DUYGUSAL ZEKA DANIEL GOLEMAN Tuba KABALCI NDEKLER Duygu

DUYGUSAL ZEKA DANIEL GOLEMAN Tuğba KABALCI

İÇİNDEKİLER • • Duygu kavramı Zeka kavramı Duygusal Zeka kavramının gelişimi Duygusal Zeka nedir? Duygusal Zekanın elemanları IQ – EQ İlişkisi Duygusal Zekanın Ölçülmesi ve Geliştirilen Modeller Bazı Literatür Çalışmaları

Duygu kavramı 1. Görüş Duygular kontrol edilmesi gereken şeylerdir, çünkü karışık ve gelişigüzel yollarla ifade edilirler. 2. Görüş Davranışı uyandıran, güçlendiren ve amaca yönelten motivlerdir.

Mayer, Salovey ve Caruso’ya (2000) göre; Duygular zihni faliyetlerin üç veya dört ana bölümünden bir tanesi olarak kabul edilirler. * motivasyon * biliş * idrak * duygu Olumlu ruh hali içerisinde olan insanların olumlu düşünmeleri duyguların bilişle etkileşime geçme halidir.

Zeka Kavramı • Wechsler’ e göre zeka, belli bir amaç doğrultusunda hareket etmek, rasyonel bir şekilde düşünmek ve çevresiyle etkili bir şekilde etkileşimde bulunmak için bireyin genel veya toplam kapasitesidir. • Çevresel şartlar ve duruma uyum sağlamak, bu çevresel şartları seçmek ve şekillendirmek için gerekli olan zihni kabiliyetlerdir (Stenberg 1997).

Duygusal Zeka Kavramını Gelişimi 1920 Thorndike Mekanik zeka Soyut zeka Sosyal zeka 80’li yılların başında Gardner çoklu zeka Sözel zeka Matematiksel-mantıksal zeka Uzamsal zeka Devinduyumsal zeka İşitsel zeka Kişiler arası zeka İçsel zeka

Salovey ve Mayer (1990), beş kabiliyet; • Kendi kendinin farkında olabilme kabiliyeti. • Duygulan yönetme kabiliyeti. Burada dürtüleri kontrol etmek, tatmini erteleyebilmek, korku ve endişe gibi duyguları kontrol altında tutabilmek ve ruh halini yönetebilmek vardır. • Hedeflere ulaşmak için kişinin kendini motive etme kabiliyeti. • Empati kurabilme kabiliyeti. Yani konuşulmayan ihtiyaç ve hisleri okuyabilmek ve onlara karşılık verebilme kabiliyeti. • ilişki kurabilme kabiliyeti. GOLEMAN (1999), beş yeterlilik, • • • kendisiyle ilgilenme kendisini düzenleme kendisini motive etme sosyal farkmdalık (empati) sosyal becerilere sahip olma (ilişki yönetimi)

Duygusal Zeka nedir? • Duygusal zeka, kişinin kendini motive edebilme ve kendini kontrol etme yeteneği ile, şevk ve iddiacılık gibi bir takım kabiliyetlerini kapsar. • Ayrıca kişinin dürtülerini kontrol edebilmesi, kendi ruh halini düzenleyebilmesi, empati sahibi olması ve iyimser olabilmesi duygusal zeka açısından oldukça önemli kabiliyetlerdir.

• Kişinin hem kendisindeki hem de başkasındaki duyguları doğru bir şekilde anlayabilmesi ve ifade edebilmesi, anladığı bu duyguları düzenleyebilmesi ve problem çözmede, düzenlenen bu duyguları kullanabilmesidir. • Duygusal zeka, duygusal içeriğin problem çözmede ve sosyal durumlarda kullanımıdır.

• Duygusal zeka kavramının gelişiminin temelleri, hayatta kimin başarılı olacağını önceden kestirebilmek için rasyonel düşüncenin (IQ testleri, notlar vb) ve geleneksel ölçülerin yetersizliğinin görülmesi sonucu ortaya çıkmıştır. • Goleman'a (2001) göre, araştırmalar, IQ'nun, hayattaki başarıyı tanımlamada yaklaşık %201 ik bir katkısı olduğunu göstermektedir.

Duygusal Zekanın Elemanları • Kendini Tanıma • Kendini Ayarlama • Motivasyon • Empati • Sosyal Beceriler

Kendini Tanıma • Öz bilinç: Kişinin, duygularının farkında olma yeteneğidir. • Bir insanın kendi duygularını, güçlü ve zayıf yanlarını, ihtiyaç ve motivlerini tanıması ve anlamasıdır. • Bu tip bireyler kendilerine güvenirler çünkü sınırlılıklarının ve yapabileceklerinin farkındadırlar, eleştiriye açıktırlar.

Kendini Ayarlama • Kendi kendini ayarlama yeteneğine sahip bireyler, kötü ruh halinde olduklarında bunu kontrol altına almayı ve elverişli bir şekle dönüştürmeyi başarabilirler. • Amaç duyguları bastırmak değil, duyguları dengede tutabilmektir. • Yüksek duygusal zekaya sahip bireyler, pozitif duygular yaratmak ve duygusal ve entelektüel gelişimlerini gerçekleştirmek için duygularını kontrol etme mekanizmalarını etkili bir şekilde kullanmayı becerirler.

Motivasyon • Motivasyon, kişilerin belirli bir amacı gerçekleştirmek üzere kendi arzu ve istekleri ile davranmaları sürecidir. • Yüksek duygusal zekaya sahip bireyler dışarıdan gelecek motivasyon unsurlarından ziyade kendi içsel motivasyon unsurlarını kullanan bireylerdir. • Goleman (1999) buna tutku demektedir.

Empati • Empati, duygusal zeka özellikleri arasında en çok ele alınmış olunan özelliktir. • Empati, başkalarının hislerini, ihtiyaçlarını ve ilgilerini anlamaktır. • Goleman'a (1999) göre empatinin kökeni özbilinçtir; kişi duygularına ne kadar açıksa, başkalarının hislerini okumayı da o kadar iyi becerebilir. Kendisinin ne hissettiği hakkında hiçbir fikri olmayanlar, çevrelerindeki kişilerin ne hissettiğini anlamaktan tamamen acizdirler.

Sosyal Beceriler • Sosyal olarak yetenekli bireyler, çevreleriyle ilgili mümkün olduğunca fazla bilgi sahibi olmak isteyecekler ve bu bilgileri sayesinde insanlar arasındaki uyumun sağlanması konusunda yetenekler sergileyeceklerdir.

• Goleman'da (1999) benzer yönde, başkalarının duygularını yönelebilmenin, insanlarla ilişki yürütmenin özünü oluşturduğunu belirtmektedir. • Goleman'a göre iki insan etkileşimde bulunduğunda, ruh hali, duygularım daha güçlü ifade edebilenden (etken olandan), daha az ifade edebilene (edilgen olana) doğru aktarılmaktadır.

IQ – EQ İlişkisi Duygusal zeka üzerine araştırmalar yapan diğer yazarlar da. Goleman gibi IQ ve duygusal zekanın birleşimiyle başarılı performans çıktılarının elde edileceği konusunda hem fikirdir. Buradaki ana düşünce şudur: IQ ve duygusal zekanın bir araya gelmesi, IQ' nun tek başına ele alınarak değerlendirilmesinden daha yüksek performans çıktılarına neden olacaktır.

• Bununla birlikte, Goleman'a göre, duygusal zekanın IQ'dan çok daha değerli olduğu yönünde yaygın bir görüşte vardır. • Goleman, 121 ayrı firma ve iş pozisyonunda yapılan araştırmasında verilen işi en iyi şekilde yerme getirme ile kişinin duygusal yetenekleri arasında %67 oranında bir ilişkinin var olduğunu bulmuştur. • I 0"'nun aksine duygusal zeka öğrenilebilir ve geliştirilebilir

Duygusal Zekanın Ölçülmesi ve Geliştirilen Modeller Yetenek (Ability) Yaklaşımı Empati, iyimserlik gibi belirli yeteneklere odaklanmıştır. Karma (Mix) Model Duyguların nedenlerini öğrenmeye odaklanmıştır.

Bazı Literatür Çalışmaları • 90'lı yılların ortalarına gelindiğinde, genellikle duygusal zeka ile kişisel özellikler arasındaki ilişkileri inceleyen çalışmaların yapıldığı görülmektedir. • Özellikle Goleman'ın etkisiyle, duygusal zekanın bireysel başarı üzerine etkisi incelenmiştir.

• Yapılan çalışmalar (Ciarrochi ve ark. 2000; Nevsome ve ark. 2000; Derksen ve ark. 2002) incelendiğinde, duygusal zeka ile IQ arasında ya ilişki bulunmamış ya da çok düşük, önemsiz düzeyde bir ilişki saptanmıştır.

TEŞEKKÜRLER…