskın olmaktadır.

Sağ Beyin Yaratıcı Zeka § § § § Yaratıcılık, subjektif Problemleri bütüne bakarak çözer Hatırlama İç güdüsel, sezgisel, duygusal Daha fazla risk alır Dokunsal yollarla öğrenir Hayallere, şiire, mecaza meraklıdır Vücudun sol tarafını kontrol eder

Sol Beyin Mantıksal Zeka § § § § Konuşma ve dil merkezidir Analitik düşünür Mantıklı ve sistematiktir Az risk alır Problemleri parçalayarak çözer Disiplinli, objektif Zihinsel ağırlıklıdır Vücudun sağ tarafını kontrol eder

Algı Değişikliği Olarak Yaratıcılık, bazen ani meydana gelen algı değişikliği olarak gerçekleşir. Bir anda gerçekleşen algı değişikliği ile yeni fikir kombinasyonları, yeni anlamlar, yeni bağlantılar, yeni çağrışımlar ve yeni uygulama alanları bulunur.

Torrance (1980) akılcı bilimsel düşünüş kalıplarına uymadığı için ani olarak gerçekleşen algı değişiklikleri üzerinde yeterli sayıda bilimsel çalışma yapılamadığını ifade etmektedir.

Yaratıcılığı Geliştirmek İçin Yapılabilecek Etkinlikler § § § Soru sormaya cesaretlendirilmeli Hayal gücü özendirilmeli Gerçekçi olmaya zorlanmamalı Doğruda ısrar edilmemeli Kendini ifade sağlanmalı Farklılıklar hoş görülmeli

‘’Başkalarıyla Aynı Şeye Bakmak Ama Farklı Bir Şeyi Görmek’’ Emre KÖROĞLU Duygu YALVAÇ Merve PALIT