Turizmde Tketici Davranlar 5 hafta 1 Ders erii

Turizmde Tüketici Davranışları 5. hafta 1

Ders İçeriği Hafta Konu Özel Durum 1. Hafta Tüketici Davranışına Giriş 2. Hafta Tüketici Davranışı Modelleri 3. Hafta Tüketici Davranışı Modelleri-II Davranışı Açıklayan Bilimsel Yaklaşımlar 4. Hafta Güdülenme Ödev 2 5. Hafta Kişilik Quiz 1 6. Hafta Algılama 7. Hafta Öğrenme 8. Hafta Tutum 9. Hafta Çevresel Etmenler ve Turistik Talep 10. Hafta Satın Alma Davranışı 11. Hafta Bağlanma Deneyimi 12. Hafta Turist Tipleri 13. Hafta Turistik Yaşam Biçimine Özgü Davranışlar 14. Hafta Turist- Yerel Toplum İlişkileri Ödev 1 Ödev 3 Ödev 4 2

Güdülenme Güdü, davranışa enerji ve yön veren güçtür; bu güç organizmayı etkileyerek bir amaç için harekete geçmeye sevk eder. Güdü, istekleri, arzuları, ihtiyaçları, dürtüleri ve ilgileri kapsayan genel bir kavramdır. 3

Güdülenme Açlık susuzluk, denilmektedir. cinsellik gibi fizyolojik kökenli güdülere dürtü Bilme ve başarma isteği gibi insani dürtülere ise ihtiyaç denir. Güdüler organizmayı uyarır ve faaliyete geçirir. Organizmanın davranışını belirli bir amaca yönetir. * Organizmanın davranışında bu iki özellik gözlendiği zaman organizmanın güdülenmiş olduğu söylenir. 4

Motivasyon türleri 1. İçsel Motivasyon 2. Dışsal Motivasyon 5

İçsel Motivasyon Kişinin kendi içinden, kendi isteği ile başarılı olma arzusudur. İçsel motivasyonun en iyi harekete geçirici motivasyon olduğu kabul edilmektedir. İhtiyaçlar, arzular, İlgiler. Örneğin, kültür turizmine ilgi duyan birey dış uyaran olmadan kendisi istediği için seyahate çıkıyorsa içsel olarak güdülenmiştir. Bireyi hareketlendiren, iten en önemli etkenlerdir. 6

Dışsal Motivasyon Dışsal güdüler çevresel uyarıcılar yardımıyla bireyi harekete geçiren güdülerdir. Ödüller, • Çevreden davranışa yansıyan tüm etkiler, • Çevrenin davranışı kontrol etmesi. Örneğin, Berke kız arkadaşının “Beni Sevgililer Günü’nde Paris’e götürmezsen bu ilişki yürümez” demesi üzerine Paris bileti alıyorsa dışsal olarak güdülenmiştir. 7

Dışsal Motivasyon Not (performans puanı), • Mükâfat, • Ödül, • Sertifika, • Kupa, • Madalya, • Kulüp ve dernek üyeliği, • Rekabet, • Tasdik edilme veya benimsenme arzusu, • Arkadaş baskısı. 8

Birincil – İkincil Güdüler Birincil Güdüler: Hedefleri doğuştan olan güdülerdir. Açlık ve susuzluk güdüleri Cinsellik ve ebeveynlik güdüleri Sosyal(İkincil) Güdüler: Doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak diğer insanlarla ilgili olan güdülerdir. Bağlanma güdüsü Başarı güdüsü 9

Açlık Bazı araştırmacılar kandaki glikoz olarak adlandırılan basit şeker düzeyine duyarlı bir şekilde beynin bazı alanlarının uyarıldığını ileri sürmektedirler. Organizmada açlık ile ilgili tepkileri yönlendiren merkez hipotalamustur. Kana doğrudan verilen insülin kandaki şeker miktarını düşürerek açlık hissine yol açmaktadır. Aynı şekilde kana verilen glikozda açlık hissini ortadan kaldırmaktadır. Açken midede ortaya çıkan kasılmaların sebebinin beyindeki açlıkla ilgili merkez olduğu düşünülmektedir. Normal şartlarda kanunlara uyan bireyin uzun süredir aç olmasından dolayı hırsızlık yapıyor olması örnek gösterilebilir. 10

Susuzluk Vücuttaki su ve tuz dengesinin bozulması susuzlukla ilgili gereksinimimizin belirmesine neden olur. Susuzluk da açlıkta olduğu gibi çevreden gelen dışsal uyarıcıların etkisi altındadır. Örneğin yaz aylarında buz gibi bir içecek görüntüsü bizi bir yiyecek-içecek işletmesine yönlendirebilir. 11

Cinsellik Üreme davranışı ile ilgili birincil dürtü olan cinsellik biyolojik ve çevresel unsurlar tarafından uyarılarak ortaya çıkar. Açlık ve susuzluk dürtüleri organizmanın yaşamını sürdürmesi için önemlidir cinsellik ise türün devamının sağlanması açısından önem kazanmaktadır. 12

Cinsellik Kadın ve erkekte cinsel davranışın altında yatan en önemli biyolojik unsur testosteron hormonudur. Diğer yandan bazı araştırmacılar insanlarında birçok hayvanın cinsel davranışlar ortaya koymadan önce hazırlık döneminde feromon adı verilen maddeler gibi koltuk altı ve cinsel organların bulunduğu bölgede benzer kimyasallar salgıladıklarını ortaya koymaktadır. Cinsel heyecanın uyarılmasında beynin iç kısmında yer alan limbik sistemin etkisinin olduğu düşünülmektedir. 13

Cinsellik Misk i Amber Misk, bir tür erkek ceylan tarafından üretilen güzel kokulu madde. Kokusuna neden olan madde muskondur. Ceylan dışında, bazı farklı hayvanlardan da üretilebilir (örneğin misk kedisi). Asya kıtasında yaşayan bir tür keçiden üretilen misk en bol olan ve en çok kullanılan türüdür. İspermeçet balinası denilen, balina familyasından bir hayvan vardır. bu hayvanın öteki balinalara nispetle en büyük farklılığı ağzında keskin dişleri olmasıdır. İşte bu ispermeçet balinasının bağırsaklarında amber oluşur. 14

Uyarıcı Kaynaklı Güdüler Öğrenilmemiş güdüler arasında yer alan uyarıcı kaynaklı güdüler dış uyarıcılara daha fazla bağlı olup çevreden bilgi edinmeye yöneliktir. 15

Uyarıcı Kaynaklı Güdüler 1. Araştırma ve Merak Bir kısım araştırmalar merak kavramını yaşamın anlamını bulma yolunda bir gereksinme olarak ortaya koyarlarken bir kısmada merak zeka ve yaratıcılıkla ilişkilendirilmiştir ilerleme ve gelişmenin temeli merak ve araştırmadan geçer. 16

Uyarıcı Kaynaklı Güdüler 2. Sosyal Güdüler Öğrenilmiş güdüler olan sosyal güdüler biyolojik gereksinmelerden etkilenmelerine rağmen toplum değerleri yaşantısının etkisiyle şekillenmiş güdülerdir. Öğrenilmiş bu tarz güdülerin bireyde sıkıntı yaratarak psikolojik sorunların yaşanmasına neden olabilir. Bu tarz gereksinimler kültürden kültüre değişebilmektedir. 17

Uyarıcı Kaynaklı Güdüler 3. Başarı Gereksinimi Başarı gereksinimi yapılan işin en iyi şekilde yerine getirme ve sonuçları ile ilgili haz alma davranışı ile ilgilidir. Başarı gereksiniminde ailenin yetiştirme tarzı da önemlidir. Özellikle çocuğun küçük yaşta kendi seçimlerini yapmasına izin verilmesi kendi parasını kazanabilmesi ve inisiyatif alabilmesi için bağımsız bir kişi olarak büyütülmesi başarı gereksinimin artmasına yol açar. 18

Uyarıcı Kaynaklı Güdüler 4. İlişki Kurma ve Bağlanma Gereksinimi Toplumdaki diğer insanlarla ilişki kurma onlarla yakın olma gereksinimi yine insan davranışlarını şekillendiren önemli gereksinimler içerisinde yer almaktadır. Örneğin bir sosyal topluluğa üye olma dernek faaliyetlerine katılma ilişki kurma gereksinimiyle ilgilidir. 19

Uyarıcı Kaynaklı Güdüler 5. Ödülün Kaynağına Göre Güdülenme Yapılan işin doğası gereği işin kendisinin ve içeriğin ödül niteliğini taşıması birey için zevk ve tatmin sağlıyorsa bu tarz ödüller içsel kaynaklı ödül olarak nitelendirilebilir. Hızlı ve yeterli olma isteği gibi. Eğer davranışın gerçekleştirilmesi için dışarıdan bir ödül sunuluyor ve davranış oluşuyorsa bu durumda dışsal kaynaklı ödülden söz etmek mümkündür. Bir iş yerinde fazla mesaiye prim verilmesi gibi. 20

Güdülenmeye Kuramsal Yaklaşımlar 1. DÜRTÜ KURAMI: Organizma, yaşamını sürdürebilmesi için gerekli olan su ve uyku gibi bir koşuldan mahrum bırakılmışsa, organizmanın bu durumuna gereksinme adı verilir. Gereksinme hali organizmayı gergin bir hale sokar. , organizma harekete hazırdır; organizmanın bu durumuna dürtü hali adı verilir. Bu gergin hal, organizmanın gereksinmesini giderme yönünde harekete iter. Gereksinme giderildikten sonra organizmanın gerginliği azalır ve normal hale döner. 21

Güdülenmeye Kuramsal Yaklaşımlar 2. ÖZENDİRİCİ UYARICI KURAMI: Bazı davranışlarımız belirli bir biyolojik temel olmadan, çevredeki uyarıcılardan kaynaklanır. Psikologlar, bireyin ilgisini çeken ve onu davranışa sürükleyen uyarıcılara ‘özendirici uyarıcı’ adını vermişlerdir. Özendirici uyarıcılar çevremizde bulunan, bizi belirli bir davranışta bulunmaya yönelten, çekici eşya ya da olaylardır. Bu davranışlar herhangi bir biyolojik gereksinmeden kaynaklanmazlar. 22

Güdülenmeye Kuramsal Yaklaşımlar 3. OPTİMAL DÜZEYDE UYARILMA KURAMI Bu kuram organizmanın belirli bir uyarılma düzeyinde kalmak istediğini varsayar. Bu uyarılma düzeyine optimal uyarılma düzeyi adı verilir. Bu uyarılma düzeyinin altına düştüğünde organizma çevresinde daha çok uyarılma arar. Organizma optimal uyarılma düzeyinin üstünde bir uyarılma halindeyse, daha sakin bir çevre arar. Homeostasis gibi belirli bir uyarılma düzeyini devam ettirmeye çalışır. 23

Güdülenmeye Kuramsal Yaklaşımlar İÇ GÜDÜ KURAMI: Hayvanlar bazen belirli durumlarda ve belirli uyarıcılar karşısında türlerine özgü son derece yapılanmış davranışlar gösterirler. Bu tür davranışlara içgüdüsel davranış adı verilir. İçgüdüsel davranışlar; Doğuştan vardır Öğrenilmemişlerdir Önceden saptanmış bir yapı içerisinde kendilerini gösterirler. 24

Motivasyon Teorileri 1) Kapsam Kuramları a) Mc Gregor’un X ve Y Kuramı b) Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kuramı c) Herzberg’in Güdüleme Kuramı d) Mc Clelland’ın Başarma İhtiyacı Kuramı e) Alderfer’in ERG Kuramı 2) Süreç Kuramları a) Vroom’un Beklenti Teorisi b) Adams’ın Eşitlik Kuramı c) Skinner’in Pekiştirme Kuramı d) Edvin Locke’ın Bireysel Amaçlar ve İş Başarımı Kuramı 25

Douglas Mc Gregor’un X ve Y Kuramı Örgütlerde iki farklı tip çalışan vardır. X KURAMI’nın insan davranışları hakkındaki düşünceleri; �Ortalama insan işi sevmez ve işten kaçma yollarını arar, �İnsan sorumluluktan kaçar, yönetilmeyi tercih eder, hırslı değildir, güvenliği ön planda tutar, �Bencildirler, kendi arzu ve amaçlarını örgüt amaçlarına tercih ederler, � Örgüt amaçları doğrultusunda çaba göstermeleri için zorlanmalı, denetlenmeli yönetilmeli ve ceza ile korkutulmalıdır, �Ekonomik güdülere daha çok ilgi gösterirler, � İnsan değişiklikten hoşlanmaz ve örgütsel sorun çözmede yaratıcı değildir. 26

Douglas Mc Gregor’un X ve Y Kuramı Y KURAMI’nın insan davranışları hakkındaki düşünceleri; �Çalışmak bir insan için oyun ve dinlenme kadar doğaldır. Ortalama insan işten nefret etmez, �İnsan, uygun koşullar oluştuğu takdirde sorumluluk üstlenmek ister, �İnsan, doğal olarak tembel değildir. Uygun ortamının oluşturulması ile çalışmak zevk haline getirilebilir, �Motivasyon, fizyolojik ve güven düzeylerinde olduğu kadar, sevgi, saygı ve kendini gerçekleştirme düzeylerinde de oluşur. �İnsanlar yeterince motive edilirse kendini yönetebilir ve öz denetim duygusu geliştirilebilir, � Bireyin örgütsel sorunların çözümünde gerekli olan yaratıcılık yeteneklerinin yalnızca bir kısmından yararlanılmakta insan gücü potansiyelinden tam olarak yararlanılmaktadır. 27

Douglas Mc Gregor’un X ve Y Kuramı Her zaman bu kuramlardan biri etkili olmayabilir. Bu durumda bu yöntemlerin birleşimi olan Z KURAMI kullanılır. Reddin tarafından geliştirilen Z Kuramına göre; �İnsan koşullara göre iyi veya kötü olabilir. �İnsan düşünme, karar verme ve azmetme yeteneklerine sahiptir. �İnsan içinde bulunduğu durumlarla güdülenir. �İnsan ne içsel ne de dışsal güdülenir, ancak mantık yoluyla güdülenir. �İnsanı tarafsız olarak değerlendirmek gerekir. 28

Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kuramı 29

İhtiyaçların Tatmin Edilmesi ve Edilmemesi Engellenme – Fiziki engeller (trafiğin sıkışması veya yolun kapanması) – Sosyal engeller (oyun oynamak isteyen çocuğa ailenin izin vermemesi) – Kişisel engeller ( futbolcu olmak isteyen birisinin sakat olması gibi) Çatışma – Yaklaşma-Yaklaşma çatışması – Kaçınma-Kaçınma çatışması – Yaklaşma-Kaçınma çatışması 30

Herzberg Modeli 31

Alderfer’in ERG Kuramı 32

Mc Clelland’ın Başarma İhtiyacı Teorisi 33

Skinner’in Davranış Şartlandırma Kuramı Bu tip şartlandırmada davranışlar belirli uyarıcılar tarafından harekete geçirilmektedir. Davranışların karşılaştığı sonuçlar tarafından şartlandırıldığı varsayımına dayanır. Kişi şu veya bu nedenle (ihtiyaçlar, amaçlar, daha önceki şartlanma vb. ) bir davranış gösterir. Bu davranışın karşılaşacağı sonuç önemlidir, • Sonuca göre kişi aynı davranışı tekrarlar veya tekrarlamaz. Tatmin- Tatminsizlik 34

Vroom’un Beklenti Kuramı Vroom’un Kuramına göre iki faktör bulunmaktadır. • Valens (kişinin ödülü arzulama derecesi) • Bekleyiş ( Belirgin bir gayretin, belirli bir ödüllendirileceğinin algılanması) 35

Adams’ın Eşitlik Kuramı Adams tarafından geliştirilen kurama göre, kişinin iş başarısı tatmin olma derecesi çalıştığı ortamla ilgili olarak algıladığı eşitlik/eşitsizliklere bağlıdır. • Kişi kendisinin sarf ettiği gayret ya da çaba ve karşılığında elde ettiği sonucu (ücret, maaş, statü) aynı iş ortamında başkalarının sarf ettiği gayret ve elde ettikleri sonuç ile karşılaştırır. 36

Edwin Locke’ın Bireysel Amaç ve Başarı Kuramı Fertlerin belirlediği belirleyecektir. amaçlar onların motivasyon dereceleri de • Erişilmesi zor ve yüksek amaç belirleyen bir fert, elde edilmesi gayet kolay olan amaçlar belirleyen bir ferde oranla daha yüksek performans gösterecek ve daha fazla motive olacaktır. 37

Edwin Locke’ın Bireysel Amaç ve Başarı Kuramı Fertlerin belirlediği belirleyecektir. amaçlar onların motivasyon dereceleri de • Erişilmesi zor ve yüksek amaç belirleyen bir fert, elde edilmesi gayet kolay olan amaçlar belirleyen bir ferde oranla daha yüksek performans gösterecek ve daha fazla motive olacaktır. 38